장음표시 사용
601쪽
Mρι- tu' quis occultas venditiones,quis largitiones tollet Z quis er viz. sationu selitarios caecosq; testes Parietcs producet 'aut quis rebin se sui proditor V minus stabitὶ qui si fortiter negauerit,erog torcsortiter nuntia lue, cui fides ξ uno teste vis damnari 3 quis innocens erit, si accusasse satis3 5c quam facile aemulus, qui magnoru nulli defuit, accusatore inueniet3 at si plures, sed factorum singulorum singuli, num fides adhibenda Suspicionum saRe materiam magnam, variorum denuntiatio. suppeditat. accedit, nunquam defuturam Principirationem in largitionum cognitioncm veniendi, si gratas clusinodi d lationes Principi suo sore populus intellexerit. Neque diu celari haec possunt. nam licci legum institutio, fallendi mo-
.dum docuerit, &c nouarum fanistionum edictis, doli fraudes'; creuerint nouae 'escio tamen,quomodo solis tenebris concreditae largitiones solcm ament. videri volunt, &inaueri diem moctium suarum hostes. Iam in seruorum multitudine magnorum atria obseruantium, quis celet omniaὶ quis auidistimas donorum uxores P & quod fecrctum speras mulieri concreditum Θ nullis sane prope tenetur secreti legibus mulier: praerogati huius sexus est, nunquam, nuc. alatio se quam silc re.vulgari amar,& ut videri, sic audiri; S: secretisti- ςt isi suurn inimicae aperiet, si desit amica, si socia, si coluber- non piae . naIIS,quae nunquam mulieri deIUit. Quid Zquod voluptatis suς,adeoq; & libertatis magnam partem putet,si,quod concreditum illi, ingenua quadam libertatem amicae profundat sinum: ut plus ctiam gaudiorum edoni denuntiatione, quam ex ipso dono capiat. Et certe quis uis rem mulieri c5- secretum misit,vulgari voluit. nec certior alia cuulgandi rati qua vesvnius plerumque mulicris fidei rem committere, maxime si misit. νul. secretum pactus fueris:quo enim & tu sanctius imperaueris,gηr 'ρhiit.&sanctius illa spoponderit,hoc auidius in narrationem properabit; imis S pio volabit. Nequc satis illi tuisse est; volare vult. alas addidit narrandi concredita desiderium. addidit tim vereri enim crcdas disrumpendam, si diutius hoc ὀ
602쪽
recenti torculari mustum pectoribus stringat. Ne mirere seruitutis enim quoddam genus este putat, non posse loqui;
libertatis,posse. eximit se ergo seruitute,&in libertatem vindicat, cum primae occurrentis sinum implet. minus ingenuum, expectare secundam: in primam candor estundit. Et quis vir accuset hic mulieremὶ si silere ipse non potuit, cur secretum a muliere sperati in criminis paritate, non maior lioena manet primum auctorem Z Vult secretum suum vir inguae imperct. laxauit Z ne damnet mulierem, cuius omianis sapientiain ore est . sic damnet cum longe sanctioribus silentij legibus teneatur. Frustra proinde lecretum suum celari maritus postulat,ouod uxori commisit. ipsa proditrix viri,& sui erit, dum sibi maritoque apud sociana de dono gratulatur. quin imo proditrix non fuit, laudatrix fuit. prodere noluit, laudare voluit; &,quae gratularetur, amicam quaesiuit,& cum Euangelica muliere inuenit. Dccsse proinde modus non potest Principi, in largitionu cognitionem veniendi. ipsa se largitio prodet,impatiens celari. Fuit hoc nouum Antonini Pi3, fuit magni Principis,a iudicibus, locorum s Praesidibus ac Gubernatoribus,ante muneris susceptionem,. opum omnium suarum indicem deposcere; quo,ubi muneribus defuncti essent, scire posset, quantum illis facultatum accessisset. Imitari aetate nostra Alitoninum videtur voluisse
In delectu vero eorum, quos consilijs dandis admouet Princeps, sequatur monentem Iethro: de omni pbbe
miros potentes, es timentes Deum,in quibus sit veritas, o q. Οὐ- iηςMiciliarent auaratiam, es constitue ex iis qui iudicentpopulum. Vult potentes, ne intueantur personam diuitis, quique valeant σω sine irrumpere iniqWtates, quos noc magnitudo, nec nobilitas
terreat, nec egellas spe praemiorum aὸ illicita trahat; nam &mune excaecant oculossapientum, mutant verba iuriorum. In
603쪽
sipulam lingua ignu, e, calor flammae exurit: sic radis eorum quasi fauilla erit,ar Prmen eorum tpulvu Ucendet. Quaret,in ali s elictis non raro Regi indulgenduin, in iniusti iudicis nunquam erit. Est in hac re Alexandri Seueri magni omnino Imperatoris vox Imperio digna , cum dicoret, non satis digne in malumiudicem vindicari, si magistratu priuaretur,
sed grauioribus longe supplicijs mulctandum. De quo illud
Lampridius:& unquam furem iudicem vidisset, paratum habebat digitum, ut iis oculum erueret. Est& illa Magno Constantino dignissima sententiae. Si quis cuiusiunquelm,dignitatu,in quem nutavi. cunque tu sicum, bomitum, auucorum, et palatinorum meorum, a
liquid veraciterjmanifesteseprobare posse considat, quod N integre aut iuste gessisse Ῥideatur , intrepidus ac secu accedat, intempedet me,ipse audiam omnia, qse cognoscam. si fuerit comprobatum,ipse me vindicabo de eo,quod me usique ad hoc tempus simu tainteVitate deceperit. Egum autem qui hunc prodiderit4comproba--ωerit-dignitatibus, rebus augebo. Ita mihisumma diuinitis semper sit propitia es me incolumem praestet. Digna omnino lex. quam Claristianorum Imperatoruἡn primus ferret, &iureiurando confirmaret. Sane, si Reges iniquorum iudicum delatoribus,munia ipsa,si iuridicundo idonei cssent, conferrent,aut ampla mercede donarent ; non magno molimine iudiciorum integritati consulerent. is o Deliget ergo Rex, quos grauior aetas, magnoque collecta qui . p iis 'e pcrientia,integritatque, & ignara muncrum manus, ιν iacta. casti mores, animus sibi constans & periculis maior com- se meiadat: quos in audiendo faciles, in comprehcndendo ce-
lercs,in decerncndo lenes, in investiganda vcritate diligentes,studiisque ac laboribus addictos aeprchenderit: quibus
que fides omnibus vitae commodis antiquior, omnibus opibus cario quorumque eruditioncm sancti mores ornent. Qtios ultro ac rcluctatcs etiam, ad Rempub. eu abit. ouebit vcrὀ,quotquot .ncorrupti mores,impurior vita,frausae dolus occuparunt: quos rei familiaris angustia opprcssi
604쪽
nec permittet in senatorio portu nauseagos hos conquiescere, quos alieno magis patrocinio quam vitae innocentiae inniti senserit,quos dolo malo ac muneribus viam sibi stemnere intellexerit; quosque aut nimia lentitudo, aut nimius aestus,aut grauior morositas, aut fastidios mores, &nause bundo similes, aut innata quaedam animo leuitas & incom stantia tenet. Sed neque in unum facile ea confere quorum singula totum hominemoccupare possunt.Plures honorandi, quo Principis beneficium latius pateat, & certius singuli commissa sibi expleant, quo paucioribus obruuntur. In dedectu vero illud Alexandri Seueri apud Lampridium, m
moria & imitatione digitiim: Senatorem nunquam sine omnium Senatorum qui aderant oonsilio fecit: ita it persententivi omnium creantur, te timomum aeterent Iummi miri ac fefessissent mellestes, vetv qusntentias iacebant oma in ultimum Mijcerentur lo- cum, civiumconrimnatione adhibita, qua alsi rei approbati, sine Eliu indulgentiaeproposito.At nunc quoties non uno in regno, nescio quae ancillula, aut seruulus, Senatore Reipub. & Regibusdeduὶ alium Principis, aut viri magni amores,aliquem obsequia fratris; non sint sororis,non filiarum, non Uxoris dona etiam non paucos.ita quod eruditio & prudentia non Potuit non virtus; fauor, mulier,aurum dedere.
In deliberando sequatur illud Lampridij in Alexandro
Seuero: Si de Iure tractaretur, selos risios in consitam adhibebat: sivero de re militari, milites meteres senes, in benemeratos,aclocorumperatos. Prudenter. imitetur Princeps noster. Peccat iaRem p. grauiter, qui indoctos iuridicudo praeficit, adcovi &euertit illam. Et ridenda sane res, cum in rebus alijs artium Peritissimos deligamus,sartores, sutores fabros ; in iure dicendo,c quo non raro fortunae Vniuersar,honorque, vitaque
pendet,ineruditos deligi. In decernendo statuendoq; illud a Cassio notatum in Ner et Porhil inpuam desuo arbitrios ruisseserincipes viros inconsilium per adhibebat. a Spartiano in Hadriano: illiinon consultosenatusaciebat, execratusque
605쪽
Consilio vero in primis in bello utendum putat Imper
tor. putat & Sapiens nostern Consilist tractandasunt belga. V teranos autem adhiberi vult Imperator.Docuerat ante Iob,.senibus prudentiam inesse: In antiquis es spientia,-in multo tempore prudentia. Et verum illud Claudianis Tenero tractari pectorensit oriademia. Et lege olim fuit traditum, ne infra quinquagerimum annum quis, Vel magistratu gereret, vel legatione obiret. Et receptum hoc Graeciae parte Bene.ac,si. quae alia, militaris scientia expertcntiam deposcit. Nec satis tamen senem esse. benemeritos vult Imperator. quos nimirum facta docuerunt,rerumque experientia longa, quae pro, prudentia esse consileuit. Et lane, si quid a Deo vovcndum,
consiliarij quam optimi Principi vovendi,cum ab his regni uniuersi incolumitas pendeat ut qui Regibus oculorum vicem praebeant, iudicij subeant. Tolle oculos, quis videatΡ tolle iudicium, quid homini reliquum Et certe,qui inconsiliariorum dele Au errant Principes, in perpetuo eos errore necessum est versari. Et, ut qui fontem in origine sui secat, flumina emacerat, & quidquid a fonte faecunditatis assivit agris, quos macie sua paullatim emori senties, ac quasi fatiscere viribus subtractis: ita qui a prudenti consiliariorum delectu aberran Rempub. emaceransisterilitatem inducu speratam in semine suo messem suffocant, atque adeo a radice succidunt, cum omnis Reip. adeps ac melio succus, prudenti consiliariorum rore & imbre defluat. Ad iudiciorum vero integritatem plurimum valet, si Princeps ipse non raro consilijs dandis ferendisque intersit. Carolum Magnum die uno per hebdomadam interfuisse accepimus: Carolum Audace glebus tribus:Lusitaniae autem
Reges certo per hebdomada die.De M. Antonino Philosopho Capitolinus: Semper cumpotuit interfuit sena tui , et sin
606쪽
silesset referendum, cum Romae suis: si mora aliqui referreuolia
Nihil vero temere aggrediatur, nihil praepropere & cali-
dc,tanquam a torculari,memor veteris dicti: consilia ealia audacia primas ecie lata, euentu trima fiunt. Et illius: Duo ad- vies mare ramenti,celerata sara. & alteriunconsulere oportet ιnte,consulta exequi se anter. Scio, animo cupienti nihil satu
fiatinari. sed & hoc scio, poenitentiam festinationi adiacere. Nullam proinde rem ante seriam maturamqtie deliberatio nem aggrediatur d quam integro pectore ibit, no obses . di stolidum est perere consilia, postquam certo apud te aliquid statueris.Videri tales consuluisse volunt equi nolunt; probarique volunt sua, aliena nolunt. ad nudam deinde
prudentia: dc moderationis ostentationem, consilia hi cogunt ne denique praefidentes videantur, Z damnari merito possint in infelici rerum succest v,in consilium alios vocant, cuis & modesti audiant, & temerarij ac insolentes non auolant.Secuturi nimirum tales consilia fuit, si ante apud se animumq; suuna decretis responderint: recessum, si non responderint.Vt facile videas nudum hosce modestiae nomen venari. Gratiis omnino error; cum aut omnibus dissidunt, aut prudentiae sua: armisque nimis fidunt. Bene Tacitus: Flura in summa sertuna auae ictu em consilia, quam telucr mani. bigeri. Sed & cuiationem apud omnes meretur, licet votis res non responderint,quisquis prudentum consilia securus: non meretur,quisquis suis tantu innixus res aggreditur. . . ' Plures etiam in conssilium adhibear.certius enim multis,
quam singulis creditur: singuli enim decipere , ac decipi . possiant; nominem omnes faellerunt. Et quantum quisque ingenio possit,qiaue robore sitiquo candore, facilius Princeps aliorum conisaratione discet, certiusque propositae rei veritatem cognoscet.Inconsultissimum vero est, unius tan-ttim consilijs inniti, uni uniuersa regnorum committerer respis , neque enim omnibus unus par esse potest.&inuidiam sere o ηXxx x tales
607쪽
tales odiaque incurrunt omnium, R suncsto fere fine vi tam claudunt. O nimis secundum hoc ludibundae inma . .gnis fortunae seculumi Gallianos docet, Germania, Histania, Anglia. quantos haec regna uiderunt, tulerunti quam, infelici exitu invidiosa selicitas notatal O, dicat quisquis sapit, . ia - vestigia terrent'. 3c subducat navom, & portum, respiciat, dc tuta ante naufragium littora, nonoua fabula, . prioribus deterior, exsurgat orbi. Ac si non moueant recentia,intueatur vetera. A quo cadit Amanus , Clitus, Seianus, Plautianus luarus Luna,Montdragoniusui no ab Assuero, . Alexandro, Tiberio, Seuero, Ioanne Aragonio, Francisco. Mediceοῖ&plenae cunnium saeculorum sunt Historiae. Time quisquis iupra fortunam tuam maiorumque extolleris: ijsdem fere manibus cades,quibus sublatus es; quin & celerius quam surrexisti: facilior enim per praecipitia lapsus .lci to gradu in verticem serimur; lapsus in momento est. Sed dc. consultum Regi plures elle, qui rerum cogntrione habeant, .ne vn catante , cecidisci videantur omnes;& ignari rerum.
discere incipiant, qui docere dcbent, magno regni Regi Lque damno. Ita vero ad consiliv,ut dixi,accedat,ne,ubi ante secum fi mauicsententia, frustrarem inconsilium vocet, nec abduci se pudore permutat Ab odio etiam, ira, auaritia, amicitia, .
superbia, libidine vacuum esse decet. haud enim facile animus verum prouidet, ubi illa otaiunt: neque quisquam si, mul libidini & rationi paruit. Soponat ergo affectus suos. Princeps, priuatumque itudium, publicisque med catur: sentientiae veto cautiori lubentius adhaerescat, nec dissiculter sese applicet etiam tuta metuentibus:. cautaΨRe potius consilia cum ratione,quam projera illi Ox casu placeant.Fugiat vero consilia,quoru temeritas abalui nequit nisi beneiicio, felicitatis: nam licet hac via possit prosperariton conhciat se . tamen in fortuitam hanc prosperitatem,quae sere praecipitio alligata est, aut de illius vicinitate damnaminat ...
608쪽
Quod si moram res patitur, tacitus secum Princeps rem discutiat priusquam deliberet, ne imparatus accedat. VLobij cere clissicultates ipse possit, & firmare rationibus ; nullam tamen in partem, cum Traiano, Hadriano, Antonino, propensum animum ostendat, ne in illam suos trahat. quorum non pauci,dum placere Principi volunt, seposita sua in illius talentiam eunt: nectam quid deceat, aut dedeceat, quam quid sentiat Princeps intuentur. Sed neque proniorem te in illos,qui serum 1entiunt, ostendat. nulla re consilia melius quam libertate firmantust, nulla infringuntur magis, , quam si, libertatem sustuleris. neque, enim hac sublata, veritati, sed complacentiae locus erit & adulationi: nec rebus, sed Principis fortuniae seruient. Affectu potius magno prosequatur illos, quos senserit Veritatis magis, quam placcndi. studio duci.
Caucat etiamne ab euenm res metiatur, ni timidissimosi Nκη
in c5silio dando velit suos,qui a dubio eventu perpetuis timoribus natabui. Ecfere plebeioruing a colitia ab euen- da. tu metiuntur: hinc non raro apud eos eaac facta, nunc Epientiae ac roboris, nunc furoris ac temeritatis nomen accipiunt. Neque redarguet, si Votis euentus non respondeant, . cum millia in fortuitis occurrant, quae prudentissima consilia euertant az frustrenuur. Fatebor interim.m agnum omnino, adeoque Primum mereri locum, qui apud te consili
abundat, non indigus alieno; secundum , qui alieno, ut suo vii didicit , tertium,qui nec aliena consilia admittere, nec expediro sua nonis. Ego tamen primum illum statuo, qui prudentiae suae non nimis p fidens,prudentum sequi consilia nouit. ut tardo malim ingenio Princi cm , audiat modo,. quam acuto & perspicaci, si non audiat. Audiamus Sapientem: Dis antur euitationes,ubi non est consilium; ibi vero sῖne plures consiliarii,confirmantundi a Vplusent multa consilia. Est pioisci in hac re illud Antonini Imperatoris. AEquiis en, corum aufutatvn consiliariorum sententiae I scribam X xx
609쪽
13 CAR. SCRIBANI INSTIT UTI issis mea moluntati accommodent. Quid vero ad stabilienda regna consilia valeant, sortiter dc vere Sallustius docet: Omnia regna, riuitates, nationes Ῥsque eo prosterum imperium habu runt, dum apud eos veraeon a valuerunt. Acunque autemPatia, timor, obvias ea corrupere,pmpausiῖ imminutae opes, deinde ademptum imperiuripo Irem mitin impositae I. Videant Reges, ne in consilium adlaibeant,quos gratia,timor,Voluptatiressimum veri venerium, occupauit
In statuendis vero condendisque legibus, Ferdinandum cognomento Catholicum prudenti prouidoque astu usum narrant; solitum nimirum per fidum aliquem suorum, rem lege firmandam in vulgus spargere, non ut ferendam,sed ut utilem,& Reipubl. necessariam, quo certior de populi voluntato fieret: quam ubi placituram intellexerat, lege firmabat. unde conscquebatur, Ut volentibus, quae cogitauera j eraret.
C a P V T XXVIII. Ecclesiis probatissmos praeficiat.
' Cchssi si praefici curet, quos Vitae probitas, morum in tegritas, prudentia, rerum experientia, eruditio, pietas commendat: non qui deductum nonacn a trabeis, S: fastos recolunt purpuratos,& cxesam senio nobilitate nec altu Quoed si cum opibus, imaginibus, praeclaram memoria sui, virtutem relinquere maiores possent; esset cur merito magnorum liberis prima qturque in Republ. munia, etiam reluctantibus, traderentur. Nunc cum solavistus sit quae ne
que dari, neque accipi potest, ct illa seu sit, quae Ecclesiae
purpura vestiri mercatur; perfacile quiuis videat, tui Eccletiis praesici debeant. Amor,maiorum in Rempubl.ac Reges imerita,vetus nobilitas,amicorum turba, fauor, gratia, magnorum assinitas,opes, morum elegantia, formae venustas,lia-
610쪽
aliud externarum rerum est, Principum fere oculos obnubia
lant. quare specta haec meritoe sic debet ut, si selitaria sint,& virtutibus suis destituta, negligat. Sane si fortibus factis ignobilis nobilem anteeat, si militari peritia; quis hunc non nauo nobili, sela natalium praerogatiua fulto, praeferat,sitauam Rcmp.&exercitum voletὶ Eadem in omni hominu genere reperies, etiam inter plebeias artes. Quis sutorem,
furtorem, fabrum imperitum perito; quis in liberalioribus
pictorem, architcsitum , typographum indoctum docto . quis Poctam, Oratorem, Historicum, Philosephuni, Medicum, Iurisconsultum, Theologum incruditum crudito, ob
maiorum scientiam aut meritabanteponat Qtio maior delectus in Ecclesiae Praesulibus adhibcndus. nec sanguini quidquam dandum, aut gratiae: virtuti, & illi seli est. Nunc in
non Vno regno, quasi per manus, de fratre in fratre, inde in nepotem,aut agnatum, non dico de patre in filiu, itur. Elegantcr Bernardus ad Hciaricum Senonensem Archiepiscopiam:Scholarespueri, simpuberes adolescentia obsanguinudum- satem promouetur ad Ecclesiasticas dignitate Udes serula transeferuntur adprincipandum presbyteru: laetiores ιnterim quod taetra euaserint, quam quod memoritprincipatum nee tam His bland tur adeptum, quam ademptum magae ium. Et hoc quidem in initio. processu vero tempori paulatim insolefientes, octis2nt in breui mendisare altaria dubaetorum marsi pia macuare agistru nimia rem in hae .ciplina itentes idoneis, ambitione ecauaritiά. Flegantius etiam in illa verbaJcce nos reliquimus omniarumvam is adbue,atit forsitan necdum nato, Scclesia alam beneficiano indu parentum fossicitudoparabat. Hunc nos, inquiens, ιδ, et ἀilli traismus Episcopo, apud quem habemus Pratiam, aut cui forte seruiuimus t ditetur de bonis Domini,nee in tot bberos noti ἀω- dissur benedytas Hum Praepositus aut Decanus , visibisuccederet, plusquam materno educauit affectu, in deluctas enutriens-dehctis