장음표시 사용
51쪽
ferre spiritualiter,atque persectiori iublimiori ratione quam inveteri lege. Confert enim vitain aeternam quae hic in spiritu incipii, Minsutura perficitur vita . Consertρ veras diuitias Veramq; gloriam,quia animam replet multis gratiarum charisiartibus de filios Dei essicit, reges ac sacerdotes facit. Et in futura vita omnis boni abundantiam, id aeternam gloriam confert. Atque hunc putamus simplicem genuinum esse huius Ioci sensiim, non praeiudicantes interim aliorum piae instelligentiae, qua scilicet lor, tudinem dierum, dexteriintelligunt attribui, sinistret diuitias Sogitariani,quod inprimis optanda sit vita terna, ac secuta loco b na temporalia, aut quod in litura vita quasi in dextera Dei conis tutis sapientia det ternam vitam,in hac vero vittaquasi in sinistrat in serioridet temporalia Magis enim melligendum est sapientiam omnia lite in utraq; coferre vit temporaliter scilicet i spiritualiter, ut vir et conueniant populo. c autem sententia bene ostendit quod ostendendum erat,nempe sapientiam preciosiorem esse omnibus opibus in omnibus desiderabilibus. Nam eum opes non poLin sapientiam dare, ipsa tamendat opes creliqua bona quae elim opes dare nequeunt.Neq; enim opes vitam prolongare possunt possetiari, imb ne sebriculam quidem sanare, ut ii quit ille,Non eris aceruus tauri,&groto domino deduxit corpore febres.Cum autem prster longitudinem vitς,diuitias & gloriam, homi-Res expetant voluptatem,etiam hanc ostendisveri sequenti sapientiam hominibus adferre Vi ,inquit eius,viepulchrς. Vias eius dicit ipsius sapienti ir cepta, in quibus homini est ambulandum, aut ipsas hominis
actiones iuxta sapienti ir cepta. Hi e pulchrisunt,quia carentes omni erroris et vitiorum macula,suoque decore mire exhilarantes hominis mentem Unde Hebr a habent, risiucundς. Et omnes semitet eius pacificς,quia miram adserunt pacem et tranquillitatem mentis, et quantuni in te est effici sit,ut in pace cum omnibus vivatur,atque ternam tandem afferunt pacem. Ecce voluptatem et iucunditatem quam adsert sepienda. Qitam magis adhuc extollit dum in sequenti eam vocat lignit xiit, alludens ad lignum illud vitae,hoc est,arborem illam vitalem quae sitit in paradisi, Quo iam significat ipsam sapientiam reddere nobis quodammodo paralysium Sc licitatem, in qua primum homo conditus fuit, quam per peccatum amisimus,quia ipsa, inquit, est lignum vitae his qui apprehenderint ea quia sicilicet eis confert immortalitate, suavem deniquevi omni voluptate plenam vitam, proinde qui tenuerint eam, vere sinu beati, ut qui Aestituta est beatitudo a qua peccando excidit
humamam genus.Ligno enim vitae comparat sapientiam non solisi pro ter immortalitatem quam adseri,sedd propter voluptate, quam arborta iis selet fructibus praebere , unde postea capite is I inouam placabile inr sum vocat lignum vitae. D. Augustinus, in ligno vitae mystica significatione demonitiatum dicit,quod Fer sapientiam uius figuram sellabat confes
52쪽
retur animae rationali,ut alimento eius vivificata nequaquam in labem, mortemq; nequitiae verteretur Merito enim inquit,de illa dicitur: Lignum vitae est amplectentibus eam Sicut haec arbor in corporali,sic illa in spiritali paradiso illa exterioris, illa interioris hominis sensibus praebens vigorem sine ulla in deterius commutatione vitalem. Hac ille lib.a.do
Domini sapientia fundauit terram,s tui coelos prudenti Supientia si ira eruperunt abys Lor nubes rore concrescunt. MAgna sapientiae laudes exposivit,adijcit maiores, quo magis in
illius amorem accendςret.Extollitque iam eam non a bonis uet nobis confert,sed a magnitudine operum quae peream Deus se cit,significans interim per haec ipsam sapietiam,de qua loquitur non elle humanitus inuentam, sed ipso mundo eis antiquiorem, Nec dubit adum
quin qua pollicitus est, praeliare possit sapientia cum haec magna admiranda praestiterit opera. Qua in re non debet .videri impertinenter locutus hic noster Sapiens, cum prius locutus de sapientia quae est in hominibus, in eis operatur orasitudinem vitai alia pleraque bona,iam transiliat ad sapientiam illam diuinam, perquam coelii terra omniaq; quae inessint,facta int. Nam secundum asialogiam una est& eadem sapientia,diuina perquam Deus omnia creauit, humana, qua Deum homines recte cognoscunt&pie colunt,quia haec est illius ti dam participatio, defluens ab illa iuxta homi piscapacitatem. Vnde in Sapientia dicitur eis vapor virtutis Dei&e natio quaecum claritatis omnipo sapien. tentis Deis, neera.Et in Ecclesiali dicitur Deus sapientiam suam effucis E i x se super omnia opera sua, stipe omnem carnem secundum datu suum, d prabuisse illana diligentibus se. Vnde intelligendum relinquit scriptu ra,quoties de sapietia hominum tam maius celoquitur, non se loqui do ea quae humino studio eperta est ex iraturali tantum rationis him in
qualis est septentii scietia philosipphorum, plena multis erroribus,quae
Verethi rana dici potess,quamuis etiam multa vera contineat: sed de ea qua ironis singulari Dei dono homini contingere potest, qua scilicet ut dictum est&recte Deus cognoscitur,&pie colitur, qu Vere diuina est sapientia,& secundum aristo an ,ea lana cum sapientia Dei, sicut se cundum analogi. un eadem est Dei eueritia 5 nostra Celebraturus ergo sapientiam ab operibus laus per eam Deus prudenter mirabiliter operatus est, qliatu oriorissimum opera commemorat. Primum quod per sapientiam dominus fundauerit terram,hoc eis, quod eam veluti sun damentum totilis siti opifici inferius firmam,immobilem, ac semper duraturam constituit,in qua omnia viverent animalia 4 circa quam omnia
Voluerentur elementa. Quod certe mirabile est &sunam spicitet opus, eoque nitam quod fundamentum hoc nullo nitatur sustentaculo, sola Dei ina-
53쪽
Dei minuissim sustinente4 firmante. Secundum est quod prudent a sua Deus miro modo tibi liuit coelos, non sic ut instar terrae immobiliter periisteret,sed ut in c6tinuo mori:,perenni quadam virtute semper consiste ent,neque lassitudinem, neque loci mutationem,neque diminuti nem aut dissolutionem patientes. Et haec quidem ad duo illa corporatotius orbis praecipua pertine:ri,quorum alterum supremum alterum infimum est, in quibus d reliqua comprehenduntur quae in eis sunt. In sequenti versu commemorat duo alia Dei opera,ad aquae elementum pertinentia, quorum alterum in serius est in terris, alterum superiusi in coelis. Sapientia inquit, illius erilperim abysi,in nubes rore concrencunt. per eruptionem abyssorum quavis aliqui intelligunt quod factum
Genes. 7. est in diluuio quando ut dicitur in Cene. rupti si in omnes fontes abyssi magnae: Rectius tamen intelligitur eruptio fontium de fluminu quae ex terrae vi steribus ad irrigationem terrae non sine magno miraculo erum in MVxς putat lucem prodeunt uxta illud quod dicitur in Deutero: In cuius
campis&montibus erumpunt fluviorum abyssi. Et cap. 8 postea dicit Sapientia,Necdum fontes aquarum eruperant, significans per se factum esse ut fontes aquarunt, qui abyssus sunt terr in qua latent, eruperint.
terra. Qiiartum capientiae opus dicit quod nubes rore concrescunt, hoc est,ex rorevi vapore roscido concrescunt in pluviam,vel concrescunt in rorem,hoc est,pluviam tenuiorem ad irrigationem terrae. Pro quo He-hr a clarius habent, nubes stillabunt rorem, d 7o.vες ἐρρυ δορσω, hoc est,nubes fluxerurit rore. Porr,quet hactenus aliquot versibus in commendationem sapientit die ilant in genere, ut patet ex his qui in primo capite sunt annotata,singulari ratione competunt in Christit tanquam Dei patris sapientiam,qui perseetio est human sapientie, imo sine cuius aliquali participatione,nulla unquam fuit vera sapientia. Beatus est enim is qui Christum Dei patris sapientiam inuenit, thesaurum scilicet illum absconditum in agro huius mundi, quem inti ire non omnibus datum est, quem inuenisse multo melius est homini, quam acquisiuisse
aurum Sc argentum,ai:tqu is alia preciosa huius miri di Hic enim m- primi sic ante omnia largitur vitam sternam . Largitur tamen idem dc diuitias ac gloriam etiam in hoc mudo,iuxta quod pollicitus est,eum quiuat to omnia propter se reliquefricentuplum accepturum in presenti seculo la& in futuro vitam ternam. Eius it,viqiulchre sunt, quia Rirandata eius nitidiora sunt ac iucunSora friceptis Mosaiciς, in quibui multivii est umbrarum,multum asperitatis. Et omnes eius actiones atque exempla qui in hoc mundo reliquit,omni carent reprehensione, longe excedunt puritatem cuiuii hominis. Omnes semite eius5 quecunque gessit ad hoc tendebant ut pacem hominibus conciliaret cum Deo. Lignum vit ipse est fidelibu quibus per lignum crucis reddit immortalitatem in ligno amissam. Ipse est per quem caelos terramq; sundauit Deus
54쪽
Pate quia,Omnia per ipsum facta int,& sine ipso factum est nilail. Per Io1u.t,
ipsum ab ni sapienti: gratie Dei quiprius mundo incognitjsuerunt.
eruperunt largiter in mundum, d spiritales nubes, hoc est, pretdicatore caelestem pluviam cordibus hominum instillant,ut ea irrigent ad proserendum bonos fructus.
Fili mi,ne es ant haec ab ocuta tuis,cuuodi legem at Ab consilium. Et erit vita ammae tuae,espatia fucibus tuu Tunc ambutibusΔ-cialiter in via tua es pes tuus non impinget. Si dormieru non timebo: quiesces orsuauis erilsomnus Imra A paue. repentIno errore,c irruentes IIbi ruinas impiorum Dominus enim exit in latere tuo, custodiet pedem tuum ne capiaro. Pos commemorata donavi potentiam sapienciς, prouocat ursium ad sapientiam amplexandam 8 retinendam,subiungens iterum, Scbona per ipsum obtinenda, desulterius mala omnia per ipsam etfiigienda. Fili mi,inquisine effluant lis criti dixi siue de sapientiet prςceptis, .
siue de eius donisvi potentia,ab oculis mentis tuet, hoc ell, versenturi csemper incogitatione tua, custodi legem atque consalium quod tibi lex dc sapieti suggerit Quod sit feceris,erit animitvivira,hoc est, verbuiuet valebit anima tua per sapientiam, sana erit desincolumis per eam Sc iris
super erit faucibus tuis,vel ut habent Hebraea,gutturi tuo vel collo, graria,hoc euicut collum Urnatur torque aurea, aut nuces Venustate a qua grata,ita per sapientiam consequeris apud homines, Deir gratia ,- ita ut per eam clarus sis & gratus suturus. Hic notandum circa prior in partem,quod cum anima ipsia ex sita natura sit vita,per quam corpus viui tame per sapientiam Sc legis diuinae obseruationem promittitur animae vita. Illo enim significatur an iniam sine sapientia mortuam esse, aut non distare intellectu a pecudibus,quaquam in vitae nomine plus etiam
significetur iuxta Hebraicam phrasim, nimirum vigor sanitas . Nam sine sapientia vere languida estvi torpida ac male sana mens hominis., Circa posteriorem partem notadum quod per gratiam gutturis vel faucium, potest etiam intelligi gratia verbia doci rinae , quae per guttur lofauces transfunditur ad homines,ut significetur per sapientiam non tantum obtingere homini,vt ipse in se uiuat,sed ut etiam positi gratam hominibus proserre doctrinam in eorum utilitatem. Prior tamen expositio simplicior est & similibus aliquot locis huius libri conuenientior.Subij-cit deinde quomodo Sapietia etiam adserat securitatem ab omnibus malis omni tempore. Tunc,inquit ambulabis fiducialiter,hoc est, cum bona fiducia sine timore anxio in via tua,quocunque scilicetieris, & pes tuus non impinget,hoc est,nullum senties obstaculum vel malum quod tibi noceat. Quare si semno te dederis non excutiet tibi somnum, sed quies se idq; cum suauitate quadam His autem duobus, quorum alterum ad et motum
55쪽
motum diurnum,sub quo omnis laumana actio comprehenditur, alterum ad quietem nocturna,sub qua omnes quies compreheditur, spectate significatur hominem sapientem semper sore securum, interdiu, per noctem: Scin agendo quiduis,Z inquiescenda ratiae securitas in eo nascitur,partim ex pace se tranquillitate bonae conscientiae,partim ex fiducia protectionis diuitire,eiusdemque protectioni essicaci custodia Impii verb quibus non est pax,sediunt quasi mare serues, quod quiescere non - π potest,ut est in Esaia,S interdiu Sc per noctem multiplici metu, vari s desideriis exagitantur. Et destituti singulari Dei custodia. per diem insiuis actionibus frequenter impingunt, i per noctem varias patiuntur hostium illusiones. Iuxta altiorem intellectu sub ambulatione bo nino,. intelligi potest duplex vitae genus, vita scilicet activa Sc contemplativa, aut vita ipsi praesens & mors,ut lignificetur per sapientiam Fominem se re hic vivere,& in via huius peregrinationis cum bona fiducia procedere in actionibus suis sine olfendiculo alicuius peccati grauioris. Et se-sure excipere inaniam mortis in qua quiescit sub certa expectatione iturae re irrectionis, ita ut mors aliis terribilis ei sit suavis, tum propter hanc expectatione, tum quod finem imponat omnibus laboribus. Quod
lsequitur, Ne paveas repentino terrore, etc. magis conueniebat Vertere,
Non pavebis,ut cum praecedentibus versbus esset conuenientia Pergit enim ostendere unde haec securitas,8 per diem Sc per noctem. Quia,ii quit,non timebis a terrore qui ex inopinato aliquo casu, subito solet o uenire.Eodem recidet nostra ieetio sic intellecta. Tu quisquis es sapientia donatus nam illi loquitur, ut patet ex praecedentibus non est quod paveas terrore subito oborto inter homines,nec est quod timeas potentias impiorum,uelit melius habent aliqui libri ,rmina impiorum inuentes tibi,hoc est,cum impii te conantur opprimere dc obruere et deiicere, Pol is sitie homines sint,sive daemones,iuxta illud Psalmistaeci Si consistant aduerim me castra,non timebit cor meum . Causam autem huius securitiatis non in ipsis mei constituit homine. sed in Deo. Nam qui temerarie a se incepta audacia impavidus vivit,non bene securus est,cum sepe se falli et superari sentiat. Hic vero nihil tale est metuendum, Dominus enim, inquit,in latere tuo erit,hoc est,aderit tibi ad custodiendum et defendendum te, quemadmodum in latere alicui selent adesse inter ambuladum di in quidam ad custodiam,qui et laterones dici solebant. Sic et David: A dextris,inquit,est mihi dominus,ne commouear. Et custodiet pedem tuumne capiaris,hoc est,ita te custodiet in omnibus vij tuis,ut etiamsi multae tibi ponantur insidiae,quas tu praeuidere et cauere non possis,non tamen eapiaris ab eis,eis non inuoluaris. Qtiod Deus iis prinat et corporaliter, praeseruando eos quatenus eis expedit a malis temporalibus quae eis inferre moliuntur impii homines,et spiritualiter, praeseletrando eos a malis
animae spiritualibus, peccatis scilicet in quae eos impellere varijs artibus
56쪽
nituntur impii daemones.Magna certe laam merito piis cosolatio esse debet,quod eorum custos et protectorinon tantum angelus quispiam, sed ipsemet Deus esse dicitur,non a longe eos aspiciens sed ad latus ipsbrum praelans, de cuius potentia dubitandum non est quin omnium vires sit-reret,qui circa eos quos custodit semper vigilat,iuxta istud: Ecce no do Psilmitabit neque dormier, qui custodit Israel. Vnde liuius consideratione recte iubiscit David:Propter hoc laetatum est cor meum. Psalristi prohibere benefacere eum qui poten si vales,es ipse benesar. Te dicas amico tuo, de , reuertere, cras dabo tui, cumsistims dare. .
Ost insignem sapientiae commendationem et utilitatis qua ex ea prouenit demonstrationem,redit ad particulari sapicti praecepta, subiungens iam qu dam pret cepta qu erga proΣimos hominem recte disponunt, sicut supra posuit quaedam ad Deum pertinetia. Et commemorat etiam hic quinque peculiariter praecepta, eaque omnia negatiua&prohibitiva. Quorum primum S, secundum monet benefacie tum esse cito, tertium . quartum, monent cauendum ab insigni maleficio. Quintum monet cauendum ab aemulatione malorum, sic ut a benefaciendo transeatur ad malefaciendum. Quod ad primum attinet, scie dum
Hebraea sic potius vertenda,ut sit etiam ipsium pure negativum praeceptum sicut reliqua quae sequuntur, Ne prohibeas bonum ab eo qui dominus eius est,cum est in fortitudine manus tu ut facias. Et intelligitur per dominum boni is cui res illa debetur,ut significetur rem alienam no esse divi retinendam,sed restituendam modomino,si fieri potest. Aut non detinendam eleemosynam quae egenti debetur tanquam domino illius, quas non nostra,sed pauperum sint bona quae illis largiri debemus. Posteriorem hunc sensti secuti sunt O.qui habent:Non abstineas a benefaciendo indigenti,cum potest manus tua auxiliari . Interpres noster intellexit dominum boni illum qui habet in manu sua vi benefaciat, hoc est,qui potest benefacere.Et est sensius praecepti manifestus. Noli,inquit, siue facto, siue verboac dehortatione tua impedire a benefaciendo eum qui potest benefacere,noli et eripere voluntatem aut voti sui impletio. ne qui habet benefactedi facultatem.Quin contra potius si vales etiam ipse benefac,alteritisque beneficentiam imitares, aut tuo exemplo extimul Contra faciunt pleriq*,qui quo de sua auaritia minus sentiant conis scientiam remordentem 5 multos habeant sui similes,beneficentia quae in pauperes fieri deberet aut in templa 5e religionis profectu, extenuat, praetexentes varia quibus a benefaciendo animos potentium alienant Simile acciditti in alijs virtutum benefici; s, quae quidam calumniantur in malam rapiunt partem detrahentes bonis operibus, uic ad ea facienda reddentes alios frigidiores Postquam hoc primo praecepto mo- 3 nuit be-
57쪽
nuit beneficium non esse prohibendum alatnegandum sequenti praecep to monet beneficium non esse dii ferendum eum pristari potest. Nam qui differt,perdit gratiami coram hominibus te coram Deo. Qui enim ci-,cord λ to dat,bis dat,ut habet commune prouerbium. Et ut Paulus aici Hilarem datorem diligit Deus. Qui vero dister cum potest benefacere declarat se non lubenter benefacere, sed coaetiim Pulchre Seneca lib. r. de beneficiis Beneficium, inquit, morose datum, simile est alii lapido , que e Brienti accipere neces e eli,esse acerbum.
moliaris amico Iuo malum, cum illi in te habeat fiduciam. Non colendas aduersu homi stustra ii ipse tibi nistimati fecerit. DIssimilia caeteris haec praecepta videntur. Nam cum distincte pro
libeat non moliendum malum amico de ei qui habet fiduciam, videtur concedere malum inimico aut ei qui non habet fiduciam molliri posse. Et dum vetat contentionem cum homine qui nihil mali secit, videtur concedere eam cum eo qui malum fecit. Notadiim ergo non ad haec significandunt,praecepta ista sic elli tradita, sed ad prohibendum, insignia in proximum maleficia, quae scilicet manifestam habent malitiam Proinde aduertenda horum duorum praeceptorum cum duobus superioribus conuenientia. Sicut enim ibi prohibetur bene licii negatio, cum mani sella adest beneficiendi ratio, nempe potestas, ita hic prohibetur malefici sinatio,cum manifesth nulla est malefaciendi ratio, ed contra potius benefaciendi nempe innocentia & fiducia. Et est quasi dicati Qub quam omnino nemini moliri maluna conueniat, nec cum quoqua contendere, xime tamen cauendum est, ne amico , qui in te confiditi occulte moliaris malum eumque suade te frustreris opinione, similiter ne cum aliquo contendas frustra,hoc est,fine causa ab alio tibi data, qui scilicet tibi nihil secit mali. Tradit enim hic quatuor praeceptra, quibus prohibet ea quae in directet aperte contra charitatem proximi, & duo quidem sint contra eam pernegationem boni manifeste debiti, duo ve-λ contra eam per illationem mali,manifeste indebiti. Itaq; impertinen ter hic quaeritur an liceat contendere cum eo qui malum intulit, quasi id Sapiens hie concedere voluerit. Nam postea cap. et , ne cum pessimis etiam nos vidi contendere. Et a Vir,inquit,sapiens, si cum stulto contenderit, siue irascatur,siue rideat,non inueniet requiem significans non esse ei cum stulto contendendum . Cum priori sententia conuenit illud melis Ecclesiastici:Noli fieri pro amico inimicus proximo,improperium enim&jontumeliam malus haereditabit.Et cap.7. Noli arare medactu aduersiis fratrem tuum,neque in amicum similiter facias. aemuleris hominem iniussum,nec imiteris vias e .
Quintum istud est praeceptum mperioribus dissimile, sed quod eis bene subiectum est . Postquam enim monui malum non inferre
58쪽
his qui illud non merentur,recte monet, Vt ne ex malorum prosperitate conspectaquis aemulationei Zelo contra eos incitetur,4 tandem e trahatur, ut relicta virtute eos imitetur, eorumque studia amplexetur. Sicut enim aliorum in nocetia abuti non debemus ad inseredum eis ma- .lum,ita impiorum foeticitate excitari non debemus ad imitadum eorum malum. Quodvi postea cap. 23. 2 . aliquoties Sapic inculcat, ed quod magnum saepe piis scandalum esse soleat, conspecta ab eis impiorum scelicitas ut illis locis est annotatum.
Quia abominario domini omnis Agusirius cum simplissim sermo
SVbijcit quatuor sententias, quibus ostendit merito non imitandos
impios quantumuis videantur hic sartices, e qucullonge sit diuersa impiorum liorum conditio apud Deum. Qtiodit pulchra varietate melius ostendat, quadruplicem facit oppositionem, illusorum scilicet,vel ut est Hebraeis peruersorum,S simplicium, hoc est, rectorum ac integrorum,impioriana: iustorum, deriseriim: mansiuetorum, plentum & stultorum. Primo ergo dicit: Omnis illusBr,hoc est dolosus ει qui pro nihilo ducit aliis illuderet sic enim conuenit climaeo quod habet Hebraea peruersus est abominatio domini, hoc est, abominatu retina dominus,non dignatur eum siua familiaritate, consuetudine & grati. i,sed cum smplicibus,rectis integris est sermocinatio eius,hoc est,cum eis,fami liariter loquitur,eis tanquam amicis suis secreta sua comunicat. Est enim Hebraeis,cum rectis secretum eius,quemadniodum in Psal .ubi nos i gimus: Firmamentum est dominus timentibus eum,Hebrae habenti.Se psal. D. cretum domini timentibus eum. Humano enim more de Deo loquitur, ωqueadmodum nos aliquorum abominamur conuersationem alios sic gratos habemus, ut ad domesticam de familiarem nostram conuersationem admittamus,eis nostri cordis secreta committentes:ita & Deum dicit abominari peruersos,cum rectis autem etsi sermocinationem vel secretum eliis.Vos,inquit Christus,d i amicos, quia omnia quae audiui arati, is Patre meo,nota seci vobis. Inter secreta quae interia insipiratione sua suis
dominus reuelat, estia illud, quod non idcirco ratus Deo sit homo iniustus: scelix, quod prosperitate gaudeat terrena, nec statim puni r, Imbianto magis sit execrabilis Deo ScinsceliX, quanto scelicior mundo
apparet. Hoc enim secretum,ingressus in sanctuarium Dei Psalmista di Psal. t. dicit,cum inquireret cur Deus sineret hic peccatores scelicitate frui. Propter dolos,inquit,posuisti eis, deiecisti eos cum alienarentur. D.Crego . i. ii iitrius tertia parte pastoral. curae,admonitione Q- sic tractat hanc partem resor.
posteriorem.Cum simplicibus sermocinari dicitur, quia de supernis mysteriis illorum mentes radio sitae visitati is illuminat,quos nulla umbr duplicitatis obscurig.
59쪽
SLcunda sentensa, alteram iam differentiam inter impios& iustos
demon lirans,d iustis praeter Dei familiaritatem superiori sententia promissam,etiam eius benedictionem nec eis latum, sed toti eorum domui familiae promittens,hoc est,omnium bonorum abundantiam, Contra in domo Miamilia impii asserens prouenturam Dei malediisti nem,ut est Hebraeis, proquio noster bene vertit aegestitem. Nam cum benedictio Dei sit eius bene licetia,& bonorum collatio, maledictio eius est aegestas Sc inopia rerum. Est autem apposite haec sententia dicta corrascelicitatem impiorum Sagnificat enim eam Delicitatem,non esse Dei benedietionem,qualis est iustorum benedictio,iaeque stabilem ituram,sed breui collapsuram eique agestatem iccescturam.Contra verb Dei ben
dictionem in historum familia fore diuturnam firmam. Qiiod mulibuerius Sc persectilis completur in spiritualibus bonis&in futura vita . Nam spiritualium bonorum magna est penuriam familia Mna domo conscientiae ipsius impii, quan diu in hac est vita . Et post eam omnium rerum laborat inopia,quia tunc nihil inuenient omnes viri diuitiarum in N, 7s manibus sitiis , ut est in Psal. Iusti vero& hic ex Dei benedictione 'iri . tualibus abundant charismatum donis, post hanc vitam,sternam consequuntur scelicitate nari
se deludet ista ores, se mansueris dab Pt gratiam.
TErtia sententia,quae &ipia adhoc valet, ut ne quis ex impiorum scelicitate temporali conspectaraiiendi possit. Ipponit autem illusores mansuetis. Vbi illusores non dictitur sicut in prima sentetitia
qui illudunt ali; Mimponunt. Est enim hic Hebraeis alia dictio signis
crans proprie derisores,qui scilicet per animi sui superbiam bene monentes dentiali6sque prae se contemnunt,scelicitate rerum terrenamim elari neminem verentes, quosi eadem ratione illusore recte dixerim ut aderidendo. Qui recte mansuetis opponuntur echumilibus spiritu qui ad se ce sermones Dei mox contremiscunt S deprimuntur,iuxta illud Eniae: Ad quem respiciam,nisi ad pauperculum locontritum spiritii: tremetem sermones meos/Deludit autem illusores,hoc est,ut est Hebraeis, derideabit deriseres, quia illorum scelicitate hi per quam hic siuperbiunt vanam esse declarabit de ridiculam, subito enim illis eripiendo, perquam etiani mirabili eius iudicio misere illis imponitur,dum ea steti, non videntia mox, turam calamitatem iuxta illud:Propter dolos posuisti eis. Et velut somnium surgentium domine in ciuitate tua imaginem ipsorum ad nihilum rediges. Caeteriim mansiuetis qui per animi mansiuetudinera verba Dei reiierenter susicipiunt,8 impiorum Delicitatem atque iniurias patienter
Perserunt,dat Deus sua miratiam augens semper in eis sua dona , quae inimise
60쪽
animis eorum maiorem Voluptatem adserunt,quam impiis ipsorum scir-licitas terrena. Porrhro. hunc versum verterunt in hunc modum Do
minus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. Nec male Nam ut patet ex dictis ipsi illusores eidem sunt Sc superbi mansiueti autem eiciem sunt qui humiles. Vnde&Iacobus& Petrus hanc sententiam iuX talo. i, obae
versionem ex hoc loco citauerunt x.re: scio im sapientes possidebunt ultorum exaltatio, ominia.
Vari siententi in qua capientes stultis opponuntur, lene post
gratiam,de qua in praecedenti versi, gloria eis tribuitur. Nam gratiam quae est potissimum praesentis vitae,sequitur gloria maxime ii futura vita , iuxta illud Psalmi Gratiami gloriam dabit dominus. Gloriam ergo Mapud hominest apud Deum sapientes velut haereditari iure obtinebunt firmam4 immortalem. Hoc enim significarverbum possidebunt. At exaltatio stultorum, qua scilicet hic ad tempus exaltanturo in honore inti qui sese per animi superbiam fierian
erit tandem ignominia hoc est conuertetur in ignominiam , adseret eis sempiternam ignominiam nonnunquam temporalem, imo saepe idebtolluntur in altum,Vt lapsu grauiore ruant Legendum enim esse exaltatio, ut habent libri correctiores, nonexultatio ut plerique legunt,&Hebrae docend Graeca. Et liqc ergo sententia valet ad contemptu scelicitatis impiorum, ne peream quis commoneatur ad Zelum auοῦ eoru imitationem. Nam ut dicitur in Psalmo,qui , in tesono totus in eo versatur,ut doceat non conturbari in impiorum prosperitate, Adhuc pulit Psalm is luna non erit peccator, quaeres locum eius & non inuenies .Et tanquam scenum velociter arescent. quemadmodum olera herbarum cito decident. Hebraea hunc magis habent sensium ritultilenant ignomiti iam,hoc est,Stulti pro sua portione tollunt,auseruntvi leuabunt ignominiam. Quod pulchre opponitur priori parti, Gloriam sapientes pota ebunt. Ita nostralitera accipi potest, ut sit sensius exaltatio stul- ni istorum, hoc est, id quod stulti pro sua parte eleuabunis tollensierit ignominia. Quem sensium &Graeca habere videntur,que habent di δε ασεβεις; λσαν H urii, hoc est,impi vero exaltabunt ignominiam. Quanquam & sic posis it intelli .stulti exaltant id qaiod est ignominiosum, hoc est, illud magni faciunt.