장음표시 사용
141쪽
' CAR. ScMBANI etvs TITu Trotionibus, pro dignitatis quam obtinet, varietate, seria temperabit , inambulatione, iucunda doeia si s mocinatione, Cursu, saltu, venatione, aliisque, quae & corpus roborant,&seria interrumpunt. u . i. si Historiarum etiam lectionibus cuiusc-que aevi, e quia in alii bus sentium mores .dicta, iacta fortiter, clementer, iuste, prudenter, moderate, magnifice, constanter, munifice, pie, colligat & imitetur: vitia aetestetur,damna fugiat,periculis
se suo'; subducat. C A P U T UILratio tenenda inferiori in Superiorem t
a. Petri UArendum. audi Apostolum et Sublesti estote omni humana creaturae pro pur Deum: siue Regi, qua racedom ue duci aetanquam ab eo missis ad mindictam male actorum, lorim et eia sonorum : qui cectioiantas Dei. Subdit: Deum timete, gem honorificate, ferim subdisi estote in omm timore dominis non ta
sum bonuWmo issed etiam dysicol s. haec est enim gratia, si propter Dei eonfitentiam suamet quis emina patiem inlucte quae enim est gloria, si peccantes, colubietatisustertis ἐρυ benefacientes patienter justinem haec est Patia apud Deum. Maxime si a Superioribus,Principibus, Regibus, ctiam a dyicolis. Audi alte-Heb. . rum . Obed te Praepositu istas. siubi acete eis. dia, Admonen sTix 3- Principibus inpotestatibusIubaetos esse,dicto obedire. ε , Serui obet' 'dise dominis carnatibus cum timore Or tremore, in Amphritate com dis vestri, Qui Christo: non ad oculum seruientes , quasi hominbuae placentes,sed miseris Christi, facientes voluntatem Dei ex animo, eum bona moluntatestruuntes,sicut Domino, es non bomisitas. &arii. i. alibi: Seruos dominis suis Dbditos esse, in omnibus placentes, non contra Frentes, nonfraudantes ,se in Ommbussidem MXam octendentes,' doctrinamSaluatoris nostra Dei ornent in omnibus. hic opus a meo calamin Uenim,
142쪽
Verum, quid si impium nactus Principem fuerisὶ Vis non predis . timere potestatem' bonum sae .c habebis lauam ex illo. Des enim misiβιν est tibi in bonum. Et si impia imperauerit ξ nemo dixit , is uis. sequendam inapietatemtot Martyrum millia sanguinemlq-tthiderunt, ne impia sequerentur impinia. Veiam, quis Vetet armata manu impia imperia pellere i non docemur arma a Martyribus. nec euocauit caelestes legiones Christus noster,cum posses,in Herodem,Pilatum udaeos. patiChristianum est.Nunquamne armat pro Principe arma; contra iullam nulla. Moysem qui legit, Iosue. Dauidem, arma legit. imitari haec arma potes. nulla liac iubditi in Principem sunt. Quid si ducat in communem patriae hostem Princeps ammatum sequere Quid, si quis in Principem quaere an etiam in Deum. Audisti Apostolum: Obedite sic e chrim. & illud: Ephesia i re it patinati, Dei ordinationi resistit. qm autem re uni, Rom. is. ip sibi damnationem aeqωrunt. potuit sortius telum intcntari At improbum si quis nactus fuerit Z respondct Aristolus: i.Petili.
Non tantum bonissedeti--scolis odos evendiarn. Quid si vim obsequeam admoueat admouit Nero, Domitianus,Diocletianus,Decius,Iulianus, reliqui Fe Neronis de impietate succe res. . i. hs nec Christianorum quisquam ferrum ferro repulit. Et mo- cour. net Apostolus: O utismalum pro malo reddenim maxime Principi. addit: Nob vinci a malo, sed vime in bono malum; maxime Ibidem. in Principe. Et quid vis vindictam Audi Dominum: Deut.μωindicta, o retrib.-ςuid facilius Deo Principum Princiapi 3 tu innoxium ferrum serua, dc virgines in Principe m
nus; Deo veris Caussam Committe.
Quid sivim pudicitiae minetur, & inserath factum in Agnete,Lucia, Agatha,Christina, Susanna,Domitilla. nec vL Fbis, Iae virginem suam armis ; ignibus, & carnificis manu tui
Quid si in legiones integras simiaiὶ factum sub Gereone, λ
Mauritio,Againio, aliisq;. nec arma tamen armatiostcntarunt: posuerunt adminM- νemia.
143쪽
Quid si imperet Princeps inimica Deo Θ quid magnummon estΘ mori potes. At durum in catilla bona mori. velles, in mala3 Durum, innocentem. Velles,nocensὶ quin adcoi cundum mori in caussa bona. Intuerercposita caelo prςmia, de dulce erit moti. At ignauum mori sine ferro, cum possis;& quis ignauia immortalitatem consecutus est y generosum est, fortiter mori posse, & ferrum contemnere: ac non nisi viri magni est in bona caussa mori velle, di poste, cum vincere possis. Et non maiori animo credis fuisto Martyres tot millibus gladiatorum, in quorum vili sanguinc natare amplaithcatra potucrutὶ non credis fortius illos inuolasse iucraticulas, picatos ignes, fornaces,ardenteS laminas,clauos, crucem, Δί quidquid ingeniosa tyrannisinuenit in tormen' tum, quam milites in hostile femina3ciatam1. si pzrgat tamen Prin ps barbaro seu i re ferro 3 Sau modομ- lem cogita S Dauidem. imitari hunc potes in Rege, in ho- μιλες et Audi milites: de qua locutus est Dominus adte: Ego
domino meo,christo Domini, ut mutam manum meam In eum,quia
ebristio Domini es. Et eon regitDauid viros suos sermonibus, noupermisit eos ut consevirgerent in Saul. Audi Amalecitem praemias pcrante,qui non hostili animo, sed miscrantis dominu,post
quoderat in capite eiu in armisiam de brachiosssus,'attuli adteriminum meum. Audi Dauidem praemia utcm: duare non tia anuissi mittere manum tuam, mi occideres chrantam Domini vocansque David unum de puerisDu, ait, eAccedens irrme in eum. qui percussit is , mortuinea. Et ait adeum David Sanguis tutussper caput tuum: os enim tuum locutum est aduersum te,dicens: ointerfeci christum Donuis. Quid peccaucrat adolcsccs, d quem illud Satilist Stasiler me, es interfice me: quoniam truent me angusti stadhuc tota anima mea in me eLIZ l m pcrium secutus est.& clementiae videtur fuisse, lic ludibrioliostibus citet. hinc' illa
144쪽
siciant me,isiudentes mihi. Et tamen magni Dauidis imperio cς- sus est,quod misisset manum in thraeum Domini. Quid fecisset David, si non imperio Satilis, sed sola voluntate sua, aut vi die ae studio, aut tuitionis etiam sui,serrum strinxisset in christum Domini Non rccedamus a Dauide. Audiamus Rechab& Baana fratres: Ecce caput Isbo Absilii Saul inimicitis,quiqua- 1. Reg. . rebat animam tuam;o dedit Dominus domino meo Regi συltionem bodie de nuces de semine eius. Quanta arbitraris sperasse praemia Z audiamus Dauidem: ut Dominiu, qui eruit animam meam da omni angustia, quoniam eum, qui annuntia-ras mihi, o dixerat, riuus es Saul: qui putantse pro pera nqnciare, tenui,
Occias eum in Siceleg, cui oportebat mercedem dare pro nuncio. quanto magis nunc, cum homines imp interfecerunt virum inno- . .
Hum, in domo sua, super lectum suum, non quaeram sanguine eius de manu vestra, auferam Nosde terra ' Praecepit itaque Saul puerisseis,fs interfecerunt eos;praecidentesique maniu pedes eorum 26 penderunt eossuper piscinam in Hebron. I Iosms erat Isboseth Dauid lacta enim erat concertat o inter domum Saul,Vinter domum 1.Ret 3. lauiae quid peccauerant fratres hoste caesoὶ Non damno, stin hostem eat hostis. in dominum, mecum damnat D uid. nec potuit a iustiore ore statentia ferri. quare nec impunitum proditionis scelus tulerunt. sperauerant prςmia; sceleris in dominum praemia tulerurit, serrum 8c crucem. Exemplum huius habes in Alexandro Magno, qui Bessum Darii
interfectorem,oxoatri Darij fratri tradidit, Ni cruci a um, Curtiua muti tu amribus n-busiquesagittis consigerent barbari. In Ro- lib. I manis alterum, cum medicum menale Regiis /yrrhi caput offerentem Curius siue Fabricius remisit. displicuit Scnatui proditor domini seruus, 5: damnauit in hoste domini venale caput;
dubioque armorum euentu fortunam tentare maluit, S
Reipublicae silutem in discrimen coniicere virtutis & fortunae, quain alieni medici pcrsidia,vltrd operam spondeni ris,in cortam salutem Vti.
145쪽
Quid si in Rempub. uniuersam barbarus iaciat Princeps Precibus placandum Numen, patientia vincenda barbaries, mansitetudine feritas. ita laniciis duritiem facilius puluillo, quam serro retuderis. Addo illud Apostoli
fratientes; benedicitepersequentibus Nos: benedicIte, notitenrale dicere, maxime Principi.Vnde illud: Principipopuli tui non maledices. Fuga etiam cum Dauide, si nouus ferociat Saul, vitae
mid si clausa via omnis 3 nunquam clau Iaeli generosae morti, & cadet fortius quisquis innocens ceciderit, quam armabit dexteram . quam nemo Dius in Principem armabiti nudabit & Garmabit, quoties de Principe a itur. Et vera ignorare debet ciuis arma,nisi in Principis sui salutem. Hinc ζgens in omni gente gloria,pro incolumitate Principis sanguinem fudi sic , dignillimam omnium calam Is mors, quae stetit vita Principi. Non cecidit, quis illa Vitae Principis vitam largitus est suam. qti aere a posteritate; dicet stetisse. Et sane securus aeternitatis est, qui tatus hostile excepit ferru nune exciperet Princeps Vere magnus nescio, an non ipso Principe maior, quisquis mori potuit, ne in impium ivsergeret Principem. nam in pium non surrexisse, non mi gnum quae bellua exsurgat in plum addo : ImpIum etiam, in impium Principem insurrexisse. Et quis pius In parentem insurgat,etiam impiumὶ qum adeo, quis non impium dicat filium, qui in impium pa rem armauit dexteram Θ ferendae in patre etiam impietas cst: cum satis ad serendum sit, patrem esse. Eadem de Principc cogita qui alter pater,& patre maior pater est. quo magis ferenda illὶus, si qua est,improbi has tau1tia crudelitas Ee,Vs impium Omne ferrum,quacun-uue ex cadiis est, quod in patrem acuitur ta Imprum omnα od in Principem stringitur. Ferre,liberoru est. benignum itemq; tulisse patrem, non magnum: magnum, tulisse serum, improbum, barbarum.mmutem,&m Verbera pro- numadeinde Principe dico. scremu. Vt Patrem, tueb ur
146쪽
'sut patre ; & hilares ante illius genua occultibemus,reddituri quod accepimus, maiori ctiam lubentia quam accepimus. Iam vide Qua apud omnem retrὁ posteritatem fama fue- IUlixe ς'
rint, qui auli aliquid In Principes. Intuere exitum . nunIsbi noti Brutus, Cassius, Chaerea, Euocatus, Latmius, Ca- Principem murius,Sulpicius, Florus, Statius, Phocas, Bessiis, ArboPstes, MurZyphilus, Arrius, Andragathius, Zimisces, Odoa-
cer.&de tuli j percusseribus illud Suetonij habemus: Percussorum autem fere, neque triennio qui ua amplius supermist, neque sua morte defunctiu est. damnati omnes, ab/M also casu periit: pars nausiabo ,pars praelio, nonnusii semet eodem pugione, quo Caesarem Iolauerant, interemerunt. Hoc Taciti de Galbae &Pisonis percussoribus: Plures quam C xx. libelgos praemia exposcentium,ob Tacit at quam notabilem eo die operam 'telsus postea inuenit: omnesque ' ' conquira'intersici iussit, non bonore cyalbae sed tradito Principiabus mor munimentum adpraesens,inpo Ieriam mitionem. A phoca Mauritius,ab Heraclio Phocas manibus pedibusq; truncatis cadit. Leontius Iustinianum disi ectis naribus exilio damnat ; nec multo, Iustinianeis calcatus pedibus minutatim conciditur. Et non Maximum,cuius Opera Actius&V
lentinianus caesi, membratim concisum Tiberis deuexit IMurzyphilus foeda in frusta dilaceratione Imperatoris Α- lexij Comneni iunioris caedi parentauit. Nicephoro Constantini V. filio, a Leonis filio Constantino crutos oculos, linguam exsecta aceepimus; eademq; hunc anno dieq; Ver tente passum. Domitiani, Pertinacis, Antoni j Bassiani, He
liogabali, Didij Iuliani, Opilis Macrini, Maximini, Maximi, Balbini, Philippi, .ssimiliani, Valeriani, Caliciat, Regilliani,
Trebelliani,Taciti,Floriam, Probi,Numeriani, Carini, Siluani,Gratiani, Valentiniani, Nicephori, Orestis, imperatorum Romanorum percusseres non diu impunitam caedem tulerunt,neque horum quisquam licca morte vivere desiit. . Ita ferro cadunt quotquot in Principem etiam impium
147쪽
Impi ivi At graue est, impium serre Principem; de morte grauiust scruitutem paci. mitius etiam in illam cadere, quam ire.. viii est, tenere libertatem, aut mori ante seruitutem Tenc libertatem aCluillo edoctam, etiana in compede libereris. nemo Principum claudere tibi caelum poteu. Et quid hunc accusas tanquam creptorem libertatis; te accusa; pe Iobs . . Cata tua. Hinc enim illud: regnare facit hominem hypocria in tam propter peccata populi. Tolle peccata, non deerit populo, suo Dcus.. At peccatum meum nullum cst in Principem; nullum etiam in Deum: Quid, si per impium barbarumque Principem peccata tua punire velit Deus accusabis iudicci Θ Et quod discrimen, si vario te morborum genere, aut per Principem excruciat Deus non validius cepe saeuiunt morbi, quam Principcs i Ecquis .Christianorum Deum a clisauit aut damnauit morborum 3 Idem de Principe dico. . Et, peccata tua nulla sint in Deum, audes te componemri.. . Obiae, Iobo, Christo Z & non quem diligit Dominus eorripit,
quasi pater in filio complacet sibiἶ Et qui nos, qui praescrip
mus Vomino,quo correptionis gencre corripi velimus Per.
morbos,hostes,domesticos,Principes id fiat, quid interem Addam c consilio magni Philosoplii. Vis su b improbo Prin-1- .bis,s cipe Vitam securami periculose te Regum semibaritati celer exi Prinsipum me,quorum consiuetu eras ectati mus qui queflammarum nar comparat; quaesiculpavLatim ase remota Humina ita satur ... admotas bicomburit. Quid te admoues huic igniὶ secede pro- , pius accedis,& ambureris ξ 'uid ignem damnas Z te damna.. Si te remoueris, nihil est quod metuas flammas: snpropius accesseris, temeritatem tuam accusa. Addo ex eodem: is
tira nimio θει ore nitentes, quidquid colitur perspisum πω. non suos λ tibi imputa, si quae damna acccpcris. Addo te
tium: Sapiens nunquampotentιorum tras prouocabit, imὸ declina bit, on aliter, quam ιn nauigando proceliam. temerarius gubema tor contemnit Austri minaa: iri es, quι Siculum pelagus e a perat, si Dortices agit. at cautior peritos locorum rogat , quis αμμ, Duiliaco by GO le
148쪽
quaesigna dent nubes. Id facit sipiens,nocituram potentiam istat.
hoc primum cautus, ne mitare iideatur. pars enim securitatis in
hoc est, non ex prosello eam fugere; quia quisquis fugit, damnat. Quid te Principum familiaritati, & aulicae tempostati obiicis λ vitare potes. quis cogit Oceanum hunc naui-
gare3 quod si te tuaque fluctibus credas, ne damna VentoS; pumμ- domestici Oceano fiunt. te damna, qui tam infido elemento,cademq; hora ridenti,eadem sorbenti te tuaque credidisti. At nesciebas,ventorum fluctuumq; Ignarus. credere te mari non debuisti. & quae fatuitas ignoto se crederet credas . fortunas noto, aut consiluim ab ignoto capiest hostemne& amicum, fatuum ac prudentem pro eodem habebis 3 sane aut non tentanda maria, aut non gamnanda. Idem dico de Principe. tenta ante hoc profundum, prudentiae bolide; breuia, haec de uita, arenas, scopulos: & sequere,quos non fortuito Vides tenuis te portum. Qyamqua quos talis mihi dabis Θ nas. ut non distitear etiam Occano scientiam svain esse, S magnam; multa iamcn hic ludit selicitas, 5 omnem lxpc peritiam subitae ludunt lcmpestates . nil securius,qti non tangere fluctus. quibus ciam ultro te dederis, ne accusafortuita, te accusa. Eadem reperies in Pi incipe. Quid de illo dicas,qui cum tuto terrestri itinere peruenire possit in optatam sibi prouinciam, delegit maria, & naufragium passus vix tabula portum tenuitὶ quem damnabis, maria an vecto-lcmὶ Quid de illo,qui cum per plana, & viarum amoena inambulare securus posset, maluit per aspera& pendula prae capitia,incerta & dubiaὸ damnabis saxa λ Addo quartum: Intuere ua agia multorum, quos in sidiosa tranquiPitate prauectos improuisus turbo perculit. quo enim tam infidum mare,quam blanditiae'incipum,quibus non raro,in summa etiam lenitate, tu maxima' a Uacilius saepesit iratos isios, quampropitios habere. intuere. Quod quidam de balenis Indicis: Nimbosa aduuie ὀpriamum plerumque alueos nauigantium; idcm de Principe dictum cogita.Docemur a Parmenione, Philota, Clito, Cleandro,
149쪽
Eutropio, Stilicone, Ablauio, Flauio, Cominaeo. Ut taceam orbe prope toto, faeculi nostri, posteritati in documentum, praesentibus in terrorem, funesta exempla. Sisto hic calamum. nolo hunc purpurare sanguine:certius.moerorem atrameto exprimet. & non dolori amicae tenebrae sunt3 Sed neque prudentis est, aetatis suae scabiem perfricare. v niet posteritas, & liberiore ungue, audentiore nouacula se cabit haec ulcera matura terris caeloq;. ego manum retraho ab hac tragica scena; oc obserata cortina, auditorem dimitto.
Redeo ad ciuem meum ; quem non omnem Principem 'fugere velim, ut destituat illum sibi. sed, si Nerones, C ligulas, Heliogabalos, Domitiantas, Vitellios, Physcones. Busu ides nactus fuerit, aut talcs, de quibus, quod de damnata terrae portione Historicus, Soti terrainum non nomi vices rex PDrum nec de caelo asiquid accipit, quam hyeme empiternam;
dici potest: cum nil aliud ab his speretur, quam gelu perpetuum, aut nullo flumine mitigandae flammae. Nemo proinde prudens nimium se huic frigori aut ignibus credet. Qimdsi non tam saeuitiam imbiberit,omni exuta humanitate, iu- cuid . . uari Principem velim: consilia etiaira, si admittat, profutura eret incρη- suggeri, maxime si deposcat. Sed ita, ne docere videaris . nep ἡ.-i, monere, ne supra Principem sapere, ne me ut a te inuenta, admissis. sed ab aliorum calamo, aut o1e accepta. Et sane verum hic illud Philosophi: Summu imperi, moderatori u pia aut decora suadentes, instrumenta sunt bom saeculi. nam dc optιmos gubem tores mediocriter otiam remigum manuου iuuant. quin dc pucrorum& imbellium impulsus protrudendis molibus prodest. Multorum nimirum manus leuconus reddunt. quod in mni re, hoc in Imperio. Magna tamen ubique veneratione manus admouendae, tanquam si quis sacra pertractet; magna cautione,tanquam si ignem; magna industria, tanquam si ingentia saxa aut trabes.
Nec obliuisci unquam inserior debet dignationis de cuti
150쪽
tus, licet ad omnia Superior admittat,&consiliis assuescat, Cui iumaximaque quaeque ingenti fiducia committat, seque re numq; uni credat, plurimumq; Vnius se Virtuti debere pa- Miuistis.lbra testetur. beneuolentiae id esse inferior sibi persuadeat, non prudentiae suae: resque has inuidia grauidas a se amoueat; timidem ad suadenda, timidius ad commissa accedato Feliciter res eueniunt'Principis prudentiae tribuat. infeliciter' infelicitati suae. nec solus ipse omnia, sed lubens sbcios, maxime in laudem,admittat aut ubi spes quaestus &boni. Quod de Principe dixi, de omni Superiore diistum velim etiam de aetate grandioribus, licet extra imperium. Est in hac re illud Platonis: 'ilibet seniorem re s et erbo colat. ac
meimi anniis maior ea, qua atrem,si irsuerit; aut matrem mutier, revereatur. Et illud Scripturae: Coram cano capite conser- Leuit. 19.ge, o honora personam senis. Quo nomine a veteribus dicthim
in laudem: DIola Sparta expedit senescere, ob praerogatiuam
aetatis Et sane omnium prope gentium moribus, senectus venerationem promerita. Cecinit In hanc rem Poeta. Credebant hoc Pandem fas, morte piandum, Si iuuenu vetulo non assurrexerat,ic si. Barbato cuicunque puer, bcet ipse videret Plura domiserra, s maiores glandis aceruos.
Tam tenerabile eratpraecedere quattuor annis,
Primaque par adeo sacra lanno sine ita, .. iConfirmat Apostolus : AdolescentesJubditi estote senioribus. i. Petti s Veneratio ergo debita aetati: maxime Supcrioribus 5 arcntibus: de quibus illud Sapientis, . t honorat patra uum,iu Eeest. 3.eundabitur insita, sin die orationis exaudietur.5c illud:Auae,m Prou. i. mi, discipbnam patris tui, ne dimittas legem matris tuae, ut addatur gratia capiti tuo,o' torques colis tuo. illud etiam: In opere, es sermone, o omnι patientia honora patrem tuum, it superueniat tibi benedictio a Deo, cer benedictio lilius in nouissimo maneat. dc Apostolus: Honora patrem tuum, es matrem tuam: qused est man-EFhes. s.
datum primum in promissione, ut bene sit tibi, essis longaeuus super