장음표시 사용
161쪽
eum. Sed medicingi qui mundificant pectus x pulmonem; sse a diuuant ad eΜ. Dcreandum materias inclusas in ipsis, sunt quς habent virtutem digestionis,& incisionis sine forti calore, ut non indurent. Et quandoq; adiuuant ad eκcreanis dum sputa medicitas , ius habent leniratem δd viscositateni , quando disiacultas puendi erit propter subtilitatem materis: quia spargitur. 8c circunfluit ante ae rem,& educi non potest. Et medicitas digesti uc, Sc huius in ateris abstersiuae sunt sicut nuclei pinearum recentes, & butyrum cum melle canias 8c amygda. lis. Et seinper sis memor eorum, qus dire inius superius: hoc est,quia diuersist. eantur operationes istarum medicinarum per diuersitatem comple Nionis alti cuius membri etiam plus dc minus. & a te pone gradus. 6c viλ cognitionis ba. Ium rerum ut plurimum est ereperientia.
De medicinis operantibus a forma specimi ct de disserentia inter
eas, ct illas , quae operantur per primam, fecundam,
.i i. ι 1 O tertiam virtutem. cap. XXI. v 'Einceps volumus dare differentiam, qui est inter medicinas, quς ope
urantur per primam, fecitndam.& tertiam virtutem, & illas, qus ope rantur per proprietatem, quam appellant Medici totam substantiam, dc uualiter operantur. Et dicamus . operationes medicinarum sumuniur duobus modis. V nus est operationes, quς appropria latur proprijs virtutibus elementorum: sicut est calefacere calori. dc refrigerare frigori et quia huiusmodi sunt substantialia.& sequuntur eorum substantiani. & similiter incisio, subtilia
Medicinaso rio,& alis operationes secundς, & tertiet , sicut dictum est. Et propterea possit.
Iuciua attra, mus apprehendere occasiones harum operationum bono arbitrio. . Sed alium
hil P .pprie modum medicinarum operationis appropriare non possumus primis virtutibustate, qui est elementorum substantialiter: verbi grana attractio,quam facit magnes in ferro: a portio mi, propterea quia attractio, inquantum est attraetio,quamuis lit appropriata calo rutionis ele. ri, non propterea Ut trahat, absolute accidit ut irahat ferrum, sed propterea quia mentorum. trahit tali attractione propria.& boc accidit propter proportionem, et conuenieMesue in de Iiam,qus est inter ipsum dc serrum. Et haec proportio, & conuenientia non est consolidatio . nisi in mensuris mi κtionis elementorum in eis,hoc est in trahere dc attracto. Et ne medicina propterea est possibile inueniri in una re proprietates infinitas.& hoc est coni. rum intelio- .Parando entibus quasi infinitis. Et hic operatio est, cruasi sicpt accidens in ipsis ne prima.& Virtutibus elementorum,qui sunt in suss in re, qus habet hanc proprietatem, Mcap. de R eu non insunt substantialiter. Et propterea est impossibile scire per arbitrium menbarbaro per suram mi Nilonis, propter quam fit hic operatio in ipso ente , sicut sciuntur ope .pprietatem r/xiones,qus proueniunt a inateria,qus non sciuntur nisi per arbitrium. Istud est coeleste. Ga, ciste Proprietatis roitu substantis. Sed compleκio non qu critur, nec arbitra-Ie. 3. de Sim tur in hac specie, sed in aliis. Et qui quirunt in qua specie harum operationῶpli. Medi .a .Qperentur medicins l alius: eis respondendum est, quia habent hanc operatio similitudie. nem per modum attractionis, inquantum est attraetio,& per proprietatem. Pro Auic. quan Pterea quia nos Videmus, v quando reperitur una eκ istis medicinis purganti. ta primi. ca. bus, ipsa attrahit humorem proprium ei, dc a quacunq; parte sit in corpore, vel 4.ud a virtu . se in partibus infimis corporis . aut in partibus supremis et sicut scammonia. te. de in de quς curat fgritudinem formics pedis: eo-mouet hunc humorem cholericum. Vir. cor. ca. qui est in Pede, ad eNeundum e Nira cum medicina.& hoc non fit nisi periviam zo. virtus ii, attractionis.Et medicini purgatius non habent hanc solam virtutem, hoc est at Ia e proprie. ιτλliendi humore proprium eis, sicut turbith phlegma trahit.& scammonia climias resultans ieram,& lapis laetuli melancholiam: sed etiam trahunt proprium humorem, αεω miκtiae eri Proprio membro, sicut faciunt gummi,& proprie ' serapinum, quod trahit aetemetorii , nerui , 5 a iuncturis humoxes Phlegmaticos grossos Sc viscosos . Et apparet in
et influentia medicina cum hac opcratione attractionis habeat operationem cognoscendi husuperiorv. 3ΠOres: propterea quia humores, sicut scitur, sunt in maiori parte in sanguine in .s sapenu. PQ enita: Sc ipsin cognosc1t eos, A tylos attrahit. Et quando ira nuntur humorca
162쪽
a ab instrumentis ei rem ad intestina. 8c ventrem,time mouetur virtus re pulmua ad eκ pellendum eos.nec est remotum. Vt virtus eκ pulsiva.qus est in hoc mEbro.in quo est humor, sit iuuatrire operationis medicitis in illo humore: hoc est. quia cum medicina incipit attrahere,& natura incipit eκ pellere. Et propterea. quando virtus eκpulsiva est multum fortis, fit propter hoc magna euaciratio: quamuis medicina non fuerit multum sortis. Et manifestum est, v attractio nopotest fieri nisi cum apertione orificiorum venarum: M illa apertio non habeatur nisi per calorem:& sic fit similiter attractio . Et propter hoc totum appraetv medicins purgatius non operantur nisi per unum calorem proprium , qui ea in eis,qui habet proprietatem trahendi talem humorem. Sed quirendum est, Mdicamus per ereemplum. Ponamus P scammonia habet proprietate sua trahe er choleram solum, sicut hahet magnes trahere ferrum solumergo quando hibitur eκ ea plusquam sit eius dolis, non debet alium purgare humorem .iu iam certificatum est per omnes Medicos, de eκ perientia scitur , ιν si fuerit quantitas maior debito purgata cholera fortiter, postea purgat phlegma, post melanchoo iam. 6c sanguinem. & sic apparet alia virtus hoc faciat a proprietate. Ad hoc respondere debes, r iste calor proprius, quem habet medicina purgativa. per quem attrahit,non diabet ipsum solum in se tu in actu. t ut habet magnes. - qui trahit serrum propter suam formam specificam.quia medicina non acquirum illum calorem nisi a corpore: & calor non dat illum calorem nisi in qnantitate determinata in illa.& propterea.quando recipitur aliqua quantitas inde termia nata, non stabit in hac Proprietate. ergo attractio medicitas non est propria alia cui humori, nisi Per viana comparationis, & proportionis determinals in illa medicina, S non omni quanistare accidetve.quia quando egreditur ab illa quatitate,tunc trahit solum illud, quod trahit per attractionem . Et non oportet vidit c omnia dicantur,nisi in medicula,qus inuema est per ereperientiam, Ut non trahat nisi virimi humorem proprium: eo umeniuntur medicin s. que trahuns diuersos diu mores: sicut dr de Marico.Et non est remotum:quia omnes humores habent propinquitatem in uno genere. Et noc qst etia causa, si duplicaretur qualitas medicitas, ius est in pria Vni humori, ut purgaret alium humorem . sicut di citur ux medicu Gqus trahunt melancholiam . Nλliniat hvmores Plilasmaticos. ma conueniunt cum eλ in viiλ qualitate
VEnena operantur in eorpore quatuor operationibus virtutum. Qui tu
videsti, plura operantur qualitatibus prunis, sicut opium, quod priuat sensum, tu motum sua frigiditate. Virile si sumeretur pauca quam itas. postquam esset refrenata aliqua medicina contrari ciset medicina. Et quidam operantur a tota substantia: hoc est quia permutant corpus penitus eκ toto. sicut aurum conuersum in calcem, quod non potest aliquo modo esse mediuina. Et quaedam interficiunt fortitudine attractionis: sicut dicitur de elleboro albo. Et quidam occidant, remouendo carorem vitae . M lisc sunt, quae purgant sanguinem.
De meditania Beviari cap. X X II I .
xx V Edicitis mus vocantur bezahar,qus curant a venenis operantur has I U passiones con exiitu hoc quia quedam permutant sua qualitate
venenum, quando sunt contrariae : & qusdam hoc operantur a tota iubstantia: S quidam hoc faciunt sua attractione. Et nil medicins hedazari cs non curant niti recipiantur, cum est in corpore dispositio venenosa facta a veneno,i& tuc dant corpori Unam virtutem,qus est contraria virtuti veneni. Sc sic curatur venenum quasi per λccidens. propterea quando illas come- cu bo sanus,suiu sicut venenu exceptis granis cura. α similibus illis,PropMrea. Forte meolius Iegeturhezahar, &sie senio in hoc capite.
163쪽
dieunt Medici m medicini Bedazar sunt mediς inter medicinas, & venenu . Et
nos sic non intendimus, quia medium δί eκrrema sunt unius generis: dc qui sunt unius generis, sunt similla : &sic non est in hedazariis cum veneno. de propterea melius est dicere sp hedazar sit in fine contrarietatis cum venenor quia medicatio contrarietatis semper dehet attribui cotrarietati. Sed causa,quais re hedazar occidit sanum , non est nisi quia non habet prodesse, nisi quando in corpore est dispositio venenosa. Et est, ut Iste medicing faciant duas operatio, nes in corpore humano. Una est, ut venenosi, quando recipitur, non eκ istente in corpore dispositione venenosa. Et alia est iuuatri κ, quando in corpore est dispositio venenosa.& sunt sicut venenum eta una parte, dc medicinc e X aliae non sint medicine eκ parte, eκ qua sunt venenum . quia non est e Xtraneum ut dicatur Q diuersificantur actiones unius agentis diuersificatis dispositionibus subiecti locorum. Hoc est, quod potest dici bono arbitrio de operationibus medicinarum, qualiter operantur.
De modo cognoscendi virtutes medicinarum, O CL
Einceps habemus perscrutari, si possunt comprehendi argumento ope
urationes medicinarum, quς non sunt e N peris: aut iit cognitio inuemio,
Inis earum per eXperientiam: aut si in hac inuentione cadit res,qus contineat argumentum Sc eκ perientiam: M si ceciderint. virum sufficiant modi,qui dicti sunt a Medicis. Sed dicamus . operationes medicinaru , scam Q dictum est, sunt quatuor. Prinas,& secundς, 6c tertis, Sc propris. Sed cibus n5 habet nili unam operationem, hoc est, i nutrit . Et cibi naturales non conueniunt nobis nisi in tota substantia. propterea quando perscrutati erimus de hoc. si poterit comprehendi per modum argumenti demonstra rivi in hac perseruta tione, cadet perscrutatio inquisitionis proprietatis , si potest assignari aliqua ratio, vel non. Et dicamus ip sam dictum est in primo Posteriorum . v cognitio telum est duobus modis. Unus, ut habeatur cognitio sui esse solum: de hse vobcatur de mons ratio est e. Et secundus dat nobis cognitionem causae illius esse: Mhaec vocatur demonstratio causs. Et quando sunt in una Se eadem scientia differunt secundum hunc modum . quia quod dat causam , non stat nisi per prima causam propinquam sine medio . verbi gratia, si tu quς reres qui sit causa diei. respondemus, quia est propter Iuinen Sulis. sed quod dat esse rei solum, non stat per primam causam, sed stat per principia mediata. dc si non sint mediata, non sunt ipsa Sc eadem causa. sed hoc scitur per conuersionem .squalent, aut per res mauis notas apud nos. Uerbi gratia ponamus ut Uelimus rationem assignare. v Luna sit rotunda: eo in ipsius iumen paulatim augmetatur in figura rotunda, sicut arcus . quia hoc principii, hoc est augmentatio tui luminis paulatilii .est nomediatum propterea hoc idem non est causa rotunditatis Luns: propterea in rotunditas Luns non est propter lior, augmetatur Paulatiin in hac ligura rotunda, sed augmentatur in hac figura , quia rotunda. de est conuersiue ; proptereau cuius rei lumen augmentatur Paulatim in hac figura, est eius forma rotun, da :& omnis res rotunda luminosa augmentat tuui en suuin in hac figura. Et etiainuenimus principia, quae dant esse rei solum in lioc , cp nota sunt per se,& nci propterea ut sint prima causa in re. licui dicitur Φ stelis,qus non scintillam, sunt nobis propinquiores.& hoc principium est notum apud nos per senium: propterea prodest dicere u stelis errantes sunt propinquiores fiκis. Et debes scire in haec principia, quae nos iuuat ad sciendum elle rei solum, sunt posteriqra in esse de cognitione causa,et sunt priora ea in cognitione coparatione ad nos propterea quia priuario scuuillationis erratiuin est proprer earum propinquitatem anos: Sc propinquiras earum ad nos est prior in natura dc cognitione . Et principium conuersivum potest nobis dare cognicione causeret,quando prohatur per medium terminum. quod fit in vero sillogitimo, quia in noc Probatur terminus maior
164쪽
n maior, Re minor virtute medii.quia qualido inuenitur terminus maior in tota medio,& medius in toto minori tunc probatum est esse maioris in minori. Schaec demonstratio potest dare causam esse,& nominatur demonstratio causae. Sed quod dat solum esse est inductior 8c hoc est quia scitur eκ inquisitione parotium,quae sunt sub illo uniuersali.quia quado fuerit qus situm praedicatum .cuius
esse volumus habere certitudinem uniuersaliter, tunc quaeruntur oes partes Uniuersalis. Et si inueniantur, tunc constituetur. p hoc praedicata est in toto uniuersali.& haec species nominatur declaratio esse maioris in medio virtute minoinris.quia quando inuenitur maior in toto minori,hoc est in omnibus partibus, Mtotus minor est totus medius, tunc argumentatur maiorem esse in toto medio.
Ergo quando quaeruntur multa e N particularibus in una specie: dc inueniatur unum praedicatum in omnibus, non opinando ut sit aliqua pars in subiecto, in qua non inueniatur hoc praedicatum: de est certificatum, Q non videbitur per hoc,quod videtur a partibus, per hunc modum declarationis cognoscitur esse unius praedicati in tota illa specie a parte eκ perientiae in omnibus suis partio hus. Et per hanc viam habemus cognitionem maioris partis specierum principiorum artis Medicinae. Et principium,quod nobis dat esse rei solvin , est post conclusionem, ut non sit conuersivum super medium terminum. 8c in hoc modo cadit demonstratio esse.verbi gratia, sicut volumus declarare esse virtutem nu. a tritiuam homini per unum principium,quod dicet, omne animal est nutribile.& fiet argumentum hoc sic. omnis homo est anima Donine animal est nutribile: ergo omnis homo est nutribilis propterea quia hoc principium non prodest no- his nisi ad tribuendum virtutem nutritiuam homini, sed non ut virtus nutritiua sit causa propinqua homini. Et quare non iuuat nos in dando causam reis quia non conuertitur maior super mediuin: quia omne nutribile non est animal. Et in summa dico, i demonstrationes, quae nascuntur a causis remotis, vel sint anfirmativae, Vel negatinae, sunt demonstrationes esse,& non demonstrationes causae: quia demonstratio causae est prima & propinqua. Et omnes istae res faciles sunt et,qui studuit in Logica per aliquod tempus. dc perfectius cognoscet iuua mentum,quod faciunt in hoc loco,& etiam necessitatem. Et postquam ita est. sicut dictum est,debemus perscrutari de proprietatibus. Et dicamus, videndum est, si possit inueniri via, tua possimus cognoscere Φ proprietates sint per comis parationem alicuius alterius rei, sicut est ad comparationem corporis hominis. Et dicimus . hoc non potest sciri, nisi uno duoru modoru. Unus est, ut sit natu. ra, propter quam prouenit haec operatio, manifesta apud nos perfecte, aut per primos intellectus, aut per demonstrationem. Alter est, ut iuueniantur res pro priae posteriores illi naturae.& ad haec ut sint ills res , & proprietates aequales in uno praedicato. α etiam ut sint ills eaedem res posteriores magis notς apudia nos in proprietates. M ut sint illae res, propter quas possint sciri proprietates absque medio. Quoniam species harum demonstrationum, quamuis sint eκ reis hus, quae sunt quasi per accidens,sunt tamen veraces.& nos vellemus; si posset esse inuenire hoc quaesitum virtute illarum demonstrationum. Sed videtur viam sit sententiatum,. natura,qua operatur proprietas, iid possit sciri perfecte: quia proprietas non est nisi una operatio eκ istens per se, transiens ab uno emead aliud propter proportionem mensurarum elementorum , quam habet unumens cum alia. Et haec mensura comprehendi non potest per modum arbitrii: neque et pol sciri hoc plus in sit haec cognitio,quae non est perfecta. Ne let etiainuenitur hic aliud accidens posterius quod significat super hanc naturam veraci significatione. Etia neq; est aliqua, nisi proprietas eadem. in sentitur:quia η δ' tune significat super hanc naturam. M si est impossibile hoc scire, eodem modo est impossibile inuenire in eo quod habet proprietate , Vnu accides aequale loprietati ad hoc, ut significet super proprietatem, & sit manifestius apud nos
ipsa. quia non est conueniens inuenire hoc,nisi quando inueniretur unum accidens magis notum,quod significaret perfecta significatione super naturam, proopter qua sit haec proprietas. Et propterea quia proprietas sequitur proportione mens ara entium,postitiae fuit uiueniri in una re proprie tes quasi infinita .
165쪽
n res ciuae est propinqua infinito,non p5t sciri persecte per arbitrium:neque et Doossiimus inueniri signa significantia inbstantialiter super hanc natura. Et post-
ouam ita est debemus perscrutari,si postibile est.apprehendere primas opera tiones per viam demonstrativam,aut non. Et dicamus via, qua perscrutati sumus super proprietates,erit eadem cu via,qua hic erimus scrutari.quia si posset apprehendi arbitrio medicina temperata,aut distemperata in sine aequalita tis hoc non esset nisi ca cognosceremus naturam,quae hoc operatur perfecta cos nitione.Quia quando nos tractamus de medicina, si est calida, aut frigida, aut temperata nos non intelligimus hoc,nisi quia habet per sui naturam Sc praeparationem.permutando se a corpore humano,vel ut permutetur a corpore humano & corpus postmodum ab ea recipit Unam qualitatem permutatam compara eam.proportionatain qualitatibus naturalibus,quae sunt in corpore: quam .pportioni dicimus temperantiam esse,aut distemperantiam.Ergo Vtinam ego scire. Duae natura est haec, propter quam Praeparatum est corpus humanum pati has Dassiones:& uuae est illa. quae praeparata est ad agendum: Sc cui rei has debeo mus comparare, hoc est cui rei debemus comparare mensuras elementoru , quae sunt in illa. Propterea quia haec operatio non dicitur nisi comparative ad corpus humanum. Et propterea apparet prima fronte, . debet fieri comparatio intexcompleκionem ciborum 6c medicinarum,& comple Nione hominis rata V me. nsutae elementorum, quae inueniuntur in eibo dc medicina, in qualitate aequales sint his. Quae in homine inueniuntur.& hoc est, quod dicitur cibus temperatus, de medicina temperata.Et quod egreditur a temperantia ad unam eκ tremitatu.
est illud Quod est augmentatum aut diminutum in illo eretremo. Haec est me Iior ratio, quae possit assignari proportioni & comparationi ciborum & medicinaru corpori humano.& operationibus ipsius. Sed unum nobis obuiat, q, si ita est nullus cibus debet dici temperatus homini, nisi caro humana. Et forte
Dosset esse in carnes gallinarum per modum similitudinis remotae, e Tent tempe ratae complemioni hominis: aut comple Nio carnium lioedi similiter. Sed de ter vae nascentibus nullum temperatum poterit inueniri. & minus debet elie caliada coro ore humano:quia corpora animalium sunt calidiora nastentibus terrς:& Dropterea non inuenitur in terrae nascentibus calor in actu. Et postqua non est via cognoscendi hanc naturam perfecta cognitione ab hac parte compara. ionis ciuae est inter naturam corporis 3c complere ionem,qua operantur medicinae has operationes, fortasse poterit cognosci a Parte comparationis & propor elonis mensurarum elementorum, quam habet medicina a stipsa: hoc est quia medicina. ln qua dominabitur calor in seipsa, illa dicitur calida: δύ illa, in qua dominabitur higus,dicitur stigida.& sic de sicco & humido. quia medicina, in cuius partibus dominabitur pars ignea,illa erit conueniens, Ut ere ea generetur Uealor magis: sicut videtur in sulphure,& in similibus. Haec est una via qui ponsei sustineri in parte. Sed etiam illa est corrupta in Pluribus suis partibus. ideo
Quia inuenimus multas res, quae sunt in suis comple Nionibus calidiores,& qua, do nos comparamus eas corpori humano, hoc est,quando eas comedit homo,ii Meniuntur frigidiores,sicut mustum & Vinum antiquum: quia In eo, si musto a
Daret calor manifestior, post in tu Vides,quia bullit,& comparando ipsum coromoji humano, est frigidius.Et videmus res, in quibus frigiditas est magis inanilassa & comparatione ad corpus nostrum sunt calidiores: sicut vetus visum .Et situ dicis hoc prouenit a virtute corporis; ergo sumus in eo quod prius eramus, Maion sumus egresti. Et quare volo in hoc conari,quia in terrs nascentibus M animalibus omnibus dominatur calor:& si refrigidarent propter dominans in eis, non est frigiditas illa a parte,qua sunt terrae irascenti aut animalia in actu. Sedouaedam eorum inueniuntur calida comparatione corporis humani,& quaedanizioida:& non solum frigida, verum etiam mortifera propter higiditatem. &1liud ciuod est mortiferum, non est mortiferum e N parte qua frigidum est in actium cuia vinum.Quod est vivificatiuum,est frigidum in altu ergo non prouenit nisia oarte permutationis,quam recipit a nostro corpore.& haec Pernautatio aut est
a magis calidum,aut ad magis trigidum,&si ad maῖi. cλlidum, ergo caelelit.
166쪽
& non restigerati st ad plus frigidu. ergo in corpore nostro est si iditas in actu
in quarto gradu, aut ultra. ergo sunt occupati omnes passus vel transitus, Ac ethnobis necesse tentare nouum passum. Et dicemus parum de esse olei. Oleum este κ rebus, in quibus dominatur humiditas & caliditas: eo . partes aereae in eo sunt manifestae multum. Et si aliquis quaereret quomodo potest esse ut in eo partes aereae dominentur, cum Videamus . ingrossatur, α congelatur, & in spissa. Mum itur a frigore: & dicitur non congelantur a frigore nisi substantiae aquosie. ResP. Debemus respondere,cp non congelatur propter frigiditatem, nisi propter muleam conuersionem suarum partium ad aquam. & ab illa conuersione prouenit hoc.& multum subtiliati sumus super esse olei super Quarto Meteororum:et 1bi sunt soluta omnia dubia. M propterea non potest haberi eκ hoc certitudo nisi per eκperientiam. Et quomodo non debes hoc credere quia tu vides, . qua nodo ponimus in ignem multas res, non subito alterantur propter calorem natus rate,qui est in ipsis: M quando comeduntur ab aliquibus animalibus. inconti nenti alterantur propter calorem naturalem, qui est in ipsis animalibus. Sicut dicitur quod cum struthionibus datur ad comedendum aurum, & incontinentieκtrahatur a stomacho,inuenitur multum diminutum.& hoc est veritas, quam iiis aurum dure patiatur ab igne. nec potest dici,quod calor struthionis sit foristior igne: nam verbum esset vanum. Ergo haec res non est nisi illud, quod sequitur a tota substantia in calore struthionis, de non propter fortitudinem qualita tis cmoris.& hoc est manifestius in cibis qua in medicinis: propterea quia crutius est illud quod habet per sui naturam, ut conuertatur, Sc alteretur a cibato, ita ut sit cum cibato idem in specie.& manifestum est ιν haec conuenientia, quς est inter cibum & cibatum, non est nisi a tota substantia. & propterea una is eadem res uni animali est cibus,& alteri est venenum: sicut elleborus conturnicibus,& napel Ius zaratro,quod Latine sturnelii nominantur. sed medicina eo Notade stulv operatur in corpore propter Primas qualitates opinatur quidam,ut illud arbi lio trio possit comprehendi.
De inuestigatisne veri mationis signorum ratis natilia, υ erationum ciborum,o Medicinarum. cap. X X V. ET Galenus Malii Medici conati fuerunt facere regulas demonstratio
uas, Ut probarent operationes haru medicinarum in corporibus huma nis: quamuis non sunt nisi signa opinantia, sicut ostensum e st superius.&vt ipsum honoremus, dicimus,liabent veritatem pro maiori parte, sed Mon necessario:& etiam quia mouent hominem ad eκperientiam. Et proptcrea dicit Galenus, m duo instruinenta, quibus haec ars fui inuenta, fuerunt ratio,& m bae erientia. 8c etiam conferunt ad habendam cognitionem rerum eκpertarum, - - λ-C Vtrum sint cibales, aut medicinales. verbi gratia sint duo cibi: unus sit facilis ZM VI Vel leuis, alter Vero frauis iu durus: nos dicimus in facilis & letiis ellius altera. 'ςς μ mςψ
hitur, eo P citius recipiet diuisiopem a calore naturali, de citius patitur. Et ad, μ' huc plus, si conati essemus in his rebus ad accipiendum per una via causam δίesse simul, esset valde difficile. 8c quando habebimus eNperientiam esse, facile erit nob8s dare causam per huc modu speculationis. dc erit haec ars ratiocinatiotia. Et qri una medicina no coplebit intelione nostram hac rone, poterimus ad alia trali re. sed qui no haberet nisi eκperietia, n5 posset hoc obtinere.Et ia dilatatus e st Galenus in diuisione haru duaru reru . nisi quia demostrationes,& senotetit dati a Galeno, Sc quibusda Medicis venientibus post eum, sunt breues respectu illaru . quae hic dici possunt: eo . intenderant ad loquendu super natura medicinarum eκ parte saporum,& odoro,& velocitate conuertendi ab igne.et si poneremus omnia haec esse signa, erunt propriora naturarum, quae tenentur has operationes facere tu corpore humano. Sed signa substatialia necesse est vesint squalia naturis, si manifestant super eas; de tunc poteris ire a nouissimo ad
Primu,a primo ad nouissimum. Et si non fueris perscrutatus speculationes hib
167쪽
ius arti per hane viam, nerabis naturam medicinae eatissae inquantum abla, DIute calida eκtitit,& frigidae inquantum frigida.nec etia scies naturam inedici,nae calidae in eo sp est calida perfecte, nec frigidae in eo ip se ida est. V erbi gratia, si cognitio Medici in Medicina calida non esset, nisi propterea in habet lais
rorem acutum,aut amarum,aut salsum:& natura, quae habet calefacere, facit oe:tunc est eius speculatio in hac arte multum diminuta: propterea quia multae res sunt calidae, M non habent saporem amarum,neque acutu: sicut carnes panserum.& columbarum iuuenum,& similium .Quia cibi,& medicinae uniuessa Iiter sunt terrae nascentia,aut animalia. aut mineralia:& sapores non dominantur nisi in terrae nascentibus, aut animalibus. Et nobis necesse est ut istaru rem arbitrium sit rationale ad affirmandum naturam medicinarum calidarum, Digis darum, siccarum,& humidarum:& postea studebimus in rebus, quae significant has na uras. Ergo primo consideranda sunt signa, quibus possimus cognoscere quantitatem harum mensurarum a compleκionibus medicinarum. Et dicimus Q res, quibus possiant sciri, sunt res superuenientes unieuique qualitati rei comis pleκionatae:propterea quia comple Nionatum est corpus consimile in partibus: de ista superuenientia sunt dimerentiae,quae adueniunt ei a mensuris mimionum illarum. Et quaedam istarum dissicrentiarum sunt,quae continent omnia corpora consimilia, dc sunt omnes enumeratae in Quarto Meteororum: quarum quaedasunt quae congelantur,& quaedam non:& qusda dissoluuntur,& quida non: M quaeda sunt lenes,& quaedam asperae:& quaedam sunt,quae sunt eκ tensibiles, de quaedam non .Et quaedam sunt quae sunt propris quibusda corporibus consimilio hus: sicut odores,& sapores,& colores. Et qugdana quibus est dominatio mani. festa unius elementorum per se,quando sentiuntur per tactum calidae, frigidae. humidae,aut siccae.& hoc non inuenitur nisi in rebus, in quibus est caliditas,frrupiditas humiditas, aut siccitas in actu. Sed cum nos perscrutati fuerimas cibos& medicinas,nos tentabimus eos, in eo sp sunt partes rei compositae. M hoc est proprium in medicinis,& cibis, quae sunt partes terrae nascentium,& animaliu. Et quaedam illarum sunt, quae iudicantur per earum operationes, dc Ioca. 6d si sunt partes animalium, iudicantur a regimine illorum animalium . 5c a specie illorum ciborum.& generaliter necesse est uti in animalibus comparatis rebus, uuibus usi sumus in cognitione compleκionis hominis in Operatione, regione. loco. Et cu dico hic operationem, intendo operationem animae: hoc est nutrimentum, sensibilitatem,& concupiscibilitate,& alias operationes animae, quae dictae sunt. Istς sunt viae,quibus possumus per hanc artem iudicare. δί quamuis non sint fortes, sine eis non possumus esse, nec ipsas diminuere. Sed dicendu est de unaquaque istaru secudum sp melius esse poterit.nec petendum est ultra ilis iud duod dictum est, sicut dicit Aristo.quia non debemus quaerere a traulo sex, sinocinari nec a muto loqui .et in his non est aliud, nisi ut recipiantur a Natura,ri. & ab eo quod vide in iis,quod facit natura: quia demonstratio non habetiveis
Quo pacto cognosci possint complexiones ciborum,se Medicin
rumper generales disserentias corporum mixtorum.
cap. XXVI. ET dicamus in res quae sunt manifestiores a quibus possumus habere cer
titudinem c6pleκioni orporum consimilium, est congelatio. M spissita do humectatio resolutio,ditsolutio,faciluas, Viscositas, subtilitas, grossiisties mollificatio duricies, ombustibilitas,& non combustibilitas, oppilatio 3c apertio:& quaedam con elatio a calido,& qusdam a frigido. Eorum ouae coe elatur a frigore,qusda sunt , qus in spissamur primo a calore: M qiitda. Inon sunt in spissata primo a calore; ia Rusda, lus inspillantur ab utroq;. Et eo
oue di Gluuntur,quida di lutitur, calido,& qusda a frigido. Et eoru,quc hi mectantur,quida numinatur a calido,& qusdλin a frigido. Sed qui congelatet
168쪽
A sunt a calore .calor et siccitas super eas dominatur, ut est sal.& species eius. sed qus congelata sunt a se istore, si in primis ement in spissata a calore: & ista spissio ludo emet propinqua spistitudini,qus fit a natura aerea, aut aquea, sicut spissitu do butyri, lice erunt necerario calida.& ide est de oleis, gummis,& similibus. Et quae congelats sunt a frigore & natura terrestris super eas dominatur, si calor prius eas inspitauerit: ergo frigiditas & siccitas dominabuntur in eis: sicut sunt OG. cornua, panniculi,& similia. Sed qui sunt c5 gelatς a frigore, nec sunt prius in spissats a calido naturaliter. hsc spissitudo erit frigida & humida: sicut est argentum vivum,& similia. Et quς res sunt in spissatς a calore. & coagularga frigore sunt propinquς litati: sicut est cachimia. Et res quς dissis luuntur a Calore, semper coagulantur a frigore:& quc coagulantur a frigore. ditatuuntura calore. Ideo cum nos videmus res,qus sunt dissolvis a calore, debemus inspicere, si coagula is sunt a frigore, nec in spissatς sunt a calore, iudicamus ipsas esse frigidas & humidas. Et si sint in spissati a calore cum dominio partium terreos rium iudicamus ipsas esse frigidas de siccas: sicut ferrum,& multa metalla. Ees cum hac spissitudine dominantur partes aeres, tunc eas iudicamus humidas declinantes ad caliditatem: sicut est pinguedo intestinorum.& sunt res. qus dinsoluutur a frigiditate & humiditate, ut sunt species salis. Sed res, quς sunt in spinnis a calore, pro maiori parte sunt calidi & siccs: eκcepto in illa spissitudo nost fundata in substatia aerea. sicut spernia: quia tunc illa substantia erit humida. aut temperata, sicut lac coetu. Sed res quς sunt inspissats a frigiditate 8d hiami. ditate, si calor est in primis operatus aliquam coagulationem, debet dici v sint
' calidς & humidς, ut est ius pingue. Et si sint inspissats,i in q, calor in primis nulIam fecerit coagulationem, debet dici ut sint frigidς Sc humidς, sicut lac, quod
coagulatur multa frigiditate. Et debes scire,. potest esse, ut operationes, quas faciunt caliditas de frigiditas in rebus istis, possunt esse naturales, aut accidenta Ie s. ideo debemus iudicare super generato illarum. si est naturale. quia comple Alo, propter quam medicina hoc facit, erit naturalis: sicut est spissitudo sperma. tis,& comple Rio,cius facit non naturale, est non naturalis. sed accidentalis : si cut spissitudo quς lit in musto, quando. ad ignem decoquitur. Sed res, quς in spinsantur a calore & frigore squaliter, sunt aeres & aques . Ad earum partes sunt conglutinals simula sicut oleum olius,& alia olea,qus possunt recipere has operationes. quia oleum in spissatur dc congelatur a frigiditate: propterea quia par
tes aeres, lus sunt in ipso, conuertuntur ad aquam.& iterum in spissantur a calore: Propterea quia resoluuntur partes aques,& remanent aetes cum terrestri hus in eo domin sitibus. Et res,qus iasi in spissantur a galore, vel a frigore, sunt aques cum Pauca terrestre itate:& calor eas consumit, antequam in spissentur. Nec et
frigus potest eas in spissiare propter paucam terrestre itate, quς est in eis: eo quia non in spissat frigus, nisi quando eκ trahit caliditatem eκ istentem in eis, de sparogat humiditatem,& tunc aduenit siceitas,& illa de causa erit coagulatio . dc in C spissiatio. Et quando diis res recipiunt congelationem,& in spissationem suu alitempore, aut propter Vnum motorem squalem in subtilitate Sc grossitudine. sunt in uno gradu squales in caliditate Sc frigiditate. Sed si una earum plus inospassatur coagulatio ipsius est velocior.& cu motor ipsius est fortior, habet incoqualitatem secundum hoc. Sed res lenes,& viscost habent dominium Mus M terrae:& propterea sunt frigidς, & gro . sed lenes habent dominiit aereitatis cum pauca terrestre itate:& propter hoc de facili diuiduntur, eo quia aereitas. lus admixta est ei, est elementum humidum. 8c ideo Ieuiter an alio diuiditur: et modica siccitas. quς est admiκta ei, leuiter recipit passionem. Et res humidς recipiunt e retensionem propter partem humidam aqueam, quς est in ipsis. de propter dominatione partis terrestris cu aquosa, sunt difficiles diuidi i duas partes. Propterea res lenes sunt propinqus, vel faciles, ut permutentur digestione proopter facilem diuisionem earum et quia calor in eis plus dominatur. quia lisc est Una ere rebus, quς adiuuant ad velocitatem digestionis: quia difficultas diuisio. Dis Partium fatigat naturam. Et scias ιν viscositas,& spissitudo significant sicci
169쪽
has is .est ditacilis digestionis: ideo quia forma eo oris dissicile suam deserit na Diutam. Et subtilis substantia, si est aerea. significat caliditatem de humiditatem: Ee si igne a. significat calorem εc siccitatem. Et mollicies significat corpus hvmidum.& propterea res molles facile permutantur, sicut fructus recentes.& huis aenidi.& durae significant contrarium. Et spissitudo εc mollicies, de subtilitas Meuricies no significant nisi super virtutes parietes in re: hoc est humiditatem dc siccitatem,& non super agentes. Et oppilatio εί evaporatio dicitur secundum duos modos. Vnus, qui debet sic Veraciter appellarit 8c est talis operatio, hoc
est augmentum vel diminutio quantitatis. sicut nos videmus mustum facere ereseipso evaporationem in Utre clauso,& crescit quamitas sua ultra mensura prioinam, non eNistente additione substantis in ipso,& aliquando frangit virem. 5 seut videmus in nebulis,quae constringuntur,& oppilantur in seiptis,& rede ut ad paucam mensuram, nihilo eN eis eκ eunte:& elargantur, crescunt, nullam additionE recipientibus. Et causa in hoc est,quia aer est maior aqua, de terra. de quando res appropinquat naturae aeris, eius quantitas plus crescit: & quado appropinquat plus naturae terrae,& aquae, diminuitur plus. 8c propterea res vaporabiles sunt aereae,& sunt calidς Sc humidae:& quae sunt clause. Sc oppilais in seipsis sunt frigids Se humidae. propterea quia evaporatio non est nisi dilata tio substantiae aereae, Sc non est augmentum rei venientis ab eκtra. & sic est oppilatio per contrarium .Et propterea ponitur sermentum in pane, ad hoc ut tafaciat ipsum spongiosum,&in eo dominetur aere itas, δί sit facilis ad digerenodum. propterea qua a corpus aereum leuius est ad permutandum propter suam humiditatem: quia substantia sicca est dura ad permutandum, de digerendum .hlter vero modus est,qui dicitur vaporatio, Vci oppilatio propter dispositionEcorporis,quod habet foramina larga, vel stricta.quia quod habet largos poros. dicimus esse vaporosum:& quod habet strictos,dicimus esse oppilatum. quia naturalis intellectus est intelligere istas res in substantia corporea earum, Sc non propter largitatem aut stricturam foraminu.quia haec sunt verba vulgariu: qua-uis etiam illud adiuuet digestionem propter facilitatem digestionis. Sed res com hustibiles sunt de necessitate igneae, sicutsulphur: aut aereae, sicut foenu. Sc proopterea velociter permutantur ab igne. Et si diceretur sic in digestione. hoc non conueniunt nisi rebus, quae comeduntur. scd si nos intelligeremus. cr, hoc emet veraκ secundum Galenum,non esset necesse attribuere medicinae oppilationEle subtilitatemrquia possibile esset ut res essent grossae substantiae, δί de facili permutarentur: quia haberent foramina magna, per quae posset ignis de faciutransire.& propterea super eas dominabitur ignis,& comburentur subito. quod facere non potest calor naturalis: propterea quia est humidus, Se est debilioris ealoris q; ignis.quia res supradictae non sunt faciles ad comburendum, nisi pro- spter accideritia largitatis suorum laramnum, sicut arundines. Sed res,quae inte-duntur habere vaporationem,S: oppilationem a substantia sui corporis, hoc est propter raritatem suam,aut spissitudinem suam a partibus substantiae suae: δί n- riae habent comparationem cum calore naturali,qui operatur in corpus nostria.. Sed res,quae non recipiunt combustionem, sunt res terrestres,& aques.Ηoceste quod potest dici in significatiotubus uniuersalibus superuenictibus naturis coporum consimilium.
De cognitione Medicinam ciborum per rationem Fumpiam a Sapore. cap. XXVII.
Einceps volumus narrare de saporibus,odoribus,& coloribus. Et dici
mus . species saporimi, quae sunt manifestiores, sunt dulcis, unctuosus. se salsus, amarus,acutus, ponticus, stypticus, acetosus,& insipidus. Dulcis' significat comole κionem calidam. sed calor ipsius est temperatus squaliter ad comparationem complexionis humans secuti dum Galenu. Sed unctu
sus dictus est: quia Pars aerea dominatur super ipsam cum modica aquositate,d
170쪽
n prooterea calor ipsius est minor quam calor dulcis. Supra cohipleinonem salsi
dominatur pars sicca adusta. in qua miκta est pauca humiditas: Ae calor suus maior est calore unctuosi. Et super naturam amari dominatur compleruio sicca
terrestris. Se hoc potest nasci a calido, & frigido. Se significatio, quae separat unum ab alio est . significatio eius, quod fit a frigore, est ut sit dulce, postquafuit amarum: sicut sunt 2 landes. Nylocara cta,& aliqua eκ cucumitis. Et amario ludo, quae fit a calore 6c terrestreitate ,reuertitur ad amarum postquam fuit dulce. Et hoc fit, propterea chamaritudo sequitur duas species comple Rionis, aut calidam δί siccam, aut stigidam & siccam: quemadmodum inuenitur color ni ger per calorem,& frigus. Et hoc, quod diκimus breuiter de amaro, non senseo
runt Medici qui nos praecesserunt:Ic etiam Galenus non appropriavit ipsum nili calido seorsum. Sed quomodo non cogitant hoc, v opium est in fine amari. tudinis,& inducit paralysim propter suam frigiditatem Et qnamuis possent dicere . non prouenit amaritudo a parte frigida: Nos dicemus iam est amaritudo dominans in suo sapore:& sapor sortis est in iudicio super naturam ibi: vnde debet iudicari, in sit magis calidum quam frigidum: propterea istae res accipiendae sunt a Naturali.Et quod nos diximus de amaro, inuenitur in libro nostro, qui dicitur liber de Plantis.& amaritudo. quae prouenit a calore, est cali dioet salsedine: quia admiscetur salsugini aliquanta humiditas. Et significat hocn aqua maris maioris.quia est nimis salsa,& est multum amara, & non potest in -- ea vivere aliquod animal propter multam amaritudinem: proptetea quia ama ritudo est in ultimitate contrarietatis nutrimento animalium, δc est contrarium dulci propter siccitatem solum.& propterea interficit infantes, quando multum ea utuntur: propterea quia sunt in VI timo humiditatis.& uniuersaliter non inisgreditur natura amaritudinis in re cibali propterea quia non est nisi medicina Iis: ev. dulcis ingreditur in cibos,& medicinas. Et quod dominatur super acuta est multus calor cum multa siccitate se subtilitate: MHstpterea calor illius est
sortior omnibus aliis. Isti sunt sapores significanses super species rerum calidarum. Et unusquisque eorum habet in sua specie gradus. quia quoddam dulce est calidum in gradu primo, & quoddam calidum irr secundo. aut ultra. dc se de falso. Et sapores, qui significant in medicinis super complere ionem frigidam. sunt pontici, styptici, acetosi, & insipidi. Sed insipidi magis debent attribut ii saporabili quam saporabili.sed dicitur ut sit sapor propter sensum gustus: propterea quia quilibet sensus sentit sensatum proprium,& priuationem illius. Et stypticus, 3c ponticus sunt unius speciei,& non diuersificantur nisi secundum magis de minus: & illi significant super compleκione fortis siccitatis de frigiditatis. de ponticus in hoc est fortior styptico.Et acetosus fit cum frigiditate mi κωta in parte humiditatis,& non est .remotus a calore:& propterea incidit,& inhoia tiliat:& propterea subsistit pontico, de styptico in lalaiditate. Et' insipidus est aquosus, de frigidus.& hoc est, quod potest dici in significationibus saporum. Et
quidam sapores sunt,qui non siguificant perfecta significatione super naturam rei. 8c hoc potest esse in una medicina composita e re pluribus partibus: quarum quaedam sunt saporabiles, quaedam insaporabiles: proptetea quia no est nece sose, ut unumquodque miκ tum sit saporitum ut probatum est in Naturali philo sophia .Et si homo vellet iudicare totalitate medicinae. no posset iudicate P sapore super ipsam tota: sicut videmus multa ere gumi, cra sunt insipida,& in calida.
De cognitione Medicinarum, ciborum per rationem sim7pἔam i as Orire. Cap. XXVIII.
ET differentiae odorum non sunt manifestae nobis, sicut differentis lapsorum. Vnde non Proprium habent nomen, sicut habent sapores: sed diciis tur odor laetidus,& odor aromaticus. Sed nos ordinamus nomina a commodata a nominitius saporum, sicut diceretur odor acetosus, Modor acutus, & odor amarus. & Propterea significatio compleκionis odorum ist
rum specialiter est aequalia sigiuficationi completatonis saporis dominantia Lo q
Contra Medicos de sapore amaIO.