장음표시 사용
131쪽
parativa locum, ines Terra ad Ceolunt si innovisti illistis, , A ii pressi, sed iisn tablata, quassiis
rei potui a quam Terea . . Psi v est plane α ροςAμotinam ne qui dein yAc lunes Terra opponuistiit, sed loca Terra depressi raa salii lata nemo montibus. CcX L. Coronidis Ioeb respondebimus ad ea quae II. M. p. 30. ovoluitiis imis, inquit, ni tum si enisu usu Christiper ban Omoneta evertι. Cum enim Christus non hinu sed claro die vinntibus api flati. Act l, p, Io Il. yastenderit, suae caput ad Salen erectam b.rbuit,
q*ι si mimo malis erat , mnastodisse chriflin , sed descendisse diceη α' CCXLI. Resp. Nihil est periculici quis non novit id dici stirsum , qu l est iupra capita nostra, d-lam vero id P quod est sub ρωρ nomis Miae enim deterinhiatione, loci quale, sunt, dominissimili , si inis deorsinn, ante Ae Hry omnes desumtie sint a parti h 33 rporis nostri. igitur quum habuit ei ut insui ad solem, eo μου
distribuit ascendisse quia in tukille versus rem locunt procedit, quem caput respiciebat. Quod si Terra vel ibi collocata esset ubi nunc inplupiter, nihiloi inussulsum id esset dicendum . quod esset furer capitibus hominu in in m a d entium . At vice veri a deorsum . quod sub
pedibus. Talen aut ei continuniter esse acceptionem vocabulorum Sursui & Deorsunt istere possiimus ex Platone in Timaeum , cujus
verba hic adjungere libet. Sed illud dictu abstuduni est , esse duo quadamiora mitura a se invicem longo intermii di=ηcta θ unum quidem deorsinis 6cari, ad quem l .cho ea defremitur ia, quacunque molam curare dum oris rabem: alteram .siuisium adquiem xi inimi m. mmm . Camouin merum omne rotundimisi, quacui: Ameri asiad: lamia exuenias. soli, folliser esse oportet extrema. Medirum quoque, qualibin Ilineis ab extremis utrinque distans, Dre one α' omnia respicit. Quinam igitur itae Nutidus dispositin est siquis dictorum quicquamsursum esse dixerit vel deorsum,
non injuria errare videbitur. . A diu enim Ioctu in ipso neque sursum neque deorsum dici debet , sed mediiιs. a. Qualia vis autem non diffitear, Otulia alicujus Corpo is versis ce'truit dictic se ejus descensum , quem ad modum martesitis loquiturari eao. Pp. Part. III, satis tamen clarum , Seripturam potius rationem habitisse locutionis istius communiter receptae, qua id, quod capiti nostro imminet, fusum dicitur,1 quod a pedibus nostris calcatur. εο tui, vocatur . 'ἱm alterius nisus a com-nauni loquendi constetudine remotae, ae non thisi iis ustam, qui phil
132쪽
sophice rerum naturas riniantur. s. 'bia dicimus, Solent esse in imo Mundi , sed respectu motuu in Planetarum centrumcbtinere aestina a mus, non quidem Geometricum , sed Physicum a medium niundi , quod advertarius vocat imum, indeterminabile esse profitemii . . Terra ipsa habet vorticem is cella in suum, quaqua versus sibi circuni datum. cujus ambitus Supra , centrum Infra dicitur. Qui igitur clica vel supra Terram versetur, omnes Coeli vortices corpora supra se halint. Et sic Christus ascendens, omnes alios vortices, ctiam Solem supra se habuit. At ipsa Terra cuni vortice suo in vortice Solis in orbem circa Solem, iri ei delationi pro centro est, delata , si appropinque ad Solem, descendet; at non ea causa corpus, quod a Terra versus vortices Coeli alios quoscunque ipsuntque Solem seretur, nisi tum demum culti inrti-eem Terra egressum in vortice altero ab extremo ad centrum vergere
Cc XLlI. Denique addit ibidem, cum infernin damnatorum a plerisque Theolagi non sine magna ration in imo 2 a sedibus Beatorum remotis imo οἰοε se statuatur scriptura inter haec magnuin basema ponente Luc. I 6, 2o, abyssum , puteum, stagnum, tenetras exteriores pasti calamitosum illi mlocum vocantes sequetur juxas' leniat 'pernicanorum, infernum in ipso Solo esse , quod qua verisimilitudine positasseri, prudentioribi expendendum relinquimin.
CCXLIII. Resp. Ubi sit infernus, nos anxie non disqui limus, sed
potius laboramus omnibu modis , ut Christo vera fide adhaerentes ab eo tuti reddamur. Pontificii eum in medio Terra statuunt,quod quamvis non omnino sit absurdum , tamen est incertum. Sed non sequitur, eum fore in Soles; nam an Sol an Terra vel quodnam aliud corpus a Coelo Beatorum sit rem tissimum quis dixerit 3 Fatemur ex loco Luc. I 6 constare, valde remota esse, se invicem Coelum Beatorum Infernum, sed potest esse aliud corpus ab isto Coelo adhuc remotius, in quo tamen non necessarid insanus collocandus.
133쪽
De situ, ordine praecipuorum Mundi corporiani inter se Sententia Cartesii, Copernici col lata cum sententia Ptolemaei At Tychonis Braherecitatur, porroque origo de vetustas ejus exponitur. ccxm si diExtensione Mundi ex Cartesio actum, atque hac
occasone etiam de sius Extremo MMedio censendunt rix recta ratione determinatum. ut autem Indesinitamistim Mundiextensionem Caraesus ex idea nienti ii ista per legitimum eruerationis usum derivavit, ita etiam de Ordine atque Situ corporum Mundi praecipuo n in oculos ineurrentium ita disseruit, ut ex Principiis primis viarinia evidentibus per legitimas Consequentias illum rite deduxerit. CCXLV. Atque primo commodissime omnium istam Mundi m
teriam ita dividit, ut totuni illud spatium, quod complectitur solem omiminibus Planetis, primino corvis appello, iuri innerabiles vero urtices, qui gyrant circa stellassos, ad secunduli reserat,& denique. vlam id ulti istos duos coelos reperitur, pro tertio babeat. Ude Poc III art. 14 Dein in ipse primo Cogo . cuius constaratio marina
ad nos spectit, cum Copernicoralem ordinem corporum in eo conteii eorum constituit,ut Solem in medio collocet, quem arctiori ambitu ci cumit Mercurius, laxior Venus, tertio loco Terra cum suo satellite Luna , quarto Mars, quinto Iupiter cum suis quatuor satellitibus, sexto Saturniis. Motun porto sive Delationem diurnam I errae tribuit, duiri circa axen suuin quotidie convolvi docet. In eo vero a Cc rnico dis.
stri, quod quamvis Sol ab ipso ponatur in medio ista a circumvoltistionum Planetariim, non tamen in medis mundi; deinde ubd stellassxas non in una aliqua sphaera collocet, sed hinc inde alias magis, alias
nimis , sole removeat. XLVI. Ab hac dispositione corporuni coelestium recedunt duae sententia celebres, q-rum prima est Ptolemari , qui in medio cu
cuinvolutionis Planetarum ponit Terram quiescentem , eirca quini prox in E volvi statuit Lunain, quam anipliori orbe excipit Mercurius. atque hunc an ibit orbita sua Venus, ultra quam quarto loco orbis soli quinto Martis, sexto Iovis, septimo Saturni, octavo sphaera tria minenti collocatur ista bos Planetas omne circa Terram deterris Digiliae by orale
134쪽
huit ab occasu in ortum alios citius , alios tardius duna oinnes interita a primo mobili ab ortu in occasum rapiantur. CCXLUII. Secunda dispositio est Tyclionis Brahaei nobilis Dani,
qui itidein Terram in medio mundi collocat, atque circa eam tria mobilia ferri statuit, proxiine Lunam, postea Soleiat, tertio Firmamentum. Circa Solem vero moveri dicit quinque errantes, Mercurium proxime, dein Venerem, sed ita ut illi duo suo circuitu Terram non intercipiant, hanc consequitur Mars, ampliori ambitu Jupiter, de adhuc ampliori S turnus, sed ea lege, ut suis circumferentiis QTerram cum Luna complectantur, ii omnes, dum interim propriis motibus circa Solem moveantur a Sole annuo motu circuitum suum circa Terram absoluciate,simul circumvehantur.
CCXLVIII. Prior dispositio Ptolemaei jam communiter reiicitur, quod non latis fiat per eam omnibus Phaenomenis, experientiae repugnet. 9ippe secundum istam dispositionem saepius Mercurium Venerem ita constitui oporteret, ut Terram inter sed Solem haberent positum, quod evenire,nunquam est observatum Deinde explicari non possunt phases Veneris experientia confirmatae, quippe qua deprehensa est augeri minui lumine suo ut Luna, plena apparere, tum quandosa pra Solem ascendit, nova vero quando inter nos , Solem est interposita, cum secundum Ptolemaeum supra Solem nunquam ascendat ut nunc alia absurda taceam, quae hanc dispositioncm comitantur. CCXLIX. Controvertitur autem praecipue de Trchoniana pernicana hypothes Utra nempe cum natulae Principiis atque adeo, ritate conveniat Atque de duobus imprimis disquiritur Primh,Utrum
Terra circa Solem deleratur intermedia inter Venerem de Martem, an vero Sol circa Terram circumducens quinque Planetas Mercurium,V nerem, Martem, Jovem Saturnum Dein, Utrum vicissitudo dicit nostis contingat per Firmamenti Motum diurnum, an vero per Terrae conversionem circa suum axem
CCL. Quandoquidem ergo prolixius de his quaestionibus agerem
bis est constitutuin, ab ovo, quod junt, rem exordiei nur, ac examinabia linis primo antiquitatein sententia Copernicianae 3 originem deui latum Controversia: rccte Armabimus per terminorum legitimam expli
CCLI. Ex Veteribus jam diu ante Pythagoram hanc sententiam Numa Pompilio adscribit Plutarchus in Numa, quem dicit, templum rasa rotundum fecisse ad imagin Umnsi, lue medio uia consiliuisse attr- num
135쪽
ara CHR. ITTI CHIIuum igηem, ut solari jηis suinbolum. Numam autem ante Pythagoram
vixissetellis est Cicero lib. a. de Oratores Et referta quodam Italia Pythagoreorumsuit tum cum erat in hacgente magna lia Gracia: ex quo etiam
CCLIl. Fuerunt autem cste Laertio, duo Philosophiae Principia. unum quod ab Anaxiniandro, alterum quod a Prthagora fluxit. An ximandri praeceptor sui Thales, Pythagorae vero Pherecydes Appellatumque est id Philosophiae genus Ionicum,quod Thales ex Ionia tueritis Hoc autem Italicum, quod illius auctor Pythagoras in Italia ut pluru
i modo batus sit. Haec Princii diseria Plutos vita circa
hanc lententiam in contrarias partesiverunt. CCLIII at Aristoteles lib. 2. de cinis cap. a. docet: 'εν--Mῶνα φαm,τl- , -Fαρο- ου - κλω φερομινι--λτο Amis
Liv. Pythagoras ipse, quamvis tria volumina scripserit, teste Laertio ex Heraclito Physico, de Institutione, de civitate, de Natura,rimen quoniam isti libri interiemes, de ejus dogmatibus non nisi ex Plathagoreorum placis quicquam colligere licet. Hinc saetiam, ut Archimedes libro de arenae numero dogmatis hujus inventionem adscribat Α-ristarcho Samio, quem tamen probabilius is, id ac terraneo suo P phagora accepisse.
CCLV. Caeteram qui ea disciplina Pythagorae ruerunt profressa
136쪽
CONfENs Us VERITATIS. 23 idem dogma cum suo magistro habuere commune. Hinc de Philolao
ita Laertius opinatur aratem, omnia hamonia ac necessitate seri, terran juxta primum circulum moreri dicit. De eodem Plutarchus deque ali: Pythagoricis sic l. s. de Placitis & decretis Philos scribit Cateri scilicet Philosophi dicunt terram manere Philolaus vero Pythagorein 1cum ignem verti obliquo in circulo, similiter Solio Luna Beraclides Pont , cphan Pythagoricia cient quidem Terram, verum haudquaquam promovent, rota Persinstar cardine suo ruram ab occasu ad exortum circa eam volpi Cicero in Lucullo dein dogma Nicetae sive Hicetae Syracusiod Platoni libuit; NDceta , inquit, Syracusim ut ait Theophrastui, Coelum, Solem, Limam, Stellas, supera denique omniaflare censet, neque prater terram rem ullam in mundom vera: qua cum circiun axem sesumma celeritate convertati torqueat eademesci,mma quasi flante terra coellam moveretur, atque hoc etiam Platonem in Timaeo dicere qui amarbitrantur,sied paul obscuriis. De quo sic leges in Platones Terram autem altricem nostram circa polum per umverbum extemsum alligatam diei noctisque sectricemo custodem esse voluit nec non primam antiquissimamque Deorum omnium, qui in Loelo sunt genitia
CCLVI. Dogma hoc ipsum si periori seculo fulcitavit Z irustravit Nicolaus Copernicus Prulenus, Astronoinus insignis, uti clarum ex er ditissimis libris de revolutionibus coelestiunt orbium conscriptis , illique dogmati tanquam fundamento superaedificavit explicationem phae nc menorum coelestium, quam longe expeditiorem faciliorenique reddi dit, sublatis infinitis orbibus apicyclis , Ptolenia: O Astrononiis aliis invectis. Hunc seliciter secuti sunt Maesthlinus. Replerus, Galilaeus de Galliaeis, Guilhelnius Gilbertus Anglus, Philippus Lansber iis Scalii multi, ut Glariss Dii Antonius Deus inpius in sua Disseitatione de vero systemate mundi, quo ad motum torrae diurnum circa suum axem. Novissime vero Renatus de Cartes hilosophorun fficile primus hanc sententiam ita ex Ficuit, ut difficultates, quibus sentcntia Co- pernici premebatur sustulerit, uti nos in sequentibus ex eo dabimus d
CCLVII. In contrariamiverunt sentcntiam illi, qu: Ionicum Phil sophiae genus, ab Anaximandro Thaletis discipulo ortum, adoptarunt, quales fuerunt Anaximander , Anaximenes, Anaxagoras, Alchelaus, Aristoteles ejusque sequaces, Stoici item, Hipparchus ito lenuaeus omnesque Ptolemaici, uti Tycho Brahaeus, qui ex Ptolem ico S. Co-
pernicano systemate quandam fecit mixturam , ut in princi se huj cap tis videre est. Q 2 c Λω
137쪽
CCLVIlI. Terra nomine intelligi potest . globus ille ex Terra & aqua coinpachus ab aere coelo distinctus. 2. Ille globus una cuiniuis corporibus, quae se extetidunt usque ad concavum Lunae. Hi, autem modis Terram accipi possed delaeie MaiiDonides More Nehochim Pan. II. cap. 3o etiam te latur, cujus verba ram ct im sciendum ibi.
i m. quia vacatur Terra. Docet mi hoc plura, lana docis, Et terra erat informis Minanis. S. tenebrae erant luper e δε μ spiritus Dei incubabat in superficie aquarum. Mista omma Terrae
vocabulo complactιtur. Et paulo post Et vocavit Deus aridani reati Temram. Atque hoc quoque est secretam magnum Quotiescunque enim dictum se Et vocavit Deus lic vel sic, dicitur illud ad distin uendum rem utram ab aliis, cum quιbin commine nomen habebat. Ideo hunc versum tib exposui;
In principio creavit Deinsuper inferiora, ct βιρ- is per Terram,oju primo it nuntio quando videlicet dicitur, Deus creavit coelunari terram Augιndae si eriora, hoc est quatuor Hon tua, o per terramdewidulis ci vocavit Delis aridam, Terram, Terra instrii ficta CCLIX. Motus ab Aristotele definitur,o-dsto reo em ἔδωμι--λ-ῆ-. Sed quidlila -- m, cum etiam antia a dicatuLω τελεχειοι, liiiii liter actio hoc nomine insignialutis de aliis rebus hoc vocabulu D usurpetur, irono uni satis convenat intcranterpretes,ut vide tur Arithoteles rem destinasini non satis constabat, Obsculo vocabulo voluisse occultatam. Atque ii υτιλέχεια hic designet actum, ut pleriquae interpretes volunt omnis actio erit incitu, Nam an non omnis actio,
qu aindiu durat, sive quamdiu res est in fieri,est actu eiu , quis 'remi ist, qualem, se aisi omnem actionem esse in in absit uni est, ouid enim de creatione dices qiud desitissimone Misis actionibus divia
138쪽
locis . Resp.r manere nihilominus, quod sit obscura delatior niti, atque adeo careat proprietatibus bonae definitionis . a. si motus ita generaliter accipiatur, nullo modo differet ab actione; quid autem opus est vocabulis uti ambiguis, cum propria sunt in promptu 3 prasipponitur,c se alias notus species, quini salsum esse prolixesostendi posset . si
CLX. 'ed longe clarior est definitio nostri Philosophi, qui Princip. pari s I. artis is ita Motum definit, quod sit νMsinis um- partumni rati , ct tanquam quies emi spectamur, in rimium Murum. Ex haemii, dunnitione natura Motus recte agnoscitur, cum omissi, anteco dentibus4 requistis ad Motum, praecise rationeu se aleni Motus
Oileiulat L LXI. Nec aliam naturam intus reperiemus , dummodo ad rem ipsain attei id alitu, Simili enim modo August. lib. a. de ordine cap. 6 Cumnos definire, quid si moveri: quodsipotesfacias cte sua cum diu. essent, puer dedo tio, cuι ι dederam in negotti, cucurrit ad nos, o horam pra χιι esse nunciavιt. Tum ego: Udsu , quam, moini, non desinire
sophi seqtiemur. CCLXIl. Reddit autem Cartesius rationes ob quas motuin v verit traiisationein , non vim vel actionem quae transfert; quarum prinia est, ut ostenderet. ιllιιm semper esse inmobιli, non ιn movente, quia has
duo non satu accurate folint distingui secunda ratio est, ut pia una faceret. motum d saxa esse modum re moluiu, vel mota, Mn rem aliquam subsu'
CCL L proclives em admo ne se immines adeo indem dum id, quod est in mobili , cum eo quod est in movente actionem tribuendo mobili, cum tribui debeat moventi, pater i. ex defitia Aristo supra via, qui motum d sui per actum , ex eo ii od vulgo rebus ovibus linque motis insitus,totus nescio quis assignatur v. g. coelis de si adse movendum in orbem, rebus gravibus adtendendum deor-
139쪽
cum movente confusio. CCLl V. Nec minus vulgare est , motum concipere tanquam rem siquam subsistentem , unde illae definitiones Masus est formam motoi pro Scal exerc. 28. Vel ut alii Motu Uforma sueus aut Moim est fornia, quapuccessν per partes acquiritur. Et inde respectu coin munic tionis motus tactu nobis talia oboriuntur. I. in genere, non videtur nobis rem unam posse movere alteram, nisi aliouid ei communicet,ade
que, si corpus A motum impellati, ut B quod antea quiescebat moveatur, vix possumus abstinere, quin putemiis corpus A communicare aliquid empori B, eo quod etiam post separationem a corpore Aco 'pus B pergat ulterius moveri. a. existimamus saltem in proiectis ali quem vi pulsum concipiendum, qui iis a nostra manu communica
CCLXV. Sed si ad Cartesii definitionem 3 rationem secundam ,
quam adsere, animum advertamus, nos sicile ex his omnibus ex eabiis mus inod enim attinet primuma Non opus est , ut aliquid aliud hie inquiramus praeter ipsam trai lationem , sed suscit, si consideremus illam communicari , non aliquid aliud. Sicuti quando cerae confertur figura quadrata, non opus est, ut aliouid aliud inquiramus praeter istam deterininationem extensimili quamatam. Quemadminum autem
quandod corpiis aliquod ex eo in ceram alia figura introducitur, eo ipso priorinnitur, ita etiam me, quando aliud corpus impellitur , eo ipses vii motum uni deperit redebet, in totaliter vel ex parte, inquantum scilicet communicat; quando enim corpus A movet orpus B, nihil aliud corpori B conin unicatur, quam transatio, quae non est concipienda eadem quae antea , sed nova. Est enim motus talis natura,veasndue muterii su qtie continuo alius alius. Dicitur tamen eadem communicari, respei tu habito ad ejus quantitatem, eo quod Deus eandem mollis quantitatem conservet in corpore B, quam corpus A habuit, antequam dicerctu sum motuin communicasse. Ad secundum quod
attinet, dico impulsum non disterre a transatione ipsa, nisi hactenus,
quod impuviis respectum habeat ad bsequentem transsationem ut ita impulsu, nihil aliud sit, qualin transatio ipsa , quatenus esse iii habet ad aliam Lincuriiram. In proiectis autem ninil aliud fit, quam
ut ponamur in fluido versus aliquam partem eorum motusa manu determinetur, simae etiam determinato aere versus eandem undent ciecta tamdiu manent in isto statu motus, ut istam partem , ad
140쪽
quam sunt deternii nata , donec a gravitate deprimantur, atque ita alio versus determinentur et quo facto in Teiram descendunt , motu naque suum cum eius partibus Maereritioque circumstante communicant.
CCLXVI. Egregie vero Aucitor libelli definitoti infinito, Anno 16si Amstetrodami expressi, ostendit, vim illam in corporibus motis praeter respectum ad motum, nihil esse, nisi quid imaginarium. Ita enim p. I 6. 47. inquit Attendam quase hi nempe qui vim aliquam
praeter motum rebus motis tribuunt ad motum ambulantu in navi, qua celerrime veloo aqua vehitur in contrariam partem ad quam ambulans tell-dit liquet non cum majori licuitate ambulantem in contrariam partem sem
i, quam si navis plane quiesceret: at sibi vis aliqua praeter illam mutatiorem situs statuenda eset, ita navim impetu perpelleret ad lineam , qua ambulans reccedit procul dubio majori conatu vis esset, ct incassum laboraret homo
contendendo in contrariam partem ei ad quam navis vehitur. Considerare alitem hic oportet , navim non a vento agitatam , sed flumine placido existente a remis tantum impulsam , ne objicere possis , sentire aliquam resistentiam vcnti navem impellentis. Postea vero etiam causam reddit hujus hominum praejudicii, quando inquit: Cum autem videamas res m tactanta viis impetu objacentia sibi corpora depellere G comminuere, indι male concludiatur, vim aliquam ab hac mutation continua Osuccessiva situs distinctam ese cum ipse motu sit, qui perflua impressionei es clus in anima
sese distinguens ab aliis rebus vi atqite potentia a nobis vocitetur. Non itaquerim negamus esse in natura sed vim illam ipsum mutationem futu esse dicimin , qualem bactenus descripsimus. Haec adscribere volui tanquam praeclare rem istam declarantia. CCLX vll. Ex his patet, attentione singulari opus esse , si naturam Motus bene intelligere velimus . noque frivolum fuisse Cartes institu- tuin, actionem a motu sollicite distinguentis, uti R. St. p. 17o S. L. p. 29o opinantur. Vcra quidem est distinctio, ut actio tribuatur motui, quatenu procedit ab agente, o passio quatenus recipitur inpatiente, uti Clariss Heerebori in disputatione citata docet Med hoc totam rem de dinficultatem, ad quam Cartesius respexit, non exhaurit , neque etiam ab Hecrebortio in eum finem est adductum. CCLXVIII. Donnitionem 1 lotus an as traditamin probatam Cartesius art. 26. porro sic declarat. Quippe notandum est, m ηο ηρ in hoc prajudicio laborare, quod plus actionis ad motum requiri arbitremur, quam
ad quietem. Quid praejudicia sint,4 quomodo in nobis formentur, satis docuit Culcstas P p. I. i, 2 73, 4. vel ipsui non .en ostendix,