장음표시 사용
541쪽
hoe est susserreti tolerare. Hoc est,quatuor sunt,per quaevi propter quae commouetur terra,l quae serre non potest. Nam dc hic noest quartum Hebraeis sed quatuor.Nec minus tria siunt intoleranda quam quartu. Per haec moueri dicit terram,sive ad designandum haec quatuor res esse adebindignas,ut ob eas terra alioqui inter omnia elemeta immobilis, contremiscat de commoueatur quasi indignata quod eas ferre in se debeat, siue quod per haec magna oriatur turbatio: commotio in terra inter homines,qui haec aegre ferre possunt,ita ut terra dicatur moueri quia hinc homines in terra viventes commouentur&conturbantur. Sicut enim perquatuor Mementorum bonam temperatura optime constitutus est munduς,ita per horum disic taliam: indignam costitutionem terra turbatur, inquietatur,& tumultuatur. Quorum primum est seruus regnania Absona enim haec res estvi seruili conditione nequaquam digna,imh cum illa Pugnans.Non enim serui es regnue, sed seruire . Nec solum res est in se absona sedit in plurimu hinc in terra magna oritur turbatio. am cum seruum regnare contigerit, sere non potest recte uti pro si ritate fortunae cui prius non assueuit, sed insolescit phis nimio extollitur,unde in zelum contra eum concitant ut qui illum sibi pr latum vident, sicqueti ipse concitatur contra eos qui ipsum reputant illo honore indignu. Exemplum est in Ieroboam seruo prius Salomonis, sed postea in rege praesecto super decem tribus Israel, ii per animi elationem immemor diuini beneficij induxit populum ad idololatriam .unde bene dictu est a quodam, Asperius nihil est misero cum surgit in altum.Secundum est stultus satiatus cibo. Nam 5cis multas excitat turbationes,petu later multa insolenter& sine ratione agit,audax nrmium& procax,iurgia excitans 5 iniurias ingerens.Nec tamen per satietatem cibi tantum ventris saturitas debet intelligi, sed generaliter opulentia & diuitiae quas in se absbniim est
sultum habere,ut quae non deceant eum,qui eis recte uti non potest, sed debeantur sapieti qui earum rectum nouit usum. Nam ut supra dictum est,Quid prodest stulto habere diuitias; cum sapientiam emere no possit Nec est latum haec res in se absona,sed hinc in terra magna proirenit turbatio, quod stulti diuitiis abutentes multa insolenter committant, alios despicientes' iniuria afficientes, ac per haec alios ad indignationem acaelum concitantes. Exemplum est in Nabal marito Abigail, cuius nomen hoc loco ponitur pro stulto. Nam Nabal si ultum significat. d. rtium est mulier odiosa hoc est quae multas habet conditiones ob quas est odibilis vel fuit odio habita cum in matrimoniti fuerit assumpta Absonum enim mulierem odiosam seri coniugem,cum coniunx debeat est amabilis. Illam si contingat fieri coniugem, fere et ipsa non agnoscens beneficium,insoleter se gerere incipit in maritum ac totam familiam, Ciux eius imperium et insolentiam eo aegrius seri,quo magis est odibilis . Vnde inia milia nihil potest esse pacis aut boni, sed omnia plena sunt turbationi
542쪽
bus Quartum est ancilla facta hares domina siuae Pugnant enim inter se esse ancillam: eis haeredem eius cuius est ancilla. Istud autem esse haeredem dupliciter fieri potest. Aut ut succedat post mortem dominae siuae
in eius bona dolocum,fiat aeconiunx mariti dominae suae,aut vi expulsa domina, ancilla in eius locum assumatur. Vtrunque intolerabile est, sed magis postremum , Vtrumvis accidat excitantur in terra tumultus multi cum ancilla fortuna sitia uti nesciat nisi insolenter Scali illinc ad indignationem prouocentur. Exemplum aliquale in Agar ancilla Sarae quae videns se coniugem factam Abrahae, seq; ex eo concepissis,conlepsit dominam suam,qubdilla non serens etapulit eam. Duo ergo priora sa- fiunt turbationem in republica duo posteriora quae sceminarum sunt facilit tubationem in familia Parabola docet hinc omnia turbari in mundo. qu id his qui subes eri regi, quique inopia praemii contemni deberent,imperium obtingit dominium rerum abundantia lotior Quod in nobilipsis vivenit. Comouetur enim ob id terra cordis nostri,qubdcarnalis altictus quispiritui deberet seruire imperet rationi, quod stultae brutae portioni nimis indulgetur faturitatis,quhd odiosi caro in nimio habetur honore, quae ancilla esse deberet dominari vult.
a. Gatuor sint minima terrae, si ipsa sunt sapientiora sapientibi.
- Tormicae peripatu infirmi qui praeparat in messe cibum suum. ι vinculus plebs inu.ilida, quae comcar in Aetra cubile suum. Regem ocula non habet, se e editur et niuersa per turmas suas. Stellio manibus nititur, moratur in aedibus Regu. POE T quatuor quaternarios,qui videtur pertinere ad quatuor generationes malas,l vitia designat,duos subiicit quaternarios pertinentes ad lignincationem bonarum gener. itionum o virtutum Edprimus quide proponit quatuor animalia minoia in quibus nos ad exercitium virtutis vult philosophari, secundus vero animalia maiora. Qiiatuor inquit sunt minima terrae, hoc est,ex minoribus terrae animalibust, quae tamen sunt sapientiora sapientibus hoc ell, quae ex inlline u naturaei exercent quaedam sapientiae opera niagis quam hi qui nomen sapientis profitetur,aut quam homines qui vere sapientiae sunt capaces. Non enim vere hae canimalia sunt sapientia, sed hoc eis tribuit propter singularem quanda eorum actionem qua ex instinctu habet naturae, qua ita ibi prospiciunt quasi ex sapientia aliqua operarentur, qua nos sapientiam docent. Vnde Rideo posunt dici sapientior Cipientibus, quod sua actionesngulari docent sapientes sapientiam, & ab eis non docentur. Primum horum est, Formicae populus infirmus. Vbi sermicae est pluralis numeri, cui appositive iungitur populus infirmus, hoc est genus infirniu vel con-
Πήgatio, ilia licet is corpore imbecilli Occiae bi est,husto, tamen praepari
543쪽
rat in messe, velit trabent Hebraea in astate, cibum suum quo alatur in hyeme labore cilicet asiiduo sita peras naturς infirmitatem. Huius exemplum primo proponitur,ut ex hoc quae sit prima pars Capienti et discamus. Ex his enim quatuor animalibus quatuor discere licet sapientiae partes, quae in unum collectae, in tota republica, in quovis homine absolutam reddent sapientiam vitaeque institutionem. Huius prima pars eli,eorum quae necellaria sunt ad vitam,sive corporis,sive an inai imprimis curam habete Id quod nullum animal facit neque tempestiuus neque sagacius neque diligerius quam sorinica. Vnde ad huius animalis genus tanquam maxime sedulii daboriosum pigros supra misit Salomon,dicens: Vade ad formicam opiger. Hic aute praeter sedulitatem meminit etiam sup cae simbecillitatis in hoc animali dicens, populus infirmus, ut ne quis temerἡ praetexat corporis inlarmitatem,quali per eam no possit curare quae sunt vi et necessaria,lagnificans laborem improbum omnia vincere, maxime si in tempore sit susceptus,cuius temporis etiam significat hahendam rationem cum dicit,parat in messe vel in aestate cibum suum Significat item huius animalis exemplo,mentis magis industria quam corporis viribus, necessaria colligi posse,sicut formichno sortitudine,sed naturali prudentia sibi projiciunt. Secunda sapientia pars, ut nobis de commoda habitatione in qua secure possimus degere prouideamus. Docet id secundu animalculum, Lepusculus plebs inualida, Pro lepusculo alij vertunt cuniculum,&omnino cuniculi degenere videntur esse leporum, vin5 malediminutivum lepusculus positum videatur pro cuniculis,quamuis conia niebia pluraliter dicere lepusculi vel cuniculi.Sicut supra dixit sormicae, quia sequitur apposciue plebs inualida Hebraea certe habent numerum pluralem. Septua Iinta verterunt χ': ρογρυμοι choirogrylli,quomodo noster interpres dictionem hic positam vertit, Leuit. P.S Deu er. 1 . secutus Septuaginta. Est autem choirogryllus animal, si maius Ericio,ha bens similitudine in muris i ursi,frequens in Palestina,semperque in caiiernis petrarum e terrae foveis habitare solet. Eandem tame dictionem hic politam Psal. io 3. variit Erinaciis. Septuaginta λαγωοῖς, hoc est, leporibus alii cuniculis. Nam cibi dicitur quod his animalibus sit petrarefugium. Vtut est significatur hoc nomine animalculum quod in petra vel cauernis petrosis,loco scilicet tutiore miniisq; accesso sibi cubile: mansionem deligit, ut quod suis viribus fidere non potest eo loci securum sit,
quod bene conuenit cunicugis. Post curam annonaei secura habitationis danda eli opera ut in pacesse cocordia vivamus cum hominibus,atq; cum eis charitatis te amicitiae vinculo colligamur naturi magis ductu tarationis quam principii coaetione. Docet id tertium animal locusta an mal exiguum,quod naturae duetu gregatim de agro in agrum cum summa concordia egreditur,& cum ducem non habeant, tamen proficiscedi
544쪽
tunitatem,non minus seritant,qua si ducem signo dato sequerentur. An, mal hoc si separatum incedar,sine negotio interficitur, cum Vero gregatim volat nullis viribus nullo ingenio aut arte sui erari potest, latissimos agros tegit, ictata prouenit multitudine,Vt nemo conetur expellere aut aggredi. Quo exemplo docet natura, quam nos muniat Minsuperabiles saciat concordia: amicitia mutua, qua parua res crescunt, sicut contra etiam magnae dilabuntur discordia. Quartum animal quodvi ipsum singularem docet sapientiam,noster interpres vertit Stellionem Stellio inquit,manibus nititur,qua in parte secutus est Septuaginta,qui habent κα-Jαβωτκρ,hoc est, lacerta Lil enim stellio serpens lacertae similis circuli, quibusdami velut lucentibus guttis in modum stellarum depictus, de quo dicit Plinius lib. 3o. naturalis historiae capite o nullum animal frauia dulentius inuidere homini. Unde Stellionum nomen aiunt tractum in maledictum,hinc& stellionatus vitium dicitur. Alii sere vertendum putant araneam. Nam eius industria in texenda tela optime quadrat nostro exemplo, eique bene conuenit quod pro eo quod nos legimus manibus nititur,liabet Hebraea,manibus capit,quia quasi manibus quibusdam videtur texere telam iam Magis tamen hoc conuenit Simiae, quam hic pleriq; Hebraei significatam putant,cum cuius nominei Latino Scisa
gis Germ1nico dictio Hebraea hoc solum loco in scripturis posita , satis conuenit. Est enim Hebriis r 'v'et' Schemam illi,cui non dissimile .st
nomen simia,fc Germanicum irrume. Nam aranea apud Hebraeos habet nomen et Accabis, Ioba. Esa. 19. Et stellio quidem Maranea versantur etiam ui aedibus regum, sed frequetius in domibus pauperum, verum simia ob ingeni sui dexteritatem dc humanae prudentiae imitationem in principum aulis habetur in deliti)s, cum aulicis versans vel de numero,&laute vivens. Tale enim animal omnino intelligendum videtur quod sua industria conspicuum est,& in precio in aulis regum, quod maxime Simiae conuenit,quae quia forma manuum similitudine ac imitatione homine inter omnia animalia maximbrefert,in delitiis est etiaapud principe L. De hac optime dicitur quod capit manibus. Vtut est tale animal proponere voluit,quod nos doceat contendendum ad honores Scprincipum fauorem obtinendum,idque per industriam & singularis gratiae ostensione, sicut stellio singularis fraudulentiae: veluti manibus quibusdam rependo suisque stellulis lucendo conspicuus esti admirandus regibus, vidcaranea subtilitate mi operis,& simia dexteritate actioniani suarii m. Atque haec est postrema sepientiae pars.Vnde S mpradietum est capite ret. Vidisti virum velocem in opere suo,coram regibus stabit, nec
erit ante ignobiles. Caeterum quod haec animalia nos docet, sicut accommodari potest ad vitam corporalemm ciuilem iuxta priscriptu modum, ita dc ad vitam spiritualem Sc Ecclesiasticam. Docemur enim hinc imprimis etiam curare quae ad vitam animae pertinet,idq; dum tempus est parandi
545쪽
randi cibum te bene operandi. Deinde ut domum nobis paremus in qua
tute degamus,quaeque sit stipra firma petram constituta, nec possit facit Edeiici. Post haec ut per concordiam communionem sanctorum tulistismusvi muniti contra omnes hostium insultus. Et poliremum ut nostra industria gratiam dc fauorem summi regis obtineamus, quo aliquando in aula eius caelesti recipi versare possimus. Rursium notandia non tantum ad particulares homines accommodandum, quod haec docent animalia sed etiam ad ipsas resipublicas. Ideo enim proponitur formicaru cuniculorum Sc locustarum agmen,inlli populi vel gentis,non autem singulare animal. Docetur ergo Respublica,curandum esse sibi ut omnes in
ciuitate sint sedulivi laboriosi,deinde, commodum sibi locum deligat
eumque muniat ut secura possit habitare. Tum ut cocordiam inter ciues retineat,qua contra omnes hostes sit sortis munita. Postrem vicum
capite iovi principe ipsi bene conueniat,& vicisiim princeps sedulus sit Et vigilans,quod bene docet aranea telam texens, quae ideo intelligi potest dici in domibus regum esse ut doceat reges sedulitatem.
Tria snt quae benegradiutur,se quartum quod incessitfoeliciterio' aeosorti Limus sentiarum ad nucius pavebit occursum. ι Gul succinctu lumbos suos, ' aries,nec ei Eex qui resistat ei.
ALterum animalium, sed maiorum quaternarium Sapiens proponit quibus unam eandemque conditionem ascribit, nempe quod bene sceliciterque incedunt vel gradiuntur,hoc est,quod magni eo incediit gressu. Nam idem esse quod dicitur de tribus,nempe quod bene gradi Mur,4 quod de quarto nempe quod incedit sceliciter,patet manifeste ex Hebraeis, ex quibus etiam patet primam sententiam sic esse intelligendam, ut superius de similibus dictum est,Tria sunt quae bene gradiunturimo loquartum est cum illis tribus quod incedit faeliciter . verum duplex circa hunc quaternarium oritur dissicultas. Primo enim dubium est iuxta nostram maxime lectionem, quae sint haec quatuor bene gradientia. Secundo quorsum haec proponantur,4 quid per ea significare n6sque intelligere voluerit Sapiens. Quod ergo attinet ad priorem disescultatem, certum est primum animal leonem es fortissimum animaistium quod ad nullius pauet occursium. Pro quo Septuaginta habet, catulus leonis fortior iumentis. Secundum verb,quod noster sicut Sc Septuaginta vertit gallum, Et gallum succinctum liymbos suos, alii vertendum putant leporarium lumborum,id est, canem venaticum,alij pardum. Dictio enim Hebraica cum hoc loco tantii occurrat in scripturis quod animal significet non facile sciri potest, idque eo magis quod nominum propriorum notitia apud Hebraeos perijt,magna ex parte. Quod squis vim spectet vocabulorum hic positorum inueniet ea significare animal accinctos habena lumbosilc cuius robur est in lumbis. Vnde quidam intel-
546쪽
ligunt canem venaticum,quod is in lumbis sit tenuis quasi accinctos habens lumbos. Alij pardum quod et is in lumbis tenuis sit et fortis. Alij gallum gallinaceum qui elumbis non est, hoc est, nequaquam castratus.
Cui certe sicut et pardo magis conuenit magni iacus incessus quam cani Venatico, quanquam et huic recte conuenit bene incedere ob velacem eius cursum. Ideo autem de lumbis videri potest facta mentio ad distinctionem caponis qui non incedit magnisiice Gallus verbnon elumbis quem gallinaceum dicimus, qui hic dicitur succinctus lumbos suos ScCraeci unico nomine dicitur αλεκτιχε, quod hic habent Septuaginta, hie incedit alta ceruice Sc erectis crillis Certat cum gallis gloriae studio canit in vi noria, principem se ostendens, victus vero occultatur, lucemque Sc aspectum hominum fugit. Excitatiuo cantu homines electo,lucemque adesse nunciat. Gallinis maritali adest affectu ea defendens. Dicitur autem gallus gallinaceus succincto lumbos, non quomodo succinctio lumborum refertur quandoque ad continentiam , sed quomodo uccincti lumbos dicuntur parati ad ingressuma pugnam, quod scilicet per lumborum fortitudinem promptus sit ad pugnam reprocreationem de magnificum incessum Teitium animal noster vertit aries,ali hircum,sicut 6 Septuaginta qui habent Naso κγρυμειος i πολ 'ου,hoc est hircus dux gregis. Nihil autem refert ad rem aries dicatur, ue hircus cum uterque magnifice incedat, gregem praeiens tanquam dux. De quarto autem animali dub um ii gerit noli a lectio. Nam cum
tigimus,Necest rex qui resistat ei, quartum Beda post Gregorium putauit petendum ex sequenti Versu, ut quartum sit qui stultus apparuerit postquam in siublime eleuatus est,cumq; per leonem Christum, per gallum praedicatores sanctos,per arietem ordinem sacerdotalem significari mystice interpretetur,per stultum hunc in sublime eleuatum, Antichristum intelligit,disserentiam faciens inter Deliciter incederesia bene incederes, Antichristum quidem dicens Deliciter incedere ob prosperitatem
fortunae,non autem bene ob virtutis desectum. Tres vero priores bene quidem incedere,q acum virtute,non Utem sceliciter propter aduer- etates in hoc seculo eis occurrentes. Mutuatus est hunc suum commens resor. tarium de verbo ad verbum Beda ex diuo Gregorio lib. Io. Moral .cap. . ubi prolixe hic locus explicatur. At baec nullo modo conueniunt cumscriptoris intentione, cum ut supra dictum est idem sit Deliciter incedere bene.Proinde necesse omnino et fater lectionem esse vitiatam siue culpa interpretis, siue sic riptoris, clegendum esse quemadmodum Lyra annotauit Aries, M Rex,nec est qui resistat ei, ut quartum sit, nexin uictus e insuperabilis,quomodos Dionysius legit& intelligit. Atque sic vertiis nostrum interpretem, sed scriptorum vitio aliam lectione irrepsisse omnino videri potest, quod Hebraea sic aperte habent itidem dc Graeca. Quomodo enim his linguis habentibus,et re satiar mariti noster
547쪽
verteret,nec est rex. Et etiamsi sic vertisset omnino locus est restituendus quod alioqui nullus sit commodus sensus codex Bellarionis qui asseruatur in nostro collegio habet,Et aries, nec est qui resistat ei,omissa resis mentione quomodo et multi alij libri habent. Et haec quide pro prioris di incultatis solutione. Quod ad secundam attine quandoquidem Sapiens sic hos quaternarios proponit, Vt rara quaedam sapientia secreta in eis latere videantur Od quae tamen nec per plum,nec per alias scripturas aperte .eΣ plicantur, Integrum est unicuique pro talento sibi a Deo dato in eis philosophari. Itaque sitiat qui per liaec quatuor intelligunt insinua ta quatuor regna et imperia, sicut per similes ex parte bestias apud Danie nihl l lem de lignantur. Alii verisimilius volunt quatuor virtutes cardinales indicatas,per quas fit ut homo recte incedat. In leone enim recte sortitudinem indicaram quis dixerit,quae omnia huius naudi, siue prospera siue aduersa facile contemnit nihil timens, neque ab instituto cursu deflectes quicquid euenerit. In accincto lumbos animali,quodcunq; sit illud ,continentiam, qua carnales restringimus affectioner quopeculiariter in gallo
designatur rem 'ubda somno excitet ad vigilantiam per quam libido pellitur. In ariete ver,sive hirco gregis duce, qui reliquum vulgus videtur gubernare, non absurde prudentia intelligitur, quae virtus cum recte omnia dispenset, recte etiam incedere facit et spiritualem cursum plurimum promouet. In rege cui nemo resistere potest, iustitia recte accipit ut virtutum omnium regina,et quae regibus imprimis copetit,quae sic aequitate omnia disponit,ut nemo quantumuis alienus a virtute illam accus re possit aut condemnare. Ali saliter hic philosophantur. At probabilissi,mum est tria priora animalia bruta regi coniungi,ut ex eorum conditio nibus indicaretur quae competant regibus, nempe ut sicut rex magnitice eum illis dicitur incedere,ita in illis imitetur quod in eis est eximium. In leone ergo ei proponitur imitanda sortitudo, qua tamen sic utatur cum opus est ut non abutatur. Leo enim non saeuit. nisi irritatus, subieetis scies parcere, sic et principes non debent ostendere suam potestatem, nisi cum opus est,subiectis facile indulgentes,neminem tame pauide veretes iuxta illud Ecclesiastici: Noli quaerere fieri iudex, nisi valeas virtute irrumpere ccli iniquitates, ne sorte extimescas facis militentis . In gallo proponitur imitanda vigilantia ad quam suos semper excitare debet. In ariete vel hirco monetur, qudd subiectos sibi debet bonis ex epli praeire bonis legibus ad ea quae recta sunt ducere,ic ad eoru defensione se host bus obiicere. Competunt haec omnia in regem illum omnium regum dominum in quem vere quadrat quod nemo ei resiliere potest .de quo dictum est Vi Ap '
cit Leo de tribu Iuda, de quo etiam Augustinus lib. r. contra Faustiim
p. et intelligit,legens secundum Septuaginta catulus leonis sortior iumentis .hoc est, inquit, etiam paruulus fortior maioribus. Qui tanqliam
gallus clamat Surge qui dormis,d exurge mortuis. Ipsie est e per arie-
548쪽
Gnes ii tem illum signiscatus qui inter vepres v rebat cornibus suis, pro Isaaea a io, oblatus est. Ipse est qui ante oves suas vadit ponit animam suam pro ovibus suis.
3 Ei roisi iam apparuerit postquam eliuatus II insublimes enim
intesiexisse:,ori suo imposuisset m. inum. 33 est autem fortiterpremit bera ad eliciendum lac exprimiti 0rum, 'Metehementer emam tbelici sanguinem, o quiprouocat iras,producit discordias.
Icut in superiori sententia ostendimus communem lectionem esse, restituendam aut corrigendam, ita cosequenter faciendum in priori harum ouarum sente tiarum, quae alioqui nullum habebit sensum commodum. Ommittenda enim coniunctio,ic posita in principio. Neq; enim ulla eli huius sententiae cum praecedenti cognatio, sed plane separata,Vt patet ex Hebraeis,lc Lyrano diligenter est annotatum. Omittenda item colunctio enim in secunda parte quae etiam sensum tollit, e si legendum, Qui stultus apparuerit postquam eleuatus est in sublime, si ii Mellexisset etc.quomodo dc Arboreus exponit Aut potius pro,&,est legendum verbum,est. Sic enim bene conuenit coniunctio enim,ac postea coniune io autem. Et in sequente sententia legendum verbum apparuit, quomodo habent aliqui libri,nsi autem apparuerit. Ut autem huius sententiae verus habeatur sensus,sciendum est Hebrae habete. Si stulte egistite eleuando,vel cum eleuatus es, ii cogitasti scilicet malum manum ad os scilicet admoue hoc est, tace nemini dicito, nec quod male cogitasti, ore proseras .Qua sententia monet Sapiens, aut ut homo propria delicta quae se per superbiam admisisse nouit, tegat, aut ut quod mali quis cogitauit,ore non proserat, sed male cogitata in seipso contineat Sc reprimat, psi. . iuxta illud: itae dicitis in cordibus vestris,& in cubilibus vestris copuia-gimini. Sensus ergo nostrae lectionis est. Frequenter accidit ut quis posta quam eleuatus ei in sublime,lio est, postquam ad magnos honores peruenit, aut postquam seipsum in sitiis cogitationibus extulit, stultus appareat,hocsst,stultitiam tuam declaret, multa scilicet ut fieri solet supelbe iactando: iracunde effutiendo. Talis enim si intellexistet, hoc est, si prudens fuisset si intelligentia recta praeditus suisset, imposuisset ori suo manum,hoc est,tacuisset Sestinguam suam continuisset, nec alios ad iracundiam aut deritionem prouocalset Solemus enim impositione manus super os,indicare alicui seruandum silentium,& cum tentanimus quid proferre locogitamus id tacendum imponimus ori manum Vult significare
per impria entem illius xiii tilem loquacitatem, multum mali& ipsi loquacia alijs prouenire quod per seque otia declarat. Neq; enim Hebraeis est, Qui autem,sed qui enim. Habent autem Hebraea hoc loco: breuio-
549쪽
remti elegantiorem sententiam quae sic reddi potest, Quia expressor lactis educit butyrum,&expresso naris educit sanguinem, expressor irarum educit contentionem. Est enim in tribus diis partibus idem semper nomen ierbum. Vnde eleganter sic Laries verti potest, ut exprimit lac,profert butyrum,qui nares,sanguinem, qui iras,csitentionem. Hie tame dissicultas est quomodo dicat expressionem lactis proferre butyrum.Non enim butyrum fit peremulsionem laciis ex uberibus Maior disti cultas est in nostra lectione quae habet, Qui fortiter praemit ubera ad eliciendum lac,exprimit butyrum quasi butyrum fiat per forte pres sonem uberum ad elicie tum lac. Exponit Lyranus tost eum alij,exprimit butyrum, lih est, materiam lacite solidioi em,quae non erat extrahenda, sed dimittenda. Sed videt ut nimia friuola expositim Plerique Hebraea secuti putant non de emulsione lactis ex uberibus istud dictum esse. sed depressione& tusione lactis in utre ex qua prouenit butyrum. Nam de uberibus non sit mentio in Hebraeo. Vnde non vertunt,Qui exprimit vel emulget lac,sed qui praemit lac, laoc est, quid illud crebrius in utre tu-dit,is profert butyrii. Sed de emulsione intelligendii potius videtur exigere quod sequitur de emunctione narium. Et Septuaginta verterunt, Emulge lac&erit butyrum . Intelligendum ergo eum qui emulget lac exprimere butyrum, velit habet Hebraea,educere butyrum,quod simul cum lacte butyrum edit catur,licet adhuc lacti permixtum, a quo postea per concussionem separatur.Quomodo intellexisse Bedam satis apparet, cum diligenter legitur eius commentarius. Qui tame in eo errauit quod in secunda parte emungit exponit per emulget,reseres id etiam ad ubera di intelligens eum,qui vehementer emulget ubera elicere sanguinem ex uberibus. Intelli tendum est enim qui vehementer emungit nares,Vt patet ex Hebraeis 5 Graecis,quae nares aperte exprimul Bedae commentarius,ad verbum desumptus est ex diuo Gregorio lib. 27. Moral .cap. 3. Loquitur ergo Sapiens de duplici vehementi emulsione, altera lactis exuberibus. altera muci ex naribus. Et his comparat rertiana, qua expressio irarum producit discordias. Et est sensus: Sicut per emulsionem lactis,simul educitur butyrum,& sicut per emunctionem narium si vehemes sit educitur saepe simuli sanguis, ita si quis non cohibeat cogitationes suas& conceptam iracundiam,sed per stultitiam si iam emulgeat eam, et exprimat eam verbis iracundis et minabundis, volens semper ius ita prosequi,aut potius qui verbis importunis prouocat aliorum iras,simul produceti excitabit sibi discordias Sc contentiones contra alios Monet ergo hac parabola comprimandam iracudiam, Scori manum imponendam cum quis exagitatur malis vel superbis cogitationibus.Subtilius tamen ad similitudines duas attendendo videri potest alteram pertinere
ad virtutem,al eram ad vitium, qliam uisina tantiim e X plicetur, ut per
emulisonem lactis γε adfert secum butyrum significetur tacite prolatio
550쪽
modestorum rumilium Sc sapientum verborum quae secum adfert pacem, dulcedinem & pinguedinem quandam n entis, sic triper emunctionem narium quae sanguinem educit significatur quod exprimitur prolatio iracudorum sermonum quae discordiam parit,ut sit sensus: Qui em ubget lac, simul sc educit butyrum: sic qui ex corde suo proii: rtiuauia verba modelli aevi gratiae plena, simul etiam adfert in audientibus metis piriguedinem qua nutriatur reficiatur. Qui verbnare, emungit saepe iasanguinem elicit, ita qui ex corde suo brdea verborum profert i perbe Miracunde loquens,adfert simul: discordias quas saepe sequitur sanguinis effusio. Sic intellexi isse Septuaginta apparet ex eorum versione, quae sic habeti Emulae lac erit butyrum. Si autem expresseris nares exibit sanguis, satis.significantes has duas similitudines non pertinere ad idem. stipe is Signit latur ergo hic quod alibi dicitur,Responsio mollis frangit iram,&Naaiai; sermo durus suscitat furorem. Gregoriu Nazianzenus oratione; i ve
ba illa Emulge laedeserit butyrum,refert ad pressam sacrarum scriptura rum considerationem, quae affert intelligentia pinguedine plenas. Citans enim ea verba sic explanat. Verum dictis aliquid elaboratius adde min: Emulge ac & habebis butyrum. Inquire, Minuenies forsitan quod magis te nutriat.
Sid dilecte mi, Quid dilecte meri mei, Guid dilecte vo-
; Ne dederis mulieribus subblantiam tuam,o vii Iaas ad delen- 'dos Reys. D modum singulare est postremum istud libri
huius caput. Continet enim dc singularem titulum de singularem materiam. Nam ut titulus indicati primum cotinet singularia quaedam docume tua qua a mure Sapiens accepit,et deinde ex matre occasione accepta carmine describi tur excellentia sedula mulieris. Titullis autem,S nouum tribuit Salomoni nomen d describendam materiam nouo etiam 3 omine appellat quia eam vocat sicut cessius otioriή apii eivisiori ethoceli, praehetiam.