장음표시 사용
51쪽
R p i T O M E. - se I ATM requies . Nec mirum si allucinetur: nam ad rumorem, non ad rationem comm positum, magis credens, quam iudicans, ea optima existimat, quae magno recipiunturanensit; dc exemplis perit alienis. Pauperes ex humili fortunae statu suspiaciunt divites in sede celsissima collocatos, eosque quasi ceelo proximos admirantur. Sed quemadmodum conspiciliat, si sint ex vitro translucido, & nullius coloris, admittunt soles puros, & dies sine faece; si vero
sint colorata , & crassa, renunciant. oculis nostris terrae vultum longe alium , & dive sum a vero ; Ita ii quibus censius exuberat,
si proprio utantur iudicio, se infaelices esse intelligunt. . , Nec sibi videri possunt alia
ratione beati, nisi cum mutuata errante plebis sententia, quasi vitro impuro & color to oculis admoto , malunt aliis credere,
quam sibi; & cum graviter aegrotent, & dolorem sensu percipiant, stulte tamen interrogant alios, an sibi insit voluptas,vel dolor; cum potius deberent se ipsos audire, & secum loqui. Et quidem pinguia rura, &cultiora , quam usus naturae desiderat; vis magna congestae pecuniae; vestes serico Glerbae, & arte conspicuae; supellex preciosa; ongus ordo famulorum perite servientium; plura denique possessa, quam nota; obstringunt ita hominum mentes, ut em nullo
52쪽
8 INsTITum MORA L. tempore respirare permittant: nam & uam gendi cupiditate, qua nihil egentius , de , mittendi metu, excruciant. Et quia saepe auferuntur cum vitae periculo,pertimescunt
divites gladium, suspiciosi semper, atque
liciti: & magno auri pondere onusti, taciti contremiscunt, qui vacui praesente praedonum turba cantarent . In ius divitis successurus inhiat loculis, quasi lupus esuriens,& morae impatiens; iam novit venena tractare; at pauperis tugurii haeres miscere . conita non didicit. O igitur infaelix divititiarum faelicitas , quarum adeptione nobis eripitur cara & optata securitas. Quare in bonis non sent computandae divitiae, cum noceant habenti. Contra amtem cum liberalitas nos probos efficiat, nec manere apud nos possit quod in alium ex largitate transferimus, tunc accipiunt iuvare divitiae, cum desinunt possideri. Terrae filii abiecti, & obscuri,eos coelo exaequari putant, quos dignitates evexerunt, & secere tonspicuos. Sed non sint certa probitatis indicia; nam deferuntur a caeco fortunae numine; ab errante scilicet, & repentino Principis arbitrio; cuius voluntas est pro ratione, & gratia pro virtute.
Quod si honores probis quandoque
proveniunt, tunc in eis non commendatur
honor, sed probitas; non placet splendor
53쪽
Purpurae, sed Iusticiae. Non est quis v strum, qui posset risum comprimere, si via deret unum aliquem sibi Ius & Potestatem
prae caeteris vendicantem inter formicas. At sapiens, qui ex sublimi mentis arce mortalia prospectat, terram quasi punctum contemplatur: cui si maria, paludes, & . montium iuga auferantur, nobis habitatio angustissima relinquetur. Ex tanta igitur sublimitate hominum concilia, atque certamina, quasi apum ex mina, vel ranarum & murium praelia, deriget. Hinc triumphat nudus incola dolii, Macedonica admirante superbia In hac areatam parva, Versatur praeclara Regum p
Sed sit terrae globus moles vasta, &immensa, in qua de pervulganda sima, de pto-
serendo nomine laboramus. ' s i a I
. In terras deducatur e coelo sapiens &eum homo sit, a sealiena non putet mort lia. Illi seria videantur, quae serio geruntur. Certe ii, qui cupiunt caeteros praeire, dantibus supplicant, & poscendi humilitate vilescunt. IOCE: hi Et si sunt improbi, quod plerumque comtingit, tunc dignitas illos non dignos iacit, sed magis ostendit indignos. Quod vos etiam de nobilitate dictum
sensete, cum ipse maiorum claritas , eos D nosci- .
54쪽
so INSTITu T. Mo Gnoscibiles reddat, qui alioqui suissent ignoti. Et quamvis haec fortunae dona , quae foris emicant, & stulti veneranturi a in malis enumeranda non essent , non propterea iure possemus de talium splendore gloriari. Faelicitas est intra nos posita r, Quare extra petenda non est. Principes viri, quos dignitas sublimavit, variis vestibus fulgent sed fulgor ille cst vestium , non hominum. Quod si, dum equos emimus, illis prius ornamenta detrahimus , ut ne quid omnino , quod venditor norit, ignoremus 3 cur homines phaleratos , & chlamydatos , &mendacis talicitatis larva contectos, incau
Aegroti iacentes in lectulo, atque ii, qui ob corporis delamitatem ab omnibus despiciuntur, illos quasi sipra se collocatos imtuentur non sine invidia, quos virium robur erexit, re sublimiter extulit pulchritudor o At sanitas cara, & optabilis, sed fluxa est & caduca. Formae elegantia semmis expetitur votis a sed citissime deflorescit. e
Nil homine imbecillius . illum tape
etiam 'parvae bestiolae morsus interficit. Contra illum elementa ipsa coniurant. In iugulum pueri templum intrantis dedidit aqua hiberno frigore concreta, atque illum illico iugulavit. Ubi igitur mors non
55쪽
est, si aquae ipse gelu, artifice maligno, in
enses conflantur, ut iugulent Negare non possiamus , quod sicuti alcyonibus coeli serenitas affert nidificandi opportunitatem, ita etiam prospera valetudo securum praebeat, ut ita dicam, puerperium voluptatibus , quae non in morbo, sed in corporis tranquillitate nastuntur; Sed dum illae nimis festinanter erumpunt, bonam corporis habitudinem vitiant, & sic ingratae parentem necant. Sed si bona v letudo , quae est suavissimum corporis condimentum , luxui indulgens , avertit animum a virtute , certe imbecillitas virium 'illum revocat, & honestas iuvat actiones, quae in integra sanitate , e manibus efflu
Quod cum divinus Plato animadverteret, Academiam sub crasta aere construxit:& nonnulli sanctitate insignes viri monachorum coenobia in quibusdam vallibus, in nemorum amplexu dacentibus, condidere, ut dum caro esset infirma, mens tanto facilius ad sublimia conscenderet. Nam & in . corpore pingui,ut plurimum, anima macra;& herbarum luxuries, quae in tellure humida, de iusto laetiore dominatur, segetem ne
cat humanae rationis. Formae vero nitor staperbae est breve tem poris donum, quod avolat nunquam reditu, D a rum;
56쪽
rum ; est florum mutabilitate fugacius. Et insignis ille Helenae vultus, qui tot Troiae
excitavit incendia , evanuit exiguo calore febriculae. At ii quorum vultum luctu gravem ma sticia deiicit; quorum corda dolor excruciat, & mordet anxietas, vere illos credunt lunae conterminos, hoc est finitimos supremae fallicitati, in quibus gestire videtur voluptaria animi elatio.
Sed quandoque ficta est hilaritas,& veluti histrio aeger corpore, & animo, ridet inter aerumnas. Est etiam plena anxietatis voluptatum appetentia; plena poenitentiae satietas. Intolerabiles dolores , & exitus tristes, sunt fructus nequiciat, cuius si melle dulcescit animus , etiam pungitur aculeis. Ex bonis etiam matribus pravi filii procre- ,
Antur. Hinc ex veritate odium; ex sec ritate periculum; ex familiaritate contemptus; ex prosperitate sirperbia; ex voluptate denique dolor, & poenitentia.
Rationem facilem excogitavit natura qua
explere, & sedare possent homines cupidulates sitas. Quod vivendi institutum a reis illis saeculis primi terrae hospites sunt secuti. Sitientibus, & esurientibus praesto erant sontes, & glandes. Si quis algeret, set plus ipsis auratis. & sericis vestibus poterat calefacere , eratque suffragium facile
57쪽
E p I T O M E. Is adversus coeli rigorem. Fatigatis humus cubile erat. Et eadem Tellus herbis gemmantibus picta cuncta spectacula varietate vincebat. Hactenus necessariae , & simplici voluptati constituti finςs. Sed si his transgreΩsis ulterius irrumpimus, tunc, ordine turbato, voluptu ducis sibi assiimit imperium: Et ratio, cui sensus regere erant artes, antiquae virtutis oblita, tyranno stibiicitur , qui rerum assiuentia extollitur, & plenus audaciae contumeliosus semper insurgit. Cum igitur ratio, quam tanquam imperatorem nostri corporis natura constituit, exercitum deserat; quid mirum si, ut cum Poeta loquar, Repperit infimas Voneres viatiosa libido; si maria lacus, & sylvae uni coguntur servire palato Ultimus ille Assyriorum Rex, qui vitam agens in luto libidinis , non erubuit nere inter scortorum greges; qui lascivam Aristippi Philosophiam, temperantissimo Epicuro iniuste ascriptam, optime didicit une doctore ; qui in silomet busto carmina illa iussit incidi, quae,ut dixit Aristoteles,in bovis sepulcro inscribi potuissent; ex Syria ad
Indos: navigaturus sibi navim compar vit praeter modum amplam , & spatiosam, qua universas secum deportaret. V luptates.
58쪽
s IN TITu T. MORA L. In eius regia conspicui thalami visebantur , limen egressis occurrebant pomaria malis punicis , piris, & vitibus consi ta Nec deerant balnea , popinae , caenac la, & aliae turpissimae libidinum ossicinae. Extrinsecus erat iucundis depicta colori. bus ; intrinsecus vero, ad essigies rerum &animalium, vermiculata auro , es argento. Quamobrem cuncti Erythraei maris accolae illam aspicientes, faelicissimam iudic bant. Nec erat aliquis eorum, qui non siimmopere addici cuperet tam beatae navis o
sequio. Solvendi tempus advenit : & quidem quandiu mansit aura secunda, quandiu fulsit coeli serenitas, tibiis, & fistu)is undique
personabat. Ubi vero repentina oborta tempestas; ignara maris, nec resistebat fi ctibus, nec procellas ulla arte pellebat, sed Insulae fluctuantis in morem circumquaque infaeliciter iactabatur. Navigantes sereno coelo nimium confisi, consilii inopes , &malo perterriti inopinato , lugentes iacebant. Tandem omnia procellis, atque tures binibus fracta, & eversa: Rex tabulam de naufragio stultus arripuit, atque ita miserior
defunctis , silerstes undis , servatus in
- Haec fabulosa navigatio,plena aureis ruinis, & speciosis calamitatibus, de.iis mu
59쪽
tato nomine narraturi, qui cuneus gehus illectricem praeserunt voluptatem i, , haec enim non longius distat a dolore & poenitentia, quam navis illa a naufragio.. Sed quemadmodum, licet mare plurimos erroribus implicet, est tamen ars quaedam, quae scit & vada, & scopulos vitarein portum petere , & tenere ; ita Arte omnium artium maxima, cui tanquam architecto humanae vitae, propositus est sinis ultimus humanarum rerum , ad quem diriguntur fines caeterarum artium, possimus cautes duras, caenosa litora, & Syrenas ese fugerein tandem in bene fida statione comsistere. Et pariter valemus, ne dum lunam, verum etiam solem tangere, si non montis, saltem mentis ascensu. Luna permutationi obnoxia , cuius lumen nubeculae quaedam obscurant, est typus humanae talicitatis, quae in hac via potius, quam Vita, modo illustrior, modo obscurior apparens , innumeris agitatur pem
mutationibus, fi semper gaudium cum dolore permiscet. Sol Syderum princeps est imago aeternae beatitudinis : nam cum mens nostra sit lux sincera , & veritas; debet se- ea omnes caligines in veritatis luce ver-
Nec sine mysterio in Insilla Delo m-
60쪽
16 INsTITum MORA L. plo Apollinis haec tria legebantur inseH-pta, optimum, Pulcherrimum, & Iucundissimum; nam in caelesti talicitate illa tria
in gradu sipremo conspirant.Ιllic enim non premit inopia; potentia non deseris,non recondit obscuritas , non prosternit aegritudo , non isdat deformitas , molestia non
Sed nobis investigandum est, prius quid
fit maximum rerum expetendarum in hac vita et Si quidem humana talicitas caelesti comparata, est tanquam peregrinatio ad patriam, cursus ad terminum, pugna ad victo- riam. Nec nisi ex lunae globo, quae coelo ultima, & terris proxima est, nobis patere potest aditus ad luminum moderatorem, di patrem.
A Lloquimur vos, viri ornatissimi, quia Abus acer inest discendii cupiditas ; &magnus animi impetus ad virtutem , dclaudem.' Si ad beate vivendum sine errore ullo Natura sitirieret, non esset causa, cur disciplinam aliquam agendae vitae quaereremus neque nostrum quisquam principiis natur libus abunde instructus, sepervacaneis vigiliis laboraret.