장음표시 사용
111쪽
sassicientia argumenta esse,qui pro finitate niuriis etiani ostendemus insufficientiam argumentorum, quae proi sinitate mundi adduc qii eunt. Atque primo quidem objici potest rCujus Idea talis utanta est, ut milos remi IU imM cui ore ibi V in imium Atqui Mundi idea θc. Resp. Negatur Major, quia ut aliquid sit in s nitum, requii itur ut idea ejus talis sit, ut concipiatuus in eo nullos eii termisios, quod nos
cxc. a. Obj. Qui est a Ptiis a conditis iue es in ram Resp. Neg. ab P os cive vera esset, Eo modo iset propositata, Quod est a Deo insnito, illini est tale, ut nos eius iniit non pommus invenire, nisi , revelmone, ea per viii et ratio inranifestetur,
cxci obie s. ex insini Medeshoenio formari poli:
sententia Deum quendam ex mundo sicit, non est adinittenda: At se tentia de mundi indes nitate hoc facit. E. Haec desiluit pote ex verbis R. st. p. 8r. y lawemo eum νικος--πι--wἡentari, quamserit, qua em--ολουθ is ex immen late Dei immensitat- creatura dis .in bowιone Deum quendam alterum exirundo ere adigitur. Resp. Optarem, adversarium aliquanto accura: itis ad argumentationem Cartesii attendisse, quam secit ubinam enim Cartes vis inmenstatem creaturae ex immensitate Dei deducit ubi vero nuandum simpliciter Infinitum dicita . Posto, non concesso, mundum esse simpliciter tinnitum se extetasone, quod taliter nullitudicit Cariesu nec ego an inde sequeretur essea eum; iniit E Vero. Insilitas enim,quae Deo triubuitur, plane est alterius generis quam infinitas mundi tua, pressalonis, qua laniscatur, Deum habere omniniodam persorinem.
maioremque, quam ulla creatura cogitatione sita comprehendere possit. cujus nulli sint fines, nulli limites; haec extensionis, quae nullo modo in Deum cadit, imo prioren evertit. Quod enim cst cxtςnsum, etsi esset ire
bitatum Merium, nihilominus lubet ir*tes extra pari in est diuisibi-
112쪽
le 5 c. quod quam alienum sita Dei omnimoda persectione, quilibet videt. Itaque tantum abest, ii per Infinitam extentionem tribuatit mundo infinita persectio, ut e contrario infinita extensio eo ipso, quia est cxtensio, multiplicem imperscinionem ponat.
CXCII. Inst. I. R. A. p. 39. Cartesum Fp. m. art. 29. exim me fuateDei immei talem creatura colligere Causativam enim particulam cum, evincere, eum vel nullos in )mqndo limites, id est immensitatem mund deducere ex immensitate Dei, ut carsa, vel hanc ex illa ut essecto.
Resp. De illo loco supra art. ias actum, isque legitime explicatus,& quid a Cartesio colligatur, quid non, indicatum et nullos in mundo limites cognoscere,& mundum esse immensum, valde differunt, Cartesus Vero ex immensitate Dei nihil aliud colligit, quam ultra stellas fixas alia
CXCIII. Inst. 2. R. A. p. o. Non dixit Cartesius totidem verbis, mundum essesimpliciter in initum extensonesua, sed dixit quod illis aqui valet, mundum nullos extensonis suae fines habere. Resp. Haec verba respiciunt p. II. art. a. quem supra art. 2 o. Iai. seqq. explicuimus,quo lectorem ablegamus. CXC lv. inst. 3. R. A. p. I. Ex Mundi In nitate bequeretur, rem extensam esse Deum, quia res extensaponitur infinita, in nitas autem rei exteti 'sa non convenit Oc. Resp. Si hic stillum argumentum, deberet hoc modo procedere; Cui convenit Ili finitas ille est Deus, Atqui ex hypoth. mundo convenit. E. At jam responsum erat a me per Infinitatis distinctionem , cum vocabulum infinitatis dixeram esse ambiguum : Cui ergo competit Infinitas perfectionis, ille est Deus, non cui Infinitas extensonis, qualis enset, si Mundus infinitus statueretur, quod tamen nullibi dico.
CXCV. Inst. q. R. A. p. i. In nitas individualisis incommunic bilis proprietas Dei est , mutui in nitas uuivi generis i. e. nulla Res Infitutas proprietas Dei est, sed non quocunque sensu vocem illam accipias, verum Infinitas, quae denotat tot 3e tantas Dei persecti nes, ut nulli earum limites sint vel esse possint. At Iii finitas si 'undo
tribuatur, non designat infinitatem nersectionis, sed extensionis, quae andetur, nec ne non definio sed si detur, quaeritur: an convertat mun dum in Deum quod nego.
CXCVl. Inst. s. R. A. p. 41. Vos tribuitu rei extensa talem infini
113쪽
itesp. se, non facete saepius est dictuin, non enlin mundum si iis infinitum, ut nullos habeat terminos suae extensionis, sed Inde
nituimi quoiulii termini a nobis queant reperiri. 2Δed nunc quaeritur, an infinitas si tribueretur mundo eliciat sentcilis Des proprietas, quod nos negatratis. Dei eniti proprietas Oeti Infinitas,quovis sensu accepta, seclarifinitiis persectionis, quae inundo non coii petit. Habebit quidem mundus, si infinitus, nullos Alicujus Nd. Persectionis suae, quae secui
Concinit p. 136, 37. Resp. Singula partes, quae actu ut praecisae conciperentur, essent Liuiae, ut arbores, homines, tota terra cum omnibus super ea &e sed saviundus esset infinitus, restarent adhuc semper partes in isto mundo uut ii atque uis ius, in infinitimi auserendae de praecidendae, ita ut nullio uni sines sint ves esse milent . .
s ,οnmem imperfectimem excludit. Resp. Non potcst esse infinita persectionibus concedo, nee enim Inc finitas quocunque sensu accepta Des est, sed hoc demum sensu, quat nus dicit toto tantas persectiones, ut nulla ex parte earum limite, Mnesint vel esse possint. CXClX. Addit R. A. p. 2. Atque hiη quopte insaniens sapientia CIau-
114쪽
bos sici mam cum utrumque de Deo usurpatum longe alio sensu a , piatur, quam si aliis quilitisvis rebus applicetur. Quod ergo haec non γορ- υοι ostendemduni tali tasset , filii respondere voluisi. C. Inst. 8. B. p. o. Sic Dei inime μὴ si rei nis. c. Avi ejinperfectione, In butum quidem esseD- perfectione in omnib--fimbruisse sedaeminem TheologWM RUMinatum' issuri uin moriter, is resectionem intellexisseisc. Resp. Tu vero dic quaeso, Num dcfiniti, pra data arr. I s. Intanitatis Divinae sit legitima, nec neci Si non, cedo vel rationem,ues unuiri Theologum, qui eam rejiciat; si sit legitima, ex ea apparci, eam mundo nunquam conimunicatum iri, etiamsi extensione dicet et urar finitus. Inis
finitas Dei per omnia attributa, quae sunt ejus persectiones, sese extendit sarentibus rheologis. Metiam generaliter est definienda. Verremo de ad hoc argumentini: Mundi infiititas est extensoliis sint irrinita non est Extensionis: E. Dei infinitas non est mundi infinitas. Quod si ii la contradictio inter me Theologos citatos,ostendendum,quod negem,
CCI. Inst. 9. Hie porro R. A. p. 76 nescio quem seorpium lateresiispicatur, existimans, nos Deo denegare Infinitatem Essentiae , per Conseq. ejus praesentiam ratione Essentiae, in omnibus locis, inque eum
finem adducit verba Cartesii in Epistola ad More, ubi sie dicit Caitesus: Boc ubique non admitto viderii it---iηωρεηευ φλο utire existat, quod intelligerulum ratione diffisonis Essentiae inoni ruis locis,de Qua ageb )cui vini 1-a is, sed Dram μω --Masmia mih
-mpune habere relationem ad locum.
Resp. Nullus luc scorpius,nullum periculum. si Essentia Dei in sceonsideretur citra operationem ad extra, eam ut talem Cartesus dicienon habere relationem ad locum, quemadmoduli ante munduna conditum, anteqhlanas cratus erat ad extra, Deus sta ipsi erat locus Domniat si vero consideretur cum operatione ad extra, cum Deus non operaurin distans, sic respectu suae potentia si conjunctus de piaesens omnibus rebus, Potentia auton sit idem cum Essentia, etiam Essentia ejus
omnibus locis praesciis erit dicenda, quod clarum redditur ex epistola Carteia tertia ad More script θ, qu liabetur inter ejus epistolas i. ubi sic loquitur: Dixi Deum extensum ratio nimia, quod si in ilia P. --
115쪽
ibi es per modum rei extensae, hoc est, eo modo quo paulo ante rem extensum de inscrip i. Nostra ergo sententia a sententia Vorsti toto coelo abest.Ille enim
Deo libuet at corpus, existina abat finitti,coelo includebat respectu essentiae. qu.ae Onania cx corporeitate, quam Deo affingebat, procedebant.Nosve o dici nus: Deum e se Spirituηhrem corauantem, actum puriflimum, arcs,mminus terra a iisque quibuspis loci praesente es respectu essentia, quam coelo,cum
coelum 2 eir.im omniaqueloca conservet,arq, omnia operetur in omnibus Hoc tantu in ex illi triamus, L eum ante num dum conditum iunc non es le in
spatiis imaginariis, in quibus nihil operatur, quae lite nihil aliud sunt,quam humani cerebri sigmenta, codemque loco habenda,quo chimaera, Cerberus e simili: a. Unde cum nemo id sinistre queat interpretari, si qui si get Deum esse in chim aera vel in Cerbero, similibus humani ingenii figmentis, cum nihil sint omni praesentia autem sit o F resem,ex iis quae reseruntur ad aliquies neque etiam in pravum sensum detorquendum, si negemus, Deum ibi esic, ubi non operatur, adeoque non illa in spatiis imaginariis. Atque cum hac nostra sententia consentiunt non pauci Pheologi Sic Hyperius Methodi Theol. lib. I. p. I I. Non potest intelligi, eum ita esse Ubique, quoi redoresqripiam in loco est. .m
namque Deus fusubstantia incorporea, ac proin E extremitates nulla admittens, fer harid potest, ut loco circumsicribatur aut contineatur, sed ipse potitu circumscribito continet onmia. Item Per essentiam es Dein ubique quia omnes res creata caelum 2 terra o quae in eis sunt,suum esse a Deo accipimi. Devi nam
que Principium O C. usa sciens existit rerum omium, neque aliunde habent nisi a Deo, ut 't. Igitur hac ratione confideratur Deus ubique per suam 191μtiam. Et quibusdam interjectis: Deus est ubique per essentiam, h. e. ratione
Creationis; per potent avi, i. e. ratione operationis remotionis concessae, qua singulis rebus clare cernitur denique per praesentiam, i. e. ratione conservationis Ogubernationis oc. Quamvis uno vel o mul omnia complectentes, videremur
forsitan non inepte dii ere Deum si pliciter esse ubique per potentiamsi e v rationem Citat Augustinum ep. 7. ad Dardanum cripta In eo ipse quod dicitur Deus ubique dissum carnali resistendum est cogitationi, Minens a corporis siensibus arocanda, ne quasi patiosa magnitudine opinemur, Deum per omnia dispundi: sicutfumus aut humor, aut aer, aut lux ista dissunditur conmis enim hujustemodi magnitudo minor es insui parte quam in toto sed ita potius.
sicut est ma na sapientia etiam in homine, cujus corpus est parvum. Et paulbpost Sic est Deus per cuncta di usus, ut non qualitas mundi, sed substantia
creatrix mundi ne labore reaens, ct sine onere conlinens mundum, non tamen per Digitiguum Corale
116쪽
perstatia locorum qua mola dissusa, ita non dimidio mundi corpore sit dimidi oc. sed nullo comemus loco ct inse ipso retus. Eaden citata, cuni nostra sententia est Tileni in Syntagmate Theologico disp. 2, 28. Vulgata sementia, qua dicimus Deum esse in rebus omnibus per semiam, potentium prasentiam, intelligenda est, quasi dicatur, Dei essentiam singiuu rc bus adesse, uti, υπαρξi sire esse suum; potentiam ut vires tribuat praesentiam ut operationem Nimirum sicuti causa sectis suu inest, ct adstaνεργειαι. Idem sentit doctissimus Parherus de Descensu Clii isti ad inferos libro et art. 66. Cui post citatos Patres hanc ipsam nostram sciat entiam a sententia Vorstii distinguens, inqxiit ad haresin illam Augustuu Steuchi propen dent ista, quam Conradus ille Vosius irreligiosi imam revocavit ab Orco Deum nempe substantia sua in coelo duntaxat re dere, ubique mitem non aliter esse quam providemia,sapientia, atque potestatesva Nullo modo. Exprimimi
quidem ubiquitatem divinam hi Patres per sectus, utpote nobis notiores essentiam interim non coarctantes, aut vero cIiam a potomia o sapientias parantes: quod nemo hominum, ni qim forte de grege porci Epicurus atlentarit. Concludo verbis Mirandulam : Deus es ubique per essentiam, scilicet per potentiam ct praebentiam ct hoc nulli creatura competit. Eadem debc cse sentcntia eoru in omnium, qui substantias spirituales S animas sic paratas negantis e
per essentia in loco, nisi quatentis illa cilcntia extra se operatur,sive quatenus est operans haec enim est mensistorum auctorum qua de re videas Parherum lib. a. art. 6 I, 2 qui pro ea sententia varios citat Parrcs, inter quos Origenes de α χων cap. I. Mens ut moveaturo operetur non indiget loca corporeo NPneque magnitudine sen bili vel corporat habitu, aut colore, aut ullo alio miliet horum , quae corporisve materiae propria sunt. Gregorius Nysienus lib. de Animari Amma non magis locus competit, quam calor. N Corporum duntaxat propria est η πω μας Augus in iis deas quaestionibus : Spiritualia itan locis partibus hujus . undisursum esse intel ligenda nobissint, sed merito excclientia sua. Item alare svestra nihil aliud novit, quam animam ct Deum per locorum spatia vel infini iii et imi nit distendere cumbolum corpus talia occupet spatii, et talibus spatiis occupetur. Claudiarius Mamertus, qui libriim edidit de statu animae, in quo se se disputat, animam in loco nullo modo esse,nec moveri localiter hose. Sed MLavaterus de descensu Christi ad inferos cap. 9. Johannena Picum Virandulanum pro ca sentcntia laudat, verbis ejus prolixe rccitatis, in quibus eadem sententia confirmatur auctoritate Durandi, Bern-hardi de Cannaco Thomae Anglici, cruei, Thomae itidelia, aliorumque Adde tandem Mornae inura Veritate religionis Christianae pag.
117쪽
demuμῖς ubi operantur, operamur rota non per partes, quia individua sunt, Zanchiuni in loco e Angesis pag. mihi M. Domito nita aliud τ' quam essetημω stati occupatisne, sed operatione duntaxat. N B. Ita angelos Diplices stiritus 9 osma Hunt esse in loco. Ubi enam operantur, ibi
ita esse desi untur , ut si naui alibi se non posim. Si enitia haec sit natura Subitantiae spiritualis ut non aliter polsu dici illa Substantia vel essentia Lsse in loco, nil quatenus in loco operatur, cum Dei substantia niaxime
sit spiritualis, non potest alio sensu dici Ubi que per essentiam,nisi quat nus illa esset in onus in inmites j operatist et Infinitatem Euentiae Deo expresse tribuimus , quaesis dieimiis ei competere tot tantas persectiories, ut nulli earuin limites esse possint Essentia autem Des in eo consistit, quod habeat omn omnino perfectiones. 'CcIi Inst. o. B. p. 3o. Si absurdum no est dari creataram in Infinitum Extensam, ei etiam nil ita ejecti major, PM .Hia creatrigilatione WVrehemiere potest. Resp. Tale hic sit argumentum oportet omnis persectio, irae maior est quam ulla creatura cogitatione sua comprehendere potest, est perfectio disi ira Atqui posita mundi Infinitate tribueretur ei persectio
talis Ad quod respondeo: omnis persectio, quae om ni ex parte major est, aut ulti creaturasia cogitatione comprehendere potest, in perim , divina, concedo, sed .vitute sumpta M ajor est salia, nisi statuas ad Creatur; intelligentis naturam requiri, ut Dei operum amplitudinem cogitatione sua comprehendere possit, quod nego. 'colI. Inst. ri. B. p. axo. Cum infinitat Extensionem tribuis creatura, eam aliqua ratione Deo aqualemflatuu in eo quod nussu crisiis murubi, in quo creatura non tam si praesens, quam Creatorisc. Resp. Ubique Deus dicitur, quatenus omnibus rebus tam incorp reis, quam corporeis, adeoque fi locis est praesens primo respectu operationis, quatenus nempe harmediate in oirmibus operatur, omnia conservat,4 gubernat; dein ratione potentiae, quoniam potentia ab operatione separata esse neqvit, tandem mini potentiandemst cum Essentia, etiam inmini Essentiae Attale quid mundo nequaquam converila potest et Deu indivisibiliter praesens est omnibus rebus,propter Essenti spum dici nequit. Nam, emundus sestus, live infinitus ut nullum potest dari ubi, in quo non aliqua ejus sierat ira Deus non per partes est Q e praesens, quas malas habet.
118쪽
3. Ad locum I Reg. xv Iir. 7. qui pro spatiis extra naundum imaginariis est adductus superius responsum . . Qiuod vero altillet locutiones Theol Corum adana mensitateni Dei explicandam usitatas,et hic inter se non conveniunt;Namkanchius supra supremum coelum locum sine corpore tribuit mundo, quod Theologi alii non admittunt. Nec mirum, quod Philosophica harum rerum explicatio sit diversa, quoniam alii aliis principiis innituntur. At in re ipsa, quatenus ex verbo Dei haberii test, summus est consensus Per haec etiam sufficienter refutata sunt,ouae a M. p. Iso, III contra eandem sententiam adcruntur, quod puebit, cui volupe e Ib haeccum nostris conferre. CCIV. Inst. a. Aliud tamen adhuc examinandum M. p. Is r. nimirum: Si in inita ponatur mundi magnitudo,omnipotentiam divinam in ape tum deduci discrimen, quippe qua umitu hujus mundi in initi creatione ita exha pastatuitur , ut non possit ei vel tantillam quantitatem creando adjuMe
Aesp. Omnipotentia Dei non exhauritur per id, quod eam maxDmam Minfinitam ostendit, sed potius exseritur manifestatur maxis mera si ergo creasset Deus muncum infinitum, non exhausisset stata. omnipotentiam, quia viribus ejus nihil decestulet, sed eam exseruisset maxime Minfinite. Quemadmodum cum Deus creavit Adamum, tavam c. etiamsi tum non amplius possit dici, eum posse creare Αdamum Evam, quia creaverat, non sanae dici potest exhausta ejus p tentia. Ita etiam, si ereavisset Deus mundum infinitum e quamvis tum non amplius possit dici, Deum posse novam creare extensionena, quia iam creavit, non tamen potest dici omnipotentia eius exhausta. a. Quod si vero inter nostram sententiam, qua mundus Indosinitus statuitur sententiam Adversariorum , ineatur comparatio, apparebit tantum a esse, ut per an Dei omnipotentia minuatur, ut potius de ea magnificentissime sentire simus censendi Illi enim honestius & magnificentius de Dei potentia sentiunt, qui vacuum nullum agnoscunt atque omnia spatia imaginabilia materia a Deo repleta esse asserunt,4 jam in sua plenitudine cuncta regi, conservari atque moveri a potentissimo Ccatore
statuunt quam ii, qui contrarium tenent. CCU Corossarii loco exapa inemus verba L. p. 286. Occurretur nobis ab admiratoribus Cart ii, non eam esse mentem docentis, Coelio
terra statium esse Uinisum ei sed mundi nomine comprehendi ct statium
Imaginarium extra coelum: Fateor hunc esse verborum ejus sensuum; sed hic pauca me aspondentem audiam velim. i. qui illi concoit vocabula,
119쪽
Resp. Quomodo sententia carini destiis suetis, ea se insio hinliquet, in sedita illares' taliones sua spini me concidiuit r. Qinia min* aemimosvis mundi fines a nobis raros, iisere cerium ι- να Hiae pomisimo duid concipimus, Hera sim quid extensia , at κua corpus adeoque ad mundum periineam, sussicienter a nobis no monstratum existimo. Ergo quae objicit ex locis Ti,picis a nominis definitione, non praebent argumentum apodieticum, quod nostram sententiam evertat. Nam utraque vox Hebraea , non tam prε univeris,muam pro terra sumitur . quam finitam ei e nemo unquam neg'vit S postea ostendetiir, Scripturaim ut vocibus usu obtine itibus, qualuin
derivatio&origo si Frusinopinioni erroneae adlaribenda aut saltem abessem aliquo magis conspicuo in senses incin mille est dei a a natura rerunt. Quid autem si in illo 'atio, quod ultra Moscum que mundi fines ficto reperitur, quod nobis reale est , adeoque coi pus, aliis imaginariuin, quis dixerit: sanis esse quidi,tenisun &em,poreum ex illa idca extensionis indefit istae , sed quale sit nec Scriptura
docet, nec ratio novit. 3 Mundus aWpellatur compages rerum mnantu in creatarum , vel cormpages omnium corporum , Deo creato
120쪽
et XIV. Resitantur argumenta pro Mundi rotunda figura adducta,&ostencuturi talem figuram nec Coelo stellato assignari posse
cCVI. Hucusque refutatio objectionum, quae contra uiu ad In- .definitaten pugilabant, nunc videamus. in specie, quid illi, hii iiiundo certam figurani statuunt assigna ain, pro sua sentetitia adleiant. Vuugata est eorrum sententia, qui uiuiuio rotinuum figui ass gnant, atque tu praecipuo istis nituntur rationibus, quas videre est, ii d Kepl. lib. r. Astron coperiuc. r. m. a est capacissiliis, ea mundo competit ita isti spli rica est omni uitia perii Detraru in capacissima: E. Min.
ara non potest, cii ii certissi ii iis demo Mitis inibus Geornetricis nitatur Maj vero quia negari ncissὶt, ob hanc rationem,quod Deus potue. rit niundum efficere alti. lini Inguiae non is pera metiar, sed alii bitu, maj Iis, quam phaera sic probatur. Cum Deus ex natura nihil faciant frustre, quandoquidein idem potuerit obtinerie per guram phaericam,quodicratiam ambitus majoris, scd ejusdein capacitatu, ex silii plicitate Dei opserationis colligendum potius, eum figuram sphaericam niun 'o indidis L . Resp. Maioren ill in lationi esse verae , sit nobis de sitibus i indiconstarer, xs scirenuis, ii unduin alimum Dinani habet ei uni enim probabiliter saltem colligi posset sphaeri aliivguram potius, quam aliam
udo competer sed cum mundus non aliter, ad indefinitus posse concipi, haec Major falsa est. yrob. autem Majoris procedita bene comtra eos, qui aliam figlirain mundo volunt elise tribuendam Dat cum nos dicamus, ignotum esse, an ulla figura mundo eoia petat,quod major seri ponit, non probat illa probati; frustranea. CCVli. a, Obj. Qualis fagura mundo Archetypo per Analogiam tribuitur, talis stiani mundole typo est tribuenda; sed mundo Archetypo Deo tribuitur Murakhaerica; quod inde probari potest, quia AEgyptii cum perci, cullam soliti fuerint remissentare .cin cons natii. - cminu est. Hin coirini ubisi ire, circumfero se quo 'in putat Kepleriis Host Trinitatis in si Vera aliquam similitudinem reperiti Avid i a declarar. r. Sicut centriin , inquit est quasi origo sphaerici, ita Pater est origo Filii intem adino Juin siperticies