장음표시 사용
111쪽
Io DETOREM u ET Ut vero cognoscamus ne immensam quidem illam Philo. patoris molem pluribus quam septem instructam fuisse remorum ordinibus, pauca de divcrsis remigum dicemus
hi hodiernis itaque Liburnicis scalmiis remigum juga,
si quando ni inimum tribus, cum Vero plurimum, quatuora se invicem distant pedibus. Ferdinandus tamen Oliverius Lusitanus, vir nauticae peritissimus, affrmat lassicere unam goam, seu pedciduos cum semisse, quantum nempe remigis corpus extenta brachic crura sibi vindicant. Quamvis enim instante portiscules fervente lato, ut vocant, remigio, rem uso corpus remigis; uplum percurrant
spatium, plus quam quinque pedum intercipiant intera vallum nihil Tamen hoc officit, cum procum lates in priori, decumbentes in sequenti jugo remiges hoc concedant spatium. Quia tamen nimiam remigum constipatio.
nem virosus paedor sepe pestis consequitur, prudentibus semper placuit trierarchis, ut non quidem ipsa juga, sed quod inter singula juga intercedit spatium, majus aliquanto
In antiquis vero triremibus non eadem semper raticine consideranda sunt remigum intervalla Nam si in directum ad perpendiculum sibi invicem imminerent remi, iussiciebat spatium trium pedum aut etiam duorum semis, quo remiges a remigibus distinguerentur. At vero si obliquo clivo cmorum surgerent ordines, septem minimum pedibus ejusdem ordinis remiges a se invicem aberant. Fieri hoc non potuit in octore t ontica, quam describit Memnon, in cuius singulis ordinibus centum fuisse affirmat remiges.
Nam si illis intervallum septem pedum tribuas, habebis navem longam pedibus septingentis etiam absque prora
puppi latam vero pedes plus minus centum, neque enim alias mari serendo fuisset idonea Clare hinc conticias uni,co tantum navem hanc instructam fuisse remorum ordine cisingulis remis octonos adsidisse remiges raut si tres remo,
112쪽
L BuRNI C AK uin CONSTI .uCTIONE. Horum suere ordines, ita eos numerandos esse, ut primum ordinem constituat remus thalamiticus secundum, tertiunt inquartum ordinem Zygitarum remus reliquos quatuor remus thraestarum. Sic quoque immensae propemoduni magnitudinis habebis navem, non tamen longiorem trecentiso quinquaginta pedibus, Solarsan trecentorum tantum, si actiora aliquanto quam trium pedum intervallo remi oes
Nec tamen propterea opus sui , ut remiges magno supra verticem distarcncipatio, cum in tam vasta navi & quadra ginta sere pedes lata, satis fuerit loci, ut sine seri dispendio vel hac vel simili ratione collocari remiges potueritar.
At vero ut Philopatoris navi fieri non potuit ut talis remorum uerit collocatio. Nam si trium tantummodo pedum nusdem ordinis remos intercellisset spatium raris Hoendi, sive pars remis destinata non nisi centum in tanta navi occupasset cubitos, Vacuumque remis reliquum centum octoginta cubitorum suisx spatium. Atqui in omnibus navigiis quae remis aguntur, plus quam ire quartae partes a remigibus tenentur, in hac vero Philopatoris navi sextam tantum longitudinis partem remis sui si vacuam sic conficio.. Ex Athenaeo constat quinquaginta tantum remiges in δε-gulis sedisse ordinibus. Inde Deile eolligas remiges istos per obliqua parallelogramma fuisse dispositos Monuimus
vero supremos remorum scalmos non plus quam novem a
superficie maris abfuisse pedibus. Quaeritur am cujus sor-maeo longitudinis tua suerint parallelogramma Si brevia. nimis suus existimemus, pauciores habebimus cmorum
ordines, di musta relinquentur loca Vacua si vero admodum viant longa, tanto runt angustIOra remisit in intervalla, quanto longiora fiant parallelogramma, fietque ut rem in scamna scabella reminumam Pingant. Ut laque justam liabeamus mensuram sit in figura 'uenti iam ii alium novem p unt. Videamus quot sedilia nautica locus,
in capiat. In hodiurrus Liburnicis singuli sevibus vulgo
113쪽
114쪽
LIEuRNICARUM CONSTRUCTIONE. rostribuunt altitudinem pedis dextantis, sive unciarum xxii Altius enim si sedeant remiges, stant potius quam sedent, laboriose surgunt, si depressiora suerint sedilia. Et nos istam sequamur mensuram, sed ea ratione, ut sca- hella, quibus superiorum remigum innituntur pedes, quatuor unciis sint depressiora sedilibus, ita ut intervallum altitudinis inter singula sedilia sit unius cubiti, spatiumque novem um sex contineat sedilia. Promoveantur jam in directum sedilia eatenus donec Q.
cundi jugi remex sedens in planta pedis sui contingat sca hellum subsectum sedili inserioris remigis ad D, & similiter remex occupans sedile , contingat scabellum suppactum sedili E, &ic porro in G, H, I. Satis hinc colligas in hac obliqua remigum illocatione justum quod singula iuga intercedere debeat intervallum duorum esse pedum trientis, ita ut spatium D K. quod hasin parallelogrammi constituit, septem minimum ablumat pedes. Idem tamen sic quoque esticias, sedili remigis vulgo tribuitur latitudo semipedis cui si addas spatium scabelli,
habebis pedem integrum. Remus servente remigio ad tres excurrit cubitos in directum. Remigis pectus novem occupat uncias, totidem superioris remigis genua ultra tedile prominentia, quae simul juncta pedes conficiunt
Sedd ipse remorum motus manifeste evincit, non posse istos arctior quam istoc includi spatio. Verum cum haud parva occurrat dissicultas in explicanda ratione, qua tot re morum ordines subsistere potuerint, adeoque non defuerint jam a ducentis pene annis, qud fabulosum esse existimarint, quidquid veteres de multiplici istoc remorum sive obliquo, Iive erecto consurgentium providere ordine; non inutilem, ut spero, praestabimus operam, si cursus recursus remorum in singulis persequamur ordinibus, ut perspedio Iu lato eo, in quem multi impegere scopulo, commoda trire-rnibus succedat navigatio.
115쪽
ro DE OREM In I TIn eo itaque quod hic exhibemus diagrammate inseri. oris ordinis remex reclinatus sedens in, promoVca re. mum a pectoro versus S. Moveatur deinceps a 3 versus di, ubi mare subeat, cujus superficiem ponamus essem C. Uno nempe cubito, aut si mavis duobus pedibus, depressus est mare scalmo inferioris remigis. A, deinceps reducatur remus ad L Planum cst spatium hoc abunde suffcere ad pul- sindum sortiter mare Secundi ordinis remex sedens in L promoveat remum ais versus s. inde usque ad ubi demum remus subibit mare. Et hic quoque in reducendo ad pectus remo, i tum potest insigere suffcientem. At vero tertii ordinis remex sedens in M, ducens re mum D versus η, inde ad θ, ubi demum remus ad justam mensuram subibit mare, ct ipse quoque validum satis in re ducendo remorari versus ζ instiget sum. QE.irtus autem remex ledens in N; est fere inutilis, eum immerso remi, nisi simul subsequatur ictus, retardet potiusquam promoveat naVem, Planum quippe est, cum remus ducitur ab i ad , ct inde adscendat ad , ubi demum subibit aquas, non possie,quando ab λ ad crevertitur, ullam fieri
percussonem commodam. Quintus remex sedens in o. cum promovet remum ab
adis, prorsus erit damnosus. Quippe si promoveat attollat remum usque adet, ubi demum occurret mari, ictum infliget avertum tam in promovendo, quam reducendo remo, retardabit naVlgium.
Si quis superiores per laquatur remiges, tanto semper major occurret dissicultas. absurditas, quanto quis altius faciat ascendere summum rem manubrium. Itaque miror Patmerii, aliorum imprudentiam existimantium quadraginta ordinum, qua ipsi voluere ratione posse subsistere remigium, cum a tertio remige omnes prorsus fiant inutiles' retardent potiu quam Promoveant cursum navigii. Nec quidquam prosiciunt, cum non magnam remL
116쪽
rem portionem intra scalmos exstitisse assi ant, nam ne sic quidem tollitur dii scultas, crescit absurditas cum
tantas trabes ab uno regi potuisse contendunt homine cum ne minuti quidem, si cum his comparantur, Liburnicarum remi, quidquam prosint, si unum tantummodo habeant rectorem, etiamsi duodecim a scalm remotus sedeat pedibus. Quod si idem non nisi uno a scalmo abesse fingaturpedo duodecima tantum ipsi supereri potentiae pars, ac vix latum unguem promovebit remum, cum sit aeterna lex staticae ut unus homo viginti a scalmo remotus pedibus tantundem habeat potentiae ac habeant Viginti homines, qui uno tantum a scalmo absint pede. Cum itaque totin tanta in aliorum passim occurrant scriptis non incommoda tantum, sedis quae talia sint, ut prorsus fieri nequeant ipsa reclamante natura nostram nunc porponamus sententiam, qua omnibus istis disticultatibus ex equo satissata :c ergo sentio Inserioribus tantum remis singulos assidism remiges, caeterorum vero ordinum remos, quamo altiores cssent, quantoque longius distarent a scalmis, tanto quoque pro ratione longitudinis a pluribus administratos uille rectoribus.Gradusis ordines decem, quindecim, xiginti trigintad quadraginta remigum, quo memorant Veteres, non quaerendos esse in totidem remorum
ordinibus, sed praecipue in ipsis remigum jugis seu sedilibus,
ad quae per gradus ascendebatur. Non enim ut fere semper fieri solet vulgo mari parallela suere remigum sedilia, sed ad legem sere tabulatorum navis depressiora prope scalmos. elevatiora vero in media fuere navi, ita ut qui in eodem jugo, medio elient propinqui soro integro cubito eminerent, supra cos qui scalmi cssent vicini. Haec si admittantur, quod sane aequum tito, omnia fluent seliciter nec quidquam supererit incommodi Ut hoc planum fiat resumamus praecedens Schema, sed ad hanc legem rcformatum ut remigum sedilia paulatim assurgant. Sit itaque superficies maris C C.' Scalmi primi remorum ordinis sint ad BS,
117쪽
118쪽
sic porro usque ad Ain ubi sunt scalmi sexti remorum ordonis distantes a superficie maris pedibus novem, singuli quippe scalmorum ordines singulis distant cubitis. Sit itaque inscrior scalmus ad B, 2 quo absit sedile inferioris remigis pedibus quatuor, totidemq; unciis ipso scalmo altius, singulis quippe pedibus, singulae addendae sunt unciae. Si itaque ab ho remige, sive Thalamita ducatur remus ab . ad 3 inde ascendat ad F; suffcienter aquam
subibit. Secundi ordinis remex supremus remotus a scalmo pediabus septem, totidemque unciis supra scalmum elevato intadens sedili, movebit remum per δ,ε. Tertius remex decem unciis elevatio suo scalmo, re motus ab eodem pedibus decem, cum ducit remum describet triangulum quale est θ, κ, t. Similiter quarti ordinis supremus remex uncia& integropcde altior sedcias suo scalmo, a quo remotus est pedibus tredecim promovebit remum ab a ad , ct inde ada, ubi sust,
Quinti ordinis, remex supremus, sedecim pedibus remotus a scalmo totidemque unciis altius habens sedile, cumducit remum ab , ad se inde ad e, & ipse potest promta
Vere navigium, reducendo sortiter remum a r ad O. Sedis omnium quotquot sub transtris agunt altissimi sexti ordinis remiges, ipsi quoque promoVent naVem. Horum supremus proximus medio soro remotus a scalmopedibus novemdecim, totidemque unciis illo altius habens sedile, commodius etiamnumquam quinti Jugi remiges, quo velit potest ducere remum, cum nulla occurrant scabella sedilia quae cur Ium remi impediantique libere a quocunque quod contingere possit puncto, in altitudine siconstituto poetest reducerc. Ex hoc porro ex superior diagrammate manifeste satis conficirur, remorum in continua Ierie surgentium ordines, vix poste ultra sextum produci ordinem, non tantum quod remigium
119쪽
II DE TR EMIuM ET remigium sit inutile, si a puncto quod Vertici imminet, aut huic vicinum sit, adducendi fini remi sedd quod ipsa natura non permittat, ut rem ad majorem excrescant longi. tudinem, etiamsi perimitat, regendo tamen non sint futuri idonei.
Ut vero sciamus quo juga, ct quot in singulis iugis sederint remiges, redeamus ad maximo remos, quorum longitudinem quinquaginta septem pedum fuisse constat. Cum in omni remigio inter nauticae peritos sere conveniat, ut tertia pars rcmi faciat intericalmium, nos hanc sequamur legcm c ponamus a scalmo usque ad summum rem capulum intercemissi spatium pedum novemdecim. Sed cum scalmi nomine vulgo censeatur tota costarum tedae latitudo, quae in tanta navi minimum duorum esse debuit pedum, rectius integrum addemus cubitum, incipiendo ab episcalmio puncto nempe ubi fit decussatio. Quaeramus nunc quanta pars intericalmi remigum sue rit vacua. Uulgo in Liburnicis seu Galeis, si tericalmium succi septemdecim pithamarum, decem cedunt ad capiendos quinque remiges, reliquum septem synthamarum
spatium Vacat, cum expcrientia docuerit vanum esse remigum laborem, si nimium suerint vicini scalmis Olim in navigiis quae uno tantum remorum essent instructae ordine, eandem olim observatam fuisse legem cx Hesychio colligo. Ubi enim interpretatur Homericum istud 'EL. ἡ ν, transtrum nempe, seu Rigum seu scabellum septem pedum, quod sussiceret quinque remigibus, hoc quoque addit .arum tan, quia iugum septem pedum requirit interscalmium pedum duodecim. Septem vero spithamae, seu ut vulgo loquuntur palmi majores, tribus tantum unciis excedunt pedes quinque. Cum vero in tam vastis remis ratio exigat majus intervallum, ponamus non quinque pedum, sed quinque cubitorum fuisse spatium, quod infimos jusdem iugi remiges Milcalma intercederet. Id si fiat supererunt pedes
120쪽
duodecim semis, quod spatium decem continebit remiges, cum unicuique sufficiant unciae quindecim. Nimis longe a vero recessit vir doctus cum ad explicandad contrahenda brachia unicuique remigi vix duos sessi ere credit cubitos. In rodiernis Liburnicis cum laxe sedent, unum quisque remex occupat cubitum, sed vero saepissime quindecim tantum uncias His nempe methodum observant remiges, ut dum unus sublatis superne cubitis, alius iisdem dimissis brachia expandanto colligant. Multo etiamnum id com modius fit, quando sedilia per gradus crescunt. Sesquiunciae enim dilcrimen multam confert facilitatem, ut alter alterius brachia vel subeat, vel superet. Qui enim sic sugati sedent, attollunt brachium qua inferior assidet remex, dum alterum superiori submittunt remigi. Siquis tamen masus aliquanto spatium ingulis velit argiri remigibus, auferendum de vacante quod diximus intervallo, manente interim decem remigum numero totidemque sedilibus, ipsa moles longitudine remi exagente
In inferioribus quinque iugis non multum difficultatis. eum ciemorum decrescens proportio sedilium in unitatem desinens ratio, numerum quoctu remigum Prodat inifeste. Ono autem pacto disposita suere iuga, cliema quod addidi nups declarabit. Prismata adjecta singulis fugis,
ne in tanta declivitate incommode sedeant remiges, singula norant sedilia Inferior ordo unum tantum continet remipem secundus duos, tertius quatuor sequens sex, quintus, octo, sextus&supremus eorum, qui sub transtris sint, decem ut diximus cxmbet remiges, ita ut in univerbum extiae si atrii iiitain unum contineant ordines. Spatium vero lub tu sinnatum litera A, destinatum fuisse diverserum mansionibus recondendo cibo nautico docet Athenanis: -- Cum