장음표시 사용
201쪽
191 DE PATEFACIENDA PER SEPTENT, itaque traic se committere mari, quod Spitsbergamin No vana rambiam interjacet, usus iam magnam partem in stigarunt. Belgae, constat enim pluribus quam centuna leucis praetervectos uisic Novam Zemblam Orientem visus, nec uilam observasse glaciem Consultissimum itaque tuerit horum premere vestigiad relicta quamproxime ad levam Spiis berga ad octogesimum utque gradum navigationem dirigere, aut etiam ulterius aperta persequi maria, donec comverso deinceps ad curum curonotum cursu Iessente tamdem attingas fretum. Pertransita Nova embla scito te medium itineris consectile. Quanto propius polum accesseris & minus discedas ab illo meridiano qui ab hoc nostro mari per polum transit, tanto brevior, rectior erit navigatio, cum polus iste sere sit medius inter nos fretum Iessense. Tempus quod huic navigatio ni fuerit commodissimum, bifariam considerandum est. Primo vere, mense nempe Martio, ventosis maria favere tendentibus ad Spitshergamin oras polo adsitas, totumque illud spatium avit vi
undecim duodecim aut tredecim dierum spatio in constabcst apud plerosque. Sed vero pertransito eo intervallo,siquis freta JeZZensa petere in animo habeat, omnino ad mericii em instituendus est cursus; unde fiet ut iidem illi ventorum marium motus qui navigantibus oream versus erant propitii fiant contrarii tendentibus in austrum. Diu vero
expectandum erit, priusquam aquilones stare incipiant, qui ut plurimum provectauam aestate& demum mente Augusto selent lavere Quapropter siquis brevissimo spatio iter istud conficere velit, is haud multum aberrabit si illud eligat anni tempus, quo maditusis reditus ad Spiis r-gam brevissimo possit abselvi tempore, quod ut puto fiat aestate. autius tamen illam praevertere, ct cursum naVigationis quoad liceto fieri potest promoVere. Quod si contingat ut iter hoc feliciter succedat, opus nonsuerit ut puto monere ea quae in aditu, illa ipsa quoque in
202쪽
reditu esse observanda Prudentiae itaque nautarum ductorum haec relinquonda sunt. Monendi tamen nautae, quandoquidem magna pars hujus navigationis per ignota instituenda sit maria ut quoad fieri potest occurrentes terrasin insulas devitent, propter glacie periculum, it patentiora semper eligant maria velutique minus a glacie infestantur, cin quibus rigus sit moderatius. Experientia jam satis docuit nusquam reperiri
integra maria concreta, sed oras tantum clitora terras ana.
bientia, a liquatis in salso humore navibus gelu constrinai. Docuit quoque eadem experientia non tantum esse periculia sultante passim glacie, quam vulgo jactatur, praeserum intractu non magnis tempestatibus obnoxio semestri seu potius inimestri die. Si tamen crebrae terr ed insula praetereundae fuerint, tutius est latiora insistere freta, non illa latera quae hoream spectant, sed ista quae in meridiem vergunt legere quae vel nunquam vel certe multo minus a
glacie obsidentur. Ubi marisiusus Mintenacentium retorum natura penitius investigata suerit, ne dubitandum quidem videtur, quin totus' ille tractus qui ab hoc nostro mari Iaponiam usque extenditur, quinque vel se ut plurimum hebdomadi-hus possit absolvi. Attamen i vel casu Vel errore contigerit, ut nondum confecto itinere alicubi hibernandum sit, etiam hoc absque periculo fiet dummodo vitetur crassus ille Belgarum stupor, qui in ultimo pene septentrione hyemem traniacturi habita culum sibi in summa telluris superfici h modicis tabulis ligneis exstruxerunt, qua ratione ne apud Iappones quidem vita constare possit. Deprimendae sunt aedes instaterram, eaedemque copiosa humo consternendae, neque enim in tanta coeli hyemalis inclementia servari homines possint, nisi in terrae visceribus delitescant. Superest ut de altero quoque nonnihil dicamus steto, quo terrae Iessenses, ut complures scribunt, a magna Tata-
203쪽
134 DE PATEFACI mili A PER SEPTENT.&c. rorum dirimuntur continente Seres tamen hoc negant,
Coream& terram Iesib Tatariae corijunctam esse asnrmant, uti in suo Atlante Sinim testatur P. Martinius Uerum ab istis Setibus, quos secutus est P. Martinius, dissentiunt Coreani, qui & ipsi sunt Seres, coream insulam esse con tendunt. Addunt quoque supra Coream vaste se explicare maria. Sic retulere Hollandi naufragi de quibus paulo ante diximus, qui viderunt ibi balenas quorum tergis hami insiderent Vasconici, unde certum possimus capere indicium, illas a Diisberga usque ad Coream enatasse, si verum sit hamos istos suille Ualconicos, ia non Iaponenses
aut Iesienses, ut monuimus. Nonnulli ex patribus societatis Iesu qui & ipsi has adierunt oras, Corramis huic junctas terras Iesienses freto a alaria dirimi assimarunt. Ipsi quinetiam essenses terrasias insulam csse testantur.
Et sane moribus, habitu corporis deteris in rebus tantum a Tataris discrepant, ut alterius orbis potius quam Quia continentis incolae esse videantur.
Omnia haec licet persuadeant esse cibi sietum Quod pervium sit, quia tamen illud non satis hactenus est cxploratum, tutius nisi fallor fuerit per alterum prientalius, quod diximus, fretum cursum dirigere. Si tamen vel casu, vel errore nautarum, illud prius se obtulerit, non inconsultum fuerit, A hujus quoque situm & naturam non scrutari tantum, sed & adjuvante maris aestu pertransire, praesertim si finiente aestate, potissimum autumno illuc appellant. Tum enim ut in toto boreali oceano, ita quoque illic ventus Maestus in austrum tendentibus favebunt, qui plerunque hyeme iere sunt conuarii.
204쪽
Uamvis videam plerosque, qui beneficio te leseopiorum ciaelum penitius contemplantur, in ea esse sententia, ut quae in globo Luna adparent inaequalitates non montes esse existi ment, sed vero cavitates stu Valles potius prosundas&alto circumdatas aggere: tantum tamen abest ut sic sentientium unquam me moverint argumenta, ut contra istis ad paritionibus & istac opinione nihil est fallacius certo mihi persuaserim. Nam quod ex umbrarum ratione dipsum ita se habere pertendant, in eo quam longissime mosa veritate abesse arbitror i Si quis partem Luna a sole illustratam contempletur, utique eavitates se videro existi et sed vero siquis easdem partes in herrus hae rio Luna umbroto& tamen diu priusquam oriamur a sole illustratas aspiciat, utique montes esse cognoscet , Istas duas apparitionci bi invicem contraria conciliare conantur, dicentes si qui, de cavitates, sed undique praealto ambiri vallo, itaq wmontes simul esse .cavernas . Verum ratio neutiquam satisfacito nequidem est probabilis. Profecto Lunae corpus non diisepat a nostra tellure, eademque quae hic, oceurrunt quoque istic maria inquam, sui una,
cus, montes valles, sed similis nostris. Et sane quem
205쪽
196 DE APPARENTIBUS non offendant vallesin aggeres tam circinatae rotunditatis, qualem vel unum frustra in tota hac nostra quaeras tellure. Quomodo fieri possit, si tam profunda istic passim inveniantur valles, aut antra, ut a pluvii aut allabentibus aquis non impleantur Sedri hoc quoque qui fieri possit, ut prae alti isti aggeres qui in umbroso Lunae hemisphaerio a vicesima lunaris diametri parte sunt conspicui, quando in i cem emergunt Win hemisphaerio lunae eonspicuo versantur, non etiam umbra spargant quam latissime dissu fas omitto reliqua quae siquis perpendat, omnino etiam ut fateatur necesse est, falli nos ab oculis nostris,in quaerendas esse alias causas, quae omnibus istis apparentiis ex aequo satisfaciant. Sic itaque existimo, siquis in Luna versetur, rinde tellurem nostram prospectet, illic constitutis eodem modo apparitura pleraque quae apud nos fiunt, ac nobis appareant illa quae in Luna contingunt , Hoc quo facilius accipiatur, explicanda est primo cauti origo circulorum lucidorum, qui in parte Lunae a sole illustratae adeo frequentes adparent, ut praeter rotundisiimos exactissima' que circinationis orbes vix quidquam aliud in Luna b
Dico itaque illos nihil aliud esse, quam montium a sole illustratorum eversam in aere lunam ambiente imaginem, eodemque prorsus modo generari ac trides in aquis, in aere, aliisque pellucidis corporibus. In aquis quomodo fiant exemplo nobis esse polli num. mus vel aliud quid majus eo, quod praecipue fulgeate sub aquis conspici possit, quanto enim alitus sub aquis deprimantur res istiusmodi, tanto semper majores apparebunt. Quod si illa ad hastae longitudinem depressae fuerint, Jam in medio incipiunt nigricareo dehiscere Altius etiamnum smergantur ad quaaraginta nempe aut plures pedes, ut in quibusdam maribus obiervatum est, jam imagines non integrae, sed eversae cin amplum apparent conformatae cir
206쪽
IN, LuNA GI Reu LIS. I9 In aere idem contingere patet e lucernis in aere humido eminus conspectis, quanto enim longiori intervallo illae absunt, tanto adparent maiores, donec in medio deficiant dehiscant tandem in amplismimos abeant circulos. Nec alia trita uinctialonum est ratio, de qua multi multa quidem, nulli tamen quod sciam satis bene scripsere. Neque enim aliud est iris quam imago Solis in speculo aeris versa in circulum deformata. Interior minor iris eadem ratione Sesac fiant istae rides quae in speculis concavis aut Vitris convexis sermantur, cum imagines a medio adoram seu circumserentiam priusquam invertantur recedunt. Exterioris major seu potius propior iris est imago Solis jam inversa, ideoque colores habet priori quoad ordinem contrariosin aliquanto imbecilliores, eadem prorsus ratione qua imagines quae post decussationem radiorum a vitris redduntur converis. Verum cum haec alibi siuius simus per se .cuti, iis nunc non immorabimur.
Quod rationem umbrarum attinet, quae vulgo persuasi dui qui revera montes sunt, habeantur pro caVernis aut prosundis vallibus, de illis sic existimo idem istic contingere quod sphaerae vitreae aqua plenae quando Soli opponitur. Id enim si fiat, jam quoque videre est, eam sphaerae Vitreae partem quae soli vicinior est, ilico obscurari: aversam vero partem Q Sole remotiorem clariori luci perfundi, utpote iri quam radii solis converganta cum altera pars, quae imaginem solis excipit, opacetur. In pellucidis enim corporibus si imago generetur sana quoque pelluciditatem tolli Scopacitatem induci, optica docet ratio. In aere vero idem contingere argumento esse possint pa .relia, quae a parte loli exposita obscuriora pletunque viden-.tur, lucidiora vero in parte a Sole aversa. Sed nequis suspiciones vanus& conjecturas non satis valido nixas fundamento promere me existimet, addam illustre terimonium unde ipsa haec quae diximus in montibus evenire fianifesto possit colligi exemplo Picus mons Tenarissae.
207쪽
I 8 DE APPARENTI Bus insula excelsus, notus est omnibus. Illum ante annos ali quot curiositatis gratia conscendere complures mercatores Angli Praeter alia quae in culmine esus conitituti observa-Vere, haec quoque quae ex Anglico sermone conversa suta junxi vidisse se testantur Ab ho monte Pico, Canaria magna quae ratuordecim, Palma qua octodecim, S Gomera qua septem abes Dacis adeo distiacte cernρηtur, ut aniversus ille fur intercedit maris tractus, non latior videatur quamst Thamelis LM ini. Qui S 1Uula erro licet plurium quam viginti leticarum freto dirempta S longe remotiora exinde Dectantur maria. Simalae Sol ortu fuit moni s hujus umira visa nolis es, no universam solum operire enarissam insiselam, sed θ' magnam quoque Canariam O totum insuper mare
ad Horizontem usque, uti vertex seu conus Prci montis mani.
este mersus adparuit, si in imum aerem umbram suam n
jiciens, quod haud modicum nobis stuporem incust. Antequam vero sol alte admodum esset provectus, nullum citato advextu interceptus fuit noster prooezlus, ut nec mare nec insula compareret, paucis duntaxat exceptis verticibus quae supra nutes
Libenter lateor cum primum horum mercatorum epistola ad manus meas pervenisset me haud parum gavisum esse eum viderem sententiam meam quam sola conjectura ductus ante complures annos multis proposui adeo, confirmari, ut nullus omnino dubitationi locus relinqueretur. Ecquod enim clarius testimonium possit excogitari, ad evincendum circulos illos qui in luna adparent formari in aere a restacti. one montium lunarium supra nubes cxtantium quando a sole illustrantur, eadem prorsus ratione atque hic videmus
etiam in nostra fieri tellure acquid etiam manifestius id quod mercatores isti Angli vocant umbram montis, revera non fuisse umbram, quae in occidentem in partem a sole remotam projici debuictet, sed imaginem montis seu potius ipsum montem in aere refractum b ea parte qua Sol ori tur,neque enim quisquam est qui ignoret Canariam magnam spectantibus
208쪽
im au NA' CIRCu LI s. 499Bectantibus a monte Pico sitam esse ad eam partem a qua Sol oritura
Notandum vero mercatoribus istis integrum non comparuisse circulum sole oriente, sed dimidiatum tantum aut potius semicirculari minorem, quemadmodum etiam fieri videmus in partibus lunae constitutis in confinio luciso um Tum demum integri adparent, cum toti Veructa a
Ble illustrantur, tum quoque disparent istae viilgo creditae
umbrae, cum sint formae montium in aere retractorum.
Sole vero altius provectois inducente nubes seu sumidos vapores, tum disparet telluris superficies, quod etiam experiuntur qui in Andibus id est Peruvianis & Chilensibus ver
santur montibus, qui cum matutino tempore imaginem montium in aere refractam aspiciant medio die nihilom
nino cernunt praeter nubes, illas quidem pellucidas trans parentes ut plurimum nobis suspicientibus, sed despicien tibus ita opacas, ut qui in istis culminibus versantur, geminum se videre coelum existiment, unum supra se, alte. rum vero pedibus subjectum idem quoque in ca lunae parte videre est quae a sole illustratur, ubi praeter ipsos monatium vertices, si sint altiores nubibus, & circulos illos quia verticibus illis sermantur, aliud nihil comparet. Ut fruastro laboraturi sint, si qui serent se ope ususcunque leses copii id efficere posse, ut ea quoque cernamus, quae in pla. nitie lunae contingunt, cum ne in nostro quidem orbe, si qui supra nubes versentur quidquam videant, praeter aequabilem sibique semper similem nubium superficiem, monti. um sublimium vertices tanquam insulas mari extantes,tectis penitus inconspicuistis omnibus, quae vel in ipsis nubibus, vel infra eas a nobis conspiciuntur.
209쪽
DE APPARENTI BusA.Monaenarige Solis radios per refractionem excipiens. B C. Circulus lucidus ab illustratis a Sole montis partibus in aere roscido montem cingente refractus per- sectum constituens annulum. D. Pars umbrosa quam minus penetrant radii Solis. E. Pars lucida propter collectionem radiorum a soleo A. lique incidentium in I io refractorum ad Ε.M. Umbra Pici enarit sensis, quam esset pars lucidior in E. Si enim inter partes lucidas&minus lucidas corpus intercedat, necesse est ut a parte lucida umbrae jaciantur in minus lucidam. O O O. Sol multis quidem gradibus insta Horizontem depressus, in horiZonte tamen apparens iis qui versan tur in montis Vertice.
210쪽
AD MEDIUM. Uamdiu literarum Mastronomiae aliqua inter mortales suit cognitio, tam diu etiam non defuisse qui Solem in centro mundi tanquam animam universi quiescere, terram vero aeque
ac reliquos planetas circumagi crediderint, si non certis satis tamen probis confici potest documentis. Pythagoram non primum suis qui hanc opinionem in vexerit, sed illum a Chaldaeiso AEgyptiis edoctum ita sen sisse, hoc quoque firmis satis adstrui potest argumentis. Sedd antiquissimos Graecos Romanos in eadem fuisse senatentii per Vestam, non tellurem, sed Solem intellexisse
eumque in medio collocasse, & hoc quoque constat. Quamvis vero pleraque coeli phoenomena, id ipsum manifeste satis evincant, miror tamen eos qui magna cum diligentia causae lau)us patrocinium susceperunt, vel praeteriisie vellaviter adeo attigisse argumentum, quod vel bium ad demonstrandum telluris motum potuisset ussicere. Si enim quiescat non moveatur haec nostra tellus, cqua possit comminisci ratio, qua ostendi possit, quare omnia gravia ad
centrum tendant , At Vero si terram circumagi statuamus, iam non certam tantum, sed & necessariam quoque habemus causam quamobrem graviora pleraque ad medium seu centrum vergant leviora vero ab eodem recedant. Quippe Dd cum