Johann Reuchlins Briefwechsel

191쪽

reVersus essem a meis, intellexi, libros illos ad te suisse

transmissos, utrum Vero illos receperis nec ne haud dum compertum habeo. Bene itaque seceris, si hac de re me certi rem reddas. Scripsissem consestim post reditum meum, sed vix limini pedem intuleram, cum iterum abire coactus sui nuncque demum post multos reversus sum labores. Sed quae scribenda erant brevibus accipe. Prohibuere olim Ephesii nomen scelerati illius hominis qui Dianae templum succenderat literarum monumentis inseri, scilicet ne ex facinore illo nefasto perpetuam memoriam assequutus y esse videretur.

Tu vero hominem tibi inimicissimum et qui aliter doctis praecipue ignotus suisset libris tuis celebras. Vidi enim nuper libellos δ tuos a te emissos, in quibus semijudaei illius mentionem lacis, hominis cujus memoria de terra viventium delenda esset. Sed Scio respondes, te non laudibus sed meritis conviciis illum prosequutum ' esse et recte quidem. At non

vides 3 id quod antea dixeram, illum hoc pacto famam seu magis infamiam assequutum M esse et quod propriis virtutibus sibi denegatum viderat, id inimici opera quaesivisse, scilicet

ut doctorum volaret per ora virorum. Nollem itaque dehinc opuscula tua tali piaculo foedares, praecipue cum nil ad monstrum illud attinerent. Haec ut amicus qui te ob virtutes tuas innumeras Suspicit et vehementer amat scribo. Τu vero quid faciendum sit, mature congyderabis. Reperi Treveriantiquitates varias tam graecas quam latinas. Ex quibus graeca ista mitto, missurus et latina, si tibi id placere intellexero, tuum itaque erit rescribere. Vale et quaecunque praestare potero a me fidenter exigo. Ex Nuremberga halen. decembris. Anno 1512

hervor. Dialogus illo Iunbekalint welcherl mihi satis placuit: nam dedit mihi Huttenus ad legendum, sed quod ad Rouchlin mittas, nescio si probem:

192쪽

eorum prid. Id. decembres. a. 1512. Gedruckt: 1-C v. e. e 2 fg.; 2 m J. v. e. e 4 se; 3 - C. V. e. II sol. 30' fg.

Joannos Reuchlin an den jlidischen papsilichen Leib-argi Bonet de Lates

8eis enim qualiter egerit tecum epistolas tuas laciondo imprimi, alioquin bonus vir habetur. Sept. 1517. Bdehing, Hultent opera I, Ibo. I S. oben nro. CXL und CLVL 2 Vst. Friedlander, heitrage s. 64 Q.

193쪽

Sebastialius Speraticius praepositus Brixinensis i Caesareus et Gurcensis secretarius Joanni Reuctilin I L. doctori

salutem. Clarissime Doctor. Reverend. dominus meus Gurcensis

quom jam pridem ab Augusta thermas petiturus discederem mihi commisit, ut nomine dominationis suae reverendissimae coram explicarem tibi ea quae aliis literis duxerat significanda, videlicet se intellexisso binas literas tuas quibus patrocinium suum imploras. Quod quidem patrocinium cum omni lavore et diligontia tanto studio iis rebus tuis praestare Velit, quantum tu ipse posses desyderare, et hoc indubio tibi de se polliceri te debere, quod speret omnino dominatio sua reverendissima tantum apud majestatem imperialem se effecturam, ut hujusmodi negocium ex sententia tua brevi conficiatur, atque majestas Caesarea autoritate sua omnes illas dissensiones extinguat et tollat. Praeterea injunxit etiam mihi

194쪽

D. Hieronymus Baldung omnem operam suam nomine suo

tibi in hac re polliceri et quod omnino brevi eas literas a D. cancellario extorquebit quas sorte jandudum extorsisset, nisi gravis aegritudo illa quae multis diebus cancellarium oppressit, obstetisset; deditque mihi his inclusum memoriale humanitati tuae consignandum. Quapropter esto boni animi

et Omnes curas depone Supervacaneas. Eos enim praestantia tua nunc habet in curia nostra patronos et defensores, quOrum bona opera non dubito dominationem tuam omnia ex voto brevi habituram. Ego quoque de persona mea, qui alias dignitati tuae operam meam quantatacunque sit lubens obtuli, non praetermitto unquam, quantum potero praestare ossicium boni amici, adeo ut saltem praestantiae tuae Summa mea erga se assectio aliquando re ipsa innotescat. Reliqua lator praesentium reseret. Vale, ex Vita. 22 Maii 1513.

195쪽

Urhundo Maximilian Ι. i

Leonardus Abbas Ottinpurelianus Capnioni A. d.

Doctissime vir, frater mihi in Domino dilectus Nicolaus Etlenbogius humanitato tuae dudum notus, dies noctesque instat, ut Bibliam sibi graecam coemam. Cum Vero hactenus venalem nullam invenerim, saltem habere nunc cupit Canticum Cant. in lingua graeca. Quum vero horum librorum tibi copiam esse non dubitem, maximopere humanitatem tuam rogatam habeo, ut tabellario qui hasce reddidit tibi litteras Canticum Cant. ad me perserendum dare velis. Illico enim et omni posthabita mora exscribetur, et ad terminum, si ita voles, per te praefixum liber ad te integer et illaesus redibit. Subveni quaeso, humanissime vir, homini litterarum studi sissimo , et tantillam moram peregrinari librum tuum non magni feceris quaeso. Non enim dubito quin prout es ossiciosissimus, tanto tempore etiam otiosus apud te resideret ejusmodi codex. Vale ex Ottinpurra. Cal. Sext. β 1513.

Gedruclit: Schelhorn: amoenitates historiae ecclesiasticae et literariae Franklari 1738, p. 596 Sq.

196쪽

189cLXIII.

Reverendo Abbae in Ottenbura Dii. Leon. colendissimo suo Jo. Reuctilin.

Potis Reverendo Abba et domine mi observandissime, ut Cantica Cant. graece Nicolao tuo mittam, sane secissem si haberem qui nec tibi neque illi hactenus quidquam negavi. Sed tantus mihi est erga linguarum idiomata et proprietatos

ardor, ut non valde laborare consueverim librum habere aliquem in alia lingua, quam in ea, in qua est conditus omnium primo, semper ipse timens de translatis quae me saepe quondam errare secerunt. Quare Novum Testamentum graece lego, Vetus hebraice, in cujus expositione malo confidere meo quam alterius ingenio. Sic de caeteris soleo. Quanquam audire quoque alios non dedignor et multorum intellectus atque sensa libenter percipio, sicut cibos gusto non ut panem Sed bellaria. Ita inconcinne transtulerunt quisque pro suo judicio. De contentione multum versata inter me et theologos Col nienses Nicolaum tuum facio certiorem quod Caesarea Maj stas post porrectum ei librum latinum nuperrimae desensionis meae nobis universis ex omnibus partibus mandavit pacem et perpetuum silentium imposuit. Ut his litoris y patot, quas hic ad te mitto. Sunt qui putent adversarios meos pacis futuros esse fractores. Ego pacem prosequar, nisi denuo pulsus gravissima injuria. Valete feliciter. Ex Stutgardia, nonis Sextil. 1513. Gedrucri: Schelhorn, amoenitates s. o. s. 597 s.

cLXIV.

Frater Nicolaus Cubitus Joanni Reuctilin Phorcensi S. d.

Doctissime integerrimeque vir, quas ad patrem meum reverendum abbatem dedisti litoras ' legi, itaque excusationem tuam quam assignas, cur minus petitum a te librum huc miseria facile accipio. Ea enim mihi de tua est humanitate

197쪽

Opinio, ut gratificaturus mihi sis in omnibus quae factu tibi

suerint oportuna. Sed et literis tuis admonitus sententiam mutavi, nec amplius in veteri testamento aliam quam nativam linguam in qua primo omnium est editum, tantopere affectabo. Caeterum gratias tibi habeo de literis caesareis mihi missis quibus et tibi et adversariis tuis silentium indicitur, nam voluptati mihi fuere permaximae; jamduduin enim optabam, obscaena aemulorum tuorum ora claudi, quatenus quiete et literario otio liberius Duaris. Vale bono. Abba meus emeritus te plurimum valere optat, et ut aliquando ad nos concedas plurimum invitat. Ex Ottonbyrra 13 die Augusti 1513. Msc. Ellenbog. lib. II epist. 47. sol. 133.

Saclisen uberreicht seine ubersutgung des lebens Constantin des grossen, mit einem selir tangen, WeitschWolfigon Widmungsbriese, indem er, unier an siilirung SchWeren gelehrten materiais, denversuch machi, Saclisen, Thitringen und Meissner mit Axenera, Mysern und Tyrigeten gu identificiron. Er preisi den regensinn des chursdrston fur die Wissenschasten, die von thm ge- grundete universitat und bibliotholi: Hinc illa tua illustris cunctarum disciplinarum et omnigenae philosophiae universitas, quam a primis fundamentis magnifice plantasti, quam doctissimis viris ceu coronam sulgentibus gemmis adornasti, quam annona proventibus et stipendiis abundo ditasti. Hinc illa insignis bibliotheca, te architecto per artificum exquisitissimorum curam industriam diligentiam et ingenium nuper ex intimis areis ad fastigium educta, quae sit omnium omnis sormae ac conditionis librorum illustre diversorium, quo cogis hospitari peregrina omnis aetatis et omnium autorum volumina. Am schluss heissi es: Quo ardentius ad te Saxonesque tuos confugio, ceu ad Phaeacas et Alcinoum Ulysses, ut mo contra quorumlibet latronum incursus semper tuearis. Ego enim cum Nasone in vera loquor

I Ovid, Trist. lib. IV eleg. 8, 5 bis 8.

198쪽

Nunc erat ut posito deberem sine laborum Vivere, me nullo sollicitante metu Quaeque meaesemper placuerunt ocia menti Carpere, et in studiis molliter esse meis.

Ad quod tu me tibi o illustrissime imperii Romani elector totis viribus pacifice conserva, cujus arbitrio et universitatis tuae Vittenburgensis judicio scripta mea perpetuo lare- subjecta promitto, Idibus sextilibus. Anno 1513.

Petrejus Aprobacchus p an Reuchlin.

CLXVII.

Henricus Urbanus . an Reuchlin

I Aus diesen bries, namentlich don darin enthallenen etymologisch-geschichilisthen versuch hegielion sicli gwei undatierte briese Mutians, dereine an Urbanus mit dein rcigenden setiluas: Rudi, quaeso: suere populi qui dicebantur Capnobatae a sumo. Axeni autem et alii tales suere. Et sicut olim sumosas imagines colebant, ita nune lavent sumo et colunt Janum Reuchlin Tentgel, suppl. hist. Goth. s. 95 M. ; der andro an Sohalbus mscr. der Mut.schen hrieso in der Franklarier stadibibl. nro. 14 3 sol. 109b).2 Die Wenigen nachricliten uber P. A. hat Κampschulte: universiint Erlari I, Passim gusammengestetit. 3 Kampsehulte a. a. o.

199쪽

192cLXVIII.

Mutiano Rufo, Egregio Decretorum Doctori, Viro eloquentissimo et amico suo amicissimo, Gothae S. P. D.

Quom antea nihil esset, Mutiane vir ornatissime, quod mihi plus in partem jocundissimae voluptatis evenisse judicavi, quam me abs te, ut mea sert opinio, vehementer amari, tum hoc tempore secundum satorum seriem tua mihi amicitia non erit etiam utilius quicquam, id maxime, quando par studium totius vestrae sodalitatis literatoriae in rem meam accesserit, quod et Petrejus Aperbacchus et Henricus Urbanus cum tuis literis pollicentur, in quibus unus et idem communis Deo gratin, omnium vestrum conatus ostenditur diligendi mei. Unde consolabor tot patronis adjutus quod animo non fracto, quantavis in senecta, vincam quaelibet adversa. Ut est equus generosus, etsi sit senex, tamen in malis animum suum non

dejicit, quod Distichon Orestes in Sophoclis Electra loquitur '

Tu Vero, quantam fenestram ad bene sperandum mihi patefeceris, credere vix queas; cum promissa justissimi Principis nostri jam enim coepit mihi tecum fore communis tantopere mihi exoptata recitaris. Fecerat idem Spalatinus meus, qui similiter negotium gessit ad perficiendam omnem voluntatem meam. Non deerit quoque Dux meus ' tui Ducis amicissimus. Quare deinceps non sola Veritate, qua sum hactenus desensus, Verum una etiam a potentissimis hominibus, qui et veritatem amant et oderunt calumnias, lavore tuebor, si quacunque audacia Imperialem pacem fregerint adversarii. Omnibus enim partibus Imperator pacem mandavit exprimendo nomina ductorum belli, ut in hac charta si videro licet,

200쪽

qnam tibi mitto conjunctam. Quanquam nescio, quid portentiquotidie minentur, ut sunt supra modum et modestiam nimis temerarii. Sed sperandum est vivis juxta Theocritum. Nam virtus etiam cum naufrago enatat, quod in Ulysse apud Phaeacas vidimus. Jactabunt se sorsitan vel Romae, vel coram aliquo incompetenti judice per abundantiam pecuniarum Suarum saltem ex matronis et viduis corrosarum, Semivacuum marsupium meum Superare posse. Sed quom famam meam intueor, quod optimum in humanis est, tum quamvis revera tenuis ego vitae homo et nunc sola agricultura victum quaeritans nullis stipendiis principum aut civitatum donatus sim; tamen acerbissimam egestatem ante seram, quam famam negligam. Ad quod me hortatur Demosthenes Olynthiacorum

τοιαύτα ovειδη φερει, in id est: Non utique modestorum, neque generosorum est hominum, deficientes quippiam propter inopiam pecuniarum belli, facile talia opprobia pati. Sane multo maxime Friderici verba me consortant, Optimi Principis, quae sunt oraculi penes me loco: ἡWir Wollen In nit lassen hingielin', cujus tu Hierophantes. Sed magnam de me es meritus gratiam, immo ingentem, quam tibi referre quidem, Deo concedente, possum; at Principi non possum, certe ob magnitudinem clementissimi animi erga me sui, quem

per epistolam ineffabili sua bonitate ipsemst mihimet ipsi ostendit, et Spalatinus ab ore Bernhardi de Hirsiald, principalis cubicularii quoque promisit, tuque jam pridem divina

responsa plane confirmas. Ne igitur interea non agerem, quod soret in principem gratitudinis indicium, constitui me- Cum vel aliquantulum muneris ei etsi minimum repraesentare magis quam omnino nihil offerre. In tam igitur brevi temporis momento, tanta licet constructus molestia et tam importabili pressus cura, tamen ad laudem inclyti ducis Fridorici nationisque tuae, vitam Constantini Magni, majorum suorum propinqui e graeco in lati-