장음표시 사용
31쪽
uuantus fuerit veteris ROMAE cum suburbiis
umbitus. OSTQUAM moeniorum Romae amplitudinem exposuit Plinius, addit quoque mensuram quam totius civitatis computatis quoque suburbiis colligat ambitus, neglecta tamen ut ante Transtiberina regione utpote qua Mime non accensebatur. Patet id exinde quod mensuram incundam csse dicat ab eodem milliario, c quidem per vicos, id est per directum, nulla habita obliquitatis Tiberis ratione, quippe sic multo major emergat mensura Planum est itaque ex iis quae diximus, si longitudini moeniorum, addas
quoque istud spatium quod Tiberis alluit, id est millia passuum viginti, habituros nos ambitum totius urbis millium quinquaginta 6 praeterea passuurn DCCLXV. Immen-1a licet haec videatur magnitudo, non tamen sibi consta bit Plinius cum hoc ipso in loco scribat mitius uriis magnitudinem in toto orbe potuisse ei comparari. Ipse quippe Babylonem sexaginta millia passuum in ambitu habuisse aflirmat. Itaque secundum hanc mensuram arca Labylonis excessisset arcam urbis Romanae tertia sui parte. Ut itaque Babylonis magnitudinem superet Roma, dicit addenda esse suburbiais extrema urbis tecta Constat vero illa non tantum iisque ad Ostiam, verum etiam usque ad mare cxcurrisse. In altera vero parte quae a mari stremotissima, ad Nomentum sere producebantur aedificia, In spatio intermedio pene ad Tibur, cin via Appia ad Ariciam sere extendebantur suburbia. Egressis quippe Roma, prima occurrebat Aricia, riui illic erant, jam non amplius
32쪽
ROMAE NE TE S. 23 amplius versabantur Romae, ut docet Arrianus ad Epicte. tum. At vero Bovillae sitae ad undecimum lapidem, it habet vetus interpres Persit, suburbium erat Romaeo contiguum moenibus, quae decimo ut ostendimus terminabantur lapide. Itaque apud Suetonium corpus Augusti a Nola Campaniae Bovillas usque portant decuriones. Bovillis vero equestris ordo suscipit urbique infert. Si ita. que statuamus solis quatuor passuum millibus extra moenia excurrisse suburbiaac ponamus calculum, inveniemus eo. rum ambitum quadraginta quatuor passuum millium. Cui mensurae si addamus spatium quod ab Ostia ad Nomentum pene protendebatur, id cst millia viginti octo, habeabimus universum Romae veteris ambitum millium LX cII, unde manifestum fit recte se habere mensuram Plinianam, cum supra Lxx huic adsignat passuum millia. Si quis itaque componat Veteris Romae arcam, additis suburbanis cum area antiquae Babylonis quam quadratam fuisse constat inveniet Romam tribus undecimis partibus ma)orem suisse Babylone. Sed Plinius suburbana Babylo-lis, veluti ignota, neglexit. In tanta tamen urbis vastitate nulla hic habetur ratio totius Transtiberinae regionis. quae extra urbem censebatur. Domus quippe Neronis, ab ea parte, qua suebat Tiberis, cingebatis terminabat totam Romam. Ipse itaque Plinius lib. X XIIII cap. III. postquam de heatro Pompeii siet locutus addit Et quota pars ea apparatus fuit aurea domus amitentis artem a iterum Lib. XXXVI. cap. XV. Us et i imis urtem
totam ciet domibus principum Caii meroxis, S h tis iii cm, nequid deesset, aurea Noti sunt Versiculi; Roma domus et Veios migrate Quirites, Si non melos occupat ista domus.
In latitudinem domus haec producebatur usque ad Esquilias Plures porticus triplices milliarias, id est singulas mille
33쪽
1 DE MAGNITUDINE mille passuum continebat. Cetera vide apud Suetonium Facile inde conflatas, nullam, ne in tota quidem Europa, si tam amplam ciVitatem, quam fuerit domus ista
Multum ero amplitudini Romae accedet si instiberinum quoque huic suiuungamus tractum. Non illelotimum tantum Ianiculi comprehendebat iugum vicinos huic colles, sed, si nonullis credendum Ocriculum usque, ad intervallum nempe xxx VI mill passi in via Flaminia Romana excurrebant aedificia. Verum cum nullum idoneum satis huius rei hactenus invenerim testem, aliis hoc li. henter investigandum relinquam. Interim habitatissimam fuisse hanc viam nemo prudens negaVerit, cum constet triumphantes hac urbem ingredi solitos, undevi triumphalis dicta, totam Romam in hac videndam se obtulisse ut canit Martialis. Nec lane post Appiam Viarum reginam, ullam aliam Flaminia illustriorem suisse iam, immensa rudera perpetui viarum satis ostendunt aggeres praesertim si quis terram subruat. Omnibus tamen his merito quis objiciat, cum constet Augustum urbem in quatuordecim divisisse regio nes totidem quoque agnoscat Plinius, fieri non posse ut Tiberis fuerit Romae terminus, cum decima quarta regio a plerisque trans Tiberim statuatur. Verum ego audacter vel ex sola hac Plinii descriptione ausim affirmare nullam Augusti vel Plinii aetate I urbis regionum fuisse trans Tiberim. Quod si quis alium quoque petat testem, audiat Tacitum Annal. X,,ubi agit de incendio Neronis Gippei regiones quatuordecim Roma dividitur: quiarum quatuor integrae manetant, tres suo tenus dejectae septem religisis pauca tectorum vestigia supererant laceri semio a. Si cnim aetate Neronis XI V, urbis regio non suit cis Tiberim, putidum lane suisset monere eam intactam ab igne per. stitisse.
34쪽
o M E U E T E R I S. In marmore Capitolino quo recensentur Vici quinque Urbis regionum, reliquarum enim regionum descriptiones
in eo non comparent, memoratur etiam regio urbis decima
quarta, sed non additur cam suisse Transtiberinam Oecurrit in hoc lapide vicus januclensis, quod omnino accipiendum videtur de vico xl regionis Cistiberinae, a qua per. pontem lanuclensem,Via patebat ad Ianiculum. Onufrius Panuinus omnes vicos qui in hoc marmore recensentur transtulit in scriptum P. Victoris de regionibus urbis, inui. tis, ut puto, antiquis libris, in quibus nulla vicorum comparent nomina. Qua quidem in re miror ejus imprudentiam, quod nulla caeterarum urbis regionum habita ratione, quinque tantum regionum vicus interuerit. Potuisset enim ea dem licentia ex Sexti Rufi, de eodem argumento scripto, plurum quoque regionum vicos supplere. Frustra itaque cx Victore aliquis consciat vicos qui in lapide Capitolino decimae quartae urbis regioni adscribuntur fuisse trans Tiberim, cum constet totum Transtiberinum tractum tempore Trajani fuisse extra urbem. Ne Severi quidem Caesaris tempore cum urbi accensum fuisse inde existimo, quod Paulus Jurisconsultus ubi agit de Praefecto Vigilum scribat,
septem cohortes opportunis locis constitutas fuisse, ita ut binas regiones Urbis unaquaeque cohors tueatur, praepositis cis Tribunis. Neque enim verisimile uni Tribuno seu LLhertino ut habet Dio commissas fuisse excubias in Cis Transtiberina regione. Quis autem primus tuerit qui pomoerium Romae ultra Tiberim produxerit an Aurelianus
an alius, certo assirmare non positim. Alii judicent.
35쪽
multitudo. IT ex censibus institutis D conditis lustris reditissimum crescentis Reipublicae potest haberi argumentum ita contra eorum neglectum xsupinas curas certi stimum decrescentis aut fatiscentis Reip. suis indicium, de eo dubi. tare nos non permittunt scriptores antiqui. Ut itaque scia. mus quibus gradibus urbs & civitas Romana ad an tam provecta sit magnitudinem, dicendum nonnihil decensibus. Primum lustrum institutum suisse constat regnante Ser vio Tullio. Idem quoque alia instituit lustra in quibus censa dicuntur civium millia Lxxx ax XXIV. Anno Urbis conditae CCXLV Censa suere civium millia
A. U. C. C a 4. Censa suere millia civium Cain insuperiae C. A. U. C. CLX. Propter intestinas discordias seditionesis insuper bella externa, reperta fuere non plura civium millia quam centum
36쪽
A. U. CCLXXXVIII A. V.C. CCXCIV. A. U. C. CCCLX LA. U. C. CCCCX. U. C. DXXXV. A. U. C. D LIX. A. U. C. DLXXII. Α. U. C. DLXx VIII. AU. C. DLXXX v III. A. U. C. DI. A. U. C. VI.A. U. C. XII. A. U. C. XXXV III. A. U. C. DXLIV. A. U. C. DXLIX. A. U. C. LIX. R. U. C. LXIV. A. U. C. LXXIV. V R. I S. QCensa vivium capita centum qua tuo & viginti insuper ducenta quindecim, praeter orbos orbasque, ut habet Livius.
Cenci CLi millia& DLXXX. Censa millia C LX. Millia CG L. Millia CCLX M. Millia CCL xxv III ccXXII. Post pulsum Italia Pyrrhum, censa suere millia civium cc LxxIS ccxx Iv, unde apparet bello hoc Epirotico multos fuisse ab
Censa millia cc LI ccxXI L. Unde apparet quam multi primi
belli Punici tempore terra marique perierint. Censa millia cc LX. Censa millia ccLxxo ccxLII.
Censa suere tantum civium millia cxxxv II cum . Unde colligas dimidiam Romanae ci Vitatis partem secundo bello Punico pene suisse absorptam. Convocatis undique civibus ce sa fuere Romae millia ccxv.
37쪽
NI Tu DINE Centi millia ccLXIX. XV.Censa millia cccx II. ccccv. Censa millia cccxx VII .Xx I. Censa millia cccxxVIII cccXLV. Censa millia cccxx I V. Censa millia cccxx II. Censa millia cccxxv I UI. DXLI ICensa millia cccxxx III. Censa millia cccLXVI T. Dccccc Il. Centi millia cccxc. ccxXXV. Cens millia cccxc v. cccXXVI ζCens intillia ccccLxas uti habet Eusebii Chronicon, quamVis exemplaria nonnulla manu exarata ampliorem exhibeant numerum,
Hic ultimus 'maximus liberae etiamnum Reipublicae fuit census, siquidem oppresia Republica primum quidem lyrannide Syllae, deinceps Pompeii, demum Caesitas,
multum diminuda est Roma, quamvis in censu habito Anno Urbis DCLXXXIII censita fuerint DCCC civium millia, ut habent pleraque Livianae epitome scripta exemplaria, confirmatur a Phlegonte Tralliano, ipsa tamen haec civium multitudo signum pereuntis potius quam crescentis fuit Rcipublicae. Antea pauci admodum civitate Romana donabantur, vixque ullis nisi Romae domicilium habentibus honor iste concedcbatur: si quidem ut indua hus aut pluribus urbibus jure civitatis aliquis rueretur si in te republica non permittebant Romanae leges. At vero post Syllae dominatum plerique sere Italiae populi jus ci vitatis obtinuere ita ut vere dici possit Romam decrevisse crescente post Syllam civium numero. Non quidem nega verim post bellum Mithridaticum denuo tempore Au
gusti requentiorem forsan suisse Romam hominibus, quam
38쪽
Scio quidem sagacissimum ipsium adducere locum x
Suetonio & Dione unde adstruere conatur numerum civium post bellum civile non fuisse diminutum, rras leutrumque scriptorem' sed vero illos alter inani sessior Dio
nis tuetur locus, qui codem XLIII. Occurrit libro, cum
dicit Caesarem post peractiam bellum civile, promisisse praemia illis qui plures procreassent liberos, propterea quod bellis civilibus vehementer stet exhausta urbis re quentia, idque non tantum e censu, cui ipse praeerat scd ipsis quoque oculis D conspectu civitatis potuiste de
Αας α α - ων Aliter itaque accipiendus Suetonia locus decensu vel potius recensu Caesaris, sic nempe, quod . cum .ex nongentis civium millibus qui ante bellum civile numerabantur, superessent etiamnum trecenta .viginta supra trecenta milli a qui publico tumento alerentur, ad ficta diminuta Republicavi cxhausto aerario numerum istum retraxerit Caesera centum inuinquaginta millia: s d verius forsan credamus totum hoc uisie tantum praetcxtum commentum Caeseris ad CP andam civium paucitatem. Neque enim sallit Livii epitome in uua legas lib. cx v. Necensem egit, quo cessa sunt civium capita centum uinqua-giηrimis a nec sollicitandus hic locus cum in hac lectioine omnes conspirent libri veteres. Quod vero lustra attinet quae instituit c coiulidit Au gustus, i quibus censita suere supra quadragies centenae civium Romanorum capita, illa ad rem nihil iaciunt, cum
39쪽
so DE MAGNI Tu DINE non urbis, sed Romani imperii magnitudinem ostendant. Stante Republica Romae tantum census sui habitus. Primus fuit Augustus qui in provinciis censum instituit. Illum auxit Claudius, sub quo Tacitus numerata fuisse scribit sexagies novies centena sexaginta quatuor ciVium millia. Et hic maximus civium Romanorum esset census nisi longe illo majorem describeret Eusebius in Chronicis, cum dicit Augustum cum Tiberio censum Romae agitasse in quo inventa fuerint supra nonagies sexcenta4 septuaginta hominum millia, sic enim in optimis .antiquissimis scriptum invenio libris ocrum de hoc amplius deliberandum censeo. Si verus sit hic numerus & census hic non civium sed
hominum fuerit, opportet ut numerus incolarum Romae
sub Augusto minor multo fuerit quam tempore Reipublicae, ut ex iis quae mox dicentur patebid Quod si de civibus Romanis intellexit,peccavit dupliciter, iii in quod censum qui per totum imperium fuit institutus Roma habitum dicat, tum quoque in numero, qui veli pis teste Augusto in lapide quo in clus continentur, ne dimidiam quidam partem hu)us multitudinis exequat. Quamvis autem lapidis hujus auctoritas, alio non egeat testimo nio, illud tamen possit exhibere Suidas, cum in oce
Αυγου : a stirmat hoc regnante in imperio Romano censa
suis undecim millia septendecim supra quadragies centena hominum millia, sive ut ipse loquitur, myriades ccccx, ct insuper Nix I. Miror itaque hunc Suid ocum qui uni ce confirmatur Ancyrano marmore, sollicitari a Lipsio aliis viris doctis. Ne quis autem errorem literis numerali bus subesse existimet, apponam integra verba prout in libris scriptis integri Vocabulis concipiuntur. Αογου
40쪽
Ut vero ad Eusebium redeam, quamvis manisellum sit illum errasse, non tamen e nihilo ortum existimo hunc errorem. Nempe ultimum lustrum quod sub Vespasiano conditum est, quodque Censorinus amrma fuisse LXXV, confudit cum postremo lustro Augulli. Omninoque rationi consentaneum est, ut si Tiberii tempore in imperio Romano numerata suerint septuagies sere centena civiuna millia, liberalitate vel potius avaritia Vespasianiis Titi, numerus ille auctus fuerit ad nonagies sexcentenavi septuaginta millia Clarum est itaque civium qui Romae ver sarentar nullam apud scriptores occurrere mentionem post recensum Caesaris quo redacti tuere ad centum quinquaginta millium summam. An sub Augusto qui subsecuti
sunt Caesaribus, creverit horum numerus, non constar, verisimile non crevisse, cum civitatis ius ad victas transicci gentes, qui Victores suos postmodum preme
Si itaque inquiramus tempus quo forentissima D maxima fuerit civitas Romana, non male hoc ut existimo, rela. remus ad illos annos qui proxime dictaturam Sylae prae cesserunt, quando maximus legitimorum civium suit numerus,in integra etiamnum suit libertas. Primus enim qui Rempublicam perdidit suit Sylla utpote qui non ex populi senatus, sed ex suo arbitrio contulesis magistratus creant, qui nunquam nisi multis lictoribus ciatellitibus stipatus in publicum prodierit, qui tribunorum plebis potestatem, facem ut ipse putabat seditionum, sed simul Rei publicae animam penitus sustulerit. Quamvis enim Senatorum potentiais multitudine etiam ante Syllam gravaretur Respublica, supererat nihilominus libertas, cum quo Senatorum, totidem quoque Equitum in judicando numerentur suffragia. Quin C. Gracchum constat legem tulisse de duplicando equestraordine, & ut trecentis senatoribus, sexcenti equites admiscerentur, ut nempe hac ratione ordo equestris praeva