장음표시 사용
151쪽
Quod si per plura breviora intervalla eclipseon disiere tui observentur, major etiamnum erit terrarum locorumque contractio. Hoc ut planum fiat incipiamus a mari Mediterraneo, videamus u inta sui parte diminuta sit hujus mensura solo sere eclipseon argumento. Hu)us itaque ut cognoscamus longitudinem, exponemus prius a tionem qua illam investigarit Strabo. Is itaque lib. . ut conficeret mare Mediterraneum ab intimo sinu Issico usque ad columnas Herculis, addita camispaniae portione, quae ab hoc freto, usque ad sacrum procurrit promontorimum, continere tres fere stadiorum myriades, in subducendo hoc numero hunc tenuit modum
sinu Issico usque ad Rhodum stadiorum millia quin
Rhodo ad Salmonium orientale Cretae promontorium, stadia mille. Ipsa Cretae longitudo inter ortum & occasum duo stadiorum millia. talu Metopo occiduo Cretae promontorio ad Pachynum Siciliae stadiorum millia quatuor quingenta. Pachyno usque ad fretum Siculum minimum mille stadia.
stet Siculo ad stetum Herculeum stadiorum millia
Hinc ad Sacrum promontorium inadiorum millia
tribus itaque stadiorum myriadibus, ut Vult Stratio, desunt tantum stadia quingenta. Quod si auferas spatium extra Columnas Herculis, supererunt vicies sex stadiorum millic quingenta. Verum de hac quoque summa serenda sunt stadia mille propter obliquitatem quae est inter Pachynum promontocium fictum Siculum, quae nihil facit ad longitudinem maris Mediterranei, Sed& in memsura Cretae, cum longitudinem Qus facit duorum minimum
millium stadiorum, a vero aberrasse visus est iis Graecis, qui
152쪽
qui in eum loruerunt, quique reliqua admittentcs, Cretae mensuram ad mille quingenta stadia unanimi consensu reducendam esse existimarunt. mos itaque si sequamur, supererit maris Mediterranei longitudo maxima vicies quinque stadiorum millium. Rectiore via procedit Ptolemaei supputatio. Is vero lib. I cap. cita singula subducit intervalla. Calpe ad Carilin Sardiniae partes seu gradus, XI. Hinc ad Lilybaeum Siciliae partes IV cum dimidia.
Hinc ad Pachynum promontorium partes I.II. Inde ad Taenaron Laconicam partes X. Hinc ad Rhodum partes VIII cum una quarta. Unde ad Issum partes XI cum una quarta. Habemus hic gradus seu partes L XII. Cum vero in
parallelo Rhodi, id est in gradu latitudinis xxxv xxxv I unicuique gradu adsignet stadia quadringenta. clarum est inter Calpem seu fretum Herculeum usque ad Issum intercedere stadiorum xx L milliad octingentorum
intervallum,quae mensura ducentis tantum stadiis contactior
est ea,quam prius subduximus. Veniamus nunc ad eos Graecos qui proxime elapsis floruerunt temporibus,, ad Venetos, ct ipso jam a multis
seculis diligentissimos maris Mediterranei scrutatores. Licet in utrorumque Poriolanis, sic enim vocantur libri qui descriptionem hujus maris continent, aliqua etiam occurrat diisserentia adeo tamen ea est levis, ut merito aliquis mi retur, tanta cum cura & diligentia singulorum portuum situm, naturam, intervalla, per singula Ventorum momenta acus magneticae beneficio explorata fuisse, ut facile ali quis perspiciat, non nisi plurium seculorum experientiarae infinitorum nautarum labore tantam rem perfici potuisse. Venetorum quidem ephemerides aliquot nauticae, vorente etiamnum republica scriptae, in lucem am olim prodiere. Prodiit quoque non ita pridem portolanus Graecobarbare
sermone conscriptus. Sed exactioris copiosior est aliet
153쪽
manu exaratus, ante trecento circiter anno compilatus.
qui accuratissimam maris Mediterranei&Ponti Euxini conati ne descriptionem. Millibus passuum illi omnia expedi-diunt intervalla, de quorum mensura mox dicemus. Prius ipsa subducamus intervalla, in quibus omnes fere isti conaveniunt Poriolani. Incipiamus itaque ab Alexandretia sive intimo mus Issici recessu. Ab Alexandretia ad promontorium Cypri orientale quod Sancti Andrea dicitur millia C x xv Longitudo Cypri a promontorio S. Andreae ad promon. torium S. Epiphani millia C Caa promontorio S. Epiphanii ad Samonium orientale Crae tae promontorium millia CCCCL Samonio promontorio ad insulam GOZo, olim Caudum vel Caudam dictam, non recte enim Κλαῖδε in Ptole.
maeo, aut Κλοιυhi in Actis Apostolorum vocatur, millia CCA Gozo ad Melitam millia DCCA Mesita ad fretum Herculis sive os maris Mediterranei millia MCCCCLXVHab s hic summam centum sexaginta millium supra ter mille. Superest ut videamus quaenam milliarium in istis Poriolanis sit mensura Notum quidem secundum exactis simum Polybii calculum, quem & Strabo o Ptolemaeus plerique sere veteres sunt secuti, mille passus convenire cum o to stadiis duobus lethris id est triente stadii, ita ut unum circuli maximi gradum, quingenta stadia sexaginta vero pastuum consciant millia me vero medii aevi Graecis placuit mille passiis componere cum septem stadiis& semicte. Quod vero mirum austa hac ratione stadiorum mensura, diminuta tamen fuere milliaria, adeo ut quatuor
passuum millibus antiquis, tribuantur hoc tempore quinque hodierna, aut et i .im quinque semis, ita ut X X v, aut otiana Lxx xl I: milliaria uni a nautis Mediterram maris
aes nentur gradui At vero siquis Poriolanos qua Grae
154쪽
eos diligentius perlegat, tanto manifestius perspiciet, unicuique gradui centum in illis convenire milliaria. Cum ubique id pateat, minime opus est exemplis. Siquis tamen petar, susticiat uno laltet id declaralle. Dicunt Samo ni Cretae promontorio adsitam insulam Christianasn vulgo Vocatam, item promontorium occidentale Cypri, quod S. Epiphani appellatur, & praeterea Alexandriam AEgypti cxactum constituere triangulum, usus unumquodque crus sit so milliarium. Item Rhodum ab eadem Alexandria distare scribunt quadringentis dexaWinta millibus. Cum
notae sint latitudines cintervalla torum locorum, non opus est pluribus. Siquis tamen dubitet, excutiat omnes illos portolanos,in inveniet trecenta4 plura occurrere Oca, etiam in iisdem sita meridianis, ubi unicuique gradui centum adsignantur millia. Omnes vero Poriolani, licet ad unque sere conVoniant,
aliquam tamen in illis olim observatam suisse disterentiam exinde colligo, quod in quibusdam post millium numerum
annotatum inveniam alium locupletiorem aliquanto numerum c aliis desumptum Poriolanis. Tabulae quoque nauticae, quibus omnes hoc tempore utuntur gentes in mensura non conveniunt cum suis Poriolanis, siquidem quingentas quinquaginta ut minimum leucas Germanicas, quarum quindecim unum constituunt gradum, maximarmaris Mediterranei longitudini adscribunt. Peratiores quo que Venetorum Naiiiliensium nautae mensurae huic sub scribunt, cum ter mille quingenta vel sexcenta milliaria qua rum centena unum conificiunt gradum, mare istud patere
Si itaque hodiernam a plerisque iam a quatuor seculis probatam sequamur mensuram erit mare Mediterraneum plusquam quarta parte contractius, quam Ptolemaeus posuerit, utpote qui q leucas huic adsignarit, cum hoc tempore non ultra quingentas quadraginta patere re
155쪽
I 6 DE EMENDATIONE Nostra tamen aetate clarissimus Gassendus eclipsum ratione motus trientem de hac quoque mensura libenter elissi et, si nautae permisissent. Illi quippe a Petrescio comsulti de intervallo quod Alexandriamis Massiliam interiacet, cum respondissent esse illud bis mille septingentorum
millium, ille plurimum eos errare tertiam partem auferendam esse contendebat. Illi tamen instabant dicentes,
non posse nisi quingenta sorsan abradi millia, quia nempe
in omnibus Poriolanis Sc mappis nauticis intervallum inter Alexandriam & altiliam ponitur esse millium azoo. o. tandum enim nautas, licet sacra ipfis sit Poriolanorum
auctoritas, in longitudine tamen exigenda ab illis diste dere. Sic quod Cyprumin Venetias interjacet spatio ipsi
tribuunt millia ΣΣcio, cum tamen in omnibus Poriolanis: tabulis nauticis tantum numerentur I 8CO.
Ratio vero quam subjicit in metiendo Melitae, Cretae, Cypri intervallo, non succedit, cum apud omnes nautas in confesta sit fieri id non propter breviora intervalla, ut ipse putat, sed propter acus nauticae a borea in occasum declinationem, quae cum omnino in hoc tractu sit manifesta a Vigantibus, negari non debuit. Antequam vero quid de vera seu maxime probabili maris Mediterranei longitudine sentiendum sit exponamus, operae pretium fuerit inquirere, quando, is quibus, & qua de causi factum sit, ut relictis omnibus Graecis& Latinis scriptoribus, lantiquis mensuris, vastus ille maris tractus mediocribus adeo includi coeperit terminis. Tempus quod attinet ex quo communi quasi omnium maris Medirerranei accolarum consensu, in eam, qua hodie depingitur, mare istud commutatum in plerisque tabulis compareat figur.im, annos excedit trecentos Christo phorus de Bondet montibus Florentinus in suis maris Medi terranei tabulis ante ducentos sexaginta delineatis annos. eandem quae in hodiernis nauticis conspicitur mappis, exhibuit sermam, mensuram. Sed illo antiquiores sunt Poriolani
156쪽
LONGI Tu DINUM. I IPoriolani Graecobarbariis Italici nonnulli, tribus seculis vetustiores. Verum Chrysococcas, qui anti annos 336 illustrium urbium catalogum colucripsit, hanc secutus est
Primi vero qui Mediterraneum mare arctis adeo conafrinxere terminis, utique isti uere Arabes. Ut m caetetis artibus4 scientiis, ita quoque in descriptione orbis terrae solos illa tempestate pleraeque gentes sequebantur Arabas. Barbari quippe indocti erant tunc fere omnes Christiani, vixque quisquam Latine, nedum Graece erat peritus Arabum vero ubique orebant studia, non in Asia tantum AEgypto, sed cin Mauritania Hispaniaque Nemo ter Latinos doctus habebatur, nisi qui medicinam secundum praecepta Arabum exerceret. Nulla vel philosophia, vel mathesis, vel astronomia, Vel denique geographia admittebatur, praeter eam quae ex Arabum hauriretur placitis. Huc accedebat odium Graecorum, utpote qui nullum vel Papam, vel Imperatorem agnoscerent Romanum, praeter Patriarchamin Imperatorem Constantinopolitanum Auctum
sui istud odium belli praecipue sacri tempore, praetextu passagii, ut Vulgo loquebantur, debilitatori fracto imperi ByZantino, capta Constantinopoli primo quidem aLatinis, mox deinceps a Turcis Maluerunt itaque cariem. pestate Astronomica medica Graecorum scripta, male ab Arabibus versa, 4Mus etiamnum Latine reddita, a Saracenis qnam ab ipsis accipere Graecis Aristotelem non suo, sed Averrois ore loquentem audire, nullas denique Graecorum artes icientias, non Mauris potius cludaeis, quam ipsis debere Graecis Capta Constantinopoli everso Orientali imperio, tum demum admisi a Latinis Graicae suere literae, multis Graecorum profugis lamed necestitate compulsis Latinae se subsicientibus Ecclesiae, quos prius, jam a septem integris seculis, ne pro legitimis quidem Romae
agnoscere voluerant episcopis, iisdem illis tunc etiam primatum supra omnes deserentibus Patriarchas. Plerique tamen
157쪽
r 8 DE EMENDATIONE illi Graeci qui tu sub Turcarum vivunt tyrannide, si illos excipias qui Latinos sequuntur ritus, antiquum servant morem, quantumvis miseri, honorifice tamen de Papa Romana sentire loqui se existimant, si quando illum m triarcharum suorum appellant fratrem. Quamvis rebellandi
potestas occasio ioc praesertim non desint tempore, pati cnter tamen jugum ferunt, metuentes ut pejor quam nune sit ipsorum sat conditio Nisi enim Pontificis Romani in om nes ccclesias auctoritatem admittant, Turcis potius quam sibi ad)umento sore existimant omnes huic obnoxios Occidentis reges principes neccessaturos priusquam ad aspoxiorcinistiam quam prius redeant servitutem Uerum hareobiter, persequamur nunc institutum. Istam quam diximus maris Mediterranei dimensio nem, quam omnes nostri seculi sequuntur gentes, ab Arabibus promanasse, manifeste patet ex Geographo, qui Nubiensis vulgo dicitur, quique quinque si vetustior seculis. Is enim in principio operis loinritudinem huius maris, quod Damalcenum ipse Vocat, a reto Gaditanoulqtie ad Syriam scribit esse leucartana Arabiciarum MCxxxv I, id est leucarum Germanicarum VI . Ad dito vero co spatio, quod superest usque ad Alexandrettam vicinam Antiochiae, sam dicit climati quarti parte prima mare istud patere XXXVI cursus, cursu vero afligna centum milliaria, sive 3 leucas Arabicas. Si summas com ponas habebis leucas Germanicas clo, in qua mensura striptor iste convenit exactissime cum tabulis marinis, qui
bus omnes hoc tempore utuntur nautae.
Q amvis vero Nubiensis iste alias quoque enumerat mensuras, ipse tamen toto hoc opere eorum sequitur sententiam, qui centum millia passuum, siVe 3 leucias Arabicas uni tribuunt gradui circuli maximi, quae mensura cum nunquam vel Graecis vel Latinis iuerit usitata,patet & hac quinque in parte Poriolanorum compilatores mensuram secutosene Arabicam.
158쪽
LONGITUDINUM. I. loQaod autem alii Arabes quinquaginta sex tantum millia singulis adsignent gradibus, cxinde nihil aliud confici potest nisi quod ut apud Europaeos,ita quoque apud Asiaticos terra
marique variasse mensurarum rationes. Sussicit ostendisse, istis, quibus in mari Mediterraneo navigantes etiamnum utuntur milliaribus, illa ipsa jam ante quinque secula usurpata fuisse Arabibus. Ut vero clarius patescat in Mediterranei maris mensura caeteros fere Arabes conspirare cum Nubiensi, hoc dixisse suiliciat .praecipuos nisi fallor convenire in ea quam diximus longitudine. Itaque Alexandriam collocant in gradu longitudinis quinquagesimo primo, decem nempe integris gradibus cum semille occidentaliorem quam Ptolemaeus secerat. Chrysococces qui Arabas est secutus quinquaginta addit scrupulos, ita ut hac quoque ratione maneat disserenti no vena graduum scrup. Neque est ut quisquam existimet ab co longius in Occi dentem removeri primum meridianum, quippei hic, quemadmodum & Ptolemaeus, Os steti Gaditani, seu Calpen montem ponit in longitudine grad. 7 . Cordubam vero in longitudine grad. 8 scrup. O. At vero cum idem Chrysococces Antiochiae vicinae sinui Isico tribuat longitudinem grad. 6r-3O, nimium posuit pro ratione intervalli ab Alexandria. Unde apparet si numeriis iste recte se habeat illum alios secutum fuisse Arabas, qui inter Ptolemaeum, cistos qui contractiorem facerent Mediterranei maris longitudinem, mediam voluerunt insistere Viam.
Veniamus nunc ad causam, qua praecipue impulsi Arabes, mare istud tam arctis constrinxere limitibus,d a Ptolemaeo, cujus masma semper apud illos fuit existimatio& auctoritas, tam longe recesserint. Praeclaram illos navas te operam ii reducendis dirigendis intervallis ad singula ventoruni
momenta, non est ut dubitemus, cum a se plus minus.
seculis' usum acus magneticae a Sinensibus acceperint,
159쪽
rso DE EMENDATIONE diuque ante Christianos nauticas pyxides in triginta duas diviterint partes Quae selicitas cum Graecis latinis non contigerit, mirum videri non debet, si hodierni ut cum vulgo loquar Poriolani, Arabum menturasin directiones continentes, aliquando sint exactiores antiquis. Neque enim Arabibus, praesertim antequam Turcis miscerentur, inexplorandis terrarum mariumque intervallis desuit diligentia. late dominabantur non in Asia modo & AEgypto, sex in Hispania is niveis quae inter)acet Africae Ora.
QuamVi Vero ut caeterarum terrarum, ita quoq; totum Africa tractum qui a Syria Magyyto, usque ad Atlanticum Drotenditur pelagus, permensi sint diluentimime, progressu tamen temporis sagum est, ut non satis 1fidentes itineribus, celo petenda esse existimarint longitudinum momeu ta . Ut itaque& nunc complures, ita quoque &mi ex de .
se tuum lunarium dissitis in locis apparitionibus& horarum exinde pr eclatium numero & momentis, longitudinum intervalla metienda esse censuerunt Hac ratione lactum est ut mare Mediterraneum plus quarta sui partesuerit multatum. Uerum quam fallaces ad longitudines determinandas sint eclipseon observationes, ex iis quae postea dicentur satis fiet manifestum. Ut itaque verum maris Mediterranei habeamus longitudinem, non acquiescendum iis quos diximus portolanis, aut quotquot illos sequuntur nautisci Licet laudanda sit illorum opera quod singulorum locorum intervalla&a beetus
ad quascunque ventorum plagas tanta cum cura diligentia annotarint, errorem tamen iis subesse, vel ipse terrarum, quibus hoc mare cingitur, situsis mensura possit evincere, praesertim in ea parte quae est ultra fretum Siculum; Propter contractic res enim mensuras adeo mutilata inplerisque marinis tabulis terrarum adsitarum adparet facies, ut CP prus, Creta Peloponnesus, Asia minor, oppositae orae Alricanae integra tertia& aliquando ma ori etiam longitudinis parte mulctatae conspiciant ut minc factum ut inplerisque
160쪽
LONGITUDINUM. I frplerisque nauticis maris Mediterranei tabulis, longitudinis non apponantur gradus, quo nempe minus haec terrarum adpareat deformatio, quae alias nimis foret conspicua, prae .sertim in ea parte qua in Orientem excurrunt. Ut autem Vera huic mari reddatur facies, praecipuos aliquot hic annotabimus errores, qui in plerisque Poriolanisti nauticis comparent tabulis.
Cypro cujus longitudini Poriolani tribuunt e x x x III passM, Vcra reddenda est mensura, quae est ut Veneti plerique affirmant, ducentorum millium passi sive ut ipsi incolae CCX.
Cretae vera longitudo minimum est ducentorum sedecim millium P. Ipsi Cretenses etiam hoc seculo plura aliquanto numerant millia. Et sane constat hanc Cypro esse longiorem. At vero in Poriolanis non nisi CXX XLI insulae huic tribuuntur millia. Aucta emendata hac ratione insularum Cretae cypri longitudine,jam quoq; subsistet nautarum sententia,asit r. mantium Cretae orientale, Cypri occiduum promunctoria. praeterea Alexandriam Egypti parili inter se distare in tervallo, perfectum constituere triangulum. Quod autem in Ptolemaei positione id non usque adeo Verum sit,seus rei haec est causa. Erravit nempe ille in eo, quod By-Σantii meridianum nimis removerit a meridiano Alexandriae, utpote quo quatuor gradibus cum semisse distare crediderit, cum tamen vel ni nil vel parum admodum a se invicem absint isti meridiani. Ex portolanis enim constat Hellespontum Bosporum Thracium directionem suam
habere, non inter Aquilonem cla Libonotum, ut Ptolemaeus voluit, sed inter Africanari Caeciam, seu potius ut nautae Itali loquuntur, inter Graeco Levante, nonente Libeccior ita ut tota ea quae intercedit Thraciae portio Asiae Huasi incumbat,is Propontis vix dimidiam habeat latitudinem, quam Ptolemaeus huic adsignet. Unde necessario sequitur meridianum Byzantii multo esse viciniorum Alexandrino,