장음표시 사용
71쪽
repotest, et non Disputatoris subtilis ac accuratissimi in Theologi cis m omni Phosicae cognitione it destitutus, quia haec saepe requiritur ad destruenda fundamenta ad vellariorum Physca abutentium. 3. a Scriptura ad Theologiam hon thec arguntentari: illa enina quid strictius cst. haec aliquid latius nam in Theologia etiam reperias argumenta, saltem secundaria,praeter scripturam ex ratione depromta in Theologia invenies refutationes obiectionum ex rhrsica desinitarunt, quo incasi
Resp. Minorem non concedent Philosophi , qui ex Aristotele Scholasticis, nescio quos thesauros colligi posse putant. Sed nos ei inaus liberaliores Concedimus, si vulgari procedendi modo utanuir, non innitehtes certioribus Principiis, quam materiae primae, formis su
stantialibus, Qualitatibus Realibus, Auctoritati Aristotelis, Thomae scotio allarim , vix quicquam certi posse reperiri. quod ipsa experientia docuit eos, qui non praejudiciis mentem habuerunt occupatam vatnon itidem negandum, certi aliquid haberi posse, si via recta incedens
Principiis firmis innixus atri erum naturalium cognitioncm tendas, si studeas, ut habeas conceptus distinetos, confusos ejicias & reformes; communibus notionibus recte attendendo iis consectaria superaedifices, nihilque j iidices, nisi de quo clara perceptio praecesthrit. Ita certi non aliis quid . sed multum inventum esse accuratae demonstrationes Cartesii loquuntur,&plura inveniri posse, si simili via procedas, non desperandum.
nns ct IOD. Resp. flerri oporteret simiam demonstrationem proprie dictam ae itosovhicEscientificam explicationem ex scriptura, cum d quin
stio existat, non vero in generalibushaerendum, cuia non negem multa naturalia incidenter in scriptura tradi, quatenus siciunt ad Dei sapientiani bonitatem & potentiam agnoscendani celebrandam , sed nego, ex illis cognitionem scientificam hauriri posse. CVI. Objec t. Declina H. p. oo. ιι linque nossua vere docet ope ra, isse rerum tarduum aluiuarum nudam raritatem mamfestare ruit Alpii
72쪽
aes maeei nihili contrariantur, cum quaestio non existat, Ans p. S. TMam nudain veritatem rerum naturalium doceat, quesis etiam recommutum notitiam haberi potest, sed an accuratam talemque, ex qua signitio scientifica haberi possit. Videat Lem status Controveniae conliitutionem artoso. CVII. Ob Undecima. H. p. oo. Quic que de rebus naturasib aliquando loquitur ex rei Peritate, rile M am quoque rerum naturalitis ini
Resp. Spirinini sanctum uti aliquando talium formulis, quae nudam veritatem exprimunt, omnino sco, sed tum nuda illa veritas talis est, Quae per communem notitiam cognosci potest; sed quaestio est, Ancriptura de rebus naturasibus talem veritatem manifestet, ex cujus co-
snitione scientia gignatur quod nego. CVIII. Obl. Duodecurias P . p.ro 2. Nonne docuit Sp. S.motin Solis Luna distinctionem coordinationem,'ic timiinem pasiones oec. Resp. Qiucquid de iis docuit id omne ad notitiam communem rete
rendum est, non Philosophicam&scientiscam: motum verὁ solis re Iein doctiisse Sp. S. in scripturis constante. o. CIMO . Tertiadecima H. p. zor.)IDout 'S. Thubalhamum
sapientia oc. . . . e Resp. Id nihil ad rem quaestio enim est de Scriptura An micriis vrura nobis voluerit manifestare cognitionem ero naturalium scien-χifieam. non vero , an spirinctus si auctor istius luminis, quo M ses, Salomon maniel aliique obtinuerunt rerum naturalium cremti nem scientificam, quod libenter concedo.
73쪽
mus omnibus hominibus concessit, ut eo si reei utantur non tan- tum ab errando sibi caveant,sed etiam veritatem inultarum rerum quantor, attendunt ad notiones naentiinstas, adque Principia prima de maxime evidentia, ex iisque perniani sestas consequentias gradatim institutas, innitentes clare S dillinete antea cognitis, rerum naturalium cognitionein accurat amabiliteriora aperientem acquirimi.
CXI. Id Cartesium secisse loquuntur scripta ejus Philosophica cinspecie Phrsica, in ovibus mille veritates claro reiectas & dein stratas stati, si iistra reclamantibus adversariis, nobiscum cognoscunt mi nes, quibus ea oculis mentis abdilectibus, praeiudiciis expulsatis ii Dicere licet: specimen ejus circa Systema Mundi, Ordineti atque. inum Corporum Mundi praecipuorum hie damus, ouod in seqq. pl- nius exponere Lexplanare, a Pecontra Magonistarum insuli d
fendere constituimus. . CXII. Is ergo de Quantitate At Extensione Mundi se aestimat.In sinitaten soli Deo reservat, propterea quod non tantuna in ipso nullos limites agnovit sed etiam o ira nullos esse intellexit. Quoniam verδM drtantam reperit in se ideam , ut, quoseunque fines cierminosci assignet, semper ultra eos spatia extensa concipere oporteat, scsub alioua consid ratiose nullum finem in ipse reperiat, eum indefmium
censet nabendum & dicendum. CXIII. Hanc ejus esse sententiam liquet exseqq. locis inter se ita comparatis, ut insis es per clariores, prout convenit legitimo Intem preti, explicentur cosprout in ipsius scriptis ordine occurrunt prop nemus, atque a detortione Adversarii liberabimus. Primus t his est Princip. I. art. 26. 47. Ita nuctuumμam fatigabimu disputationibus is tonito Nam sene cum simis riti, absurdum esset, nos aliquid de ιpse determ rare, atque culmi μὰ evi comprehendere mari. Non igitur est
trantur. Nos autem ita mira , in quibis sub aliqua confiderari- dum μnem poteri Din in t i non quidem lsrmabimus esse in nita, sed ut indefinita spectabimu . tu ac N. Onpulumus imaginar extensionem tam magηam , quin intelligamu adhuc ii orem es posse , dicen , magnitudinem rerum Vibilium esse inde nitam. Et qui. non potes di νuli iliquod corpuιιnaolfartes,qui
74쪽
qain ρIures adhuc ama creari potuisse credamin, illarum etiam numeram isse desinuam supponemuri, atque ita de reuiqvu art. 27. Hacque indesinita dicemiup uus quam 1 nita tum ut nomen in mι Deo restruem in quia in eo solo,omni ex parte, non 'modo nullos limites agnoscimus, sed etiam positire nullos esse intelligimus tum etiam quia non eodem modo positire sntelligimis, alia νι aliqua ex parte misibis carere , se negative totum e
inde e extensa, non modo imaginamur,sed etiam vere imagirabilia hoc est realia esse percipimin; ac prMnde etiam pulsantiam cor aream definite extensam in iis continrri. Quia, ut jam fuse ostensum est, idea ejus extensioni quam in spati qualicunque concepimu- earim laxe es cum idιa subsi ii Cor Grai
CXV. Tertius locus est Princ. III. I, 2. Imerus iam quibusdam Prin cliis rerum materialium, qua non aprajudiciis sensuum, sida lumine rationis ita petitasunt, sude ipsorum raritare dubitare nequeamm, examinandum μ
Deipotentiam ct bonitatem, ne vereamur nimis ampla, o pulchra, ct abs lata das opera maginari; sed e contra caveamus, nesquos forte similes n.bis non certo cognitos, in ipsissupponamus, non satis magnifice de creator potentia sentire videamur. a. Alterum, ut etiam caveamus, ne nimis superbe denobis ipsissentiamus. 28M eret non modo, siquos timites, nobis n.lla unitos rinione, nec divina reo io siminia vellemus assuere,tanquamsiris nostra. cognitionis, sistra id M a Deo reverasinum est, ferri posset , sed etiam ς'
75쪽
CXVI. inartiis locus est P.MI M. M. acdeinde, juxta usum is se , - - Dixa confidei et ut limi taι, potius quam terram, risi quod Qet,
suspicari mitti, si talia est..
XVII. Circa primum locuinr metiendit R. St.p. 83Q quis diami se suam senirntiam inistrat tanta arte ut qui eum solum legerit, facile Car-Him ab omni errore u issoluturus,sed serio expensium nihil eontiner preter meras tergi persaliones, pra raricationes, C propria opinionis resones Primum enim κρησφυγε - , inquit, es indistinctione Infiniti MIndefiniti Inf-nit timui id, in quo omni ex parte nussi limites sint; indefinitum , quod non ha
-iterrae, hanc, quare alicuj in inities, quos habet, in reniri a nota non pos si conplemur. sane se, non alteram mensi nostra adbri spe videri,ist. Rcsp. Dispicianius igitur. num monstrante Adveisatio illas tergiversationes B propriae opinionis Cartesii eversiones videre possinius C a testus P. I art. 17. Infinitum ita dostr bit In quo omni ex parte, ηοη modo nullos limites agnoscimin sed etiam positive tullos esse intelligim in Indefinitum vero P. I. 26 ei est, In quasea alipia cofuerasini nauum tum sumin inmise inde amret, quamsidciuersite sententia caiisu fueritie. sata Naindesnmolati iti adduct , est tantuin particularis sicinus Indefiniti, non omnis. at Cartesii inseneralis. Ita quidem quoddam I definitum est, quod non habet extentionem tant magnani, uin maiorem habere possit, sed tale non est omne Indefinitum, in etiam alia dici possint Indefinita praeterquam quae extensonis sunt participia. 2. Adeoque nec Indefinitum hic sinpliciter Cartelio idem es , quod Potentiale Infinit una, cum hoc illo sit angustius, ita ni omne quidem Potentiale Infinitum sit Incitatum, sed non omne bid itum iit entiala I
76쪽
bium vocabitur. generalitatem illam ad rem de qua agitur contraxi, cum de . nulla alι Iadefinito hic controyertatur, quam de Mundo ct diu extensione e fimihi hac loquend ratioqtudqvam commodaret, aut incommodaret Cartψο, ra
riis saxe haberetiarnsar expostulandi, tam tantum nodum in scivo MD Constet et , , definitio ni Bulefiniti a Cartesio vhi . neue generalena, quod accipimus a. exempla adducta a Canesi, sine quidein panicularia,quae tamen non ita restringunt generale adpa Heulare,ut illud generiae ad plura particularia non possit applicari, luem
admodum exempla regulis adjuncta non dicunt illam regulam in his taneu in exemplis locum habere. Ita ergo Indefinitum extensionis .magnitudinis possibilis particulare quiaem est Indefinitiim , quod sub generali comprehenditur, sed ita ut non excludatur Indefinitum extensionis
magnitudinis realis, quale est Mundi, qui alis ae tantus est , ut in eo nullos limites de fines in escanius, sed suppositis qui tamque fies s per ulterius adscena uiuis, de quo Indominis siemst Indes indiviso, cuius non tot possimi supponere paries fictas, quin intelligam adhuc plures esse. Vio P. II, 3 p. s. Multum autem haec acceptio Indefiniti generalis comni lat Cartesio, tyn hac mone liberatur ab accusitione, quod latebras in verbis de tersu ersationes
vaesiverit. CXIX. Inst. 2. R. A. p. 6 a. 'atere, quod cart dicto loco per Indefinitum intellexerit Potentiale Infinitam, . quia non auia adducat exempla
quam potentiali Infiniti, a quia dicat imilem esse rationem reliquorum, his inbu; atquesta dereliqui Resp. Cartes. t. a docet, nos de Insium nil in desiste determunare v. s. sisnexdetur infinita, an etiam ejus media pars sit futura infini tin sinus ostendit, quid circa ea sit faciendum n quibus nullos limites
possimi invenire; nempe, non dicendum, ea esse Innnita, quoniam hoc non possinnus intelligere, sed Indefinita, atque varia adducit exempIaeorum, in quibus subtilia ratione nullos limites reperire possumus, eaque vult dici Indefinita; ae scienset dicendum de reliquis, in quibus sub ulla
ratione nullos limites possumus reperire. Non autem sequitur non ad
Osirini empla, quana potentialis latatu ergo non alia sub IndesoL
77쪽
s alis ejus natura, uteri mali exempla particitaria stam
CXX Circa secunduin locum objicitur . R. St. p. 8 d artesiuIOcu antea c, non de eo quod esse positi, egi sed quod reperasu mandum. inquam, nullos exlensimu sua nes BABERE, in eo spatia REALIA Indefiniare exiense ESSE, O subrotiam Corpore u Inde mi extensam in tu tam
habere eum, o in illo quoque casu habiturum extensionu sua limites conu-mia. Nec ex hac potentiat Infinitate ulla mundLAMPLITUDO sequitur, cum eadem vel minimis corpuscutu conveniat, nullum enim tam parrim ej, quin minin, nec tam magnum, qui majus feri possit in Infimium. Resp. Cartes P. II et . dicit, COGNOSCIMVS praeterea, haractu
inim re substantia corp----μπι-,milus extra sol sua fines habere: quae verba non dextrὸ accepta obnoxia esse potuerunt calumniae: sed eonserantur cum aliis Cartes verbis, corvin explicatio eiu in omnitu. P. III i'. hanc sententiain suam ita profert. Cum mens rastra' trium tura,ut uullos in Icundo imites agnoscat. Et in Epistola abi ades
rum Anglum scripta ita sequitur. De Mundi extensone, de numero pamtium, inquas materia estim ibili or milιίus, an Mifimpliciter Ulaita nec ne, proteor me nocιre, si ιο tantum me in illumllum finem agnoscere atque
dicum Mente Cartesii convenit E in nullatu Contradictio Nau
Mundum non vocat Infinitum potentialiter, quemadmodum praecedet te articulo intelleximus, sed Indefinitum, ita ut posito quo nouere mino ejusdem, semper adhuc major Mundus sit c cipiendus. Verimi est, ad divisionem continui in Winita partes nunquam deveniri: at divusionem in indesinitas partes actu fieri demonstravit Care. Princ. II, 33. Si tannia,quae hic de Infinito potentiali declaniantur,in sumunt abeunt CXXI. Moue lane sermula antehae vel ba Cartesii linei p. II.; . i. aequipolloca aer inus, quod in seqq. contii Nonistae In- , . - stan-Diyiligo by o le
78쪽
stantias tuebimur. Nune sit serte alicui prior hate qaepollentia videa
tur coactior accurate expensis consideratis iis quae equuntur iam lacxplicamus: Cognoscimu , hinc mundum nullos extensi u sua fines, ηοbu de terminabiles νequos nos possmus donire, habere. Ex sequentibus hoc fit
manifestum, in quibus semper respicitur, quid nostra mens possit defini-
rc percipere. Ubicunque enim snes illos singamus c. Id etiam pate exari seq. in quo dicitur Iliam materiam omnia omnino stam imaginaliua
jam occupare. CXXIl. Inst. I. R. A. p. s. quid est ad manifestam veritatem eca, claudere, si hoc non est. Hasce duas proposiviones aequipollere senses,nos in Nun dantulos ne possumus cognoscere, ct hanc cognoscin mundom illos serensionis sua sines habere Sisic se res habet, idem quoque valebunt hae duae. Nos in Ecclesia Dei nullos Electos possumus vi certio haec, Cognoscimu in Ecclesia visibili nullos esse Electos bc, Resp. Dixi has duas propositiones esse aequi pollentes apud Cari sum: Cognoscimus hunc Mundum nullos extensionis suae fines habere,&, Nos in Mundo nullos fines quos habeat cognoscimus, idque probavi ex locis Cartesii para telis, in quibus ex profest quam accuratissime S
commodissime suos conceptus de Mundi extensione voliti exprimere.
Ex iis enini apparet, Ipsuiu non Mundum Infinitum statuisse, hoc est, i lem, in quo omni ex parte nullos limites agnoscimus, sive positive nullos esse intelligimus, sed Indefinitum, in quo aliqua cx parte nullos extensionis fines agnoscamus. Cum ergo haec verba Cartesii possint habere & sensu in quem advorsarius existimat,in quem ego puto, sintque ita ambigua, ex locis parallelis quem sensum habeant est dispiciendum, quoniam quilibet est optimus interpres suorum verborum. 2. Sichae duae Propositiones, Cognoscimus hunc Mundum nullum certum numerum hominum sive electorum habere, , Nos in Mundo nullum certum numerum hominum,qilcm habe at possiimus cognoscere, a qui valere possunt si id aliunde colligatur, sicut de Cartesii propositionum aequivalen
CXXIII. Inst. r. R. A. p. 66. Quod mundam restitit sui Inde ui
tum dicat, miror eum nusquam in excofis libris dixisse quis enim hoc ei non con ces it ' sed amplius dixit, nempe, ubicunque fines illius ese FINGIMVS ei per ultra ipsio aliqvispatia indefinite extensa non modo IMAGINAMVR . sed etiam VERE imaginabilia, hoc est, REALI esse peνcipimus, ac proinde etiam si istantiam indesinite extensam in iis contineri.quis non videt. non modo respecta
79쪽
quennes in Mundo sippostos nos percipere spatia realia, nonnes dimitu uni respectuta Inusnitum, o hoc vel maxime in re, viri illi, Osi, Verat, docet, se nullos in mundo fines posse reperire. XIV. Inst. 3. R. A. p. 6 . 4AElf mund es in re infitemia m.vit risi recte dicitur nom ι - restem, Mi seo rei veritate,
ma terminos habere. Resp. Si mundus sit omni termino major absolute tiim sequeretur id quod infert Antagonisti, sed major debet concipi omni termino quia nobis supponitur velingitur, tum quia haec est ejus idea, tum quia non
debemus cxistimare, nos terminos&snes operum Des posse intestis
emmitia cum ea quam jactari co 'itime. Rest. Id etiamsi non αὐοιλεξει dixerit Cartesus in suis seriptis, ta-inen dixit verbis aequivalentibus, si conferas P. I. 26 84 PGII. I, 2. Nam ex priori constat, nos, Infinitum aliquid praeter Deum esse, non debere determinare ex posteriori, nos in extensione Mundi nullos fines posse eperire unde sane olligitur, nos ignorare an sint nec ne a quod autem ea quae nec recta ratio, nec Scriptura deterininat, ut in exaniine argumentorum an arciat, utra cinii Cartesio me ignorare,in eo Gio id quod omnes non nimis superbe dest sentientes, nec omnia a sedefiniri posse fatentes,sicere debent. CXXVI. Inst. s. m. A. p. 78. At Cari ius in E istola ad Moremquit, Repugnat cisceptui meo fiνe,quod idem est, put IMPLICARE CONTRADICTIONEM, UT MUNDUS SIT FINITUS e DETERMINATI S. Si putet hoc implicare contradictionen sine putat hocsalpιm esse, ima nec rerum esse posse obserra porro mirabilem descriptionem implitata contria ctionis, qua videlicet id omne contrεdictionem ηνοι Per pittatur, quod re Patramviri trusatio.
Resp. . Ora Cartesu in epistola secunda ad ore Ep. , p. 3set
80쪽
liciu es miti is inciri,mundula esse u finibus terminatum, ebrepugnet conceptui suo sive ide. ae, quae talis est, ut suppositis quo iique mundi liribus semper tamen re munus ulteriorem extemsionem nonscio si inpliciter esse Finitum, de quo dicit se nihil determinare posse. 2. Hanc autem elle contradictionem, si aliquid repta nee coliceptui inanifestum. tiaeroinini, quo modo alio censeatur implicari contiadictio, si non in nostro conceptu, in quo duorum libi contradicensum invenitur repugnantia Vesentiri illa Contradictionis implu
mi estini in nostis ceptic di in Milo uti iiii ies illimrahit etiam nulla potest essecontradictis. Restat ergo utra citis,
sim conceptu, quando nemperi repti aetati sociati, suae semetips, vertunt Rincit que Cartesius quod repugnat conceptui suo judicat
Contradictorium, quemadimodum tu iudicare debes contradietorium id 'uod tuo conceptui repugnat, alius quod suo, atque ita Cattesus perceptionein live conceptuni suum proprium regulam sin non alte. us Judicii
ocabuli sensum in Cartesii scriptis, hoc enim requirebatur in liberar itura tergiversationibus quibus ab adun sario gravabatur. . CXXVIII. Videamus quae contra alteram Cartes distinctionem 2 objiciuntur R. St. p. 83. Perperam etiam huc trahitur distribuli Cognitimis in η atινam Uulpavi. Neque enim dixerat , mentem iostram in diramites, quos habet, invenire non poste, sed eam cognostere, muη si te non habere o ubiti quesne illas fingamus non puo e iuvere duri semperuria ipses jatiar a Mese periirere Resp. bene iambotur a Cartesiodivino cogniεionis in nertisam de pontivam pat his, siquis tantum ad ea quae superius, no ssierunt allata attendat, ex quibus perspiciet, qua Cattelii mens sueritό quando dicit, Cognoscimishmu modum nullos extensionupua sine habere. mee mirio est quod non putet dari limites mundi, quia non statuit naundum esse finitum actu, quod hactenus solidis argumentis non tuit Probatum. Neque tamen existimat ipsum absolute esse infinitum , ciuia', hoc rat manifesta non dononstiat, aliudque ex ipsius cibis inferri