장음표시 사용
531쪽
13 CAR. SCRIBANI INsTITUTIO si recedas; manet amor. ut ille in odium, hic in reuerentiam vertitur. Hinc ille: Populo Romano iam a primordio inopi,
melius MDsumesiamicos quamstruos quare . tutius rati,Nolentibus, .
quam coactis imperare. Illi quacunque fortuna stabunt, hi non vltra vim & potentiam. tolle hanc, ex seruis hostes experieris. Discam hoc ab iisdem Romanis, qui postquam longo
lateque imperium extenderunt, subadia regna milite continebant. quibus cum alendis Imperii opes non sussicerent, S seruorum se, non sociorum,loco haberi prouinciales sentirent; e militari praesidiariorum libidine ac insolentia indesperationem acti,mutuὰ se inhortantes,iugum excutiebant. scd&miles, nouarum rerum cupidus, nouos Imperatores, quia uouas praedas, amabat. hinc tot non raro Caesares, quot exercitus Ronia vidit. Amore & beneuolentia contianese regna & prouincias poterant, aequando praemijs pcenis ue, quos virtus aut sicclara aequauerant, Romanus, an alius esset. Sciebat hoc Hannibal, cuius illud circumfertur: Uirthaginensis mihi eris,qui hoHemstrenueferiat. Civem Hannibali virtus, non Carthago dabat. sciebat ille, cuius haec verba: Tros Rutulusve suatinudo diserimine habetur. a virtute nimirum illi, non ab utero aut ubere, discrimen. illam nulla seruitus,aut timor, amor dabit. neque enim aut a seruitute, aut ametu, sed ab amore, virtus. Scio perdifficile esse amorem in aulam vocare, a qua sere aeterna lege exulare consueuit,succedentibus illi aemulatione,inuidia,odio. quo maior Theodosius, de quo Pacatus: Tu amicitiam nomen ante prauatum,non solum intra aulam vocasti,sed indutam purpura, asero gemmisique redimitamsono recepisti ; reque non verbu asseruisti, Principse mentem tanto in suos benigniorem esse debere, quanto sit Iortunapraestantior cum fide ac facultate paribus agas, in familiaribus tuis Imperator tribua quod priuatus optaras. Ol multos re-
gnaTheodosios;& exulabunt odia & mctus,& solum amo- Icm scient aulae'.& alibi: Vt te omnibus Principem,singuia exhibens Scaeatorem Ut crebro civisique progressu, non publica tant m vera
532쪽
vera lustrau - ,sed priuatas quoque aedes diuinu mestigias cons
craris ,remota custodia Ambian. tutiorpublici amoris excubiis. Bene
quidam metum amori componens: Frustrasi terroresuccin--get, qui Gratate suorum septus non fuerit. armis enim, rori Ρ,m Nisique,arma,insidiae,minaeque irritantur. Amari ergo Volet, qui imperare tuto volet. Et verum vetus illud est: Amor populi munimentum inexpugnabile. E tiam in belluis quid non potesta- mort Catulorum sane amor in venabula immittit feras, nec ferrum sentiunt, quia amant. sentirent, si non amarent. obtundit aciem amor,ac dolorem si non omnem adimit, initi- gat. Iuvenilia certe nonnunquam ingenia gloriae cupido in contemptum tam ferri quam ignium misit. Spes etiam quoidam,ac virtutis quaedam umbra, in tormenta ac mortem : 5c docuit hanc etiam amare. Quanto his omnibus fortior amor est, tanto potentius per damna, pericula & , ἡ 'mortem ibit, nec destituet amatum. cara amanti mors, si ιst.
sanguine suo sanguinem restinxerit amati; Principis sui in
primis,pro quo cadere gloriossem. Pro ferro ergo, & armis,o: custodia, Principi amor suorum erit. nam qui in armato milite praesidium regni & securitatis sitae ponit, hunc nece . sim est non mimis armatas suorum dexteras atque hostiles 4nhorrescere: nam ubi it Ii amare desierint, hostes esse inci- raul. Plent. Miserrimum vero est, ciues hostesque iuxta metuere. pauidas hic noctes diesque ducet. omniaq; timidus circum-ἐpiciet, ad omnem strepitum arnia expauestet, alioque at que allo loco, contra regium decus quiescet. interdum somno excitus,arreptis armis prouocabit stipatores,corporis que sui custodes, ut metu metum pellat. Infelix conditio. illa optanda,qua Princeps inter subditos, tanquam inter filiorum manus, pacatas ὀucit noctes. Vt merito audeat ille: Amari, coli, diligi, manu imperio est. Atque hinc monet alius 'trabibus aut saxis,sed tuorum pectoribus nomen tuum incidatur. aeternant corda. marmora etiam vetustas exedit, ferrum
ignis. animorum inscriptio, immortalis est. his nomen in-M m m 1 scribe.
533쪽
so CAR. fCRIA ANI INsTITUTIO scribe. inscribet amor. faciet Princeps, si parentis in omnis Diariis personam induerit: nam silos in perpetuo metu tencre, tyranni, non Principis est. neque talis extra metum erit. metus, ι,. 'nus alium prouocat;& quantum quisque terroris ad-- Met μνη- fert, tantum fere recipit. Est hinc illud unius σι η p ε' . Nonsic excubiae,nec circumstantia reis,
Paucis,sed vero. rtius alius: O regnorum magnis fallax Fortuna bonu,inpraecipiti Dubioque nimis excelses locas. Nunquam placida utra quiete certumue si tenuere diem. Glia ex atra cura fatigat, Veiatque animosnoua tempessitan Non sis Libycis Syrtibus aequor Furit alternν moluerem πω Non Euxini turget ab imis Commota vadis unda,niuali Vicina polo, ubicaruleis, Immunis aquis, lucida versat Plauctra Bootes: ut praecipites Regum casus fortuna rotat.
.metui cupiunt, metuque timent.. I n nox itas alma recessu
Somnus domitor' raraseluit. Audi alium: se pes oris mollior omo
Solet impavidos duceresmnρsr Aurea rumpunt tecta quietem, Vigilesque trabit purpura noctes. O,sipateantpectora Himm,.
534쪽
ΡΟΤITICO-CHRISTI AN A. εω portuna metus'. Brutia Coro Pulsantefretum mitior evnda ect.
Aurea miscetpoculasanguis. Atque hinc monet Pocta:
Vos, quibus rector maris atque terrae Ius dedit magnum nocu atque ita, Ponite inflatos tumido ue MDubus: Oidquida et obis minor extimescit, ior hoc mobis dominus minatur.
Omnesub regno grauiore regnum HI.duem dies iidit veniens superbum, Hunc Hes Mindi fugiens iacentem.
Haec Regibus,sed ij si qui domini tantum, non patres. nam hi in filiorum sinu securi laetis e dormiunt. timere patres
nesciunt.ut verum verus illud sit: Amor timere ne mera, verus
ΟιHI. Patrum hic est & filiorum, bonorumque Principum& subditorum. Vt verum illud Xenophontis hi: Eontis Primceps nihil dissert a bonopatre. quantum differt, tantum abest a bono patre.N eque certior alia gubernadi ratio, quam dum patris personam Princeps, filiorum induunt subditi. Mutuὁnaec se prouocant. patrem Princeps se ostendit 3 subditos sentiet filios . nec validius quidquam amore ad amorem korum patandum. Expertum hoc aliqua C sarem habemus
apud Suetoniu . Ingresso ciuile besium, centuriones cuiusque legionusingulos equites e viaticosuo obtulerunt:m uniuersimilliesVatuita, e sine brumentostipendioque operam, cum tenuio rum tutelam locupletiores inse contubeent.Nequem tam diuturnos tio quissua: v omnino desiluit:plerique capti conclamydisub conssitione vitam,si mustare aduersus eum medent, recusarunt. semem'caeteras necessitates, non clim obsiderentur mod sedi Fauos ipsi obsiderent, tantopere tolerabant . t Drrrhachina munitione Pompeiu Uiseo genetrepanis ex herba,quosustinebantur,cum feris sibi rem Oedixerit amo uerique o ψ, nec cuiqua Ulandi iusserat: ne patientia o pertinacia hostis,ansmi seoru angerentur. quanta ortitudine aemicauerint,
535쪽
testimonio ea, quodaduerso semelapud rrachium praelio, poenam
inse tiro depoposcerunt, ut consolandos eos magis imperator quam puniendos habu ris . amotis maximi magna haec signa sunt.
Inuenies non absimilem in Theodosium apud Pacatum: Si quando docilior frumentaria res sevisset, inopiam patienter miles serebat, pro omni praemio , omnique mercede ιd unum reposcens, et
suus diceretur. felicem tali milite Imperatorem.Non inferi rem affectum habes in Augusti morte: Senatusa in Funere tornando, F in memoria honoranda, eo dio certatim progressus est, in inter alia complura censuerint quιdam fumu triumphaliportέ ducendum recedente Victori quae e Z in curia anentibiu naeniam principum liberis miriusquesexus.alij exequia rum die ponendos an nulos aureos, ferreo que sumendos. alii, t omne tempω ὰprimo die natabadexitum eiiu,saeculum Augustum appetiaretur, ita ins flos referretur.Senatorum humeris delatus in campum. Rebquias i gerunt primores equestris ordinis, tunicati-discincti, pedibu quemuius,ae inmausolaeo conssiderunt possent maiora fit ij, aut qua amoris in optimum parentem signis dare testatiora Θ P ria prope habes Tito mortuo. . od ut palam factum est, non secus ac in domestico luctu maerentibuspubbce cuncti senatus priusquam edicto euocaretur, ad curiam cucurrit, obseratisique adhuc foribus,deinde apertis, tantau mortuo gratias egit laudesique, quantas .congessit nervivo quidem Nnquam atque praesenti. Nil mirum . aiam auerant ut patrem, fleverunt, laudarunt ut patrem. illud
etiam Lampridij in Alexandro Seuero notatu digni stimum
Ferispalatium conscendit, cum retro currus triumphalis aquatuor elephantis traheretur. leuabatur manibiu omnium olexander. ixil per horas quatuor ambularestermissum cli, omnibus undique clamantibus, Salua Roma quia salum est Alexander. momentum, 44orae illae fuerunt,ctim amoris essent. Addit: Ad Germanicum lesium profectus,deducentibus cunctu per centum in quinquaginta
misita. Quid non facit amorὶ addidit hic alas & animos. Et illud Spartiani in Adriano: Cum in amore omnium imperas amyue ab abis modo stater, modo pater, modositi , mi cuiusque et o
536쪽
POLITICo-C TIRISTIANA. ησ3 diceretur'amaretur, ro atu amicis, es ridens res bu-manaae, mortem autem contemnens, ad amicos dixit, id molitis,
es non mae isdecommuni morte cogitatis quibus dictis, diem v itimum clausit. Felicem diem l quid huic defuit oraeter Christianum pectust quam pauci Reges Adrianilolunt amore &exitu omnes. Illud etiam vovendum Regibus, quod Aurelius Victor in Antonino Pio: Adeo adamantibi eum cunctisMobiu nationibusque, ut parentem seu patronum magis quam domi
num Imperatoremue putarent: omnesque no ore In morem μυ-
Dum propitium optantes,de controuersiis inter se iudicem poscerent. Non hunc dicam amore,quam imperio maiorem, fortun
tiorem 3Non fuit in hac re Imperatorum postremus Traianus,de quo Cassius: Amari es obseruari, quam timeri maubat, S patris magis quam domini aut imperatoris loco haberi. Nobile amoris exemplum legimus apud Nazarium: PugnabantDyrici contra Macedones. Elprima quidem eongressiosecuniam illas fuit.Nerum Macedones,cum bellum reficerent, Regem sevum
in cunas ad aciem tulerunt. cum issis ira, hos miseratio; isio gnorum cantuw, hos pueri magiim accenderet , mutata est ratio certaminis:
vicerunt qui amore pugnabant. Audax factum. sed quis amoris facta damnetὶ Idem reperies in memorando post homines natos triduano Brabantorum & Grimbergensium praelior in quo Brabantiae Dux inter cunas Vagiens, ex editiore arbore depensus, animos suis,uci sola tenerae aetatis commiseratione,addidit, hostibus ademit: cum viderent destinatum Brabantis cum Duce suo vinccre aut mori. Pugnauit hic situs
in Principem amor. vicit amor. ac nescio an non aliquid te meritatis connexum amori. Verum quis accuset amorem
quis non excuset M. Illud etiam in magno Rege, & cums imperia late sparse,ad suorum sibi amorem conciliandum,plurimum potest, s iis εsie singulis quibus imperat prouincijs apud se habeat, quos 'morum probitas,Vitae integritas, pietas, longa' , rerum cognitio commendat. qui subuca priua is praeponant, qui gemtis
537쪽
464 CAR. SCRIBAM INsTITVTIotis suae res ex fide ut suas, non ut alienas,tueantu r. Sic enim se demum communem regnorum prouinciarumq; omnium
suarum parentem ostendet, cum pari filiorum omnes loco habeat. Habebit, si singularum prouinciarum negotia, per eiusdem gentis homines,pertractauerit. certius illi & consilia dare, & damna auertere,& venientibus occurrere malis,& praesentibus mederi possunt: ut quibus suae gentis bonamisaque, rerum copia&inopia, secunda & aduorsa, spes dc metus, animorum magnitudo & deiectio, locorum situs &Oportunitas, Vires,potentia impotentiaque, liqiae bonitas. imbonitasque, foecunditati aut sterilitati coniuncta,rcliqua que omnia notiora sunt,quam cuiuis gentis alien qui prae- tri audita nihil habeat,ac plerumque a rerum locorumque imperitis,adeoq; nec audita quidem: solisque non raro coniecturis ia niaximarum rerum decisiones, a quibus prouinciarum salus intcritusque pendet, caeca manu, pede, fronte, prosilit. ita fortuitis Omnia consiliis, e fortuita cognitio ne natis,res omnium maximae peraguntur: quibus exin sortuiti respondent euentus . non fecit hac si quis in confertam hominum turbam,ex amicis hostibusque conssatam, in inccrtum telum mittat,quod amicum transeat, hostem feriat. ita consilia fere sua iaculantur, quicunque in alienae gentis numquam habitatae, nunquam cis propinquo notae, profutura aut obfuturam latiant,caeco impetu &lapsii.
Quid quod magnam quamdam prouincialium animis fiduciam pariatisi videant, non ab una tantum gente, sed ab omni,Principum suorum latera claudi: habeantque e gentesii Min quorum fidentius sintvia, quam in alienum, sua deprΟ-mant.Nec quidquam adcis potentius in amore est, quam si Regem sentiant in domesticorum delectu patrem. Nam si ex una gente sola, in omnium gentium concilia adlegerit, geruirillius parens, reliquoru dominus censebitur; & filio. rum illi, seruorum reliqui loco haberi videbuntur inde iam
538쪽
quamdiu nimirum praemia 3c metus.quae si sustuleris, excutient iugum: sed & alium etiam dominum circumspicient. si maior praemiorum spes assulserit, aut nomen patris. fuge quisquis pluribus imperas,domini nomen, assume patris 5 .
senties filios,& venena ignorabis & serrum: & patrum more securius vives, filiorum corona cinctus, quibus etiam dulce erit gratuito pro patre occumbere. Securissimus visit A L-BERTUS, qui omnium ad se accurrentium, & siub signis suis militantium, Hispanorum, Italorum, Gcrmanorum, Bel garum,etiam Gallorum,audhi & vixit pater. nulla huic dis, crimina sentis . non solent apud patres filiorum esse: unum licet illi fors dedisset uxor in Hispania, alterum in Italia, tertium in Germania aut Gallia,quartum in Belgio. omnes nimirum unius m. uris filis sunt, nec discrimina a loco uterus nouit . cum crgo omnes pro si ijs haberct, vixit omnibus pater.&placidillime, tanquam in uxorium sinum, animam in tot genti una,quasi filiorum,pectoribus deposuit. nec aliud sepulcrum voluit.
. C A P V T UIII. Amici regno utiles ae necessa f
AMicos Princeps paret. nequc enim tam exercitus &thesauri, quam amici regnorum praesidia sunt. quos
nim neque armis cogere, nequc auro potes, hos osscio &fide PMabis. Scio opes in hac re plurimu possc. sed quos solis optous paraueris, infidos fere repertcs, ubi dare desieris: ut aut sempcr dandu sit, aut cessantibus donis fides periclitetur. Et muneribus verbisque blandientibus simulatur asseelus: amicitiae autem sinceritas magis fidem postular, quam delinimenta sermonis,aut aurum. Vbi vcro fidum sibi amicum parauerit Princeps, omnia tuto deliberare cum ipso potest:
sed ita, si de ipso diu ante serio multumque deliberauerit. N ii u Post
539쪽
Post amicitiam credendum est;ante amicitiam iudicandum.
ςηρ ρ ρ Ιta tamen amico utatur, ne offensionem incurrat aliorum,
neque inuidiam amico paret. Sic fidorum uti consilio, quasicu. aut non Vtaris, aut in consilium non vocaveris, prudentis
Principis est. palam vero uti, odiorum & inssidiarum occasionem praebuisse est. exurgent enim aemuli, & quaqua via euertest conabuntur quem oderunt, quemque antererri sibi viderint. Semper ingeniosa aemulatio fuit. nunquam illurationes, nunquam explendi quod suasit inuidia,caussae defuerunt: serius, ocius, aliquando inueniet. faecundissimum aemulationum saeculum nostrum fuit. non fuisset, si cautius, ncque tam palam Reges Principesque amorem suum explicassent Explicasse, euertisse fuit cum in pauca capita omnes
insurgerent. Neque deesse poterat, quod accusarent. nunquam illa defuerunt in magna fortuna, quae semper aliquid&poenitendum, & damnandum subministrat. Plurima in humanis posse, via ad errorem est. nec quidquam pronius, qu in in lubrico & praecipitio labi, aut verbo intra priuatos parietes in Principem peccare. Quidi quod hoc solum,plurimum apud Principem posse, sit amplam materiam amulationi praebeat: ut audere voluisse pcrsuadcat, quod poterat: nihil enim in agis ad fidem valet, quam voluisse quod potes. maxime apud Principes, quisere faciles in suspiciones sunt,
cum de regno aut impcrio agitur. Vbi vero amicos sibi Princeps parauerit, muneribus Mornet & firmet. Nam licet amicitia, si vera est, tamili mi.ii. debili munerum fundamento non innitatur; nescio tamen ,-ονηaη- quomodo in humanis firmamenta quaedam amicitiae tenacius vinciendae sint ut licet, qui amat, non feratur in amorem muneribus, gluten tamen quoddam duarum inter se colligataru mentium munera videantur: maxime cum ἱPrincipis manu Hanquam a sit periore faecunda nube derorantur. Et sane, si obsequia illam inferiore sunt, quae amo-xcm Principis merentur, non videtur tam obsequiosum oc
540쪽
sidum in se pectus, sine ingratitudinis, ac nimiae sevcritatis
nota,irremuneratum praeterire posse. Beneficam proinde in se mcnte remuneretur Princeps,ut plures in paria, aut maiora obsequia,parium aut maiorum spe remunerationu prouocet. ingens in humanis,etiam ad Gaguinem fundendum,incitamentu munera sunt,a Principe in bene meretes erogata.
Imitetur in hac re magnum Regem Assuerum,qui suorum in se promerita in librum referobat, quo S recentior & certior beneficiorum memoria eslci,quae munifica & regia ma- turRex. nu rependere posset. Fecit in Mardochaeo. nec stetit in hoc uno regia manus: sed e Mardochaeano fonte defluxit in omnem Iudaeam, ut ex illius rivulo flumina in omnem illam gentem nata sint. Nec satis fuit Regi primos Mardochaeo regni honores exhibui lic, gentique morti dcstinatae fortunas vitamque tradidisse; in non unius Mardochaei tantum, sed uniuersae gentis hostes graui editato desidui re voluit, ut& vitam illis largiretur, his adimeret. magnae omnmὐ gr titudinis pectus magnum, dignissimum omnino quod orbi imperaret. Imitari quisquis Astucrum voluerit, Mardochςos inueniet. Et vero, nullius amore & beneuolentia vinci, omnes Vincere, nihilque irremuneratum transire, proximum Deo est. Et habet aliquid in se diu in una, nolle beneficentia aut liberalitate vinci, obstrictosque omnes benefi-' centia tenere, nulli esse; ac vitronea etiam munificentia sortunare plurimos, beareque inrogatis beneficijs. Hinc quis quis vere Princeps cit, Deum secutus , obsequium omne, non ex pari,ut inter pares, scd dupla semper remunctatione
reponet: ut nihil ulli debeat, sed Principi etiam post obsequia plurimum debeat quisquis illa praestitit. Cum hoc Principe non vivere tantum, sed pro hoc mori iucundum, qui norit etiam in filijs ac propinquis pro se fusum sanguinem
ampliter remunerari. Ncque deesse tali quidquam unquam Poterit,qui suorum animos tam valido ac inenodabili nodo sibi de uinxcrit. etiam exteri ambient hanc dcxterim, &glo-N n n 1 riae o