장음표시 사용
281쪽
ui honores ambit, iniuria dc inuidia. illa vel sela cIaros d it, haec illos comitatur. ut ambiri etiam inuidia debeat,
tanquam gloriae pedissequa: dignust gloria censeri possit,
qui inuidiam patitur. nemo neglectis inuidet: surgentibus, aut in fastigio positis inuidia accrescit. Id adeo more sit omnium gentium; nam in omni Republica,quibus honos nul- .lus est,magnis inuiden t. 5: vel hoc solo nomine, quod vetera oderint,noua extollunt;quae,si possint, postea deprimant ita fastidio quodam veterum ducimur, noua placent. Quin& nausea quadam rerum suarum,caeco impetu nsurgunt in optimos. Solus c5 temptus clariorem dabit virum magnum.&, si derogetur honor, amplectetur derogationem,ut amicam, ut optatam. maiorque illi gloriae gloriae neglectu, Mpriuatae vitae amplexu erit, quam e dignitatis possessione. quam bonis artibus sibi parabit, quisquis in utraque fortuna magni nomen desiderat. Ille securus inambular, qui suis, non alienis innititur. nam qui alienis; fulcimento subducto, corruit. ut si quis gloriam fiant aliena metiatur veste, quam dum lubuerit, eat possessor dctractum. Mentitur ille robur, magnitudinem, eruditionem, ornatum, qui alieno sortis,magnus, doctus,ornatus est. neque stare haec possunt, aut posteritate pati. suo magnus sit, qui magnus este volesi& ex se nascentibus magnitudine paret.sola virtus hocfaciet. Dispiciat vero primo, in quo genere magnitudinem speret. in toga totum sedabit studiis,improba pquadam constantia incumbet in illa. Quod si ingenium labori responderit,pauci anni magnum dabunt, maxime si mores eruditionem commendauerint. Incredibile dictu, quid labor etiam in mediocri ingenio possit,quo magis in magno Nec I tere diu eruditio potest, non magis quam ignis reprimi. ex- iurgit hic, dc alta petin, exsurget illa,& ad sublimia amatorem aesitum ducet. In aula fors, &aulae manibus educi vult obsequendo,&ferendo magna speret: beneficium deinde pro iniuria reponendo, Diuiligod by Gorale
282쪽
nendo,blanda pro seueris, mollia pro asperis, gratiam pro contumelia.hoc qui potuit, aulae imperauit. E militiam
gna exPectatὶ viguando,& audendo consequetur. Ecclesiae ornamenta cogitati a pietate & doctrina haec veniunt. Nam illos hic ego fortunae filios non tango, quos ει με albis illa manibus ex utero ad purpuram vocavit & tiaram; di nescio,an non ante uterum; sane in illo.Non tango nepotes magnorum: quibus ad masnitudinem nepotes fuiste satis est. nemo nepotem sc secit ecit natura: 5 dum in patruo felicior lusit fortuna, nepotem adoptauit, fortunae filium, di patruo iam filiu, non nepotem.Non rango magnorum filios, genitura magnos: quos licet omnia destituant, ingenium, eruditio,rΟDur,pietas,totaque Virtus; magnos tamen videas, aliorum licet, non sua Virtute magnos. Non tango,
quos emptus honor magnos dedit, setore licet patre, ingenioque crasse rudique, & aratro magis & ligonibus natos, pecunia tamen magnos, & exinde honoribus magnos. In quibus omnibus,cum nihil reperias animo magnum, magna tamen terris circumferunt nomina. Quid Zqudd prudentum etiam sertiantur nomen,quia magni patrui, & parentis, aut
aut nepotes filij, & quia opibus magni. Non tango illos,
quos adulatio, aut improbus magnorii amor, aut artes non bonae,fecerunt magnos. raro felicitas haec aeternat, & fere
infortunato fine fortunata initia signat. Non tango illos, quos militaris, non virtus, sed rapina fecit magnos . fortunatos hosce latrones fere dcstituut opes. Nec illos tango,quos pudenda Principum obsequia dedere magnos . fors cadent, qua surrexerunt via, S ipli sibi ruinae caussam dabunt. nescit tam mollibus diu pedibus selicitas stare. nam & nimia faecunditas tenerioribus noxia arboribus est, dum ramos onerat & s angit.ita non unam matrem faecunditas strauit,&qqae vitam dederat,vita spoliat acet. sic in parentem saeuit soboles. desaeuit etiam malis moribus parta dignitas in auctore nec diu illaestim transit. De
283쪽
. De illis ago, qtii cum his omnibus destituantur, ad gloriam viam sibi parant,& bonis artibus ad honores nituntur: misceantur licet quaedam humana , si prima Deus Occupet, si patriae salus de sitorum, bene est,non damno; non impellotamcn ad illos, nec auctor sum honorum. scio praecipitia diu gnitatibus adiacere, & confrago lim in fastigium dignitatis.
viam esse .Et sanc perraro immodica durant,nisi ea moderatrix ratio compescat. Quod muliorum regnorum & urbium euentus ostendit,quarum in ipso flore luxuriosa imperia ceciderunt: & quidquid virtute partum erat, intemperantia.
Ostendit etiam magnorum exitus, quos in 'emplum fortuna, tanquam nauseantis stomachi vomitum , posuisse videtur. Quis Perenniu & Cleandrum Commodi,Rufinum,
oc Eutropium Arcadij, Iunioris Theodosij Flauium alios
orbe prope toto innumellos, fortunae & dignitatum pilas nesciat3Olim tine, nec Sp. Melio ampli ilimi fauor Scnatus, nec Gracchis aut Scipionis memoria, nec Manlio Capitoli, vindicatio,nec Druso sanctissimi penates, nec Seiano Imperatorius sanguis auxiliatus, ncc Pompeio orbis victoriis u- stratus, nec Caesari terrψrum triumpni. iacent suorum gladiis. ita, cum Pompeio suspectat Caestiis opes, Caesari Pon, peiana dignitas grauis esset, nec hic ferret parem, nec ille superiorem, quasi duos tanta imperi j fortuna non caperetunon ante immodiea in utroque dignitatum restincta sitis, qu- sanguine illam leuarent. Iam quis non peractum cum Pompeio bellum crederet 3 at acrius multo Thessalici incendij cineres recaluere, quasi tanti viri manibus ultionem. fortuna quaereret.inuenit in filiis. &pro uno, duo Pompei, nati. addkat animos fraternitas Ducum, & Magni memoria in duobus. inde acrius, quam in Pharsalicis , pusnatum in Hispania.& anceps diu pdilium, ut videretur nescioqvid dubitare fortuna,& in quam se partem verteret deliberare di Occupare manu mortem Caesu voluisse narratur, cum de
284쪽
victoria desperasset. Vicit tandem Caesaris felicitas, de haresola. nam errore suorum solo victi Pompeij cesserunt, non cesserunt virtute, non animis. post hos neminem vinci Puduit. secuti sunt reliqui, quod quasi aestu & torrente fortunae; praemiumq; victoriarum Hispania fuit, & secutus Hispaniam orbis probe terraru. Quis non credcret pacata omnia Caesari fores domi in hicnit, adeoq; in ip Senatu,qui felicitatem demeteret. ergo tribus & viginti vulneribus ad te ram datus, satagni ne curiam impleuit, qui orbem natare fans uine docuerat. Hic finis honoru, nec poterat improba haec litis alio,quam sillantis sanguine cxtingi u. N on attingo Marium S: Syllam. nota historia et . ut inuid ille in his fortuna principi gentium populo videatur, ipsum illum in exitium suum animando. nec prius quieucrunt, quam urbs ipsa sanguine suoru nataret:nec caedium tamen,qui belli finis,quaerendi fuerunt qui occiderentur. hinc illa tabula, quae Equestris ac Setiatorij ordinis duo mitia dclegerat, quae mori iuberentur. Et vere, si sine ciuibus stare imperi u potuisset, vixiς se cui ilini raret Sylla, nemo .hinc illae tandem voces, lassas caedibus & sanguine manus retrahentes, vivere aliquos debere,ut essent quibus imperares. Taceo Catilinam. utrimq; ciues.& pusnatum tantis animis, ut nemo e Catilinariis,qui ludibrio estet, perfuerit. quem enim quisque locu pugnado
ceperat, eum emissa anima corpore tegcbat. Pulcrae mortes,
si pro patria i pro iustitia,si pro Deo. caussa tantaru calamitatum eadem, nimia honoru in magna selicitate cupiditas. Non tango aetatis nostrae Galliae, Hispaniae, Germaniae, Italiae, gliae funesta exempla.&,6 meum Belgium,quanta in magnis fortunae documcnta dedistit nolo tangere hanc scabiem ; nolo incestare calamum tam l o quid dicam ξ nolo castam chartam tantorum sanguine purpurare. Hoc dico: Magnis sal x fortuna bonis, In praec ii dulisque niuis Excesse locas. . .
285쪽
234 CAR. SCRIBANI INSTITUTIOD, ... Miseri,qui hic altius tolli Videntur, Ut in exemplum&terrotei rern decidat altius. Et sane, dum exitum quorumda intueor, mihi ut viistimae ad supplicium videntur, ut hostiae
aIuM. ad poeuam coronari. Dccurramus per veterum Historias,viaris,. i. Variam in omni Venere fortunae vicissitudia, iuri. nem extollentem,ludentem, ridentem, saeuientem.Incipiaci μ ν mus a Romanis, & primo a laetioribus,transibimus inde ad tristia P. Rupilius, qu- Sicilia diurnas capturas exigentem batis. publicanum viderat, eundem iura dantem, Consulem, classetque & exercitus ducentem habuit. P. Ventidius in trium-
. phum sub Cn. Pompeij Magni patre ductus de ParthisCon
sui triumphauit. itaque qui captiuus carcerem exhonuerat: Capitolium felicitate cclebrauit. L. Lentulum, inter ornamenta &dedecora,alterna vice fortuna versavit, consulatui ipsius repctundarum damnationem, damnationi censium subiiciendo, nec e bonis illvmpcrpetuis frui, neque malis aeternis ingemisccrc patiendo. Cn. Comelium Scipionem Asinaria ex Constite a Poenis apud Liparam captiuum,&ex
captiuo Consulem Roma vidit. Quid dicam de QSaepione,qui post praeturam,irumsthum, consulatum, pontificatum maximum,in publicis vitaculis spiritum deposuit' quid de C. Mario humillimo Arpinate,toties Romet Consule,post Africam,Iugurtham, Theu tonas, Cimbros, & post exilium Consule3 quem si inter felices posueris,felicissimumsi intermiseros, miserrimu reperies. C. Attilium Regulum, e Coninsule Romano & triumphatore, resectis palpeoris, peracutis undique stimulis incumbentem video. ero Catulum C. Maris in consulatu & triumpho de Cimbris socium, incubiculo recenti calce illito multoque igni caleficto, iussum
mori accepimus. L.quoque Cornelium Merulam Consul rem, incisis venis contumeliosae mortis denuntiationem effugisse. Et non M. Manlius unde Gallos depulerat, praecipitatus csti non Sh Cassius, post tres consulatus, duos triumphos, securi petiit. ac interempto domuε superiei ha, ut Penatium
286쪽
natium quoque strage punireturὶ non Ti.&C. Gracchorum : nobilissimorum corpora insepulta iacuerunt, Vt supremus, hinnanae conditionis honos nepotibus Africani deesset3 Et
non Africanus ipsc post vietum Hannibalem, subactam in
Carthagine Africam,Renap.sibi restitutam, ignobilis acco- laviciacdcfertae paludis, inscribi sepulcro voluit, Intratas μήνιυμ quidem mea habest non Africanus Posterior, Numantia & Carthagine eversa, cum seruulos raptores spiritus' ''domi reperisset, punitorem In foro non reperitὶ non in ea-- dem gente Scipio Nasica legationis titulo Pergamum feces.... sit,&,quod vitae superfuit, sine ullo ingratae patriae desiderio peregit Z In eadem cluam Cornelia gente P. Lentulus cum adiis pcitiiset, ne ad ingratum populum reuerteretur, in Sicilia vitam finiit. Quinque ergo Cornelij , quinque ingratissimae patriae empla sunt. Ahalaverὀ, cum Sp. Maelium regnuastectantem occidisset, custoditae libertatis ciuium, exilio sim poenas per endit. non Octauij Consulis caput rostra vi derunci non Antonij Consularis Marianae mensa: Znon Cras.
sus pater & filius mutuo aspectu caedes suas funestarunti De Pompeii vero capite non pupillus & spado tulere senten- ' rianu C. Caesar iussit Lepidum Decio Tribuno praebere ccr-6 uie 4pse Chereae praestitit.Vcnio ad Imperatorcs. quis ferrum in Galba, Ottone,Vitellio,Caligula, Domitiano,Nerone; quisan Tiberio, Claudio, Germanico vcncnum; quis in Maximo, Balbino, Michaele Calaphate, Anthemio, Theo-- dosio tertio, ontio, Iussaniano, hom Valente,Zenone, Heracleone,Mauricio, Phoc Nicephoro,arma gDES, secu-b res ignora quis,ut Romanum Imperium cgrediar, in man-- dalis,Gaudericvnh Hensericum, Hildemerem, Gili merem; - ' inUisigothis, Attulphum,Giθericum,Theodocidum,Thu- rismundum, A laricum, Gelericum, Amalaricum; quis in Ostrogothis, Theodoricum, Amalafuentham, Theodelarum, Vitigena . quis in Longobardis Alboinum, Rosi mun-drim, Rodoaldum, Guntabcrtum nescit, omnes morte non
287쪽
sua extin istos Z In Scotorum Regibus quam pauci lectum&mortem suam norunti Nec immunis Germania fuit, nota Gallia, non Hispania, non A sin, non Africa, non India. ita alIena plurimum manu, Imperatores,Reges primisue exer-CI tuum ductores iacent. Hic fortunae ludus est. victim huic
Reges ;& quidquid magnum orbe prope toto fuit, fabula
huic stetit,aut tragoediae pars cruenta,ut gloriae illius partem. Credas, sceptra, diademata,Purpuram calcasse;&plus in illis..
quam in sago & ligonibus saeuisse. Vis plures in hoc gener
α miserandos magnorum exitus Z plenae stuat omnium ocia Itium Hi1toriae, nullam orbe toto excipio. Sane Polycζtes Samaorum Tyranniis, Regum aliquando sortunati stimus cui vellcac policinaequo positum, in Micalensis montis ver ii cc crucia figitur. Et non Dionysius, post exercitus de clas-1es, ne quis fortunae crederer, Corinthi Magistcr ludi factus ex Siciliae Tyranno, Reges monet Z Syphax Romanorum M Carthaginensitim in Scipione & Hasdrubale, tantum-non arbiter victoriae faehus , parua interiecta mora, Caleni Sconstrictus, ad Scipionis genua supplex procvn bit. Et non H. annibal Romani terror imperiJ, victoria uti sciuisset, Romanus ex Poeno Imperator, Voluntaria morte hostium se manibus vinculisque exemitZ Idem mortis genus in Mithridate video. Et Laccdaemoniorum maximus Lycurgus patria pulsus iacet. Solon velo Athenientium primus, profvo us in
Cypro vitam finiit. Theseus, sine quo miliae Athenae erant . paruulo in scopulo sepcluur. Miltiades vel ὀpost trecenta Persiarum millia Marathone deuicta, in vinculis mori cotitur. Aristides etiam Graecorum iustistimus patria cedere iussus. Themistocles vero, a quo Athenae Graeciae principatum acceperant,ad Xerxis misericordiam, ad victi victor genua, perfugere coactus est. Phocion autem, post obitum extra fines Atticae regionis prolisi iussus. Et non Croesu: togum suum vidit, Agis laqueum, Nicias lapides, venena Phocion, Ptolemaeus & Iugurtha vincula, BaiaZetes & Lu-
288쪽
eius caueam serream, Alcibiades tela, inediam Pausistas, Mansredus securim 'deniciue Hector, Hercules, Achilles, Pyrrhus, Darius, Alexancler, α magnorum plerique quae
morte iacent 'Dum haec legis, ne fide mea iuuentus magnis. ccisa fere
fulmina petunt. & triste exitus,&dubij casus,&paucorum sere annorum felicitas infelici cxitu funestata, quem non terreatὶΟ,pone modum magnis cogitationibus ,.qua prava
semel via ingresst,seruntur nullo discrimine in obuios quo
que,ctiam uteri eiusdem. O nimis faecunda malorum aetas nostrat quo per quinquaginta annorum ciuilia bella, trahis carans mihi patriami Dum modum non ponimus m. agnis, . audire cogimur, ais non Belgico Sanquine pinguior i. . O insepulcru impiapraelus . Tentatur' . gurges, αμt quaesumma lugubruignara belBy qiιod mare
Non decolorauere caedes' . Eheul cicatrieum, ' steteras pudet, Fratrumque , quid nos dura refugamuae Etas quιd intactum nefacti
Liqinnus' et de mamM Iuuentuso tu Deorum continuit' quibus Pepercit aris δ et imam noua
Incude dis gas retusum in ultimos barbarorum serrumi Pone sceleri modum, nec te delectet, ad saeculi huius magna, per cognatum ire sanguinem. non deerit Africa & Asia vilior, quo sitibundam magnitudinem extinguas. Redeo in viam. Quid quaeris in augusta dignitatum ma- Nec is gnitudine ' tra qhi illitatem' raram Oceanus spondere lct.
4: quid ambientium animi, nisi reciprocis aestibus iactata maria Qxiaeris gaudia ξ talia in iconibus de lupis videbis
289쪽
x ci CAR. SCRI ANI INsTITVTro temptu natum expleat. atque hinc caedes etiam,Principum virorum, quorum vitae factus cst dominus qui suam con-rcmpsit. hanc odia contemnere docucrunt. odia vero nulla Ic magis, quam contemptu nata sunt. In contemnendis emgo parcissimus, in laudandis effusus erit. quod si laudes improba non admittat vita, silentio ut laudes , ita & contemptum premet. Quod si sceserum iniectamentio, cluet. non poteit 3 mitigabit;&exasperantibus alii molliore verborum
deterget spongia,ut nec omnino offendat exacerbatos narratore c d anmci accusatum:alias potius inuciat narrationes, inopinatas , novas, quarum nouitate alio narratorem ducat,& ab incepto abducat.
Qui ιμ- Quod si opes honoribus accesserint,continebit illas tanquam carceribus vir prudens, nec clabi patietur, ne aduertent hο- sentium oculos splendore suo percutiant' ne inimica feriant pectora, ncc egontibus sitim prouocent ; unde doli defraudes,improba: sitis faecundae soboles. Nimiae tamen parsimoniae nomen vitabit, magis etiam cupiditatis nimis: αliberali dextera porriget, quidquid liberali Principum manu consecutus est,acvltroneis ctiam b cficiis plurimos sibi obstringet. Si non permittent facultates, benigna pro rebus verba reponet, & amica beabit sermocinatione, quem muneribus non potest.Voluisse,ncc potuisse,beneficij se per loco fuit;& gratiora frequent pauperum vota,diuitum donis fuerunt . illa e diuite pectore, haec non raro ex inope proficiscuntur.quo fit,ut animum magis dantis, quam mu-- nus ipsum intueamurdi veneresaria: maxime si dc ingenuis a S,quw pectore, ne manu metiri donum coniucuerunt. Nec dissicile est scire, aqua mente res Broficiscatur. Ias,oculi,Vcrba promptitudo,magni beneficiorum testes Rindiccssunt,
290쪽
C A P V T XXII. uise facisnom in arduis rerum deliberationibust
I Hi L aggrediatur, nisi matura deliberatione praemis. Minina 'sa. quod adeo necessarium, boninas rerum cura fisti,nisiiudisium adhibeas, perniciose exiti I quantur. 5 bene s- mumia. ter: Plus auspicia'consiliis, quam telis c ' --busri. I nten-rum proinde animum in res omnes habebit. discutiet sing la,&in longum consultabit. Scio quosdam, subitis aut nul - lis prope consiliis, euentu tamen claros fuisse. Cerealis inter exempla ponendus. aderat nimirum ipsi facultas,& fortuna, etiam ubi conssilium & artes defuissent. Hinc ipsi,exercituuque minor cura disciplinae. neque semct tamen ad extrema Romanam rem compulit. Vcrium unus iars,aut alter e milibbus Cerealis erit; cui cum satis fuerit praesentibus frui, prospere tamen secutura respondeant. At fatuum est sortunato . unius exemplo insisterri cum tot millibus insortunatissimis
terreamur. Scio etiam quaedam non nisi a praesente monstrari, ut verum sit, Itidiatorem in arena consilium capere. cum
rebus nimirum ipsis deliberandum non raro est. at, ubi res moram patitur, ncmo prudens saltu se in illam immittet. Et sane quisquis desiberationibus assueuit, etiam in subitis,quae deliberationem excludunt,inueniet quod proderit. assuetudo enim ingenium acuit, & promptitudinem quamdam in- generat,animoq; praesentiam conciliat ,&intrepidum inter cardua pectus. Scio deinde mortalium plerosque,res fere prudentiamq; ab euentu metiri: unde non rarJ,cadem omnino, nunc prudentiae,nunc t eritati ascribuntur; nunc robori, nunc furori. quare eaedem res, nunc sapientiae, nunc stulti laesi ,.etiae nomen accipiunt. quare stolidius reperiri nihil potest. stultissime enim inchoata fclicem aliquando exitum irtiri, dubitare non possumus. Ita Africanus duabus cx Hispania