장음표시 사용
181쪽
r a DE MENDATIONE superest ut totum intervallum, quod est a Peruviano lititore ad Philippinas, non excedat gradus centum se
Quod siquis non contentus his argumentis, nondum ad mittat id quod diximus naves scilicet quae sub aequatore deferente aestu Oceani in Occidentem tendunt spatio diei noctisque absolvereis conficere centum' quindecim passuum millia, desinet is dubitare, si norit, non in Pacifico tantum Oceano, sed ibique marium, quae intra tropicos sita sunt, idem observari Frequens est commercium Lusitanorum deserentium mancipia ex Angola ad Hispanos Peruvianos, utilitatis suae gratia illis ut plurimum licet clam istud permittentibus. Solvunt hae naves ex civitate S. Pauli de Lovando Carthagenam appellunt die quin. quagesimo, vixque Vel citius, vel serius portum hunc attin gunt, cujus rei argumentum Vel exinde sumas, quod non
nisi quinquaginta dierum commeatu instruantur. Iam vero inter Meridianum Angolaevi Carthagenam intersunt minimum gradus 96. Sunt qui majus faciant hoc intervallum, sed illos peccane alibi ostendimus. Facile exinde possimus conficere adeo certamis aequalem esse navigationem in media Tona aestum Oceani sequentibus, ut duos fere maximi circuli gradus singulis sempe absolvant
Superest illa Oceani pars quae a promontorio Bonae Speiusque ad Moluceas& Philippicas excurrat insulas. In ejus mensura & longitudine non minus Vulgo peccatur, quam inmensuris terrarum huic adjacientium. Longe majus est hoc intervallum, ac sit illud quod Peruvianum littus4 Philippi nas interjacet. In Iavae insulae situ viginti minimum gra
duum error committitur. Licet faVentissimo anni tempore& aestu semper secundo a freto Bantamensi aliquis discedat, quinquaginta minimum dierum naVigatione opus est, priusquam Bonae Spei promontorium attingat. Ubi vulgo ponitur meridianus Molluctarum, ibi collocandum erat principium
182쪽
cipium insulae avar Molucca vero totis viginti duobus gradibus promovendae ad Gientem, collocanda quatuor gradibus ultra illum meridianum, cui Latronum infulae subesse creduntur. Latronum vero insulae Wipsae ad viginti gradus promovendae in ortum reserendae ad centisimum& nonagesimum quartum longitudinis gradum. Proximae vero partes Japonicarum insularum, ubi est urbs is insula Firando, reserendae ad gradum longitudinis p Vel circiter. Licet non satis explorata sit insulae huius magnitudo, hoc a me constat, illam triplo sere esse majorem quam in o diernis compareat geographicis tabulis Q iam nuper magnus ille peregrinator Tabernerius dedit tabulam, illa omnium est vitiorummavi ab imperitis compilata. Cum ex Iesultarum observatione constet saccae latitudinem esse graduum-sacile aliquis colligat, siquis illam examinet tabulam, totam fere Iaponiam extra locum suum exulare, nec Osaccam tantum, sed & ipsum quoque Meacum
quidquid supra illam est, non esse in Iaponia, sed in istoemari, quod Iaponiam a septentrione alluit. Quo eam, quam Pater Martinius dedit Iaponiae attinet tabulam, Se illa quoque mutila est. Prodiit quidem ista ex ossicinata trum Societatis Iesu, qui soli Christianorum intima Iaponia perlustrarunt, sed ab Hollandis interpolatam esse, patet ex Belgicis appellationibus, quae in australi orientali insulae
hujus littore passim occurrunt. Peccat quoque tam in longitudine quam latitudine hujus insulae, ut ex iis quae mox
Caeterum quod relictad suppressa Sinenlium de hac insula tabula istam admiserit 1 nollem lachrum Duas praeterea alias Iaponiae tabulas libris de arcano maris inseruit Thidleus. Una antiquioris est operis minimum ante sesquiseculum, partim a nautis Lusitanis, partim a patribus
Societatis composita, altera recentior & aliquanto contra or, neutra tamen integram uJus msulae exhibet mensuram,
neque eitim ut diximus vel Lusitani, vel Hispani permitte-
183쪽
x 4 DE EMENDATIONEbant, ut ullae prodirent tabulae, quae eras terrarum in hoc
tractu exhiberent magnitudines , Siquis legat scripta patrum Societatis Iesu, facile deprehendet ex itineribus ultro citroque crebro institutis insulam istam multo ma)ora continere intervalla, quam quae in iis, quas diximus, signantur continentur tabulis. . Unanimiter sere illi amrma
runt insulam hanc imajorem esse Hispania, Gallia, Italiaque simul junctis. Maronius qui longo tempore commercii Hollandici ea in ipsi. praefecturam gellit, multo etiamnum ampliorem facit in ea quam scripto suo palaesciet tabella. illa quidem muta nominibus vacua, unde tamen conflatas insulam vel peninsulam hanc porrigi ad plura quam mille
quingenta passuum millia italitudinem vero tribuit sexcentorum plus minus pals millium. Verum hic numerus modum videtur excedere. . Ut autem veram habeamus mensuram, tutissimum utique fuerit, si ut in aliis gentibus alibi, ita in stud longitudine Iaponiae, ipsos audiamus & sequamur Iaponenses. Illi itaque adfirmant insulam vel potius peninsulam suam porrigi ad quingenta milliaria Iaponica. P. Martinius in descriptione huius insulae singulos gradus confert cum triginta leucis Iaponicis. Id si verum est habebimus Iaponiae longitudinem mille passmillium. Attamen in mensura milliaris seu leucae Iaponicae non conveniunt alii Musdem societatis patres, qui quinta fere parte laorrectiora faciunt Japonica milliaria. Itaque quingenta Japonica milliaria cum trecentis sexaginta sex leucis Hispanicis componit Ioannes Lucsna in vita iverit.
Horum sententiam cum alii, tum quoq; continuator Barros
Didacus Couto lib., III decadis, secutus videtur. Hanc si sequamur rationem, quae nisi salior verior est, habebimus longitudinem imperii Iaponici plurium quam mille ducem torum passi illium. Satis in conficias nullam nos hactenus Iaponicam habere tabulam, quae legitimam hujus insulae ostendat mensuram. Antiquior tamen illa quam
diximus, si solam spectemus longitudinem a Libonoto in
184쪽
aquilonem porrectam, proxime accedit ad veritatem. Nam quod latitudinem attinet, omnes in ea quam plurimum peccant, cum constet insulae limus litus boreale, ad quod Christianis non conceditur aditus, tam longe in septentrionem excurrere, donec conjungatur terris essensibus,
ita ut Japonia fiat peninsula. Quod si non sit peninsula, adeo tamen angusto horrido rupibus & scopulis ab illis quas diximus terris dirimitur reto, ut illud omnino im pervium esse aisarmen Iaponenses. Quod si tam latum intercedat pelagus, ac in plerisque videreis tabulis, solata.
ronii excepta qui fieri poteli, ut insulaene an continentis 1int incolae dubitent Iaponenses Veniamus nunc ad ingentes istos terrarum tractus, qui ab ultimis Sinarumin alarorum finibus in Orientem x. currunt, ut ex illis Iaponicae insulae adeoque terrarum Omnium Veram cognoscamus mensuram. Vulgo appellantur
terrae de Iesb. dierunte illas quoque patres nonnulli Societatis Iesu, mira prorsus de vasta harum retulerunt magnitudine. Siquidem incipiendo ab insula Corea porrigi ad sexaginta duos gradus recta semper in ortum tendentibus prodiderunt, ita ut earum longitudo superet bis mille S sexcenta passuum millia Verum numerus iste dimidia
sere sui parte justam excedit mensuram. Hoc sic conficio. Ante quadraginta circiter annos nauc duae ab Hollandis missa ad explorandum mare quod terras Jessense, Americam interjacet, pertransito orientali littore Iaponico, p.
pulerunt ad terras essenses ct in gradu latitudinis de
prehenderunt nautae ultimum maxime orientale harum terrarum promontorium, addcntes illud ducentis circiter
viginti passuum millibus orientalius csse eo qui extremam Japoniam stringit meridiano Habemus ergo tinem harum terrarum,inquiramus nunc longitudinem.Ill um cxhibe
bunt Seres, qui teste P. Martinio a rinant, istam Tatariae partem quae continet terras Iesiensium, quaeque a provincia Lςaotung, sive a sine muri Sinensis in orientem excurruit, porrigi.
185쪽
r 76 DE EMENDATIONE porrigi ad sex millia stadiorum Sinensium, quae conficiunt a notast . millia Auserantur ab hac summa minimumqxunque gradus, quibus promontorium hoc Iessens oti. entalius est promontorio Iaponico, quod Nabo appellant,& auferantur totidem gradus qui intercedunt ab exitertio muri inici in mare exeuntis, usque ad proxima Iaponia supererunt minimum gradus viginti duo, quos si pro ratione parallelorum & climatis Iaponici in passistitia resolvas, habita etiam ratione obliquitatis insulae inter Libonorum
aquilonem porrec P, invenies eandem mensuram quam insulis suis adsignant Iaponenses,aut etiam aliquanto majorem. Nunc ut omnium terrarum absolvamus mensuras, transeamus ad vicinam Americam, utpote quae a terris Iessensibus ne bidui quidem navigatione absit. Adierunt hoc fretum Hollandi, o quo diximus anno, in medio invenerunt insulam duodecim circiter passanissibus ab ultimo Jessensis terrae promontorio remotam,ac inde in curaquilonem
ad centum viginti pas . millia porrectam, nusquam xx VIII millibus latiorem, unde demum ad oppositam tellurem tra)ectus esset quinquaginta sex passistilium. Ignotas istas
a se primum detectas terras vocaverunt terras societatis Indicae. Sed vero eum totus ille quem adierunt tractus
situs sit in latitudiue quadraginta sexo quinque raduum,
unde demum in eurum excurrunt littora,nullum elidubium quin terrae istae pertineant ad Americam, ita ut extremis Caliserniae4 Quivirae regionibus comungantur quam proxi me Palam vincunt id ipsum non ea tantum quae jam collegimus terrarum intervalla, sedis navigati nes,inpranipue itinera Hispanorum terrestria ab urbe exicana corum versus instituta. Qui ante centum quadraginta tres annos ad explorandum Americae finem ab Antonio
MendoZa prorege missi fuere Hispani, progressi fuere ad
quadragesimum latitudinis realis gradum, ubi est Quivi. rc aliquanto tiam ulterius nempe ad promontorium MendoZinum, cui tribuerunt latitudinem graduum vi. Plures
186쪽
LONGIT DINUM. 277Plures quam nongentas Hispanicas leucas recta semper ad chaurum progrediendo emensos cos fuisse assirmat Lopegde Gomara, licet Herrera alii, utilitati gentis suae studentes, ab hac summa dimidium sere detraxerint. Cum itaque in hoc Americano litore solus iste tractus, qui a promontorio MendoZino, usque ad terras quas adiere Hollan di, nempe a 43, usque ad 2 latitudinis borealis gradum investigandus superut ne inexploratum hoc intervallum
caeteras quoque mensuras incertas reddat, dicamus qua ratione & hujus quoque spatii colligere possimus quantitatem. A Coreae insulae initio, sive potius a fine muri Sinensis, terra Iesiensis in ortum porrigitur ad gradus 33. Freti latitudo patet ad quatuor circiter longitudinis gradus. Cum vero
quod a Mexico ad endoΣinum promontorium excurrit
spatium sit graduum 3 vel ut minimum 2 secundum Hispanorum quem diximus calculum, jam habemus gradus so. Atqui ostendimus spatium quod Aeapulcum portum exicanorumo Philippinas interjacet insulas esse graduum 96. Phillippinae vero sub eodem ac initium Coreae subjacent meridiano unde planum fit, spatium quod jacet
inter terras, quas Hollandi detexerunt,& MendoZinum promontorium non esse majus gradibus sex, vel ut plurimum sex cum dimidio. Facile hinc colligas Iaponiam non nisi novem graduum freto dirimi ab America, quod intervallunt Dudleus lacit graduum 48. Superest spatium quod a primo meridiano ad cxicum usque protenditur. Creditur id quartam partem ambitus totius terrestris sphaerae constituere, siquidem nonaginta
pradibus a primo meridiano abesse hanc civitatem amrmaait Hispani. Nec obstabo huic sententiae, dummodo primus meridianus per Tenatissam transeat. Quo tamen de veritat hujus mensurae certiores fiamus, brevi tabella proponemus aliarum quoque orbis partium longitudines, relicti que sere mensuris, quibus terrarum suarum spatia singulae metiuntur gentes, quibus non tuto receditur. Quo Vero
187쪽
eommodius res ea succedat, ne numerorum multitudo aliquam dissicultatem aut confusionem pariat, universum terrarum orbena in quatuor aequales distinguemus partes,
quarum unaquaeque nonaginta contineat gradus.
Incipiemus vero ab eo qui enarii Tam secat meridiano, utpote qui totam includat Africam ad mensuras Ptole maicas propius accedat. Qui ad Azoridas insulam
CorVi cum removerunt, illi utili omnino utuntur arguamento propter rectum scilicet hoc in loco acus Magneticaesitum. Vera causa quamobrem id iactum illa nempe suis, ut duodecim, quindecim, aut etiam plures, quos apud Ptolemaeum cum alibi, tum praecipue in mensura naaris Me diterranei redundare putabant lucrarentur gradus. Quidam alibi hunc defectum compensare suere conati decem vel duodecim gradibus productius secere spatium, quod Antiochia ducit Babylonem Cautiore aliquanto fuere, qui has& similes ut putabant redundantias ad mare Pacificum tanquam satis capacem Omnium errorum deportarent
Voraginem. Verum cum de mari Mediterraneo satis dixeri. mus, & nisi fallor susscienter ostenderimus mensuras tolemaei convenire cum mensuris terrestribus, opus non est plura attexere. Hoc tantum addimus, si in mensura maris Tyrrheni nonnihil modum excesserit, facile id compensata, si primum meridianum, qui secundum ejus calculum secat propiorem Canariam, quam Vulgo Vocant Fortem ortu. nam, promoVeamus ad Tenaristam mediam Canariarum Verum nos retenta Ptolemati mensura, quam arabes Persae majori ex parte sequuntur, pimum orbi quadrantem
terminamus regia Persarum urbe vulgo pallan dicta Preulemaeo Aspadana, qui ei longitudinem adsignat gradu ae 6, Persae autem 86. o. Si huic summae addideris disse. rentiam meridiani Tenarii sensis S Fortis Fortunae habebis exacte gradus 'O.
188쪽
179 Secundum quadrantem servatis mensuris quibus Persae, Indi&Seres terrarum suarum metiuntur spatia, si consti
meridiano Spatiani ad meridianum qui occidentalissimum Indi luminis transit ostium gradus II Abinoe Indi ostio usquam ad ultimos Indiae mari adsitaeterminos ad meridianum nempe qui transit urbem Chatigam νω- -- 6 Hinc ad illum meridianum sub quo murus Sinensis exit in mare, ut subsunt etiam Philippinaeis mature insulae gradus OInde ad meridianum qui stringit initium magnae Iaponensis insulae gradus --- - 6
Simul conficiunt grad. 9OTertius quadrans sic sese habet. meridiano qui tangit initium magnae Iaponensis insulae, usque ad meridianum qui transit ultimum huius insulae promuntorium dictum Nabo, gra
Hinc ad finem terrae Iesiensis gradus e Transitus steti inter terras Iesienses Americam est
Hinc ad Mendoetae promuntorium gradus lInde ad meridianum exicanae urbis gradus --,3 Simul conficiunt oxa Ut
189쪽
IS DE EMENDATIONE Ut vero eo unde digressi sumus redeamus, ad meridi. anum nempe Tenaritiae, superest quartus idemque ultimus quadrans, qui continet quidquid ab hoc, quem diximus
meridiano, usque ad exicanam metropolin terrarum mariumque intenacet. Sic vero illum constituimus.
meridiano exici usque ad meridianum qui transit per maxime Occidentales regni Peruviani partes,
gradus ΣοAb hoc meridiano, usque ad Orientalissimum Brasiliae promontorium quod . Augustini dieitur gra
A promontorio S. Augustini, usque ad meridianum Tenaritia, gradus Is Simul oDe medio hoc intervallo graves inter Hispanos & Lusitanos suere controversae. Vastum istum tractum qui a promontorio S. Augustini extenditur usque ad Limam aut Portu veterem, recto itinere nemo emensus est hactenus. navigationibus per flumen ut Vocant AmaZonum institutis nihil certi ne nunc quidem possit confici. Maritimis tamen confici intervallis, contendebant Lusitan integros quinquaginta quinque gradus spatium hoc continere. Hispani tamen certis ut dicebant eclipsium rationibus suffulati,non nisi quinquagintad unum longitudinis gradus intercedere affirmabant. Verum quantum lunaribus istis observationibus tribuendum sit, vel exinde conficias, quod non ita pridem MargraVius, sola Eclipseon ratione perna tus, quadraginta quinque tantum graduuis longitudinem huic intervallo adti marit. At vero Lusitanorum sententiam confirmant tam maritima quam terrestria, illa quidem
ebliqua, sed quae facile ad norsriam reducuntur. Quin&ipsi Hispan
190쪽
Hispani quando a portu debuenos Ayres sito ad ostium numinis Argente terrestri itinere petunt montem Potosiis oppidum Platam, cum quingentis Hispanicis leucis intervallum hoc taxant, satis nos docero possint, vastam istam Americae peninsulam ampliora multo continere spatia,quam
ipsi in tabulis suis expresserint geographicis. Ad emendandas terrarum mariumque longitudines cognoscendam veram orbis universi faciem haec dicta sufficiant. Qui non omnino hebes4 ad tractandas istiusmodi res imperitus accesserit, facile ut puto intelliget quanto meliores nostrae sint mensurae, ac sint istae quae vulgo in tabulis sphaeris passim obtinent geographicis, in quibus&Seces Indi pleraeque sere orientis gentes, adeo longe
extra fines suos exulant, ut ubivis potius quam in illis. quas Deus matura iis concessit, invenias sedibus. Ubi continens est ibi invenias insulas, ubi vasta occurrunt regna, ibi omnia sunt maria denique tanta in illis terrarum, marium insularumque facta est confusio, mutilatio & di.
storsio,ut magna pars Asiae mille quingentis pass. millibus loco suo avulsa alio migrarit. Tantam nempe geographiae labem intulit aromatarium istud Hispanos inter Lusitanos dissidium' consecutae exin deliquiorum solis clunae
observationes, quibus utrique ad promovendos commercii ct navigationis tuae utebantur terminos Lis erat de Moluccis ut diximus. Peritiores nautae .geographi affirma
bant sitas esse eas in opposita parte meridiani qui per AZores transit. Sed qui pro Hispanis stabant contendebant illum
oppositum meridiani semicirculum transire non per Moluc cas,sed vero per insulam dictam Luba,quae gradibus duobus aut ut plurimum tribus occidentalior sit Moluccis . Lusitani vero multo nobis viciniores esse assirmabant Moluccas, si tamen ut si hic substitisset controversia, dedece n clomi aut etiam paucioribus is sui siet gradibus. Postquam vera ad astronomos res delata fuit, longae aliae prodiere mensurae
illi quippe habita ratione eclipsium diversis in occidentali hemisphaeri i