장음표시 사용
81쪽
Sed taedet ouae tam clara sunt, toties inculcare CXXIX. Inst. R. A. p. 69. Italuom tanto molimmensin nisi in
contrarium demoisraνιλ c. quae tanquam dicteria piaetereo. Resp. Duo sutat de quibus agitur, nempeia an mundus sit Indefinitus 3 1 an it Infinitus e posterius se ignorare fatetur Canesius, 'so
ira ipso non pro7ter ejus auctoritatem, sed quia nullas video firmas ibasterutra parte rationes Prius deni flavus inarario te, ego exipso. Itaque non maeno mesimine sint prostis sicinuistium . sed sinita ostio in suam sententiam de Muruli Indefinitate a Veriam enim vero exinde patet Philosophica Cartesui odestia, qui noli volui. vii aliis magistraliter definire mundi temnino deis in nee de re 1gnota audacter judicare, operaque Dei sine ratione evidenti limitare dom arctam constringere, pro quam potius laudandisquili reprehen
aere, usurpatur hac desinitostati esse corpora omnes qui non delirant unanimi voce docuere Terram in medio quiescere, caelum extenu in orbem moversi es non omnium, recepta tamen quam maxime omnium sententia est iam si caelam extremitatesua moretur, extremad inponio ine extensionis necesse est.. alioqui ne maperi quidem psit. Tac jam nihil rerum humararum ortas
M' Adlure sequentiamnoramin, i. etes Mnasib erat, sitiite, mundum nullos extensionis suae fines habere , sed quod mens ii stra talis sit naturae, ut nullos in mundo fines invenire possit, cum id apud se cxpertus fuerit, quilibet alius experiri possit, testenturque illi, qui loco spatiorum realium sive corporum spatia imaginaria fingunt a. Non desumit probationem Cartesus a fictione nostra , sed ab Idea mundi, quam quilibet secum circumsert, talinetiam ut nea nulli extensionisi Na possint rep iri, quae cum non sit a praeiudiciis orta, necesse est,ina
82쪽
Deo nobis sit indita, ter conse luens non aliter ac veritas habet, rem reprαsentet . . Mundum sumit Cartesius pro Universitate Corporum a Deo creatorum,neque in eo a communi acceptione recedit. Illi enim, oui Mundum τοπῶν Universum appellant,ad hanc sigmhcationem attendunt. 4 , Quod terra aqua iner reliquaque corpora per cerium patium sint determinata, nemo negκ at inde non seqintur, totam Unirersitatem quae in Indefinitum se extendit, esse finitam, ut ex sequentibus patet. Ex quibus etiam constabit, dici non posse, quousque coelum se ustra stellas fixas extendat, in aliquis ipsi competat linis, qui quamvis coin peteret, non sequeretur tamen, Mundum se ultra illum per alia corpora nobis ignota non eoendere. l. an celinia iamveatur,an Terra, in . . Ita tractatu determinabitur Posito autem illud moveri, iubi ladanta .eomitae faceret institutum, qui ultra illud Ccelum stellatum si de eius finibus constaret . necessario alia corpora conciperentur. 6. quod haec n- definitas Mundi Dei persectioni nihil detrahat, suo loco etiani ostende-
fiam ex itia Mandi probare in ipso nullos extensionis sines pos reperiri, possim Cartes attribuere, quod suam ignorantiam pro leatur. Res ex reiansione prima ari praec apparet,ine distinguere duas
Mundas nec ne artessium non asseverarer priorem verba sequentia, qui
ivi e Infinitas hic siti mundus cum innumera mundu Metrodori, anaxι-- mandri Anaxmenis, Archel/i, Aristarchi, Xenophontis, Diogenis, LeuctrTI,isuri ct An arcs cum qui bru magnam agnitatem habeι errorιbu in fide accenseretur, ea commotum esse, per quaves perspicaci imos oculos o 3 ne seposesteravit. Nam loco dιcto pro substantiae sorporeae universiuate stellas fixas quas videmus πο percipere nobis obiradeg suspic2, 'esse dicere posse esse, im vere mutare in sorte, quod profecto hominus ρο iram ibiqsarestis. --labatur, si do baηcsuam semotiam contis
83쪽
a , memem - esse mitura, ut nullos in seri limites agnoscat, quemadmodum vi 2I. Pars. II. dixerat sed asserit forte esse ultra stellas lixis alia corpora, resipectu quorum dici ρέ t MOVERI, quod quia non est certum, perforte exorimitur, sed non dith sorte ESSE alia corpora , quod qitidem ex indefinita extentione nec alio sequitur esse autem posse corpora ultra stellas fixas , etsi respectu eorum moveri dici non possint.
satis puto manifestum M pertinet etiam μέ - carinii φ posse esse. Videat attentus Lee servemaan. 29. Ill partis, nihil in fingi conspiciet x. Tantum ab si, ut Onesii rementia amitarent, habeo .cum entia eorum, qui infinitos mundor asseribant, ut potius -- , ab ea distet quae enim coinvenientia eorum, qui infimis Minciis non tantum esse posse, sed etiam inii esse asserunt , eum iis, qui
unicum mundum existere ita agnoscunt, ut ne quidem phi res esse posse statuant, quae sententia est Cartesii eorumqtie qui eum ilic sequuntur. quis error in fides, si statuas, mundum esse indei initar in agnitudinis , ejusque ianem' nobis com prehendi non posse, ei elossit equidemno i videor in stretur ille lulari poteλ
Resp. Et ego idem ficio, atque in prior editione seceram, sed
verba illa.. ad qua comparatasErra quissicere) coniungenda esse cum antecedentibus sciet usi alia corpora in sensiis sit: Ultra stellas fixas sorte esse alia corpora , respectu quorum terra possit dici quiesceres, ubi sane Cartesius non de ipsis corporibus, sed de quiete terrae rejectu stellarum fixarunisubitanter loquitur.
Resp. ut evidentissitne appareat naens Cartesi, verba ultima art. 29. P. II l. paraphrastice exponamus. Ac deinde, juxta usum uigi, inquit, sum δε moram, eo modo, quo supra dictum est,ut aq-- - προribae ran- . quam Disitiae by Corale
84쪽
γam immobilibus spectatis aliorum loca determines, Mnest cur Philosophiusiura consideret ut immotas potitu quam imam, nisi quod putet ille Philosophiu, ultra ipsas illvistellas lixas non esse ulla alia corpora a Dibiu separentur iquorum re pectu stelia fixa dici possint moreri, crra autem quiescere , illosinsiuquo dicit serram mεperi opectu xarum. Atqui hoc putare est a ratione alii num,setam Philosophus debetsequi. Cum enim mens nostra fit talis narura, ut nullos inmundo limites. cognoscat, quisquis ad immensitatemDei sensuumqne ηο-strorum infirmitasgi attendet, ut ex ea norit, ultrastella Fixas esse alia torpora, quod ex antecedcntibus potuit colligi, ita ex ea prolabiliter c cludetosiisticabun , esse ilia alia cor ora tali. i, ad qM Ovip.irata terra quiescere.
ipsa autem omnes sit ut moveri dici possint , quam suspicari nulla alia posse esse , quo facere debent ii , qui hoc sensu asserent terrum moveri.
Ex quibus patet r. Cartesium loqui de acceptione motus ex opinione rurugi, non vero hic resutare vulgi opinioneni, qua statuat, non esse ultra stellas saxas alia corpora Tantum dicit, eos qui considerare velint fixas ut inani obiles, Stabiis velim motum Terrae sive variationem cjus loci determinare debere supponere, ultra stellas fixas nulla esse alia corpora, respectu quorum ilhae possint dici moveri, cum tamen contrarium sit probabilius. r. Ex Immensitate Dei conjuncta cum natura nostraemcntis, qua nullos in mundo limites agnoscit, certo colligendum esse, dari alia corpora ultra stellas fixas, sed tantum probabiliter, quod eorum cspcchii terra possit dici quiescere, stella vero fixa moveri. Manctergo, sententiam Cartesii suistic, Mundum constituereri asserereIndefinitum, ita ut quoscunque ejus limitcs supponamus, seni per tamen ultra
eos aliquam extensionem concipi dam repertamus.
CXXXV. Inst. R. A. p. 37. ibi Carisius negaverit phtres mundos esse posse, fateor me ignorare sec. Ad rem, de qua agitur,diso, o magnam disserentiam esse inter hasce duκ opiniones, ct magnam tamcn sinuatem in eo videliinet, Mod ista aluit in nitum numero, b c vero In nitimi extensione. utrumque autem easdem docustate patitur. Resp. Ubi Cartesiis tituat, non posse esse plures mundos vel ex Indice potitisse cognostere. Vide ergo P. II. 22. r. Obj cistio vo Censura circa hunc locum qui nunc examinatur, dixerat tantum, magnam esse affinitatem inter has duas sententias, tinc ver,cum maxima differentia fieri Ostensa, conceditur & haec, quae quomodo cum illa magna a testate consistere': leat non a patet . Nec vero ea magna ais nitas inter sententiam Cartesii torum qui infinitos mundos asserebant, estos isa, cuin salsum secartesium infinitum extensione statuisse. Difficultates Λ
85쪽
CXXXVI. Inst. q. R. A. p. 37. Difesto, deque est, quod reis
comprehendere non possumis, hic non ibi, sed de infinito si quidem fmpliciter, id enim me hactenus ab omni incommodo liberare conatum fuisse, item de eo quia cognoscimus oec. Hanc sententiam erroneam inside esse,=i deam Mucimin-meructit talis. Utramque enim exhaurire omnipotenti UDAResp. Imo vero de Indefinito agi debet, cuiniententia canesia 'impugnetur quae non est, munium esse Infinitum 'sed indefiniuitii. a. ramvis nullum incominodum dem quaest
tuit mundum es infinitimi, hoe est, quamvis nullas videam mones quae contrarium probent, tamen cum nullasnt validi rationes, quae probent Mundum Infinitum, censeo hie neutram sententiam asserendam, sed de re dubia cinearia assensum cohibendum. 3. Quid de mundo agnoscamus artic illo hujus capitis4 seqq. ostendimus. 4. An vero haec sententia de Indefinitate Mundi Omnipotentiam Dei extia ristin sequentibus videbimuβ. . .
Demonstratur sententia Cartesii de Mundi Indefinitate.
XXVII. Istam Mundi Indes nitatem demonstramus ex Idea Mundi, quam de eo otianes omnin&lioni es habent, si modo ad eani attendere velint. Talis enim hic est natura nostrae mentis, ut ubicu
que mundi fines sinet mnamus,semper ulterius extensi quidconcipiamus, atque ita sines, quo mundo dedimus, eo ipsis iteriam miserat 's, ut ii libet apud se ipsum potest experiri a sine enim enatus est ii Uini ruinimaginarioriim conceptus, qui apud.plerosque invaluit, utLocalitatem soleant explicare per spatium intaginarium in infinitum protensum in
Longuin, Latum Prosiandum, ex quo tamen potius Myndi Indesinutam extensionem elicere deberent. Atque hoc argumentum praecipue isto nititur fundamento, quod, cum otiarns clara perceptio sit a Deo, si nihil ultra id quod percepimus judicennis, non possitivis falli: cum ergo hic inveniam apud nos xxtensionis ideam tantam , ut nullos ejus terq anulos queamus concipere in qua extenso es oris Maturam consi-D 9stiae by Omle
86쪽
stere, ut ea posita corpus sit ponendum, sublata tollendum, a Cartesio abunde est oemonstratum consentaneum est rationi, ut nullos terminCs non cognitos Mundo attribuamus, sed eum potius ut nec finitum nobis
XXXVIII. Exc. I. Quod si quis exciperet, hunc creceptim orir ex praejudui ct errore vulgi concipientu mundum collocatum tanquam urbem issaliqua planitie; huic Res p. s. Conceptus viilgi oriri solent ex praejtidiciis sensuum, infantiae ita vulgus coelo tribuit exti cmitates, ibi, ubi se terminat visus; sic putat se in medio mundi sive Terra liabitare, quia undique circumspiciens se in medio Horizontis reperit, cit hujus sententiae origo praejudiciis sensuum4 Infantiae adscribi nequit, cum in Infantia de Mundi magnitudine aut finibus non soleamus cogitare, neque etiam sensus huic sententiae occasionem praebere potuerint. Quinimo 2 vulgus ex sensuum ductu contrarium potius statuit, rines mundo solet allignare ibi, ubi est coelum stellatum, quia ultra stellas nulla corpora sensu deprchendere potest. CXXX lX. Inst. i. At etiam hic conceptus non sit ortus ex rajudicio Infantiae, vel sensuum potest esse Conceptus Nihili, quod in Conceptu nostr solet Ens reale imιrari. Quemadmodum solet Nihilalii concipi, tanquam vast βο- Ddo, longe lateque extensa. Resp. Nihili Conceptus fit de seri debet conveniens, per negatio neminiis, ut Ne Hilum concipiamus; at ob summam Nihili inpers ctionem sit, ut mens ei non diu inhaerere possit nulla enim perfectione mentem assicit, cum ipse i nulla habeat sed mox ad Conceptum Entis transiliat, eique Nihil conceptum conformare velit;hunc autem conceptum, quo semper ultra quoscunque fines Mundi positos aliquid concipimus, non elle Nihili, vel exinde manifestum fit, quod, quando Volu-inus ultra Mundi fines a nobis postos Nihil concipere, convenienti legitimo conceptu, fieri non possit, quin semper extensionem adjungam is Mundo ultra sines quos assignavimus, cum ipsum Nihilum sine ex tensonesiacile concipi possit. 2. Non potest autem dici, hunc Conceptum a nobis esse ictum, similemque eonceptui equi alati. Nam quae sic a Veiatessunt ii ista, etiam ab ea possunt dividi, qtiemadmodum quam facile positi in cogitare equum alatum, tam facile etiam equum non alatum concipere licet, quod hic fieri ncq iiit. Mundum enim sine indefinita extensone, id est, cum terminis rinibus concipere non possum, sed semper ultra illos fines aliqua extenso pota concipienda occurrit.
87쪽
Carteium loquentem audiamin infinitam extensisnem imateria repi tam ac conseqtιenter infinit in Mundum credere oportet quod o patere, inquit, expreμι meis verbu art. 2. hi vi capiti in sine , hoc est praecedente articulo I 39. Mundum enim line incleti trita extensione, id est, cum teria
iiiiiii xiinibus concipere non possinn, sed seinper inritillos fines aliqua extensio porro concipienda occiiiiiix, at, oppositimis uisus, i, indo. Suram exicissionein inibiseexu , -- sine ierininisti Gibiis,M ' H-Resp Reptus ille venis est Indefiniti corporis, non vere Infini ii, quale mundum non statviri MCaninus in locis supra visis non soloquitur, uti hic loquens introducitur, nec in in me illain sermulam in ipsius scriptis observasse. . ea vero verba habri e sensunt, quem tri
sui eis adversarius, non pollunt. Nana quamvis non possim munduli concipere cum terminis uinibus. set ante propterea noli ab eo remo veo, sed an habeat nec ne in medio relinquo, di tantum, naturam humanae meruis esse talain, ut nullos in Mundi conceptu reperire possit. Poteste M Muai sis, is ego non immitis seu ut triangulo messes iiii, Oxatum ego nee asisse- invenit. Indefinita ergo extensio est, non infinita, in qua nullos possum concipere fines 4erminos; Infinita, in tua eruam postire cognostin. nullos esse vel es e pos
CXLI. Exe. 2. At siem anmbtiaret omnia, totum nempe mis=1dum,mmamandi corpora, excepta unica Terras Peletian is De insolam Terram creasset, ilia reprea essetfinita, prout jam Ut ror in 'ippe, interim tamen nos sempe aliquid ustra fuissema concepturi, quemadmodum num facimus, ι
gme,quanta nunc est, aut annihilatione omnium munm corporum, excepta terra, concessa , suturum suis et in nostra mente, nos equidem ignorat ius, sive non cognoscimus expertirientaliter, quia talein ideam nos nunc non habemus sufficit ad nolirae sententiae probationem , quod nunc itura nos talem habeamus extensionis ideam, ut Ius nullos noinvenire queamus. Quod si ergo Deo vel omnia corpora in Mundor Tenam alvillulare liboci, vel sum rata creare placuisset.
88쪽
rania magnini sine&huri praediram, quanistam est, ni prorisIAD 4 Ter finitam ad eam nobis iuditur si re ne saltero uir, silieni nunc id nos concipere non posse certiini IL Atγe hae sunt Fκ-ceptione , me a nobis ipsa fici natae aliquando ronoraui injec
XLII. Inst. I. R. A. p. r6. Sim is casu terra istia inita erit, D
s risi limo NuMMη ν Um-μο - 'Utoi Infiniuili , cliuinia Resp. Ego vero tuam sequelam non admitto. Dico quidem, inae non habere Mundi laeam sinit M. intellige obiecti , muli subjecti edi formal.er omnes Ideae in mente nostri sunt finitie) sed indenons, quitur, illa Soadem esse Infinitam, cuin detur tertiunt, nen madet indefinita. Itaque qlioniam ex idea iudicium sorino, assero, non Mun dum esse Finitum, nec Mundum inis Infinitiis, sed eumella Indefiniis
CXLIII. Iris . 2. R. A. p. I . Cinnati, certum esse, nunc os id com
ascendant, quod vel exinde patet, quia spatiatinaginaria ultra mundum cujus finesse posse concipere exit uiram, concipiunt extensa hoe est, re realia. Nod autem secundum ideant bai non etiain mundum In , defitutum iudicem, ipsoriin aberrationi est adscribendum, qua sit, ut ad
id,quod in seruetipiis rem iunt,non satis attendam. 2 Queinadua iunauton nonsequitur so*hride singuli homnes tabest notitiam infra i , quodcoruras inianos uuiit Res rati, etiam onures singuli homines Deliin existere iudicant chridati Atticos quoidan mi 'ecularixetales, qualis Vaninius mari non possit ita etiam non procedit, si omnes hommes habent Mundi idem Indesnitam, Do
89쪽
terim tamen posito ficto isto casu, ex veracitates colligo nos Libin viros suisse deam Mutidi finitant; quae optime inter se colaatrent CXLV. Inst. q. B. p. a M. ude nucleum argum inreta πe helemm inquit, si quasses posita sola terrarοι G, 6-lgura, quam nanca bet, mostatium acarum daretur cencip posse e ιαμ imaginaria extras.
. Re oris, vos ignorare, quidsviarumsu et is 'amm erat id moro reuior, sed an impluam contradicti-- ,--i - ---Resp. uestio est, an posta ista annitulatione cognituri fuissemus Mundum finitum, ad quam respondeo: Cum non habeamus Idom nisi
Mundi Indefiniti, non vero Ideam Mundi finiti, nos ex ista idea id non possc cognoscere, adeoque id hoc respectu ignorare sed tamen , posito isto casti, nos ex veracitate Minfallibilitate divina colligere posse, Deum nobis isto casu inditurum uille Mundi ideam fit itam, ut ita nihil ulterius concipereinus, adeoque,non ad spatium vacuum S extensionem merc.
hilaenariam desa ei mir--Αdversarius, etiam posta Tri, inde tamen si uimini Hie idem ultra eam spatiatinaginaria comcipiendi, adeoque Munisi indefiniti, prout necessatio hoc exinde cons quitur; quo ponto, idea non e respondebit ipsi ei, adeoque si esset
Deo, ut supponi debet, Deus non posset non caiisa erroris dici, CXLVI. Sed adhue alia nobis proponuntur solvendae quaestiones, posita sola terra rotunda,4 reliquoruni corporum anni hi latione nimicum, an Dein tum non posset aliam Terram ejusdem Rura creares si non , - sin illa hila cyc. B. p. 33 quos nodos luendos esse putat. Resp. I. Cum nunc habeatrius Mundi Ideam Indefinitani, non pes
simus talia percipere,adquetales quaestiones respondere, sed prout an tradictum .est, i Deus niundum creasset finitum, etiam eius svitam Ideam indituram fuisse, ex eius veraestate collisimus a. Adde, quod prima quaestiost plane inepta Nempe supponitur annihilatio omnium corporum excepi Terra; non ergo potest quaeri nisi ineptὰ, n Demnuit, hoc est, terra non annihilata , sed aliis omnibus corporibus nonnset aliam terram ejusdem figura creare e Si enim terra supponatur non
annihilata, quomodo quaestio institui potest de alia in us locum creanda CXLVII. Em 3. B. p. a 3 . Indefinita, mim risis ratis idea, vis Ulaim,s iis institit uilis Ui, qui ο---1ueptin suos illo'
90쪽
v vero Deus ut justus Pudex non aliquando immitteret hominibus spiritum erraneum ui illis, de quibus Ech. XIV. 9 ct quasi non Cartesium, hominem superbum qui jactitabat, poste se attenta4 saepius iterata meditation es-ficere, ut habituna vendam NON RRANDI acquirat, imo fieri pla- NON POSS T, tr terret, qdit . . p. I. etiam in Philol illic in perversum sensum tradere potuerit, O revera tradiderit, cum in materiis fidei nec verbo Dei, nec sana rationi audire dignatus fuerit. Nunc sequimini, non ductum verbi Dei ac proinde, quam dudum locostellarum fixarum luminis Prophetici illum Planetam siquendum νοbo proponitis, vos non errare est imposibile. Resp. Pudeat tantae virulentiae Ecclesiae pastor ciri, quem mansuetum esse oportebat; lauius assevcrationis eiani, qui Cartesium Scepticismi accusat Cartesius latuit: I. Omnem perceptionem claram esse a Deo, utpote cum sit aliquid bonici et omne judicium debete esse conforme isti clarae perceptioni. 3. Si judicium ei sit consorine, ut np. judicemus tale esse, quod revera ut tale clareri distincte percepimus, nos non pol-
se falli, cum ista clara perceptio sit a Deo, sitque Iudicii usus legitimus, ut judicemus declare& distincte perceptis. Quod si igitur polsci fieri. ut legitime adii bentes facultatem judicandi, quam lacus dedit bonam, faller cmur, non possct ulla esse certitudo nec excusari Dcus a deceptione. Si cnim potest fieri ut saltaris in iis, quae clardis distinete percepisti, quaero per quid certus sis, tectiam nunc non falli, in omnibuς iis, quae hic scripsisti, quomodo certus eris ullam tuam propostionem alc prolatam in tuo libro, sic veram pCXLVIII. Quaero porro cum cathedram Ecclesiasticam conscendis, an non clare Vistincte percipias, id quod es enunciatii rus nomine Dei, tanquam articulum cognitu ad salutem necessarium, esse Dei
verbum, ter consequens & tale judiccsci si non percepisti, nec judicas tale, qua confidentia ergo tale dicis, Mut tanquam tale recipiant audi- torcs, mone, si perccpisti tale iudicas, quaero , an in illo tuo judicio possis selli Si non ergo certum est, nos non falli in iis quae clare S distinet dicrcepi in iis, aut nobis des aliam regulam , qua de re aliqua certismus revera ab hac diversam si possis alli, eo ipso tibi in reliquis nulla in habendam fidem assercs. Egregie eulald in Judicio de Fidei Catholicae regula Catholica Eum characterem, inquit omnium nostrum annmis impressit Veritatis aternia prases, ut quoties aliquid clare pervicitnus,spo uassentiamur, nec ullo modo dubitare queamus, quin i verum. Vides ei so, Cartesium non actitasse, scd vere dixisse, posse se attenta saepius