장음표시 사용
111쪽
thir, sed comitatur; hanc raro poenitudo sequitur, nulla comitatur.
Est praeterea quaedam vanae mentis,cit Laedam composita . illa virium instar inflatur, solis promissionibus diues, rerum egena,Vmbram verius quam corpus dicta illi factaque, nec dicta, nec facta unquam omnia sibi arrogat, omnium indiga, Verborum audacissima, caetera pauida S imbellis; incretriciae cuiusdam frontis, nescit crubescere, ne inter Incnd cij quidem montes, S falsitatum maria; proiicere S euomere, non cloqui mendacia dididit, tanto sibi elegantior, quanto illis cumulatior. haec pudore plena, caltarum similis, quae alienos oculos fugiunt, ne aut capiantur, aut capiant; spontionibus pauper, rebus diues; nihilin hac tum dum&inane, plena sint omnia, nihil in lens, &nouitate sua discrimina generans; ferre haec didicit, non inferre iniuriam;ubique lenis & suauis, nusquam aspera&Varicosa. Videbit proinde qualis oratio concreditae sibi iuuentutis sit. nam, si Ciceronem audimus: Oatis cuique animi sectus
est,talis erit homo;qualis autem homo ent, talis eius oratao: orationi
aut Iastasimiliasiunt,' factis et ita. Facta deinde discutiet, Ex diu enim suis intelligitur puer, si munda σ recta sint opera eius.Vidcat, laxatis quasi habenis,cum sibi aliquando relinquitur,in qtiae effundatur. mentiri haec aetas non potest, non consueuit; impetum sere propulsantis naturae sequitur, nec tam delectu quam impuliti agitur. deat,an arma iam pueram ct, an cquis delectetur 5 canibus,an es usior in cibum &potum, in lectionem, historiarum cognitionem, in fabulas, in lusum, in inicundiam, in lacrymas; ludicris capiatur, an seriis, iniurias ferar, an inferat; imperare velit, aut imperium ferre; mendacium oderit, an amet; praeferri sibi alios patia-itur,an secus; honestate & gloria capiatur, an utilibus,& corporis commodis, audeat, de impavidus maiora viribus a grciliatur, aut ignavo delectetur otio; vindictae auidus, an ignosccre facilis, iniuriarum S offensionum retinens, an re
112쪽
mittens; obseruans m2iorum, an negligens ; ferox, an benignus; asper, an cimis; morosus, an laetus; durus, an flecti facilis; crudelis, an mansuetus. quod e blanda aut soroci bestiarum tractatione, ac muscarum etiam carnificina intelliget. obseruataim hoc olim in Imperatore postea crudeli .Verecundus,an effrons. Semina huic sere sunt excrescentium cum aetate herbarum arborumq;. Ita de verecundia bene cacenset: Sonum in adissentesignum est,cum is ex a re rubor sufinditur.IEt de Spartanis Xenophon: Pudorem quas
naturalem Spartam pueri concibent, in 'Diu manum intra pallium laudata.
habeo silentiose intendant, nusquam circumjiciant, sed hummi solos defixos teneant. Haec in altissima gentilitate monita. Quae praecepta Christianus dabit λ Et Plato: iu int, quae
per omnem tam ducere debent adolescentem, in rebus turpibus vero niua, in honesta suiuum. Bernardus vero: . id ambialus merecundo adolescente Z quampulera, s quam stlodida gemma est morum verecundiain emta multu adolescentis . quam N a Moe minime dubia bonas i nuntiat Sc Tertullianus,mentias tum instonte eo flere, non veritus fuit asserere. & alius: Cog- atuae minuti pudor. Nec desunt, qui hominem a vultu metiantur , ac totius In exam-
corporis habitudine. non quod haec signa non fallant, sed
'ubd nec inania, nec vacua momenta unt. Certe Ut oratio, ita & vultus inlatentium testis & index est.ut non immerito Eumenius in Constantino: Non fruina dootissimi tari disunt,inaturam ipsam magnis mentibus domicilia corporum digna metari, ex vultu hominis,ac decore membrorum colligiposte, quantus illas oliatas spiritus intraris habitator. Et ex arteriarum citato, te to,interciso,aspero, molli, fugientc philsu , in quas non sor-etunatas conte uras prosiliunt medici ξ Quid Z qud de sela extima manuum cute, tensa, aspera; succulcma, exseccida i duriore, molliore; non vana valetudinis, vitae ac mortis si- .gna destimantur; quo magis a vultu, potentissimo interio-aum indice Vnde illud lucet in multuetuae. Eeelec 3.
113쪽
In bestiis sane certissima e vultu coniectura est. non vana etiam in homine. Hic canino vultu est,& domino suo fidus. ille vulpino,&astu valet doloque ; ne fide. ille lupino; non induet mansuetudinem, crudclem expedia,& sanguinis auiadum. alius asinino;& pingui gaudet otio,&stolida fere mente est. leonino alius, & explicato pectore,& generosa mente est nulla hunc humilia dc sordida,delectant ardua via-gna. praefert alter mulum, &recto Vultu, immota ceruice, in utrumque latus oculos circumfert; asstum,malignitatem,& calces verere,ubi tutissimum te arbitratus fueris. taurum alter;&dura ceruice est, &flecti nescia. ceruum alter; fallit decor, nihil in hoc ex celsi animi, timoribus natat, & fugae
aptior quam bello. leporem nonnulli, solis hi pedibus se
tuentur, semper pavidi. aprum nonnemo; ferociam & se des reperies. quid ἰ quod &vrsum deturpant hunc pili, &libido. etiam ouem simplicitas hunc vestit, &stupor. equum referunt non pauci; quorum generositatem, ambutionem, ignauiam, e varia vultus formatione disces . alij simiairi; dolos in his reperies, & adulationes. quidam auium quarundam lineamenta ostendunt: etiam mores metu, s spicionibus,in constantia plenos. sed & aliquid e serpente in nonnullis inuenies, venena etiam 3c insidias, infidam ac intutam mentem,nullis beneficiis vincendam .nec pauca i nquibusdam e selibus;vngues cave, nec fortunas crede . sunt qui vultu mulierem mentiuntur; nihil in his virum sapit, ingenium vultui respondet, narrandis quies gerendis rebus.
Iam, quanta discrimina frontist intuere in his paruam, depressam, angustam,rotundam, & quasi circularem, asperam,caperatam, tetricam, obductam,mcestam, nebulosim in aliis amplam,latam,quadratam,tongam,lenem, splendi dam ac quasi ridentem. avoce in- Quanta vocist in his blanda,placida, mollis, aeuta, tar
daiste bilis, tremula, obscura, perplexa, remissa, dissicilis; in
114쪽
aliis elat aspera,vehemens, contenta, clara, constans, grauis;hretus, Velox. R. Quanta coloris i In his color niger, fuscus, liuidus, pallidus, uiuallidus; in aliis candidus, saucsccns, flairuncus, ru
Quanta oculoruml In his ampli,protuberantcs, tumidi, blandientes, lucidi,albicantes,laeti, ac quasi gaudio loti,doli circumsepti: in aliis parui,concaui,subnigri, maculosi, caesh, sanguinei, truces,ignei,stauescentes, tenebricosi. .anta nasii huic modice insurgit, immensum illi; deprimitur ac quasi medio subsidit alteri;illi breuior, longior alteri; deductior mi, ac late spargitur, pressior alteri; acuitur uni, obtundatur alteri. dc,quod mireris, in tot millibus, vix unus nasus. tot discrimina in tam exili corpore. Quanta capillorum: In liis albi,pallentes, subliuidi, rus,sauescentes,molles,rari, late fluentes, proiecti: in ali. nigri, iubnigri, castanei coloris,asperi,duri, accisi, a radice aut vltima sui parte crispantes,ironti imminentes, reiecti in yerticem.
Quid' quod etiam in unguibus, non digitis tantum &manibus, a discrimina sint. In his reperies rotundos, breues, pallentes, albicates, molles,tcnues in illis latos, oblongos,asperos, planos, pellucidos, subrubentes. In reliquis
membris non inseriora reperies. Quae discrimina ex interna humanae conditionis varietate nasci necessum est: cum ab interna alia atque alia conditione, alia atque alia exterior proueniat constitutio. a Varia nimirum internorum lcmperie exterior nascitur, tanquam adissimili materno utero
dissimilis soboles. Non quod indubitata haec signa sint mentis bonae, ma- ε, uri.xalari. scio enim a Sapiente dictum: Non laudes virum in specie δε nequespernas hominem in miseu suo. sed quod pronitatem quandam naturae corporisq; designent. Assimilantur enim bouanta- sxteriora internis,ut hederam illa credas postibus defixam,
115쪽
vino vendendo cessi , recondito.Ita seia in vultu mentem corpore reconditam clausamque, tanquam in speculo te gas,Vt totum hominem, animamq; totam in vultu posuis.
natura videatur. Intuere. videbis fere animi motus , vultus, maximeque oculorum,deiectione, erectione, hilaritudine, moerore, toruuate,lenitudine, tumoribus, inflammationibus exprimi; ut prope cogitata Videas, sane non obscuris in .diciis colligas. Res factas pictura loquitur, animorum res vultus, in quo tanquam tabula inlatentia pinxisse natura vis detur. ita proditor cogitationum propensionum vultus est. Scio non ab uno dietum: Fronti minasides;&, Spem iustissimulatoremit altum corde dolorem. ut mentiri frons videatur.&insidias inspectori struere. In adultioribus non negem: st quanquam nec semper mentiti vultus possit, nec soleat. inlueris nec potest quidem;necdum enun ea aetas edocta do-os straere, necdum sta es seonte & oculis spargere. Ignorat illud, si fions & os mentitur. nec
magis vultu fallere,quam sicas Vibrar Vel venena propin i e didicit. Maturioris aetatis haec simi. MMatio Vincit tamen naturae corporisq; propcnsionem educa- , . . rio. Virtus. non quὀd natura in aliam Vertat, tanquam ce --ii. uum in leonem: sed quod frequenti contrariorum exercit rione,quasi in aliam naturam,felici morum m amorphosinatura transeat,&gaudeat etiam assuetis,plusq; ad haec comsaetudine frequentata, quam ad matrum utero uberibus propinata S: hausta feratur. ita educatio, altera & potentior
natura est. cui si e caelo accedant auxiliares virtutum copiae, calcata natura,victrix triumphum agit educatio. & mentiri
docet vultum, a quo quidquid serinum & belluinum est,
deuertit, tanquam mensarum analecta scopis: ut quem vultus crudele ignauum, praeserocem,durum, asperum,infidum,fallacem ; hunc educatio, Virtute socia, mitem, vigilantem,benignum, facilem, lenem, fidum, seaudum inimi
cum,&rcista gradientem tradat.Etin hoc ars omnis educatoris
116쪽
toris est,ut,ubi sitorum in utramque partem propensionem
cognouit, obsutura amoueat, profutura admouear; auertat mala,accersat bona. Benc Ciccro: Fuae bona sunt, meliora fieri
posunt αrte; CP qua non optima, acuι tamen es co ι possunt. Imitetur monen tam instructor, malaque qua monendo, qua terrendo, qua minitando, & puniendo cuincat. horrorem metumque incutiat, narret damna discriminaque, reiq; foeditatem ob oculos ponat, omnia in maius extollendo. Socios deinde deligat SI admoueat, a vitiis, quibus suum sini- premi videt,alienistimos; ut contrariis assuescat. ferociorem nachus est λ adhibeat blandos & mites; superbo, humiles; praefracto, faciles, iracundo,mansuetos . agresti, comeS; te naci, liberales εἶ prodigo, parcos; effuso, in Verbis conciso Si tristi,laetos; leui, maturoS; Vano, scriOS; ignavo, O citatos; somnolento, vigiles ; abiecto, generosos ue timido, audaces; temerario, providos moroso, benignos. Habeat deinde puer in omni omnino reproposita socios Hier. ad in disicendo, qι υ inuidear, quorum laudibus mordeatur. Et c LM In Quintiliani monitu: Audiat multa quotidie probari, multa com e,p., rigi. proderit alicuit obiurgata desidia, proderit laudata industria. excitabuur laude aemutitio. turpe ducet cederepari,piacrum superasse
maiores. Accendunt omuia haec animos, in lacet ipsa itu sit ambitιo,brequeuter tamen caussa Nirtutum es. Gloriam ignominiae sociam adiimgat. si illa moueatur,hanc omistat. non a Ccnditur illa Θ addat secundam. neutra mouetur λ minas addat; inde poenam, &m pari delicto acriter seruum puniat, Ut te rorem poenarum magnitudo Incutiat. primum tamen In omnibus locum honor teneat, accedant pro aetate praemia
& ante omnia, quibus aetaS illa maxime capitur; nec ad alia decurrat, nisi honore caecusso. Adiungo his quaedam Senecae documenta Philosopho fremis dignillima. Plurimum proderit pueros stati alubriter institui: ius
sicile autem regimen e L qma dare debemus operam, ne aut ιram In Lib.Me Ita nutriarum, aut indolem retMndamuου. Diligenti obstematione res
117쪽
indiget. utrumque enim, is quod extosiendum, in quoά deprime dum HI , iubiu alitur. factu autem etiam attendentem similia decipiunt. crescit Mentias iri v. seruitute eomminuitur, si laudatur,'instemsui bonam adducitur . earim Hia infitin.
tiam iracundiam generant. Sic itaque inter utrumque regendures, 'rat modo ranis einamur,moia timuis: nihil humile, nihilse uilepatiatur. nunquam illi necessisit rogaresuppliciter: necnosit rogasset potius causses 'priorib- factu, bonuin futurum promissis donet r. yn certaminibus aequalism,nec vinci iliam patiamur, nee irasit. Demus operam, Ut familiaris sit his, eum quibus conten deresolet; ut in certamine assuescat non nocere velis, sed incere. quotiessuperauerat, in denum aliquidlaude fecerit, attolgi, nong lire patiamur. gaudium enim exultatio, exultationem tumor, nimia a rimatiosui equitur. Dabimus aliquod laxamentum: in δε- sidiam mero otiumque non dissoLemus, procul a contactu dei Harum retinebimust. nibilenim magis facit iracundos, quam educatio mollisa blanda. ideo inicis quo pias indulgetur, pupigrique quo, plus licet, corruptior animus m. non resistet inem, cui nihilinquam negatum vi, cui lac massessicitasemper mater abstersit, eis depaedagogo satisfactum M. Longe itaque ab assentationepueritia
remouenda M. audiat verum, tιmeat: interim mereatur .semper
maioribus assurgat. nihil per iracundiam exoret. quod flenti nega- tum fuerat, quieto osseratur . diuitias parentum in conspectu habeat, non in Uu. exprobrentur illi perperam facta. Pertinebit adremue pueris placidos dari. proximis applicatur,'in eorum ibi unem cresiit. Nutria cum in paedagorarum retulere mox in adolesientiam mores. 4Apud Platonem educatus puer,cum ad parentes relatu Nociferantem η-deret patrem, Nunquam,inquis,hoe modo Platonem vidi. non dubiaio, quis citius parentem imitatus sit, quam Platonem. Tenuis ante omnia sit victus, s nonpretiosa mestis, in uias cultus cum aqualibus . non irasietur asiquem sibi comparari, quem ab initio multis
parem feceris. Quod Philosephus de ira, de omni dici vitio potest. Addit: Vinum pueris Flato negamdum putat, igne
118쪽
Detat ψrem incitari. nec cita quidem impliud sunt HKendentur enim cor' ra, 'ammi cum corpore tumesient. Labor Egos citra lassi-
fu nem exerceat: σω minuatur , non Ut consumatur calor,mmI-
que Elaferuor despumet. Luseu quoque oderunt: modica enim mo-luptra laxat animos,in temperat. His atque auctoritate nitatur: ineuntis enim aetatis institia, senum constituenda atque regenda prudentia est. maxime autem haec aetas a libidinibus arcenda est,exercendaque in labore patientiaque'animi es' corporis,ut eorum in in belgicis, ιn ciuilibi osciis ingrat indu tria: atque etiam ci m relaxare animos, Us dares iucun- aetati olent,caueant intemperantιam,fue meminerant Nerecundia.
quod erit facibus, si elusinodi quoque rebus maiores natu interesse
velint. Adiungatur sussiluens, qui omnium magistrorum prae. cis I d cepta superat. abit enim in naturam frequentata consuetudo, & delectat quod asperum ante videbatur. Hinc illud
Philonis: Dueterata conssetudo plerumque tantum potere, quan- . tum natuina, ita letu grauissima quaeque reddat toleratu facilia. Ut bene & vere Plutarchus: Vitam optimam elige hanc tibi non in suavem eonsuetudo facier, quin & dulcem Ipse verbandi omnia instructor praeeat virtutum exemplis. monet Seneca, & prudenter in hac re, & vere: Longum iter Hyper praecepta reue es cax per exempla. Zenonem Clean- ροssuat. bes non expressisset, si eum tantummodo audiuiset: istae eius inter- . D t,secreta perspexit, obseruauit illam an ex formula sua viveret.
Plato Caranotelesplus ex moribus, quam ex merbis Socratis traxerunt. Metrodorum, es Herm.tcbium, Polyaenum, magnos συμ
ras,non Oia Epicuri,Mcontubemium fecit. Et nescio , an non Actor. r. hinc illud: Coepit Iasu sfacere,c docere. facta nimirum dictis . potentiora sunt,& facilius eunt in exemplum, in imitatio- nem; influunt potentius, hauriuntur altius, inhaerent tenacius,& calcar quoddam addunt etiam reluctanti. Verecun- 'diam sane incutiunt & ruborem dc vel hoc solo frequenter: Est igitur adsiescentis maiores
119쪽
nomine,trahunt in sequelam. Pudet nimirum non subsequi raeeuntem,tantumq; exempla Valent, Vt corporis etiam &inguae vitia in magisti o imitentur discipuli. cum enim poraetatem rerum discrimina ignorent, probumli ab impro- bo discernere non valeant, quidquid in magistro vident, imitandum sibiproponunt. ut verum illud siti
Velocias,'citius nos corrumpunt mitiorum exempla domessica, magnis CumΝbeunt animos auctoribus. Viuimus nimirum ad exemplum. Vt merito Stoicus: Nullas peius merari de omnibus mortabbiu iussico, quam qui auter ituunt quam vivendum essepraecipiunt: nec magis talis poterinodesseir ceptor, quam gubernator in tempestate nauseaburiduae. Potissimata stru- ergo cura instructoris delectu ponenda. factum hoc olim in viris magnis selici euentu. Alcinoum Vlyssis, nonem Achillis,Nestorem Agamemnonis, Telemachum Menelai, Polydamantem Hectoris, Simonidem Hieronis, Alexandri Minotelem, Alcibiadis Socratem, Cyri Xenophonte, magistros fuisse accepimus;magnos omnes,magnorum Dinia
structore proinde serio adlaborandum,ut a quo fere vitae reliqua pendeant. Nam ut parentibus magna in hocgenore largiamur, plus tamen ab instructoris rigi' cura, quam a
materno utero ubereque puer hauriet certiora etiam,& quet aetatem ferant, altiusque imbibantur, &in pectus demittam
tur. Huius vero summum stuatum in concreditorum sibi cognitione vertat debet. Nusquam vero se inlatentia bonorum malorumq; semina magis produnt, quam in aequalium lusu & liberiore contubernio,cum sibi naturaeque suae
puer relinquitur. tunc enim se exerunt vitia, & subciner tam metu extialunt eruicem, & prono cursu, excussis hobenis,in amica naturae hae feruntur. Nec premere haec puer
potest , qui simulare non didicit, scdpccorum more, in aetata proruit. Vere Lyricus: Reddere qui na oces iam sit uer,'piae certo .
120쪽
Signanumum pardiu col udere,cr iram colligit in ponit temere,Wmutatur in borra. Monet vero de lusu Plato, mi flatim 2 teneris annis pueri bon siis iacis Uusant,ne,siluris miniis decentibus asuescant,nunquam .in viros prolus evadant. In omni verὁ genere periculum is structor capiat inde ad remedia manum admoueat,ubi mala morbosque didiceri si aut validiora ad virtutem calcaria addat, si quae huius semina senserit. - .
Cauebit vero ab improborum consiletudine. Vnum e- Arundaviiij grauioris exemplum, in omnem aetatem nocitura infundit: nec memoria illius nisii cum morte ponitur. Vt se- Diuia amel vidisse,audisse,aeternum sit.quemadmodum semelhausisse venena, semper est. Quid' quod una non raro indecora lectio ctiam canos comitetur, unus inuerecun8ior prospectus Dauides in Bersabea dare consueuerit. ac licet in ea aetate ignorata pluridum scclcra, ubi ad alicram accesserit
sceleribus maturam,obuersatur inhoxia olim, nunc nocitura species animo;&quae aliquando ignara, conscia fit cri-iminum,sola praeteritorum memoria recrudescente.Admittet ergo uictiores,aut non inferiores probitate, aut cane qui admittent emendationem, ex Stoici sententia: Cum his me sare, qui te me orem facturi sunt; ιβψque admitte,quos tu potes Iacere meliores. mutuo is fiunt '. homines dum docent Hscunt. Prudenter. sequatur tantum monentem Philosophum magisteri optimis adiungat, aut quos natura ad probitatem sanxi siue infundendam, siue hauriendam. Nec illa tamen illii imperet,quq maturiores annos desiderant. grauis hic sit ;sacc minor, quam si quis candem dictionem pri-ia & vltima aetate deposcat: Vt enim Iuventutem inexplicata smmi
quadam,ac quasi turbata non dedec ne, itastenes placida ac pacata mutii radecent: compta isios, s ornata, is meditatae, se impetu quodam protrusa ,sen simplex, breuis, clara, inornata dictio decet, quaeque plussententiarum quam Nerborum babeat ,presor, circumscriptior, adductior oram. Ham tori, ac 2κη si iubae decent, τerreu iacmia,