장음표시 사용
621쪽
Non quod nihil permittendum Principi in munerum
largitione putem; sed ne uniuersa sua in unum,aut perpaucos effundat. non faciet, si affectus suos rationibus temperauerit,si praeteritorum meminerit. Scio discrimina in Regibus, ut in aliιε, nasci a vjtute & amore. illa nemo merito damna- bit: nam cum suus amor virtuti debeatur, maiori maior de- betur. Et ordinum etiam dignitatumque discrimina Regitenenda sunt. quae si confundas, nillil est ipsa aequalitate inaequalius. pro Virtutum ergo magnitudine dignitates erunt. Non dita- Neque tamen has ita in aliquem effundat, ut totus ab uno 2- . pendear. nemo Regum paedagogum admittit, nisi Regem ram pem Velit. Rex est,qui imperatmon quem diadema vestit. admisit Rex imperantem' Regem admisit. Quid Z quod, ubi regnum in unius, ius atque ditionem concessit, caeteri omnes, strenui, boni, nobiles atque ignobiles,vulgus audiunt; uni obnoxij. a cuius nutu & voluntate cum pendere cogantur, aut toti initium eunt Rege destituto,aut nascentibus.Odiss cum potentia, armis se in libertatem vendicant, potentiam euertunt, S simul regnum.. odiorum Neque ulla maior odiorum materia est, quam cum in v- cause, 'lu' omnia cooferri viderint. hinc in unius caput doli &..ispis . fraudes. Non succedunt' ad aperta decurrunt arma. Vt i ceam regnorum pericula: cum Gaim Vni omnia committuntur, propior iam regno est. Et quid facilius, quam amicos parare, & regia fortuna uti augendae potentiae id si aerario etiam imperet , quid vetat regia pecunia eo biobstringere, quos vetus no Oilitas,noua egestas, audere docuitZ
ac promptissimum quemque manu & lingua sibi iungere3 primis etiam quibusque regni muneribus fidissimos sibi praeficere varios deinde regni proceres affinitate sibi connect creὶ quod ubi fit, quid ad regnum praeter nomen deest quid ad nomen praeter audstiam Z ut voluisic,occupasse sit.&quis non volet, cum possit In plures ergo, qui saluum regnum volet, potentiam diuida
622쪽
iuidat, & pares statuat plures. neque enim facile in paritate Iaplais, di inatus exsurget. Scio modicis rebus aequalitatem facile prim
hacri: at ubi potentia creuit, dissicile paritas tenetq;. Pru-
dciatis iamcn Regis erit, unius potentiam alterius potentia
deprimere, ut mutuuS metuS mutuam potentiam teneat.
quarc nec munia, a quibus regni ro ra pendent, uni tribuet,aut pluribus quos sanguinis necessitudo iunxit; maxime si inter illos aliquis sit potentia, aetate, auctoritate reliquis maior. facilis enim aci hunc accessio reliquorum erit. Huc accedit,nihil prope magis noxium regnis esse, quam si in paucos omnia Regum beneficia conserantur: nam &tales segncs ad obsequia redduntur, cum nihil superest,quod aut Rex dare, aut illi spcrare possint: & vii quis ad fortia animus concidit, cum Viderint ad paucos omnia dc uolui, nec virtuti, sed affectui locum esse. Et dictum verc cst: Crescere Principu potentiam , si plures potentia parra habeat, minoribus uepericula regna expom. Quis enim audeat in paritate supra reli- . quos se efferre,aut d c regno cogitarc inter armillam potentiam Z aut quis prudens tarium vota spcret ἰ nemo praeferri sibi parem patitur, vix superiorem. Quare in magna opum& dignitatum potentia,cxtra metum B periculum Princepserit. parium namque sociorum timor manum, ferrum, animos continebit. nec quidquam ad reprimendum poten-nus , quam metus a Vicino.Quidi quod paritas aemulationem prouocet: aemulatio Paritiua vero in officio singulos teneat. nimis enim solers & oculata' aemulatio est. nihil patitur tectum, nihil inaccusatum in a - νuno νtit mulo . nullum etiam secretum aemulationi. gaudet prosili-
re,& felicitatis suae magnam partem putat, si prodere dam nanda & punienda in aemulo possit. Unde fit,ut ex aemulantium studijs,notistima omnia sint primiphm cs, Vita, molitiones, dii ha, facta,ac cogitata prope. N imis ingeniosa ae-'mulatio est,abditissima scrutatur Neruit
623쪽
CAR. SCRIBANr INsTITUTIO pro regnorum nimirum latitudine, negotiorum mola. Ita
tres Darium delegisse legimus, ad quos Persarum Satreta Persi 1 negotia regni deserrent. plurimos sibi Alexanclex Magnus a Dijs immortalibus fidos dari optabat. septuaginta Iethro monitu delegit Moses, qui, in excipiendis populi; controuersijs subsidi. bi essent.
νωres νι- Et certe consultissimum semper habitum, plures rebus ...c. adhiberi,ne,Vno pereunte, auxilio omni Rex regnumq; de- ναο mori .. stitueretur. Quid Z quὁd in pluribus a mutua, ut ante tange- β bam,aemulatione, illicitudo exsurgat maior,dum placendi iliai.f. crescit studium,fidcmque per labores probandi.Nec metus A. νηον multis, ab uno esse potest . in ossicio mutuo se plures continent. Invmam si omnia conferas, udacia illi prodiadema te & si eptro erit. Grauissimusvero Regum error es uni plurima regnorum, pl. munia cocredere. neque enim tam validus aut ferreus quis . ..... est i Cmnibus unus suffciat, unus tam varia seliciter s. t. solus expleanNon sumus Angeli, ut nulla nos negotiorum moles filiyt ,nullis frangamur. Hhmines semus. atteritur. haec caro-liquescit. neque quas attulimus ad res arduas . vires, spirituum beatorum more, referimus: delumbatarusere, & deartuatas,& primaevo robore seo destitutas, ro
PROVINCiARVM Veso magnarum gubernatores , nec Pe petuos velim, nec annorum multorum. Libertatis securitas, Mamerco dictator simagna imperia diuturna non essent. Fuit ineadem sententia Caesar,cum Praeturam ultra annum. Consulatum ultra biennium non putauit protendendumo
suo enim exemplo didicerat, quid magistratus prorogatio
624쪽
ad occupandum regnum posset. Quo vero Iongius dissitae prouinciae,&exercitus in manu est, hoc amplius periculi est. posse & imperare nosse, vix huius iaculi est. Et quam facile vir fortis militum animos sibi paret, ignorare nemo potest, .dum aequat cum militolabores,obuiodi fortuito utitur cibo este habituque vix a gregario discrepat,segnes exemplo saepius quam poena coercet,magisq; illorum vitia quam lau-ides dissimulat, praedisque suos onerat. ipse per omnia miles, si praedam excipias, nullo negotio militem fortius sibi obfringit,quam virescindi nexus hic possit. Maxime, cum in .remotis prouincijs, plus illarum Praesidibus permittendum
sit. Summa tamςn primaque exercitus munia, regia voluntate conferri consultum fueris. aliquos etiam fidos dein ei exploratores, qui dicta, facta,coiuiliastudiose rimcntur, auctorum periculorum Regem moneant. cρUML.
In quo illud etiam obseruatu dignissimum puto, ut prouinciarum illarum propugnacula, priuatarumq; Vrbium ac Pr-η-arcium,a solo regio imperio pendeant cuius solius volunta te praeficiantur, qui imperaturi locis illis sunt. Magnae hae halaenae prouinciarum Gubernatoribus sunt.&obstrusti re-gio beneficio priuatorum locorum Praesides,non facile pro Gubcrnatore in Regem armabuntur. CAROD V. magni Imperatoris ad P Ha L Is p v M filium, Gubπ prudens consilium est, ne gubernationes magnas diu sub uno capite pateretur. nequeenim satis tuto magna imperia i vi non a Regibus diu unius fidei committi, quod animos conti- Onuatio suggcrat, Sr audere multa supra priuatam fortunam, ipsa imperandi consuetudo doceat. gustata enim ab inas- hvs v. suetis regnorum commoda, regna suadetu. Et graue sane videtur,ab imperijs, quae ipsa mora quas m naturam trans. ierunt, ad nulla d cscendere, d luminis fastigiss ad ima vallium. Nam licci tutior in his ambulatio placciat scretamen in is si cciosi in stibi inalbuspcricula. lecuritat, min plai. o
625쪽
1 3 CAR. SCRIBANI INςTITUTIO montibus diuinum, humanum e vallibus referre videtur.
amplectimur proinde magis pendulam, & ipsa magnitudiane uti dubiam magnitudinem,&quasi e sublimi inferiorum
Calcationem; nec montium interim praecipitia, ut nec vallium securitatena intuemur. tanquam si venenarius calix
peregrinitate sua delectet. de raritato enim desideria cre-1cunt; certiora,quia usu iam plebeia,c5temnimus. Suadebanidem imperator, ne facile primis regni sui illa munia committeret, ne, quo nascendi proogatiua propiores regno sunt, hoc audentiores essenti turius talibus augustas credi legationes, honorum 6 sumptuum plenas,in quibus & periculi nihil est,& de opibus etiam, dum regiam suamque tu cntur dignitatem , aliquid decederet. ne nimia potentia se-pra priuatam fortunam eos cxtolleret. Mediae vcro fortunae hominibus, quos nec domestica, nec amicorum potentia iuuaret,iutius gubernationes magnas committi. Sed neque connexarum regno prouinciarum perpetuos velim Gubernatores. neque enim consultum est, prouincialium animos tam potcntra in Praesides affectus induere, ut praeter regium nomen nihil his deesse videatur, nec nisi per horum manus regia ad cos beneficia veniant. cum non immeri Regibus suffecta nimia suorum potentia esse pos sit. quo certior tutiorque regno, frequens mutatio erit.
idcbit etiam Rex terib, cui regni sui propugnacula, ho
stibus vicinisque Regibus limitanea, committat,cum ab his. regnorum fortunae pendeant. Hos etiam nolim perpetuos. ne, si qua forte inter hos & Regem ossensio nata fuerit, vici. norum Regum animo subeant cogitationes, & propugnacula in terrorem vertantur. Atquc sis in terim a regia manu. substitu clidus aliquis, qui absentium vicem gerat. quem expediet regia munificentia in ossicio & fide contineri: & a regia, non a Gubernatoris libcralitatc & affectu totum pen-dcrc. ut habeat hic, qucm vereatur: domesticumque molitionum suarum testem aemulumque, iisdem moenibus iii
626쪽
clusum videat; non sanguine, non assinitate sibi iunctum, non benefici js obstrictum. Propugnaculis vero estismodi limitaneis de omni commeatu bellico domesticoq; prospiciat, nihil adeo ut deesse ,-- . illis patiatur, etiam in sumnia pace, quod ad hostilem anni prout unius obsidionem perferendam necessarium sit. Bene firmaste, bene prospexisse, bene sibi & regno consuluisse est.
N cc annus labatur, quin virum fide dignum, rerumque talium intelligentem , lustrandarum rerum omnium caussa submittat, illumque non inscriore aliquo sisciatum . . Maximam v cro maritimorum locorum curam habeat, a quibus Iere regnorum Incolumitas pendet, 'uaeque obuia magis,& oportuna hosti infere nintq; damnis stini, S dissici- macuralem terra marique oppugnationem 1brtiuntur; cum neque
maria claudi possin i, de facilis hosti aditus, & eYpedi a quid uis suppeditandi ratio sit,& impediendi ardua. In quibus prouidendum,nc loca haec maiore praesidiario milite impleat, quam propugnatio deposcit. impedimento enim sibi,&grauit multitudo clh, locorum angusti j sardia- a cuiata. nec Vltra commeatum miles admittendus. Peccatum in η'
hoc genere his bellis ciuilibus non semel est. de solo milite, nullo sanguine hiso,nullo dato, imi ictae in illam diem urbes in hostium potcstatem venerunt. Excludenda dcin ab his
locis imbellis multitudo, qtiae animos adimere militi solet, dc non minimam commeatus partem, iri ustu nullo absit
Dabit etiam operam, Vr, cum in omni acie &loco bene Iηρνο miles armatus prodeat. rum in re norum propugnaculis. η maxime. bene enim armati, beneque compositi pauci, pluribus inermibus, incompositis,& imparatis,& massi telis ad arma,potiores sunt. Exercitatissimos proinde, armisque as- siletos regnoru munitionibus praeficiet, non Duces modo,
627쪽
C A P V T XXXI. Resia non suscipiat, nisi necemitas cogat.
:sau M PERPAUCIs, sine caussa suscepisse,inulta fuere. ac licet iti αμβιμ x nonnullis,quaedam sub initium selicitas subriseri fune- fere exitu inauspicata haec bella signarunt. Nicanor mihi testis,Bacchides, Timotheus, Gorgias, Apollonius, Lysias, Antiochus , Holosernes. Maricus, Vitiges, Attila., Totita, Pyrrhus,Αsdrubal,Hannibal,Xerxes,Cosmes,Croesu ,Cras. sus, driscus Macedo,Perseus, Iugurtha, Cimbri, Teutones, Mithridates, Tigranes, Syphax, Spartacus, Viriatus. Sertoriu Catilina, Antonius. 4aesierunt hi hostes, inu
inerunt. & morte tandem infelici sua & ingloria omnes prope temeritatem notarunt. Possem hic plures ex omni gente, possem aetatis superioris .& nostrae cxempla referre. abstineo, ne perpetuo languine funestem hanc chartam.
Neque ignota cuiquam Gallia esse pote GermaniMBOhe.
mia, Hungaria, Italia. hoc certum, e centum bellorum motoribus, vix uni alteriue concesium, visne ferro aut veneno irent ad plures.Nauselet Deus prosperare hos conatus. fere refugam videmus rerum naturam in iniquo ferra.
Perpaucis vero improbitas sua impunita stetit,raroque in posteros transijt felicitas. Vni fors aut alteri e millibus laeta fuere: reliqui,dum noua regna quaesiuerunt, alienis & suis exciderunt. Quid 'quod a miruma tapemanu,prouocata, dc
in arma ire coacta,maximi exercitus ceciderint Abrahamus in trecentis decem lc octo ucrnaculis quatuor Reges fun- dit. in trecentis Gedeonis,ccntum & viginti Madianitarum millia x dunt. Machabaei, quantula manus, quam validos gentium vn rarum exercitus fundunt i Betulia,c minimisP Iallinae urbibiis, quantos Assyriorii in exercitus, Holose
neseminea manu obtruncato, cedit qtlantos Pcrsarum,nou
628쪽
.no anno Graecii quantos Mithridatis, terra marique Lucullust quantos Carthaginensitum, L. Martius in Hispaniat quantos Uandalorum Belisarius, Gothorum Narses, Saracenorum Catacalus , Rustarum Ladislausi Numantia, non maenibus,non turribus cincta, quattuor nec amplius millibus pugnatorum, populum Orbis terrarum viribus fultum quindecim annis,sub varijs Consulibus,magnisque exercitibus sustinuit: nec opprimi nisi a Carthaginis euersore potuit. Intuere Theodosium parua & imbelli manu in Euoenium & Maximum euotem, Heraclium in Cosiroem ; PI gium, Ramirum, Fcrdinandum in Mauros. Parua hi omnes
manu validissimos strauerunt exercitus. animos causae bonitas & necessitas addiderat. Qua fretus Princeps, no numerabit hostes,sed animos suorum i dc audebit pro suorum regnique incolumitate vitam ponere,gloriosius inter medios armatos hostes animam positurus, quam ignauam &prec
tiam vitam habiturus. Quam inuitu; ad bella tuerit ALBERTus , nimis orbi no- λωπιννtum: quam Vero fortiter armis arma represserit, aeque testarum orbi est. Et quis non crederet totis suis prouincijs ex- maamis
stindendum,cum hinc arma starent Gallica,tIlinc Angsica, inde tot prope Reges quot Germaniae Priscipes,inenodabili in religionis interitum foedere iuncti; Sc omnium paene
gentium opibus,3rmis,milite nimis suffultus Batauus Tosvno tempore, terra marique hostibus cinistus,stabat inte ritus . nec aliud interim oculis auribusque in nabat,quam hostile. Neque tamen tutatus se silum, sed arma inferre vltro est ausus, tutius arbitratus minitantem hostem aggredi, quam ex Bectare, cum fere maiores inuadentium, quam tu cantium se animi sint.Video admirabundum Punico secundo bello exclamantem Florum : O borribilem in iis iamrsisHduriami Ungulamem anima populι Romanil tam arctis afflictisq; rebus,eam de Italia sua dubitaret, ausiis ect tamen in diuersa re φι--:cumque ho in m mP lo per Campaniam Apuliams volitarent,
629쪽
mediάmque iam de Itaba A mcam facerent; eodem tempore,σMιnc Iumnebat, C in Sicilia Sardiniam, HiIpaniam, diuersa per terra. rum orbem arma mittebat. Opopulum digamm orbis imperio'. dignum
omniu fauore, es administratione hominum ac Deorum'. E t ego minore iure exclamem O nullis auditam feculis fiduciam 1 ὁ animum in Principe, humano maiorcini Cum de prouincia sua non immerito non semel dubius, deque salute sua suorumq; sollicitus staret; exercitum non magnum varijs temporibus anni uc partitus, ausus fuit per suos absens in Italia pugnare, per Georgium Bastam in riransiluania, per Buc- quoium Comitem in Austria, Morauia, Hungaria, Bohemia, per Marchionem Spi NOLAM in Palatinatu, Iuliae α Cli- uiae Ducatu, pcr alios in rix est phalia, praesidia insuper vali- .da Ncapolitano regno transmittare; & prouinciam suam praesens, per quam omnium prope gentium hostes volita-Dant armati, prudenter, fortiter feliciterque tueri, consilio, manu. Macte animis Princeps Magne, non Romano latum, sed orbis imperio dignissime. nulla te tacebit aetas. caim mediam de Belgio tuo Galliam, Angliarn. Germaniam hostes .iui facerent: & hos sustinuisti, S: omnium ubique audaciam repressisti, & imperio tuo, Catholicique Regis,& Austriacae Domui prouincus, & erepta per summum scelus regna,aesiecisti. Haec qui faciat, non illum nacrito primis oro e toto Regibus Jc Imperatoribus conferam Non fuit maior Belgio dies, quam quo te Principem patremque accepit. Non
fuit tristior, quam cum tecum insepultum marmori iacuit.
O quis ALBKkTos orbi Principes omnes largiatur, qui nunquam in bella eant nisi prouocath nunquam arma norint nisi irritata, nullum ferrum nisi inimica incude procu-ssimi felicia regna, quibus aut ALBERTi imperent,aut illis similes N obile huius rei exemplum in id heodosio apud
relium habemus: Belga non mouit sed mumit. M in Hasbiano.
apud Cassium : Nullam ipse besium monit quod si motum coxnposuit. Dignus Cluistiano nomine,& qui ALvxa Tvs dici posset.
630쪽
po LITI 6-CHRISTIAN M 333 posset. O multi imo omnes talest non gemerent tot Christiacinorum myriades sub barbaro Turcico imperio .minsidum mutuis cadimus telis, mutuis prouinciae arcient flammis, &in Christiano iugulo Christianum sevit serrum, nudum i tus barbaris obijcimus: qui solis Christianorum odijs tuto dominantur, & orbi prope imperant cxarmato. Non facerent sit ALBERTI omnes moribus essent. de quo,quod de Flauio Claudio Trebellius,dici potest:In qMAcmagnorum Primcipum bona fuerunt, ut non ab aliis exemplum caperet ,sed etiamsi illi non fuissent bis ceteris esset exemplum.Cum in alijs virtutibus omnibus, tum in bellica moderatione exemptu posteritati statui aeternum ALBEa Tvs potest. de quo illud,quod de Maroboduo Paterculus,dici possit: Gerebat se ita,ut neque bedo eqseret, Glacesseretur veresesibi vim ac facultatem resipiendi Nam licet nunquam nisi alienis armis ad arma compelleretur,semper tamen illa parata habebat.
MOTuxus exteris bella,vicinorum ante Regum animos paret, neti ut ad hostem,palam, aut secreto destectant, statis De pecunia, ne consilio iuuent. Nihil vero in hac re consulatius, quam si eos, a quibus fere regna pendent, obstitistos aut amicos habeat: aut sinc e primis illorum aliquos. munera quid non possimi ξ Limitanea etiam oppida milite, commeatu , propugnaculis firmata securitato in pollicentur . maxime cum longius abducendus a regno exercitus.
Quod si Princeps ipse cacrcitus sui ductor fuerit, videat ne, regno suo illum praeficiat, qui imperare possit & audeat, qui - potetia,qui gratia, qui bello clarus; & cui animis ad magna, 5 aetas imperio par,in