Caroli ScribanI e Societate Iesu PoliticoChristianus Philippo 4. Hispaniarum regi

91쪽

ratio in matrimonio tenenda PMULTA hic dici possent. breuis ero. ruhil dicam de caelibatu, ne incurrant in hanc chartam agmina coniuga LCor. . torum. Illud tamen Apostoli non transeo. Volo omnGrisO . sicut meipsum. lico autem non nuptu , es' vidum bonum est His si sic permaneant, sicut es ego. Addita Solutiu es ab Nxore, noti quaerere morem. claudit deniquc: matrimonio Iungit urginem suam, benefacit; er qui non iungit, mebus facit. Mulier algigata est gι quanto tempore retur eius minuit. quod si dormierat vir eius, tib rata est: cui Tmlt nubat ; tantum ιn Domino. Teatιor autem eri sisypermanserit,sicundum meum cons um: puto autem quod ego stiratum Dei habram. Haec Apostolus; non ego. neque Iam hic ago, ut plurimos videam Paulli imitatorcs. plus enim Gςnes s. de veteri Euangelio redolemus quam de noxio: Crescite, es muhipticamini, es replete terram . Non improbo: Apostolum tamen magis probo. Et audio de virginitatis praerogatiua vi xx Dominum : D resurrectione neque nubent, neque nubenturi, Lae.1o. eruulsicut Mngeb ira in caelo . de explicatius: Fili, hiatu saeculi nubunt, is traduntur ad nuptias ; iki et eia qui aegm bab

buntur saeculo ido,or resurrectione ex mortuu, neque nubent, ncque ducent ores: neqMe enim rustra mora poterunt: aquales enim Angelis sunt, in si sunt Dei, cum sintsili, resurrectionu. Asimilantur virgines Angelis, adeoq;&aequantur. Et excluduntur nuptiae caelo. terra has nouit, ignorat caelum: non ignoraret, si aliquid de persectione mutuar ntur . nunc cum CXuis lent caelo, necesium aliquid illis imperseetionis adhaerescere: non exularent, si non adhaeresceret. non quod nuptias damnem, sed quod excludi illas caelo videam. ν-Mii, Verum omitto nunc hanc disputationem inuidia & ae V mulatione grauidam. transeo ad matrimonium.. Uxorem P 'μ' , parem . non reiicio inferiorem Opibu ,genere,

92쪽

quae obsequi didicit & seruire. QuidZquod magis hanc pro

bem quam superiorem, ne dominam patiaris,non Vxorem. imperare enim illae sciunt,obsequi nesciunt: cum' animos ab opibus & genere mutuentur, ignobilis egentisq; mariti

contemptum induunt, S servum Intuentur, non coiugem:

opum enim generasque disparitas animorum disparitatem prouocat, Vt, quae diuitiis genere lite superiores sunt, imperio etiam esse velint. Hinc infelix illa seruitus,qua melior deteriori sexui parere cogitur, & famulari discit qui imp rare debebat. Turpe stolam togae imperare, turpe colum gladio. hinc illa domestica verborum,unguium, capillatu- '' :x , pugnorum, tanquam caesi uum bella. hinc femineae, O ceani tempeltatibus maiores, fluctusq; decumanis saeuiores: Sexusque oblita minoris Spumat,.inhentes imatatu emina tauros. Et verum nimium illud Poctar: Non sie incerto wantur lumine Syrtes, . ecfotia hiberno tam tremefacta Not', iam cito feminea non constat sardus in nra, re ea eausta leuis Sue ea caussa grauis. Sed neque tot vomunt serpentes venena, quot indignabunda effundit mulier hinc illud Sapietis quiussure eaput eolubri, Unci est i superiram mulieris. Et, Bre- Ibidem. uis omnis malitiasuper mutiam mullaris. ut proinde exclamet: Prou. ata bim es habitare in terra deserta , quam cum muliere rixosa iracunda. adeoque ommorari leoni draconi placebit, qu- Eeeli. habitare cum muliere nequam. 6c, Sicut boum iugum, quodmouetur, Beck16. ita'mulier nequam: qui tenet iliam, quasi qui comprehendiscompionem. Ut bene Chryselogus: Lacrymu arma mincunt, regna Serm. 9 fletibus inclinant, lamentis totam sortitudinem virorum frangunt. Addit Cyprianus: . antos isones domuit una insimitas delica ,

ta, quae elim sit unliso misera , de magnis e cit praedam l Hercules,Samson, Adam, Salomon nos docent. Herculeas flammas Poetae loquuntur. de Samsone illud Ambrosij

93쪽

sen vali in fortis leonem seu secauit ; sed amorem suum sufoca

non potuit. incula soluit bonium ; sed suarum non fluit nexus cupiditatum. messes ιncendit albenas; sed unius mulieris accensius ignι- eui messemDae mirtutu amisit. De Adamo nihil dico. Euam qui dixit, omnia dixit. 5 nimium nos ipsi testes mulieris uniust Quis nesciat primordiale delietum quis traducem,& in semine venenum 3 O quam is uis aeternum mulier, etiam in illos qui Paradisi nullum cespitem norunt i quam

valide in omnem posteritatem iacularis venenat testes m-Eccli is ferorum stamnue. & aperte Sapiens: Amulsere im mili peccati, sper istam omnes morimur. De Salomone Scroum

3.Reg H. Inclamat: Auerterunt miseres cor eius. De quibus audet Chry-Hom.ir. stoinus: Oideri mulier, nisi amicitiae inimica, inrisubitasna,necesserium malum, nasuralis tentatio, deside rabitis calamitas. domesticum periculum,delectabiti detrimentum, mati natu ra, boni . sex - 9- decore depictai Audet Maximus: Mulier enimri nauseragium, quia reis impedimentum, ita captiuitas, quot g num damnum, tun .raria pugnasumptuosium besium, Eua conuiua, hcitudo confidens, leaena complecIens, exornata Sylia, animal titiosum, ma n Annal.3. cessarium. Fortiter Tacitus: Feminarum sexus, si bcerata adsit, suus, ambitiosus, potestatissue auidus. Vnde monet Sapiens: Eeeli.9. Non des muner potestatem anima tua, ne in ediatur in Irtutem Eesi. aue. tuam, consiuniaris. Caussiam addit: -ulier si primatu habeati eontraria eis mira seuo. Sequitur: Cor humile, facies m iis , plata mortis, mulier nequam. in eandem sententia Ephrem: id inter quadrupedia leone terribibus, aut inter reptilia dracone crudeliust merum nihil ad malam musierem. Confirmari Sapiens: ibidem. Omvuplaga,tri titia mortis e Z;'omnis malitia, nequitia mulie- Euripid. M& G rae cus Poeta: Cum multae in terra marique ferae sint, omnium maxima mulier fera GL Beatus, qui se eximere huic potuit, potuitq; qui voluit. Cox 7- Quod s1 carere hoc mado fit, cum metitu sit nubere. tiam uri; minus nimirum malum matrimonio iungi,quam

ignibus amburi ; uxorcin deligat, mitius flammis maum. In

94쪽

In cuius delectu sequatur Chrysostomum : Φaere pudicam Mulier religiosam puelum,ut implearis benedictionibus Sapientis: Vratiasupergratiam, mulier sancta pudorata. Dc forma, Vlti- Eeeli. L. ma cura sit. sere enim pulcritudini sollicitud adiuncta,

comes formae metus est. totq; prope anxietatibus mari tus inuoluitur, quot elegantias in uxore legit. Et non verum illud: DPax gratia, ana spulcritudo ; munera timens Dominum i a laudabitur o nimis verumtSed neque nimis comem, blandam,& excultam nimium Nisu ninis moribus volo , ne alienum calorem prouocet. Nolo rusticam. sed neque nimis aulicam verbis, moribus, blandimen- ω. vis probo. rara verccundiae cum nimia elegantia miltura est. 55 non curiosior una ciuilitas aliam prouocat, &dium singuli comitate certant, aliquid refundunt complacentiae & affectus' Nolo in exteriore membrorum compositione mollem& teneram. quis enim ignoret, nimiam morum teneritudinem libidinis prouocatorium cste Nolo eloquentem, ne tot iaculetur ignes, quot verba. elinguem tamen nolo,& barbarum sonantem. Verum elegantia Verborum, clocutionis venustate adiuta, omni viro gladius est. Addit Ecclesiasticus : Colgoquium ii s quasignis EccI. . exardesiit. Habim ritu prunas ardere facit, es flamma de ore eius Creaetur. Potiaeus oh o guttur eius: nouissima autem ιsω amara ,

quasi ab Tmbium, es acuta quaritiaevi biceps.

N olo cultam nimis & ornatam,memor Hieronymi: Vir Mutasta aut mutier suo ornatu oculos hominum adse trahens, etsinultam inde sequatur damnum, s.pplicium tamen aeternum meretur; qui mene- metiri.

num attulit, ut sit qui biberet. Nitorem & mundi ciem probo, ne fastidium serdes & neglectior forma pariant, & in

lienas virum compellant. nimium tamen ornatum damno.

95쪽

& non illi soli3 Quia aliorum oculis prosi ituis forinam marito illa debetur, nec alteri. An in pulcritudinis admirationem prouocare vis viros i nescis admirationi amorem conium hum3 de castam ego dicam, quae ab alio quam a marito Eccli '. amari desideratὶ Audi Sapientem: Auerte faciem tuam a muliere compta,'ne circumjιcias βeciem alienam: θeciem muneris a- Ibidem. lienae multi admirati, reprobisia unt. Hinc illa monita: G.m

aliena muliere nefrias omnino, nec accumbas cum ea ι ne sorte de- clinet cor tuum in illam,'singuine tuo labaris inperditionem. &Σς li In messio mulierum noti commorara et de testimentis evim pro

nium oculis vulnerari, omnes tuast aut quid aliud quaerit

mulier ornataῖ naufragam nimirum venustatem ornare. Si

marito, bene: sin aliis, quid dicam ego uni marito unam castam natam arbitrabar,& uni tatam. Certe quod Cyprianus de virgini bus, oeum ornara cultius, dum tiberius Nagara mi opes molunt, esse virgines desinunt, Uduae ante quam nuptae; ego de nuptis dicam, Dum aliorum oculis ornari volunt, caltae esse desierunt,dubh patris non dubiae matres. Iam, chim non teneram ceruicem tantum, sed, & pectus totum omnium prostituunt oculis, ego castas dicam 3 tot oculorum lcnas dicam castas & cui pectus recluditur' non soli marito debuit Z aut, cum Omnium oculis retegitur, non omnium animis una mulier uxor facta estὶ humeros,pcistus,ubcra palam detegi,non prostituta palam castitate, quis credat Θ aut ego illam credam castam, quae quod in muliere validisti me viriles prouocat ignes, omnium ingerit oculisὶ Nec ignorare mulier potest ubera, libidinum folles. teget quaecunque casta est,quin & erubescet non raro ad mariti oculos, rcliquos exhorrescet & excludet, de vallum pcctori obducet. nimis praerupta praecipitia in vultu & manibus ludunt: non necessum noua a pectore accctaere,qub maiorc impulsu eorruat viri.Non poenitebit sanctioris seueriorisq; castimoniae exempla a Romanis mutuari. audiamus Valerium: C. Sulpicius

96쪽

cius Gallus uxorem quod eam capite aperto seru Nersatam Fal.lib.c. cognouerat. lex enim inquit,tibi meos tantumprasinit oculos,qmbiu formam tuam approbes. hu decoris instrumenta comproba, his ego sterios,borum te cretiori crede notitiae. Viserior sui conject veruacuairitatione aversisus, visu picione es crimine subbaereat necesse est. Quam grauiter, vere, christiane, adeociue de religioselut non mireris scribere Tertullianum: Neceste Hypublicationesia

periclitetur dum percutitur oculis incertis c muiris. & alibi: Omnes in te aloes periclitantur.indue armaturampudoris, circunia mais iam merecundiae, murum sexui tuo strue,qui nec tuos emittat oculos, nee admittat abenos. Sc de Arabiae mulieribus, quae non caput, se aciem quoque ita totam tetun t evno oculo tiberato, contentasiat dimidiam i lucem, quam totam faciem prostituere. Quid faciet Christiana muliebris verecundia in hoc Ethnico pudore Θ Redeamus ad Romanos. omistura Vetuae repudi uit orem, quod ιEam in publico cum quadam tibertina mulgaristereto loquentem viderat. fungendus est his P.Sempronius Sophus, vi coniugem repudii nota astetit, nihil abud quam se ignorante ludos ausam stinare. addit: Ergo dum sic obm feminis occurritur, mens iliarum a delictis aberrat. Haec Gentiles. 6 quoties nostrat longos sermones cum alieno sexul quoties ludos

non spectant, sed in domos tuas vocant, & pars magna in- uerecundae scenae sunt; & tota capillatura, oculis, vultu, pectore flammas iaculantur nocituras , factae viris fulmina

ει gladius

Pigmenta vero quis seratZ quo mentitus decor candoris& Purpurae,aut cui imarito Θ nulla hunc uxoranendacio hoc . fefellit. aliςno 3 quo hi doli 3 sit non in laudem & amoremὶ &amari ab alio, quam a marito casta volet aut cui alteri rei mentita forma & aetas fallere haec maritum non possunt. aliis ergo ludunt haec mendacia, struuntur doli. cui, nisi mori nam quid iuuat aetatem & formam mentiri, nisii ut in

sene & deformi i liuenis & formosa ametur' & quo alio pigmenta oc fucus i in fraudem haec inuenit amor, dc libidini

97쪽

pedissequam purpuram dedit, quae ancillari amori do

incautos rapit.

Ninnimi, Nolo deinde nimis musicam. fere enim haec venena sum clit: nec parcius sit a viri bibunt qui audiunt, quari mulier quae fundit; & auidius etiam auditores hauriunt,quari quae propinanti, altiusq; in peetus vox dimittitur, quati extolliatur. Mus nimirum musica, plus deciPula. ita fraus dc doli

modulationibus innectuntur. Iam,vDi vocem depresciit, . ubi extulerit, ubi ridentibus labris & oculis, aut in commiserationem flentibus ac dolentibus, melleos modulos exornauerit, cuius viri pectu stabitὶ cuius lusciniarum harum cantus non flectet in stuporemi dc castam credam, quae tot mentes in se vocat, quot aures: Quod si eandem saltatricem Eedi.,. dederis, quid dicam audio Sapientem: Cmn sinaurire ne abs sis; nec audis Ham, ne sorte pereas in Ocacia eius. Video.

saltantem Herodiadis nitam, regiasque exinde sponsiones, discum,& caput Ioannis psaltricae puellae lucan& timeo. m. . . Nolo nimis doctam, ne supra lexum sapiat.discere mulieris, docere viri est. turpe viro ab ignobiliore sexu discere. nam, quae docere mulier didicit, imperare didicit. parere nescit cloeta & quia supra sexum eruditio est, suprae lexum

animus est.

Irin mal. Nolo multarum linguarum peritam, ne multis linguis, quae una steterat; neve multarum linguarum delinimenta discat, quae unius cadere poterat. nulla admittit peregrinos amores , quae non admisit linguas. tot linguarum . laqueis unam ceruicem innecti, Periculo proximum est Quod si extra periculum mulier ere, quis extra illud virum statuet, cum in una muliere linguam suarum delicias amabunt plures,sdra & in una amores legent,&gentis suae inuerecund6signes ρ nam, ubi cum linguis peregrinas imbiberit flammas , quid nisi vicissim iaculetur, eo certius, quose mollius, quo in fraudem promptius Nolo totum illi recludi vitae pectus. aliquid maritus habeat

98쪽

habeat quoignoret uxor, cum secretum res postulat. nam silentium qui ab uxore sperauit, sexum exuere voluit.& -- scio,an non grauiter in omnem prudentiam peccet, qui ta ι iam cenda illi sexui commisit. ncque enim secreti legibus teneri ν m mulier videtun adeoq; legibus omnibus exoluta censendebet. Largiendum hoc sexui, ut peccet in illum qui silentia spondet. quae quo secretiora fuerint, plus proditrix mulier erit.Vulgari rem visy committe. vis properari, & effindi tanquam imbrem3 sanete committe. quo sanctius, eo citatius profundet. nec famae suae, & communis tori parcet. Quare & LRegnorum & Rerumpubi. negotiis plurimum feminam excludo. secretum illa postulant: quod nemo prudens a muliere sperabit.Non quod omnes Uno calamo,tan- Multis quam una spongia a gubernaculis expungam, aut omnibus omnia emuere arbitror; sed quὁd, nuoium more, rarissimae sint, quae pluuiam suam teneant; ut non aberrauerit,qui femineum os &pectus cribro assimilauerit, aut exterebratae naui, & dolio. Inuenies tamen alias aliis commissorum tenaciores. Beatus, cui obtigerit haec e millibus una. Sed neque damna uxorem,si crealta prodidit; te damna, qui credidisti. scire debebas sexui illi dicenda committi debere,nec alia; & sere prudentiam illi omnem in lingua esse, elegantiam in ore; illamq; inter mulieres plus mulierem esse, quae minus contineat, plus effundat. ut non desint, qui arbitrentur elegantiae aliquod genus in hoc sexu esse, plurimum effundere, minimum c5tinere,ut in camelo gibbum, in elephante promuscidem,in bove cornua, inAlpibus strumam, m Meroe natu maiorem in ange mamiliam, in .ssithiope pendentia labra. Committi tamen uxori domestica velim, quidquid ni- D.mω-- mirum ancillarum ac filiarum est, etiam filios in octauum ac nonum annum;inde in ius abeant patris,& virum discant induere, seminam exuere. Scio pro' regnorum Varietate varie uxores haberi. non improbo.omnia zommitinon pro-

99쪽

bot sed nec omnibus excludi. sint enim, quaerato commi ti possunt. & plurim4 inuenies muliebri magis quam virili ingenio mamo usq; nata. & fere frugalior uxor viro est,&minutarum domeiticarum rerum intelligentiotiminoribus enim nata mulier, maioribus vir est. prudentis proinde est tribuere cuique id cui natura facilis est. Sed neque domesticas res opcll uxorem ignorare consultum puto,ne peregrinam rerumq; ignaram mariti mors,filiorum & sito dam- vulgari reperiat ; de dubiae alterius fidei fortunas

malis e seas suormaq; credere cogatur, ante fraudanda, quam docenda Et errant meo iudicio,vehementer,qui in otio ux Eeeli., ,. habent. audiant Sapientem: Multam maiatiam docuit oti

sitas, magis in semina,quam in viro.Hinc doli & fraudes, de plures iam mariti, & aliena vestigia, & torus nin unus, ocreres multi,5 dubius partus. Ne ue enim aut ignota Antonini Faustina, PompeiaC saris, I iberii Messallina, Agrippina Neronis mater, Zoe Impcratrix,aut Augusti Iulia, paterna proscriptione nobilis. omnes imperio illustres. Quid de priuatis cogitemus & otia fere tales orbi pepererunt. Nam, quibus in otio mulier ternpus fallat i cruditorum le- stionibus non sunt haec fercula muliebris palati oc ingenij.

alia desuntὶ non deerunt amores, quos curarum vacuae, liberis cogitationiblis, cum meditatae fuerint, furtiuis noctiabus diebusq; inuenient. nec quidquam otiosis magis ob otii misia uium, amorIbu S. Nihil cogitare, non est hominis. doctis is maline, sermocinationibus, lectionibus, scriptionibus diem noctibus iungere; gubernacula, rempublicam, imperia, bella, exercitus, & triumphos meditari militem scribere, hostem ferire, sanguinem dare & haurire, propugnacula crigere, hostilia euertere, classem parare Insidias inim: co agmini struere,virorum est. Quid agat ergo mulier otiosat Deo se totam pietati dabiti paucarum est. & dies totos, annos totos quis diuinQrum cogitationibus impendet aliquid .. tercurrat necessum, quod lassam mentem reparet, & quasi

100쪽

sibi restituaἴ ambit alternis occupari mens humana; nec semper caelestibus, nec semper perituris distineri. Des ituitur Gomesticis occupationibus mulier Θ amabit. nam quid Voluat aliud, aut quio us otiosam mentem, sollicitudinum vacuam, pascet aesare si uxorem uni sibi maritus volet, domestiis potius negotiis obruat, quam occupet. nescit obruta' bus amare, nescit erubescenda meditari. Quid quod crescat amor fides m in maritum, cuius fiduciam in concreduis sibi cxperitur . prouocare fides fidem, ut dissidentiam dissidentia solet: magis vero cum sortitus uxorem maritus fuerit moribus coinmodam. de qua illud Sapientis:

Mulier si I tibi secundum animam tuam, non proiicias Isiam : &, Noli ae cedere a mulieresensata bona, quam sortiitu es in timore Domιm: gratia enim verecundiae issius uper aurum. & alibi m bonae beatus 'vim. numerus enim annorum i ius duplex. &, Pars bona, muner bona, ιnparte timentium Deum dabitur miro profactis bonis. Patia enim mulieris sedulae delectabit mirum suum, ossa lilius impinguabit. dc, Mulier fortis oblectat mirum suum, an nos iitae issus in pace implebit. at Vero mulierem fortem quis inueniet procul, es is ultimiis sinibus pretium eius. considit in ea cor Niri Di, o spoliis non indigebit: reddet ei bonum, re' non malum,omnibus diebus iitae suae. fortitudo in decor indumentum eius. considerauιt semitra domus fluae, o panem otiosa non comedit: siurrexerunt filii eius,Hbeatissimampraedicauerunt eam; miretus,s' laudauit eam. Quo vero rarior laaec mulier, cuius pretium a terrarum vitimis, eo merito pretiosior viro suo dc carior; ut verum sit illud: Columnae aureae sever bases argenteas, pedes firmi super plantas flabilis mulieru i &, Fundamenta aeterna seupra petram solidam, mandata Dei in corde mulierassantiae. Auro, argento, & solidat petrae constantiam & sanctitatem mulieris assimilat. scio a raritate crescere huic pretium , ut proinde beatus, qui habitat cum muliere sensata, , cui benedixit Dominus rara