장음표시 사용
521쪽
Erba con Cantis, sit, vomeris I si quam Iocutus ervir quo es Dem,orq i cum Deosecum morant co orauius ait. Multi imisum virorum, O sapientia hominam non es mecum. on didicis pientium, nouiscientia tnctorum. At DT disii milia sunt, quae hoc & sequenti
capite continetur ab his quae hadtenus sunt habita, ita ut merito liaec quarta huius libri pars dici possit. Nam prima sectio ad decimum caput extenditur,secunda ad rue. proprium habes titulum. Tertia dc ipsa suum habet titulum usiq; ad hoc caput, quod ipsum peculiarem suam liabet praefationem, de qua duplex est sentctia. Nam quidam ea nomina,quae noster interpres Vertit tanquam appellativa putant in Hebraeis nomina esse propria, vertentes proinde hoc modo, Verba Agur filii Iaches. Prophetiam dixit vir ad Ithiel ad Ithielle cal. Iuxta quam lectionem dicendum totum hoc caput non essentamonis,sed cuiusdam viri sapientis, cui nomen Agur
filii Iache, qui hane prophetiam dc dominam exposuerit fili; suis vel discipulis duobus Ithiel MVcal, quam poste, vel S ilomon ipse,vel alius quispiam adiunxerit parabolis praescriptis. Quae sentetia verisimilior est, tum quod tam accurate hic expressa sint,nomina patris, filij, 6 discipulorum,quae non nisi contorte appellative accipi possunt, tum quod tan dissimilis sit qui scribitur sermo reliquo sermone prouerbiorum Salomonis, uodque prophetia dicatur & visio,cum Salomon non tanquam prophetam se hoc loco exhibuerit,sed tanquam iuuenum instructorem. Itaque si hanc sententiam sequi libet in nostra letatione nomina congregantis io mentis, quorum illud respondet nomini Agur istud nomini Iacheaecipientur tanquam nomina propria transsata Verisimile tamen est nostrum interpretem haec vertisse, ubd existimaret etiam hoc caput esse Salomonis S proinde haec nomiiraei conuenire propter eorum significationem,quemadmodum communiter a nostris intelligitur. Itaque Salomonem intelligunt vocari congregantem , quomodo dicitur Ecclesiastes. Nam Ecclesia con regationem significiar, nimirum quod a vitiis ad virtutes c5pretet homines, aut quod in se congregauerit multam
sepientiam, filium vomentis, quod per eum Spiritus sanctus salutaria Tt et dogmata
522쪽
dogmati abunde mundo prosundat.Pbrr,ouod sequitur,viso vel prophetia,etc. signisti a que sequuntur ex singulari quadam Dei reuelatione esse dicta ab habente spiritum propheticum,tum quod vocetur visio, eo scilicet nomine, quo prophetae sita scripta nominant. Est enim hic dictio Massa, quae prop-licar, iro ornni ponitur prophetia tum quod dicatur in nostra lectione vir cum quo est Deus, qui Deo
secum moratile confortatus ait Iesi et enim significat mecum Deus, ScVcal significat posse , ad quae noster Interpres respicien vertit eo modo quo legimus.Septuaginta di simulantes omnia hec nomina tantum verterunt,τα δε λέγει λήρτω enio I oce st, haec dicit vir creden
tibus Deo Quae autem e luti tuu tertara verbi diare lua
drant in Salomonem Quomodo enim is dicet sellD-arum, qui prae omnibus se nouit a Deo sapientia conarum ita ut peream praesumpserit tam multa,tum dicere, tum s. ribe: d. intelli punt quidam eum
haec dicere postquam in idololatriam lapsus suisset,le ab ea iam resipuisset,ut sint verba agnostentis uana inini iam prius inciderat stultitiam. Sed ut sunt haec incerta, ita parum cum verbis ipsis conueniunt, quibus dicitur,Sapientia hominum non est mecum etc. Proinde melius ali dicunt Salomonem haec dicere ex humilitate , perquam agnoscit quid Et ex seipso,5 qualis sit eius sapientia in comparatione ad Dei capientiam, ad quam collata hominis sapientia velut stultitia est, iuxta illud Hiere- PN I ' miae, uxta quorundam intellei hu:Stultus factus est omnis homo a scientia, scilicet Dei.Sed magis probabile est quod dicunt hi sui haec non esse Salomonis sed cuiusdam Agur asserunt, intelligetes s arrogat si aduobus seu sapientibus,seu distipulis sitis, ut aliquid diceret vel doceret quod ad sapientiam pertineret,profiteri siuam insipientiam,non multum dissimiliter a Socrate dicente: Hoc unu eloquod nihil scio quasi dicat: Qii id me rogatis,quid ex me sapientiam audire queritis,qui me omnibus in sapientia inferiorem esse agnosco. Non est enim in me sapieti hominum, non sum edo stus ab hominibus & non noui scientiam satustorum. an et lorum scilicet vel prophetaru Videtur enim ex piliore parte negatio repeteda,quemadmodum aliquoties fit apud Hebraeos. Quanqua possiticaffirmative intelligi hoc modo. Quanqua ab hominibus non didicerim sapientiam, noui tamen per diuina reuelatione scientia sanetorii velangelorum vel hominia,hoc est,scientiam diuinarii rem Sed prior intelligentia praesereda videtur.Itaq; docetio exordio sapies iste suos in illis nos, submisse debere nos sentire de nobis, & alios nobis praeserre, nec sapientiam aliqua nobis arrogare,maxime cum attendimus quantula sapientiae pars nobis adsit&quata desit, quamq: parita de Deo eis': creaturis cognitione, quaq; ex nobis ipsis nulla habeamus. Nam ut qst apud Iob.is. Iob:Cum vix paruam scintillam sermonis eius audierimus, qui poterittonitruum magnitudinis illius intuerit Ad quam submissionem in nobis
523쪽
em ciendam spectant,quae sequuntur. Diuus Augustinus secutus Septua Ab st; sinta in epistola s. in solutione quςstionis quint legit: Deus docuit me 'npientiam,& scientiam fani torum cognoui, ubi de videre licet eius e X- politio hem: eorum quae sequuntur.
ii ascendii in coelo et descendit i corinnis sirissi in re ni bub Iutita uis colligauit aquai Masii vestim to oscitauit oes
terminos errat odiome et eius cis quod nomen sit retussi nosti' His verbis studet sapiens numquemque inducere,d ad depressionem sui ex consideratione propriae insipientiae ac infirmitatis etcinam: rationem Dei qui solus vere sapiens est Nipiens. Similia sunt aliquot in cripturis loca, quae ad elucidationem huius non paria faciunt. Et aias enim limiliter quaerit. Quis mensius est pugillo aquas,et cce Esii. o. los palmo ponderauit Quis appendit tribus digitis molem terr si librauit in pondere nonres,et colles in stuera Qitis adiuuit spiritum domini 'aut quis consiliarius eius fuit et ostendit illi Ecce gentes quasi stillastulae,et quasi momentum statera reputatae sunt ei. Sic in Ecclesiastici coli. principio quaeritur: Arenam maris et pluuiae guttas et dies seculi,quis dinumerauitiAltitudinem coeli et latitudinem terrae, et profundum abyssi quis dimensius est Eapientiam Dei praecedentem omnia quis inuestiga- uitlRadix sapientiae cui reuelata est,et astutias eius quis cognouit Quae scripturae ad hoc tendunt, ut homo Dei comparatione agnoscat suam et insipientiam, et infirmitatem , eoque soli qui omnia solus potest et nouit perfecte, osannem tribuat sapientiam. Sic et I O 28. post ibi, is. multa quae ad hunc finem dicuntur.Vnde ergo,inquit,venit sapientiam quis est locus intelligentiael Abscondita est ab oculis omnium vivetium, Volucres quoque coeli latet. Perditio et mors dixerunt, Auribus nostris audiuimus famam eius. Deus intelligit viam eius, et ipse nouit locum it lius. Ipse enim fines mundi intuetur, et omnia quae sub coelo sunt respicit. Qui fecit ventis pondus,et aquas appendit in statera,etc. Iuxta fias scripturas facilius fuerit quod hic quetritur intelligere,omissis multorum iriterpretationibus quae proposito non coueniunt. Nam sunt Hebraei qui haec omnia in Moyse m competere intelligunt, sed vane nimis. Quod ergo dicit tale est Cur quisquam sibi aliquam vendicabit sapientiam tranest quisquam hominum qui in coelum ascendit,ut ibi omnia lustratus sir. et deinde descenderit in terras docens homines sapientiam An est qui iaquam qui continuit, id est, cohibuit spiritum, hoc est, ventum manibus suis' An est quispiam qui ligauit aquas quasi in vestimento, Ita ut cohibuerit fluxum eius/an est qui suscitauit, hoc est, erexit et constituit omnes terminos terrae, hoc est totum orbem Nonne solus Deus est qui hce omniapotest&fecit' Ipse enim coelos ascendit,omnia supergressus, omnia lustratus quant uuis alta sicut dicit Amos: Qui aedificat in coelo ascen Anros Tit 3 sionem
524쪽
Ft iis, sonem suam .Et Psalmista: Qui ascendit super caelum caeli ad orientem. Ipse est qui descendit, quia sicut dicit Iob Ipse fila es mundi intuetur Se
omnia quae sub coelo sunt respicit. Ipse est qui Ventum continet in manibus sui ,S cuius cursum lc impetum nullus quantumuis potens aut ingeniosus cohibere potest ullis machinisac obstaculis, ipse cohibet de tenet in manu omnipotentiae suae, emittens cum vult ventos de thesauris suis,qui ut habet obiecit ventis pondus. Ipse est qui ligauit aquas velut Psal .ii in vestimento, quia sicut dicit Psalmistaci Congregat sicut in utre aquas
maris, ta nimirum eas congregauit in unum locum, appareret ari-rial φι da terminum illis ponens ne transirent illum, neque couerterentur opotire terram. Vnde id dominus iam sapientiam potentiam commenda asiad deprimendum Iob inter caetera dicit: Quis con lusit ostiis mare, quando erumpebat quasi de vulva procedes,Cum ponerem nube vestimentum eius, caligine illud quasi pannis infantiae obuoluerem Cir cuia dedi illud terminis meis & posui vectem ostia. Et dixi hucusque venies non procedes amplius, Sc hic confringes tumete; fluetus tuos. ab is Ipse etiam ligat aquas nubium desuper, iuxta illud Iob: Qui ligat aquas in nubibus suis, ut non erumpant pariter deorsium. Vide utrisque aqtias in serioribus & superioribus locus hic intelligi possit. Ipse est qui solius
Psal.; erexiti stabilivit orbem terr & omnes terminos eius, Verbo enim d mini caeli firmati, spiritu oris eius omnis virtus eorum. Postquam ergo his quatuor interrogationibus indicauit lum Deum esse qui & coelorum de ventorum, aquarum, terr ,hoc est . omnium creaturarunt
Dominus ei lautoro gubernator, obiicit: Quod est nomen eius& nomen filii eius si nosti Hoc est an nosti nomen eius Rio me filii eius qui
hoc solus potest. Quo signiscat hominem no tantum paria posse in creaturis,sed nec naturam Dei qui solus in eas obtinet imperium in perib, i sectam earum notitiam,cuique persecte cognita esse. Iuxta illud: Deum nemo vidit unquam. Nomen enim naturam rei manifestat. Ad quod designindum nomen illud , quod Deo quasi proprium erat ac natura eius utcunque explicat, antiquis patribus incognitia fuit, iuxta illud Exod. 6. Nomen meum Adona non indicaui eis, post reuelationem eius Iu daeis suit ineffabile. Aut significatur neminem creatoris: fili Deitis notitiam ex sese suaque rationali tantum cognitione consequi pose. Et est
quasi dicat: Quid tibi vendicas aliquid homo, qui neque in creatu iis ipsis obtines imperium, neque ariam persectam cognitionem assequeris, multo minusiptes cognoscere ex te, vel perfecte eum qui solin omnia creauit,regit & cognoscit. Est autem hic aperitus contra Iudaeo locus&quidem singularis ostendens in diuinitate esse pei nariam diuersitatem, cum fiarmentio de nomine filii Dei. Quaquam hunc locum studeant si iis absurdis deprauare exposio
salbus,intelligentes hic interrogari an quis nouerit aliquem qui h c omnia fecit
525쪽
tria fecit,&quia dici posset mortuum else eum qui haec fecit, subita ferri an sciatur nomen illi eius qui haec fecit, hoc eli, an sit perlit aliquis ex progenie illius, sed hanc expositionem esse coactam patet ex collatio ire pipii 1atum suis ionum cum similibus in alijs scripturarum locis, quibus significabili li minem quidem inter homines esse ei angelos qui illa pr litterit esse tamen aliquem nempe Deum. ae sicuti Deo proprie competunt, ita filio eius etiam quatenus homini, singulari conueniunt ratione multo magis quam Moysi cui haec ab hebraeis plaeritq; tribuuntur. Est enim ut habet titulus,prophetia vel visio, ut praeter lite talem sensum quo haec Deo tribuuntur mirum non sit si etiam ex intentione spiritus filio Dei de quo etiam in titulo fit mentio competant. Ipse et lenim de quo Paulus illud Psalmi explanans. Ascendisti in altum Alcoepisti captiuitatem, Qui descendit inquit ipse est qui ascendit super Ephei. omnes coelos, ut adimpleret omnia. Et dominus ipse,Nemo ascendit in Q. v I coelum nisi qui descendit de caelo filius hominis qui est in coelo. Ipse deventum continuit in manibus suis d aquas colligauit quali in velli meto,quia imperauit vento Sc mari facta est tranquillita magna, A sic , , iii cis pedibus calcauit fluctus maris. Ipse suscitauit omnes terminos terrae Maut i quia collapsium per peccatu rotu mundum mire restituit,suam gratiam usq; in fines orbis ter idispergendo,omnes' per Euangelium excitando, ut ab errore ac viiijs ad verum Deum conuerterentur. Haec sici tincreatione solus Deus praestare potuit,ita pro rede in ptione hominis siolus Dei filius facete potuit. Proinde sicut a creatore, ita a redem oro re omnis petenda est vera sapientia. Diuus Augustinus loco predicto haec Chrillo paulo aliter applicat, licet ibi videte. Caeteriim quod ad literam attinet notandum quod illud si nosti, quod in nostris eodicibus sic fere distinguitur, ut sub una interrogatione legatur cum toto illo, Quod est nomen eius aut quod est nomen filii eius,potest etiam separatim accipi ut praecedant sex interrogationes, deinde quaeratur,an est aliquis qui illa sex nouerit, vel cum omnibus praecedentibus coniungi ut sub una interrogatione quaeratur An nosti quis ascendit in coelum, quis continuit spiritum,quis ligauit aquas quis suscitauit terminos terrae, quod nomen eius domij eius: Sic enim vult Caietanus hunc locum distingui.
Omnis sermo Dei ignitω clypem est durantibi infe eaddas quicquam verbis illitis, is arguaris mendaxque in
IN superiori sententia indicauit li Deo propriam ex natura sua esse sapientiam,his vero sententiis insima at homini etiam ab illo datam et communicatam sapientiam per verbum ipsius, in quo solo insinuat
Veram sapientiam petendam. Sic d Ecclesiastici primo ubi ostenditur simili-
526쪽
similibus quastionibus Deo propriam esse sapientiam, mox subijcitur eam homin hiis pij communicatam. Ipse inquit creauit eam in spiritu
sancto, me in idit eam super omnia opera tua ἐκ super omnem carnem
secundum datum suum, praebuit illam diligentibus se. Sic de apud Iob post verba superius citata quibus Deo sapientia appropriatur, Quando in Nit ponebat pluuiis legem et viam procellis sonantibus. Tunc vidit illam et enarrauit,et praeparauit et inuestigauit. Et dixit homini: Ec'ce Timor domini ipsa et sapientia,et recedere, malo intelligentia. Sic et hoc loco monili atur, unde homini sit quaerenda sapientia, nempe in
verbo ipsius,cuius excelletia et reveletia uet ei debetur his duobus versibus instituatur. Omnis inquit sermo Dei ignitus: Est autem hic prior Versius desumptus ex Psalm. 7. ubi illum hebraea eodem modo habent quo habent hoc loco nil quod ibi sit nome tetragram aton,quod vertitur domini, hie vero nomen Elohim quod Vertitur Dei, Nos autem ibi legimus. Eloquia domini igne examinata protector est omni u sp rantium in se. Unde primum patet sermonem Dei hic non intelligendum dici ignitum qu bdiit igneus igne charitatis homines accendens, sed quod sit insta argenti vel auri igne examinati purgati, purus ab omni vitio fallitatis et corruptionis vel vanitatis secularis, quomodo dicitur Psalmo t. Eloquia domini eloquia calla, argentum igne examinatum probatum terrae purgatum septuplum. Sic et intelligendii est quod dicitur in Psalmis Ignitum eloquium tuum vehementer, hoc est, eloquium tuum est admodum purum instar purgati argenti. His enim locis
semper est debris dictioins ' fit sierupha quae significat purificare vel
fundere ad purificadu per igne. Et Graecis semper est dictio πεπυραμ -xον, quae licut annotauit Beda, etsi signi Rat etia id quod igne eli accesum
vel igneum,signita cattamen etiam igne purificatum vel examinatu.Secundo pater quod cum in secundo membro dicitur,clyperis est sperantibus in se,clypeus non ad sermone Dei debet referri,sed ad ipsum Deum. Quod non solum ex eo patet,quia in Psalmo dicitur Proteistores in nium sperantium in se, Deus scilicet,non eloquia de quibus prςmittituri, sed etia quia in Hebraeo nomen quod vertitur sermo elisceminini generis,cum pronomen quod vertitur in secundo membro eli, sit masculinu, ut ad Deum reseratur. Ipse ergo cuius sermo purissimus ell, clypeus est, hoc est,ut vertitur in Psalmo, protector est,inllar clypei protegens, omnibus qui vel bis eius firmiter credentes,per illa spem suam in illum collocant. Significat ergo hac sententia Dei verba esse purisiima, pi oinde omnibus modis ea amplexanda id credenda, credentibusque ea admodum sore utilia,quia Deus clypei instar tales sit protecturus,qui per verbum suum in se credunt considunt, non permissurus eos ita frustrari spe. Alioqui enim verbum eius non esset falsitate purum, nec quasi argentum igne examinatum .Est autem verbum Dei no tantum scriptura sacra,
527쪽
sitra sed quicquid etia Spiritu sancto inspirati locuti si in fandi Dei homines vel etiamnum loquuntur,ut fit in concili; s ne quis tantii ad scripturam stacram hoc elogium verbi Dei tralaar,nec se lirens in ecudo versu. lii quo insinuatur qua reuerentia haberi debeat vel bum Dei, δ quod malum maneat eos,qui illud ea qlia decet non habent reuer ζtia Ne, in . quit addas quicquam Verbis illius. Quo autem bene intelligatur quid sit addere verbis illius, quandoquidem Millud male quidam intelligunti sicut male sentiunt de verbo Dei, obseruandus est fimilis locus Deute 4. ibi dicit Moyses,Non addetis ad verbum quod vobis loquor, nec auferetis ex eo. Et cap. tr. Quod praecipio tibi hoc tantum facito domino nec addas quicquam nec minuas. Si enim his verbis Moyses prohibere voluit limpliciter,ne quid omnino illius verbis adderetur, male ergo sece runt omnes prophetae omnesque sacri scriptores , qui verbis Mo) si sua verba Foscripta addiderunt, nec quicquam praeter Pentateuchum cum Samaritanis recipiendum erit. Certum est erro M si verba commodE intelligenda esse iuxta exigentiam praecedentium,videlicet nitii taedendum est in cultu Dei excultura falsorum deorum, de qua cap. tr. precedit
ante verba praedicta, hoc est, nihil addendum quod sit ipsius dictis contrarium aut omnino non conforme. Sicut Scillud Pauli accipi edum est:
Si quis euagelizaverit praeter id quod accepistis,anathema sit Sic er quod hic d: citur,Ne addas quicquam verbis illius,intelligendii est nihil aliun--e Re aliena doctrina,addendum verbis Dei, quod cum illis non con- emat,aut diisentiat, sicut addicerunt verbis Dei Samaritani qui legi Sccultui Dei addiderunt cultum idolorum Aut est intelligendum nihil addendum verbis Dei, sic ut pro Dei verbo habeatur: praeter verba Des aliquid ab homilie requiratur quasi me eo saluari non possimus, ut sicut superiori sententia si irificatum est verbo Dei merito credendum esse desidendum propter plius puritatem: sinceritatem, ita hac sententia significetur praeter verbum Dei nihil quaerendum ad sapientiaria veram Sc filutem obtinendam,quasi illud homini non sufficere te Deus non omni tempore pro exirentia temporis suo populo reuelaret ea qui sunt eis necelsaria ad cognoscendum de faciendum pro obtinenda filia: e. Cum
ergo posterioribus Prophetis, ab Apostolis, atque ab E clesia quaedam Dei populo dies a scripta Rir dicata sunt,quae prioribus Dei verbis non fuerunt exprest a nihil additum est verbis Dei, quia' illa quae accesserunt,uerba Dei sunt. Cia Interpretes explanant verba Dei, nihil addunt verbi Dei,cuin suas explanationes nolint recipi pro verbo Dei nisi quatenus cum verbo Dei consonant atque coireniundi Nec sua addunt quasi verba Dei non siissiciant, sed quia non ab omnibus intelliguntur. Addiderunt autem verbo ei Pharisaei de Scribae, qui suas vel inutiles vel Deile a Contrarias traditiones, pro diuinis Τί ad iustitiam promouentibiis
haberi S Tertiari voluerunt. Addideruncverbis Dei, qui dixeriant, Nisi
528쪽
circuncidamini Christus vobis nihil proderit. Addunt haeretici, qui fuit
opiniones verbo Dei contrarias pro verbo Dei liaberi exigunt. Hoc est ergo quod prohibet Sapiens, ne vel ex Plailosophorum doctrina, vel aliunde quicquam petamus praeter verbum Dei quod nos vere reddat sapientes aut iustos. Ne,inquit,arguaris, ab eo scilicet, inueniarisq; ab eo mendax. Quo significat eum grauiter a Deo arguendum,qui eius verbis quicquam suum addiderit, tanquam qui mendaxin falsarius sit deprehensius. Sicut enim falsarius depraehenditur qui principis monetae suam adulteratam admiscet & coniungit, & ob id grauissime punituri aquam reus laesae maiestatis noxius reipublicae ita qui pro verbo Dei sua obtrudit doctrinam,tanquam falsarius numismatis regii graui sit me vindicabitur,ut qui puritatem vel bi de inficere conatus sit tu veritatem eius suis mendacij commaculare . Est enim omnis doctrina Vere humana, etiamsi in se vera sit,in comparatione verbi Dei impura, de necdum,instar argenti igne examinati, ab omni sorde terrena repurgata, sed multum terrestreitatis rubens admixtum atralis autem vitio maneat eum
qui Dei verbis addiderit, ostenditur Apocalypsis ultimo cum dicitur: Si quis apposuerit ad lis apponet super illum Deus plagas scriptas in libro istos Duo rogaui te, ne deneges mihI antequam moriar. Vanitatem se verba mendaci, longe came mendicitatem diuitias ne dederis mihi,tribue tantum victui meo necessaria.
Ne forte futui in i iciar ad negandum, se dicam quis est domi-
mu,aut egestate compulsus serer,or periurem nomen Dei mei. Ostendit duabus sententijssuperioribus veram sapientiam a verbo
Dei petendam,in quovi pura simplexq; est veritas, & sufficientia eorum quae scire oportet. Nunc demonstrat quae sapientiam assecuto sint ut in plurimum petenda,potissimum ad vita recte peragendam,ob quam veritas quaeritur,' ad quam verbum Dei traditum est. Demonstrat id suo exemplo dices: Duo rogaui te ne deneges mihi antequam moriar, quod non sic est intelligendum quas tandem aliquando semel cupiat ante mortem exaudiri lc impetrare illa duo, sed sensus est ne deneges mihi donec vivam,&quadi usum in hac vita, significans haec quae petiturus est semper in hac vita sibi esse necessiria vi sine Dei dono ea assequi non posse. Hebraice enim est Ne prohibeas a me antequamOriar. aliae autem sint haec duo aperitur in sequenti versu.Circa quem tamen dubium oritur, quia non satis apparet quae sint illa duo,cum in eo Veri quatuor videantur poni, vanitas scilicet& verba mendacit, mendicitas velit habet Hebraea paupertas)l diuitiae,duo scilicet paria,quae ambo deprecatur. Itaq; pleriq; primu postulatu intelligit illud, an itatem dc
529쪽
tem se verba mendaci longe fac a me, secudum, Mendicitatem redivitias ne dederis mihi: ut priori postulato petatur liberari ab erroribus,prauis opinionibus de falsa doctrina, posteriori vero petatur quod ad vitam temporalem non incommode transigenda est maxime expediens. Prius enim requiritur ut mens non sit insecta prauis de Deo diuinisque ac humanis rebus,iudicijs: opinionibus, quod commode plecatur postquam de puritate id veritate verbi diuinieli locutus,ac deinde ut etia in tem poralibus rebus bene se labeat vita, ut nec copia nec inopia rerum tem
poralium,nec prosperitate,nec aduersitate excidata Deo. Vtruq enim requiritur,& ut de Deo recte sentiamus, quod ante omnia necesse est Scut in usu rerum temporalium sic agamus, ut ne Deum offendamus. Se
cundum hunc intellectum quod dicitur in priori postulato , vanitatem& verba mendacii, ad idem reserri potest, inter illa duo nulla ponatur distinetio. Vel potest vanitatis nomen reserri ad vanitates seculi, mendacis ad erroresac falsas opiniones. Verum si penitius inspiciamus totum hunc locum, videbitur merito longe aliud significare voluisse sapientem,qu m quod modo dictum est. Nam duo illa, vanitatem & mendaci ve iba inueniuntur postea in declaratione Sc redditione causae , ob quam nec diuitias nec mendicitatem dari sbi postulat, ita ut significari videatur diuitias ipsum deprecari ne incidat in anitatem,negando dominum Hicendo, is est dominus,mendicitatem verbi ne incidat in verba mendacii periurando nomen domini. Itaque duo illa quae optat sibi continetur in utroque praedicto membro. Duo illa sunt, Vanitatem& verba medaci loge fac a mei duo illa sunt medicitate S diuitias ne dederis mihi,sed diuitias vult sibi non dari propter vanitatem quam pereas timet incidere mendicitatem vult sibi non dari propter verba me nudaci ne incidat in ea. Est ergo sensus, Vanitatem: verba mendaci longe fac a me, ut haec longe sint a me paupertatem Sc diuitias ne dederis mihi. Ad quem sensium designadum in Hebraeo,ubi versius fere distin gutuatur duobus principalibus membris duae illae partes simul pro uno ponuntur membro,& deinde pro secundo membro subiungitur tribuetantum victui meo ne cellaria,vel ut habet Hebraea,ciba me pane statuti mei vel dimensi mei quasi hoc secisi dum membrum explicet totum primum membrum.Cuius totius versius secundi ratio redditur, deinde in tertio versu quoad tramque petitionem, ecquoad unam petitione dicitur,Ne sorte satiatus illiciar ad negandum dominum, scilicet dicendo: Quis est dominus,hoc est desera Deum de deficiam ad idola Hic enim sitiat vanitia; iuxta illud Psalmi: Beatus vir cuius est nomen domini spes ps ii non respexit in vanitates Winsanias falsas Diuitiae autem 5 rerum abundantia atque prosperitas faciunt,ut quis deum deserat, nec illivelit agnoscere, sed eo relicto confugiat ad idola,iuxta illud: Sedit populus manducare dc bibere dc surrexerunt lubre Et illud: Incrassatus,impin Exod V v a uatus,
530쪽
guatus,dilatatus,dereliquit Deum factorem suum, reces Ita Deo a it. tari suo. Prouocauerunt Deum m dijs alienis. Quod ipsi accidit Salomoni. Diuitiae etiam saepe sinat causa,vi in multiplicem vanitatem homo pertrahatur, in voluptatem scilicet carnis aut nimium diuitiarum in rem &superbiam,ita et venter sit deus eorum 5 gloria, autum item Aphs; i. argentum , quae tu ordinate amare iuxta Paulum ellidolorum struitus. Ephes. 1. Goad alaetam petitionem dicitur, Aut egellare compulsis furer de per . iurem nomen Dei mei, regando scilicet furtu cum adiuratus fuer6. Hoc auteni est incidere in perniciosa verba mendacii. Ad mentiendum enim saepe inducit paupertas Inalcat tunc sensum Lyranus, qui habet, duo
rogavit te lumine Vanitatem, quae est annexa prosiperae fortunae, Et verba mendacit, qua nter annectuntur ad ita: longe fac a me. Et
idem repetit per alia Perba, Mendicitate 5 diuitias ne dederis mihi, etc. Itaque sub exemplo diuitiarum: paupertatis Sapiens hic precatur MNec adum docet, ut nec per prosperitatem extollamur S inducamur ad vanitatem huius vitae, vanitatem superbiae ac Dei neglectum cum id lorum cultura,nec per aduersitatem deprina amur ad in bone ista Sc mendacia,inter quae maximum est peierare nomen Dei, hoc est, falso iuraro per nomen Dei i aenim hic ea oratio est exponenda cum alioqui im-ptupria sit bacutio. Caeterum ex hac oratione non leue firmi potest arguntentum pro eorum tententia qui putant hoc caput non esse Salomonis,sed alicuius sipietis dicti Agur.cum Salomon filius regis Rex ditis imu ,nec pauperrarena.timuit se, nec iriagnas 5 in sentes diuitias deprecatum elle videri possit.Nili sorte dicamus Salomone haec pro se non petiisse,sed alios modum polSulandi docuisse qui conueniat maiori parti hominum . Nam vel diuitias vel paupertatem metuere non eli persecto-rhil um,qui cum Paulo dicere possunt. Scio Schum liari, scio deabundare.
Vbique in omnibus institutus sium, Fresiuire dc Latiar ,8 abundare M penuriam pati Proinde non potest etiam ex hac oratione argumentulit suini contra mendrcietatem de paupertatem religiosorum qui se ad eam
voram ctringunt. Loquitur enim oratio de paupertate inuoluntaria,quae DL Lur immatorum Sc potisseimum meridaciora: m causa esl, cum paupertas voluntaria libertatem spiritus promoueat, nec estarem ad seiat, cor. sed faciat cum Paulo nihil habentes Romnia posii dentes. Potest etiam iuXta Hebraeostraeci apientis oratio intelligi iuxta mulsi cum sensiim Atin est nil Ic paupertate sapientiae excessum di desectuna intelligamus. Nam sicut sunt qui minus sapit et quam oportet, ita sunt qui plus volues apere u na oportet, arrogante sibi quam non trabent sapientia. Hi se quente sic exto immiti& ad eam recito tunt vanitatem, ut Deum agno C cere nolint aut illi se submittere nouosque sibi formet deos sc idola quet vela erantur,siua scilicet syrmenta Scopiniones. Dicentes enim se esse sa-
Rom-r plant istulti iacti suturi lata illi qui in sapientia deficiunt, ne illa qui-