장음표시 사용
141쪽
Plurimum vero consert ad celeritatem ut linea Bi non protuberet, sed introrsum Vergat hac enim ratione fici, ut P Hiciore prora propellat aquas cui obstantes&relaben. res unciae non retardent nec alide percutiant navigium, sed placides sui multa spuma subterlabantur. Si qua itaque navis, licet brevior sit, istiusmodi habueritii ucsturam fieri potest, ut longiores celeritate superet, praesertim si recentis fuerit fibricae, & alterae vetustiores. Plerunque cnim 1fieri solet, ut vetustate labefactentur na-Vium carinae, & ut prorara puppis prius elevatae, paula, tim collabantur .subsidant, ita ut carina a prora ad puppem, in rectam propemodum cxtendantur lineam. Hoc autem si quando contingit, magnam celeritatis partem amittunt naves si cnim prorad puppis non sint elevatae, nec inter superficiem aquae .summitatem prorae justum satis actationiis oscillationi navis relinquatur spatium, prora nimis alte deprimetur, & non tantum retardabit cursum, sed & ipsum saepe submerget navigium, cum crebris experimentis constet, naves plurima: praelertim longas in magnis tempestatibus, prora alte sublata eademque mox relabente aquis obrutas & abserptas periisse , Huic tamen incommodo puto posse succurri, si naves fiant mo v&s, translata nempe ad puppem majori saburra portione, ut prora levior facta altius adsurgat, minus periclitetur
Certum tamen est longas istiusmodi proras ut ad velocitatem navium plurimum conserunt, ita quoque firmitati eorum plurimum obesse. Experti id jam olim fuere Athe. nienses in fatali contra Syracusanos con sinu. Quippe
142쪽
cum celeritatis agilitatis praecipuam haberent curam, plerasque suas triremes longis instruxerant proris. Breves Vero erant Syracusanorum prorae, & ideo firmiores, 'acratione conlertim pugnando nec aperiendo latera elusisse agilitatem navium Atticarum sus satis docet Thucydides. Sed cum alia celeritatis, alia vero roboris & ad bellicos usus aptitudinis sit ratio, hoc dixisse sussciat, multorum
seculorum experientia constare, quanto curviores sint carinae quanto longior spatio supra quae superficiem
promineant prora, puppis, a usque oscillationi , vium relinquatur spatium; tanto velocius ferri a vigia. Nostra tamen tempestate non observatur haec regula, siquidem ad commodam navigationem utile esse existimant, ut puppis prosundius aliquanto quam prora deprimatur. Ideo nempe hoc fit, ut gubernaculum tanto fortius ab undis adsigatur, quanto protundius aquas subit. Verum sepe contingit ut ne sic quidem gubernaculo obediant naveso licet obediant, eo ipso tamen quod naves fiant me,-βαρῶς, tardius moventur. Minus patiebantur id incommodi antiquorum navigia, utpote quorum gubernacula, vel ad epotidas, vel aliquanto propiora extremae erant puppi, uti videre est in nummis antiquis monumentis, quemadmodum in tectis etiamnum si Liburnicis, quas
galeaceas appellant. Quod si quatuor essent gubernacula, non tamen simul iis utebantur, sed duobus puppi vicinis naves regebantur si mare esset tranquillum quod si puppis tempestate sursum & corsum jactaretur, omissis longioribus altioris puppis gubernaculis, iis solis utebantur, quae ad epotidas sient, quemadmodum Chabriam fecisse docet
Quatuor gubernacula quae in naVibus δεπυυμ ωδι- πρυμνοu, seu αμιπώροει- άμιφHγυμινοι erant, illa huc non faciunt, curre unusquisque facile intelligat, si prora puppis fiat, & contra puppis vicem praestet prorae, necessario
143쪽
gubernaculorum loca permutari, prout vel ad proram Vel puppem moveatur navigium. Caeterum si commodigumus gubernaculis eligendus sit locus, non dubitandum quin is futurus sit ille, qui remo.tior aliquanto est ab extrema puppi, quam qui nimium huic sit vicinus. Hodiernae onerariae in magnis tempestatibus non obsequuntur gubernaculis, saepe aestuum serventium Violentia impingunt in scopulos ct importuosa littora, quod tamen rarius fiat, si aptiori loco apposita habuerint ube
Ut vero cognoscamus quisnam collocandis gubernaculis sit commodissimus locus, quaerendum ad quam navis partem maximus sit aquarum allapsus Illum non fieri ad me diam puppem, ubi vulgo ponuntur gubernacula, id sic confici potest. Cum moventur navigia propelluntur id pro
ram coacervantur aqua . Illae Vero cumulatae procedente
perpetuo navigio relabuntur in locum suum,id est in cavita tem quam navis alveus suo efficit transitu. Quamvis vero ctiam pone d lateribus ad replendam istam caritatem aquae accurrant, ut in scripto de motu marium olim monuimus, a nulla tamen parte majori defluant impetu, quam a prora, ubi est maximus aquarum cumulus. Cum vero omnia descendentia quamdiu descendunt accelerentur, clarum est aquas ad utrumque navigii latus a prora puppem versus delabentes maximam habere celeritatem, non ad me. diam puppem, quam aquae pone effluente priccipue re pilent, sed potius istic, ubi incipit curvatura puppis. Sit enim ea parte, qua mari superficie ambitur navis circum serentia, quam πλο seu πλώου Graeci vocant, istiusmodi
144쪽
A sit prora, B puppis Aquae itaque motu naVis congestae& coacervatae ad proram A, primo quidem segnius defluunt
ad utrunque navis latus CC descensu vero ipso augentia teritatem, donec perveniant ad D D, ubi intensiuimus est aquarum lapsus Inde repulsae occursu aquarum pone relabentium declinant ad Essi, ubi demum sistuntur &lo cum dant aquis tergo utroque latere venientibus. Sed vero constat gubernacula non ab insequentibus, sed ab affluentibus a prora regi undis, unde planum sit aptius collo. cari ad D D, quam ad B, quo Vix attingunt subterlabentes undae, cum ad Do maxima fiat percussiod sufficiens ad regendam totam navem, quae quanto longior est tanto facilius regitur quanto velocius procedit tanto magis obsequitur gubernaculis, 'inc est quod longae naves facilius& citius convertanturis circumagantur, quam minus longae, & quod minutae etiam cymbae, majori egeant ubernacialo, quam quaevis maximae naves, cum enim non alte aquam subeant, nec multas propellant undas, utique etiam imbecillis est aquarum relabentium affluxus, qua propter regi vix possunt, nisi enorme habeant guberna
Quod vero dixi etiam mali collocationem nonnihil conserre adceleritatem navigii, id exinde fit, quod cum malus vectis habeat rationem si is admodum suerit altus, ventus summa impleat vela, contingat ut nimia sat oscillatio,& prora profunde nimium aquas subeat. Huic incommo-
145쪽
do nonnulli hoc seculo a Sinensibus edocti occurrunt, malum non ad perpendiculum erigendo, sed essiciendo ut ille nonnihil puppim versus inclinatus assurgat. Verum praeter deformitatem aspectus, inutile quidam existimant hoc commentum. Multo enim commodius inquiunt vitioliui coccurritur transferendo saburram,qua essici potest,ut quodcunque voluerimus navis habeat libramentum Sed multa sepe di Psum fieri prohibent,&saepe interclusus est ad saburram aditus. De triremibus, Liburnicis causa celeritatis navium,
hactenus dicta sussciant me partibus lappellationibus
antiquarum navium. praesertim Graecarum earumque
fructura symmetria multa dicenda supersunt, sed ea alteri loco reservamus, quando Sericarum seu Sinicarum navium rationes & fabricam persequemur. Ut in caeteris artibus ita quoque in naupegicis gens ista omnes quam
longissime post se relinquit mortales. Si copiam & abundantiam spectes, plures apud Seras, quam in toto reliquo
terrarum orbe inVenias naves Si molem magnitudin quaeras, vel in uno sumine centena numeres navigiorum
millia majora quibusvia Gallorum4 Uenetorum LiburniciS. Elegantiam tulchritudinem vel inde con)icias quod intus soris auro p cturata cla splendidissimo Sinico incrustata sint glutine. Sive remis, sive velis agantur, tanta est eorum velocitas, ut nulla cum iis nostri orbis contendant navigia. Licet ut plurimum unico, eoque arundineo instructa sint velo majoris tamen illud utilitatis, longeque tutius, Uictus celerius eo navigant ac fiat illis navibus, quae tanto velorum instructae sunt impedimento potiusquam apparatu. In erigendo seu dimittendo velo nullus labor, nulla oritur molestia, cum totum sua sponte com positum & complicatum momento descendat, ita ut a perplexis sibi mutuo implicitis rudentibus nauticis lanibus nullum unquam immineat periculum, cum malo tanquam cardini astixum velum quovis tigillo sit versatilius, unico fune omnia peragantur. Robore, firmitate structu
146쪽
LI BuRNICA RUM CON STRUCTI O ME. 13 structurae quantum nostri coeli praestent navibus vel inde colligas, quod non tormentorum tantum litibus, sedis quibusvis impune resistant tempestatibus; quidem quod magis mirere, quanto magis vetustescunt, tanto plus acquirunt firmitatis. Ideo nempe hoc accidit, quod cum mstaurantur naves, novo integumento novisque taedis totas soleant praecingere, quas deinceps albo bitumine galaga iam ipsi vocant, perungunt. Adeo autem saepe hoc iter, tur ut reperiantur naves quae sex Vel septem habeant prae cinctiones, & hac ratione ad aliquot etiam seculorum casconservant perennitatem. Ut tam annosam attingant atatem multum quoque id quod dixi consert bitumen, utpote quod admixto plumbo scobe erea eademque quam diutillime macerata & subacta efficiunt ut naves peculi instar reluce ant. nullum sere vel cariem et putrefac tionem sentiant. Ut plurimum tamen in bellicis praesertim navibus, bitu minatio haec bla calce larvina seu pinguedine perscitur balenarum, quae compositio brevi arescitis ferream sub
aquis induit duritiemin omnem prorsus arcet Verminationem. Cum autem noVae praecinctione seu nova fiunt ope. rimenta, abras veteri novum inducunt bitumen, punctionibus prius crebres veteres perforantes tabulas ut bitumensirnatus hareat, cui deinceps novam praecinctionem eadem ratione bituminatam e tenuibus aptant tabulis. Si enim non sint. tenues is ire quam quatuor vel quinque sint praecinctiones nimio laborant pondere segniores ad pro pretium redduntur naves. Verum huic incommodo, non tantum ampliatione veli, sedo multis etiam aliis occur, rimi modis. O . s. m. in tracta irsim quoque remig. longe aliis praesta Dores sunt gentibu S, cum cout iritim iunquam interr Upra tot misthim annorum experientia arte tenean pennus Europcri is a ta indu velum apud illos navesqhrantum vi magnae iiiiico sena et sub aqvis latente ag tu remo, di mi vilem tanta dis T cele-
147쪽
x38 DEOR EMIUM ET celeritate, ut plura quam centum passuum millia singulis absolvant diebus. Illa vero navigia quae pluribus instructa
sunt remigibus, octogenis puta Vel centenis, raro uidem, nisi in magnis admodum navibus plures numerantur, licethrevioribus longe, quam Vulgo apud Europaeos fieri dicat, utantur remis, S singulis remis singuli adstent remiges,
nihilo tamen segnius moventur, quam Velocissimae maris Mediterranei cursoriae laliquando velocius. Et tamen nullam interioris alvei partem occupant remiges, cum sori sint extra navcm, in quibus4 nautaein qui remos tractant
citra vectorum versantur incommodum Mediam navem occupant atrium, & Varia circumcirca cenacula, cubicula,
popinae loca histrionibus4 symphoniacis destinata omnia speculatibus instructa fenestris, delibuta auro S pulcherrimis undique distincta coloribus, tanta deniqueis tam multiplici rigurarum ornata arietate, ut nulla quanarumvis diuturna contemplatio asserat fastidium, sati. gentur prius oculi, quam satientur. Verum non desunt nonnulli, qui utut ingenium, industriam, scientiam Sinis concedant in parandis iis quae ad voluptates, pacati regiminis utilitatem pertinent; nescire tamen eos inquiunt idoneas bellicis usibus fabricare naves. Sed qui sic sentiunt, committant se cum iis Sinis, qui insulam Formosam Batavis eripuere aggrediantur si audeant eorum
classes. De absentibus4 longe dissitis, audactero confidente loqui pluribus solemne est iidem vero si coram fuerint, vix jam quisquam mutire audeat Batavi quidem, qui apud Indos versantur, quique hujus gentis in praeliis
navalibus virtutem magno suo cum damno sunt experti,n3ii dubitant licet inviti, navigandiis artium nauticarum peritia Sinas omnitis, aliis praeponere. Nec aliter sentiunt Lusitani, qui florentibus etiam rebus suis, nunquam tamen classes suas ausi fuere cum Sinensium ut vocant commitere
Iuncis Illud quoque observandum in navibus Sinicis, quod
148쪽
LIBuRNIC ARUM C O AETRO C N E. 39 quod quamvis rimosae fianto multas admiserint aquas, non tamen mergantur cum ab uno homine sedente, & tympanum costis navium appositum calcante, spatio uniustior plus quae extrudatur, quam in nostris navibus etiam complures integro exhauriant die. Verum haec pluribus alibi persequemur, haec in antecessum de Sericis seu Sinicis navibus dicta sufficiant.
150쪽
Uamvis ad cognitionem longitudinis terrarum& locorum in hoc nostro orbe, certius utili. usque nihil videatur iis observationibus, quae ex siderum, Praesertim lunae derivantur defectibus hactenus tamen adeo infeliciter res ea successit, ut ausim dicere, in describendo terrarum orbe a nullis majores tenebras& errores suisse propagatos, atque ab iis, qui eclipsium variis in locis observatarum ha bita solum ratione geographiam reformare fuere conati. In coelo sideribus nulla est culpa ccrtum ordinem Sc sta tos 1lla observant cursus i Verum ipsi observatores non carent culpa cum nulla habita refractionis ratione neglecta prima in dilutiore mediam seu interiorem tantum persequntur umbram. Id enim si non sit, unde quaeso ista non discrepantia modo, sedis tarposterus ordo sconfusio, ut everse situ, quae ad ortum sunt loca in occasum solis ab illis promoveantur Θ Frustra vero sunt cum istiusmodi erarores in vicinis tantum contingere existimant locis, nam si magna intervalla ad eorum observatione expendantur, crescente intervallo crescunt quoque errores adeo qui dem ut extrema Asiae partes minimum viginti gra bus, a nonnullis vero pluribus quam viginti quinque integra maximi circuli gradibus Viciniores statuantur, ac verus terrarum situs permittat.