Christophori Wittinchii Consensus veritatis in scriptura divina et infallibili revelatae cum veritate philosophica a Renato Des Cartes detecta, cujus occasione liber 2. et 3. principiorum philosophiae dicti desCartes maximam partem illustrantur cum i

발행: 1682년

분량: 493페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

381쪽

366 CHR. ITTI CHII a se rei Mivionem inerioris probationis,nec recytator ut ipse contrario, probet, Dico igitur,ex precibus Jose, non posse inserti sentem iam oppositam cum potuerit fieri, ut Josea veram causam vicissitudinis

diei ignoraverit, cujus contrarium ostendendum ei, qui hui argumento firmitatem velit conciliare. DCCCXIX. Ad secundam observationem Exc. I. B. p. Lys. Ninrantum referriscopumgeneralem Iosue, respecta proloriatims diei, sed etiam modum fνe remedium, quo Erolangari petebat, videtistatimem Solis o Luna:

indum aut fuisset perno rasi ari---im -ο- -γurat. Similei κ.M. p. in Inpetitione Pstia c. quae via deat euiora . . R si de vero probabitis,4 Joseani petiisse ut hoc dio, nem e perritionem Solis & Lunae dies prolongaretur,4 a Deo hoc mediis lud factum sui se Dicetis ex illis verias Solsa, o Sol petit. Verum

sic petetis principium iro certo assiimetis, quod est in quaestione Dico itaque, cum sormula receptae de vicissitudine dierum di noctium loquentium sint: Solem morer Solem progredioc. quibus tamen sapie tes utentes Gul aliud denotant, quam illam vicimtudinem, variationem situs corporis solaris, quamvis praejudiciis occupati exprima institutione etiam cautan istius vicissitudinis mam monotente non r-tuisse nuruuluin circa vicissitudinem dieruntur noctium abiun aliter stimone vulgari essuri,&ut Arines circa miraculum adhibita opponeretur sornuilae, qua naturalis res constitutio exprimitur, qu in usoldicatur stetisse, ad designandum, diem miraculose suisse prolongatum. DCCCXX. Exc. a. M. p. ir . Si istasemausa afuisse , tum in Histicum alia a tofi oesicile tuisset est necusari debuisse constitui, poniisset

enim eadem opera in hunc modum locutrufuisse: maneat nολι dies. Resp. Per formulamissam, quatenus a Sp. S. suit adhibita, nihil salsum suit expressum, ut saepius ditium, ideoque nulla erit necessitas, qua

re alia uteretur ' - ...

rem quasione nati quamn eis populo Dei. Resp.His antea verbis iuera usus, sed quia video,haec verba eum verno

382쪽

bus, quantum potui,in Uraseu Veritatis commutavi. Nemo vero nisi si initis adversario dubitaverit, an etiani illa res accuriste examinandae, de quibus nulla est controversia, ut accurate habesntur cremiae: pores missis, ut res, quaesii controverca promiscue a quibus iriai Rusciis consiletudine recepta admittilptur, non minus examen requirant, omam quae controversa sunt. . DCCCXXII. Exc. q. M. vero p. I cerierit tum te uitios P vi quidstiae fis vici itudinis dierum is troclium accurate Psuco exami- ret, sed, inquit, ην pinsumst, cum D. S. 36li ,ham1Ormulam prorum

Resp. Ponamus hoc, quid inde potuit illa sermula ipsi suppeditaria Spiritu Sancto, in quantum formula solita inter homines communiter de ignat prolo'gationem diei quod hic sii fui. Exc. s. B. p. I 6. -υesse sevu'stristat.fnrisei et inoboencstriuii Deum iuuecturum si m metuis , ινι stum. qua vis eam exprimeret: rationem assur,plane c. gravem PD, quit, proprie non Deum, sed Solemo rati me allocutus ' Resb. Qias vero dubitari possit, quin verba haec Ioseae tacitum votum habeant inclusiim, quamvis per prosopopoeian ad Solem suerint directa. Quis neget, Apostolomni verba, quibus allocuti fuerunt eos, in 'quibus miraculum patranduria, in se continuisse precationei ', V. g. quan do Actor. xi v I o Paulus G. surge interis tum rectru aa virum LI-stris pedibus captum DCCCXXIV. Exe. 6. B. v. a 36 Qροηδε vero Ustoriographin sacer commeminis raculum,in eo insistens, quod 'terit ma tan rem refert

realem. a. his verbis ab hiltoriographo referri, hoc'est, doceri testimonio firinati causalia prolongationis diei. . Solis motum esse veritatem. . esse sententiam in universo Dei populo etiam Prophetis cccptam, cum de eo non constet; quod tamen, etsi verum esset, nihil nobis inconse

DCCCXXV. Exc. 7. M. p. 26. Ideosormula petitionisi ua non rnutavit v. S. quia per eam rem ram myrimi linias, adeoque μή in πιμ

383쪽

Res meo non mutant quia sermula erat talis, inter honuites debebat exprimi miraculum prolongationis diei, piamvis si eam et aliquis a praeiudiciis nondum liberatus, praeter veritatem inani genera-iem, quam solua signficavit Spiritus Sanctus,etiam pratuitatum fuisset

consignificaturus. DCCCXXVI. Ad obsereationem tertiam Exc. I. B. p. me

hac responsi e nihil novi adferre. Quod lectoris judicio relinquo qui facile perspicici, quantum differant inter se, Historiograpbum e perba illa tantum signi casse prolovg tionem dici, ae est e tor responsio.&, solemtis fossa re pectu i tui, nempe siluin i vanasse, quae in posterior Κ pleri DF carini, quam non addiWo pro auborearem , mole oui nullius hominis auctoritatem tanti putem, ut propterea aliquia in Plu

i inhicis VH Uieologi is futiae negandum censeam, sed seria existimem, non in ovilia cum verba istius loci sic posse eq.

DCCCXXVII. Exc. r. B. D. p. 23. Bona esset responsio dam δε

rem veram esse comprobatum esset, at desciente illa comprobatione, verba tam tum fiunt nec aliiquid in specie respondctur, quod non ante in responsione generali productum fuerit videlιce illa dici secu)Qum apparentiam. Ergo etiam ad retundendam h/ηc exceptimem cere possent vindicia generales. Sed neρ

onni, quam verba, qua Luna quietem Πυλια, quaque necessaris da in-misione motiusvisumenda sunt Paria his sunt, quae in R. St. p. 346. ex . stant Ouam ineptum est, cum Scriptura dolevio lunam miraculo fletifereserat, hoc dictum ita dividare, ut in Sole nihil novi contigerit, ut qui steteris . ab initio mundio semper staturin t Lma raro ordinarie qumdem morari, miraculo autemstetisse icatur. Resp. r. Bonum fictum, quod hactenus adversarius hanc responsi nem acceptat, proque bini agnoscit, dumnodorem veram esse coimprobatum sit. Id enim cum a nobis abima in superioribus se fictunni, proinitteremus nobis eum imposteru veritati magis faventem, ius mirarium secundosio seripto fuisset testatus. r. id quod in genere diebini sierat de locutio libus vulgaribus, hic apri eatur&in specie ostendi ;quoinctio haec verba apud Osuam eum veritate sis sentenis noei

384쪽

silerio G capit retrudunus. 3. Fateor,verba Iosiae diaque luminaria starent, hocin, diem prolongaemit, nec noctem a ce tenti modus standi propterea non utrobiquepares debebat. --que ergo haec luminariastabant, sed inerum statione vera, alterum a parente,qualis saepe in Astronomia etiam Ptolemaeo locum habet. 4. utroque luminari Iosea loquebatur secundum vulgi praejudicia. Etiamsi,

enim Lum revera curreret, hoc tanaen vulgus non cognoverat per cer

tam demonstrationem, sed aeque ac de Sole per sensus apparentiam collegerat, in quo similiter potuisset falli, ae circa Solis motum filii falsus. omne enim illud praejudicium vocari dein, quod sine ulla certa rati ne creditur, iro' Massumitur Hunisi eastisat ut illud sit verum.

cularenis,solitantum apparens, patet ex i-ribu, vitia 1-ponsio in indici non meretur. Inde tamen non sequitur serisiurani partim veram partim filsamesse, nisi ex omnibus locutionibus viij, sibus, quibus scriptura utis .etrusitatisdicam ii inmet velisomnus

illam sum ius liberavimus. DCCCXXVIII. Idem quod praecedente articulo vidimus eo es.sisse Antagonistam . . p 39. repetit inquiens, si argumentis certuis albentiaicis Ut prisari Terram circa Solem ut in mitro quiescentem quod tamen nos non dicimus, sed circa Solem, in centro motuum Ianetarum non Geometrico, sed late accepto, circa axem suum roratum morense ut vi ο--mex in νι - sacroram Meamn proprietate

ruu- α φ ιο mis addit, ima magis excrecessisNMFor quam quia cretiam Dil-πιν---πιημιπιπάτν modi, ostendit, mum obfirmatimie ita uuamin demonstrationem,quamdiu pro cera o habet, argumenta de-- tiva pro nostra sententia nunquam iri repertum. At bene seres habet, quod ipsius judicio non stet cadato firmitas alicujus demonia strationis, ex defensione demonstrat ius apparere potitit, quam fini sierit instantias adversarii restitare. DCCCXXIX. Inst. I. B. Harimem sui arginisti use, quod in eodem

μιοnis, meque nihil regerere quod istius argumenti im refrauat,sed tant Ἀμ-cere madum gandis liciterparem nodse debere.

Resp. g quod decet respondentem, negar μMai. Propoctionem argumeta ri,46. addui 4rario potest siri hac, quia praedicistini

385쪽

debet intelligi pro ratione subjecti, sive, prout admittitura subiccto. Quod si ergb divertis subjectis idem praedicatum attribuatur, non mirmn est, quod illud diversimode veniat exponeiadum. Ostendit D n. Vel thusius multis exemplis illius Maj falsitatem, probavitque, saepissime fieri, ut codem in loco cadem plirasis pro diversitate subjectorum, de inbus praedicatur, diversimodc debeat exponi, quibus multa alia adhuc possent

addi. Sic Psal cxxx II 8. Surge Iehora astituru requiem tuarη, tu arca foederis tui ubi sane et surgere adire requiem, aliter de Deo, aliter de a caist accipiendum Hag. II 6, 7. Commoturvi sium Caelum, Terram ct Mare siccunsio commoIurinsutu omnes gentes, vox com aere alio modo

de Coelis, alio modo de Terra, marid gentibus est accipienda Matth. V. 1 f., quando te tradat adversarius jtidicio, judex te tradat ministro, lini prior traditio a posteriori plane differt. Joh. X. 23. quorum remiseriatis peccata, remittuntur eis, renaitteret cccata alio sensu dicuntur pastores, alio Deus. Verum adversarii hic erat, afferre rationem,qu. probaret,fie-

ii non ost , ut praedicatum diversis subjectis in eodem loco diversimode attribuatur, quod facere non est ausius. DCCCXXX. Inst. a. M. p. 32. . Vehic negare conclusionem, mi ad incitas redactum oec. Resp. Remitto te ad praecedentia, ut videas quid ninatum, S: ob quam

rationem.

DCCCXXXI. Inst. 3. . p. 33 sed contradictionem etiam i venit evidentissimam, si dicam, Solem οφtisse, o Solem apparenter, tum constitisse. Resp. Contradictio esset inter has propositioncs; Sol stetit revera Sol stetit apparenter, sive non revera. At non est contra limo inter has; Sol stetit Eoi stetit apparenter. Vides ergo in AEdjecto tuo esse contradictionem, non in verbis meis contrauietionem esse in adjecto. DCCCXXXII. Inst. q. B. p. ror . . e in Astronomia quovisse

exemplu=m cum maheologia non reperirem.

Resp. Ego ex Astronomia non exemplum astero, ubi praedicatum diversis subjectis tributum diversimode accipiatui, sed dico tantum stationem non semper denotare stationem veram sive realem, sed etiam p. parentem, quomodo etiam in Astronomia Ptolemaica locum habeat; inde enim solstitium dictum, non quod revera Solem stare existiment, sed quod tunc stare appareat. Nec erat quod objiceret, me imperitum esse in Phrasibus Astronomonim, quibus Planetarum Ioca vera lapparen tia, uto motus verus de apparens, idem sint, cum expressissisne cap. . prio Corale

386쪽

Mons Edit hoc est, Dissertationum duarumdcc art. s. iam annotasse , locum astri veritin etiam appellari apparenton; sed ottendit adversariis

se in initam deligistia si sinini Vera sunt loca apparentia,Lvc os inmotus apparens , quia per haec designat . iiiiii iuuii 'a iiiiiii respectu visus nostri4 btineant , non tamen colentia simiora. p n habeas adsitiun,quem inter ipsa corpora coelestia itinent Iim terraiave sarius ipse gravissime impegit , mur motum realem ab appa- mite non distulant, prout manistitissime ei ostensumsistis Auctore Demonstri inept dulcis pag. cui demonstrationi tantum abest, ut quidquam potuerit opponere, uta publice errorem suum in libello, cui

Titulus Den ingeto de arte aen fuerit consessus. Hanc responsionem Lector applicet ad argumentum, quod verbis diversis significatione idem habet H. p. q. Tandem quero c. quae videat,cui vacat. DCCCXXXIII. Inst. 3. M. p. Ia8. Ino cerebra vestri figmentum, w Scripturam vobis adres rem eludereturianitri ueniat iam Solis apta aro totum imperia Τομafletissem.

Resp. Nos in obstrotione tertia ado e nem Primam Vesbi scriptura ira interpresamur, ut dicamin, haec verba, Solpa, ct O etit, esse intestigenda non simplicister, sed secundum quid hoc sensu; Solia milii, & Sol stetit Ioseae dotae ipso non aliud ex ills verbis posse elici.

Haec est nostra hic interpretatio; unde sequitur his verbis non doceri, utrum hoc factum simit per Terrae motus inhibitionem realem, Solis Vero apparentem, an verbier motus realis, qui in Sole silerit inhib:ti nem Tu vero inaniter oppugnas admodum interpretationem Scripturae, quam tamen non satis intellexisti, reliqua tibi relinquo tanquam calumniae valde assinia DCCCXXXIV. Inst. 6. M. p. i 28 Solis permansiimem seu rarasm- ζοηtem fieri debuissepe vera notis Solis inhibitiοηιm, quia mai-ἷ- ον

,--Ut motui, deque Ditiari. . tinis. Resp. Per verba apud Josuam intestis posse dieo solis permansionem

supra Horia mimi, ita ut non determinaretur a Spiritu Sancto,quomodo id sit faetam cum ex Veri,is illa alius sensus non posset hauriri an πο ' id sectum sit per inllibitionem motus corporis solaris, an Terrae, aliundo dico inquirendum motus ver,apparens' potest non ealiter, sed p p xenter , prout enim motus est, insisti potest: at dico Spiritum San=ctum hic non intendisse plus signifieare, quam Solis permansionem su ' pr Horizontem, eriam formula uteretur tali, quali, si usus fuisset Π

387쪽

sentiae praejudiciis occupatus,praeter hoc etiam causam istius falsam eo, significasset. DCCCXXXV. Inst. 7. M. p. I 28. Solu splendor aratis Sole, Ergo necesse est euin a Sole ita dependere, ut ex to non post non nuperi, eoque flante nonposit nonstare oc. Resp. Ridiculum quasi vero Solis splendor non possit varios Hoturontes sebire, etiamsi Sol immotus maneat,dummodo crra gyret. Quis vero unquam negavit, variationem splendoris Solis super Terra per Terra gyrationem a Copernicanis optini e posse explicarii' DCCc XXXVI. Inst. 8. B. . t 62. Si rajudicium vocare libeat, quidquid non cognosiatur per criam demonstrationem oc se nolle litigare de τerbo, talem cognitioncm Diolecticos Ocare opinionem , qua tam Vera quam δε esse poti . . . Res p. Praeiudicium proculdubio pro2t constat ex vocis notatione, est judicium quod praevellit perceptionem, quodque proinde est factum sine certa ratione si ergo concedat, Joseam de utroque luminati locutum csse secundum praejudici uin vulgi, quod fuit factum sine certa ratione, ergo ex illis locutionibus, qua talibus, nihil quicquam pro veritate res colligere licet, sed, ut aliunde cognoscendum, an revera Luna moveatur, ita etiam an Sol , de sic totum argumentuli ex illo Scripturae loco desumtum perit.

DCCCXXXVII. Exc. 2 Inst. p. B. p. 63. Si tua rajudicii de -tias legitima quari posse, an euomerum praejudicium vocari debeat omnis cognitio rerum naturalium, qua m priscis Philosophis, qui ct in in Salmone Diioc.

Resp. Si Salomon, si fisci Philosophi non et noverunt res naturales per certam rationem, lioue judicarunt de iis priusquam perceperint, omnino illa cognitio praejudicium dicenis sin contra non assenu sunt, nisi clare distincth pereeptis, ab erronous praejudiciis immunes se praeservarunt. Eligat quod volet adversarius.

Inquit, non usifuerunt. Methodo Carie aia , qua salum secundum me'

certa.

Resp. Methodus Cattesima est, qua quis ad innatas notiones com munes meditamdo attenderi aeternasque vetitates, de quibus nemo in do recte attenderit, dubitare queat, indeque sedula mente per collecti nes& consequentias evidentes procedit ad ea, vae inde fluunt Hepe dent, non antea quiccium statuens verum, quam clare perceptum sit.

Hanc Cinesimam dicimus, non quod nemo ante ipsum ea fuerit usus,

sed, Diqiligo b Coos l

388쪽

sed quod ipse, postquam diu iam esset inter Philosephos abjecta eam luci dederit, constantemue sierit secutus & aliis sequendam commendaverit. Hae usui siisse salonionem vitas ae τὸ lapisite tu indissiliamin. vero abilla senina desiexerunt, de curiae consisa chiri, μαμὰ seueremit, illisque non minus, quilinia assensim si uni praebuerunt , eos

veritate aberrasse non est mirum.

cunda ' Quamobrem e quia inquit, ipsi Pp. III. art. Αε κοι istamen,ηe etiam nimis arrogantes esse videamur, fide tantis rebin philosophando, genuinam earum Perιtatem a nobiscinventam et allirniemur, mari hoc in medio retiar quere, atque omnia, qua deinceps sum scripturas, tanquam hypothesin prum re , qua quamvis falsa esse existimetur, satis magnum opera pretium me fecisse arbitror,si metia mi ex ipsa deducenta cum operimentis conseruior. Et in

Aseriarius: Isti ratinuisunt certa demonstratimui, puleritatem Un remam Urmare non auder, o Vsemhil ag M. Resp. De Modestia Cartesilla modo loquendi distincta a Dubit

time, egit Cl. Claub integro cap. Defens Cartes atque ita egit, ut oste defit, male fieri ab Adversiri is, quod fingant absolute, ex suo judicio Cartesiuin dicere, quod huinanitatis ergo lectorum judicio relinquit; ad-. ductis vasis similibus loquendi hormulis apud alios auctores occurrenti bus, ex quibus tamen non in serri possit, quod certam de iis rebus,de quibus ita loquuntur, nullam habuerint cognitionem. Uod si citasset B.

389쪽

rare Gnposit. Talas sint Mathematica demonstrationes: talu en cognitio, quod res materiales exqlant; ct talia punieridentia omnia ratiocinii, ira de ipsis fiunt. In quo riim numerum fortasis eti/m hac nostra recisientur ab iu, qui considerabimi, qti pacto ex primis o maximesimplicibu3 cognitionis humana

principiis, continua serie deducta ni Praesertivis satis intelligant, nulla nos objecta externasentire posse, nisia tu aliquis motus localii in nervis nostris excitetur, talemque motum excitari non posse asellis=xis, totissime hinc distantibus, ni sat etiam aliquis motu in illii, ct in toto Caelo interjacente his enim ad nsis, catera omnia, saltem generaliora, qua de Mundi Terra scripsi xii. aliter quam a me explicata sunt, intelligi pus ridentur. Illiana autena mode stiali usurpavit propter lectores, ut ex ultiinis vel bis apparet . quia si quis de omnibus a se inventis audacter iris auctoritate se actitet, prout in more positum est istichoiuinibus, videtur privare velle lectorem libertate judicandi, cum, si modo Philosopho nostro rccepto agat, nillil lectoribus credendum praescribat , nisi cruod ii accurate perceperint. DCCCXXXIX. . p. 3 q. quaerit, qui Wyonfoq. art. 827 data ad argu mentum faciat ' se enim nolle multuin litigare, utrum ea n praejudicia appellanda qua De certa ratione cognoscuntur. Resp. Multum vero ad argumentum facit ista responsio; si enim circa utrumque luminare adhibuit sermonem, qui praejudiciis est involutus: ergo non praejudicia voluit signiscare, sed tantum veritatem generalem, quam etiam Belgae Interpretes exprimunt, adeoque ex illis verbis neque Solis neque Lunae statio realis potcst colligi, quod intenditur a vestra

parte.

DCCCXL. Tandein M. p. Is 4. Praeterinjuriosa verba, quae Iectcrvideat, opponit, unanimem Scriptura conseUumis Malogiam Solam moreriasserere. Resp. Illud ipsum esse το κυνοε φλον, nec de verbis Scriptura esse quaestionem, sed de ejus legitimo sensu, quem nego esse, per ista verba Solis motum significare, prout ex antecedentibus patet. DCCCXLI. Ad Observationem quartam Exc. I. B. p. c. . Me

numero responsionum voluisse certare,sed nihil asserre quod alicujus t momemi. Quid ita. quia inquit, quod ex Interpretibu Belgis collegit, nihil fari ad

rhombum, non enim esse quassionem, an iosua locutis fuerit locutione utari, sed a locutus fuerit pecundum apparentiam, non ex rei eritate. Resp. r. Quando dicit, me numero responsionum voluisse certare, non me, sed semetipsum notat, cum hoc ipsi valde sit frequens. Haec

adduxi ex Belgis, ut ostenderem, in quibus nobiscum circa nanc loci in-

390쪽

tali locutione vulgati, quae non nudam4 accuratam rei veritatem , sed ad holnines relatam referat e nos affirmamus & probamus hoc exeinplo, consensu Belgarunt confirmato nam accurate loquendo non magis Sol in Gibeone potuit dici consistere, quam in aliis quibuscunque locis, subetalem cum Gibeone Horigontefitis Itaque haec locutio non nudam veritatem reserebat. Quod si ergo propter rationem evidentem licet . :olligere, istana esse vulgarei locutionent,licebit de verbo Stare cotiligere, propter ratio ni evidentem, illud vulgari sensi accipiendunt, quo non nudam Hritatem, sedad boniines relatam, aliquita obse

in pro nune SIBI, cum illud non habeatur in verbis3ψua nec historiographicte Fatemur, ortumo occasum Solis respectum dicere ad loca quibus Orituro accidit: revera tamen illis oritur, cum sese supra ΗοΠMonsem coespicui facit, o occidit, cumsesesub Horizante occultat. Resp. Imo confirmat meam observationem, uti patet si enim illa

petitio Osuae de Solis statione est intelligenda, hoc modo, ut Solem peteret sin non occidere, idque ita fictum esse Gai scriptura, nil ut inser tu contra Terrae gyrationem ex hoc loco, quia sive Terra et, sim sescireuitabatur circi illam, nihilominus, να-- GH

iure ite, stabatIosita . . Eis autem vox, ii mreperiaturin textii s. si tamen in Belgis ex quorum verbis contamim cum mea inter pretatione hic tantum colligo. neque aliud intendo. Cum ortus ac occasus Solis ei convehiat, non minus secundum opernici sententiam ac Ptolemaei, obtento, per formulam istam apud Iosuam nihil aliud denotatum fuisse, quain Solem non occidit te integrum diem non potest inferri, eum ex moto cluiescentem evasissh, cum etiam perTerrae quietem miraculosain potuerit Sol hategrum diem non occidine. Apparet ergo, quanti momenti sit ista observatio, tanti nempe, ut causam antagonistae plane evertat.

Dcc LIlI. Quae M. p. 19. 43o objicit, ad ea response ex antea notatis ficile potest applicari, neque enim operae pretium est tmipui his terere Auctoritatimnnonia mur humanis in rebus The logicis. ut propter eas putemus vel si id recipiendum vel reiiciendines sed interim rede contra, in ad hominoninutimur, qu sempere s

SEARCH

MENU NAVIGATION