장음표시 사용
301쪽
Collectaneortina sectio prinna ,
Quippe ad functionem huius abolitionem mors sequitur. Sunt vero, quantum D sensu usurpare possumus .lis: Uentriculus,atq; os, & Qusdam oris particulς, quin
Ia, intestina,iecit r. vene,renes. lien, Utraque vesica, tum bilis, tum lotii. C sterumoris vrscipua utilitas conruanducatio est, in quod munus dentes instituti: ante riores quidem ad secandunt: incisorios vocant maκ illares, qui & molares, ererranslatione, π his cibi veluti molis cereales fruges tenuantur . 8c atteruntur. at in ore sit aliqua concoctio patet, quamuis is, quem probe nosti alio utatur nomine. Gula meatus,quo in Vetriculum cibaria ingeruntur: cuius functio dii hus constat facultatibus, attractrice, ac propultrice : primo nanq: ab ore trahi mus cibos,deinde in ventriculum deuorantur, pellunturq; et quibus actionihus abolitis,animal simul, inedia fameq; occumbere necesse est. Variari vero par te in. lus potentiis naturalibus famulatur, oportet: id quod eκ arte secandi cor pora patebit. Constat igitur gula tunicis duabus, interna atque e re terna: quarum prima. cui recte sum fibrs , quo ab ore in se attrahat, instituta est : altera vero. cui transuersς sunt fibrs,quo constringat ea qus continet ac protrudat, talis facta est .propellit autem cibos haud secus, u manus coacta ac coinpressa , fluida humida tr. Sequitur ventriculus alimentorum per gulam ad se delatorii cocti Nis instrumentuni:ea nanqr in chylum mi irat,atq; alterat, at non in sanauine: inod confirmant indicantq; nuper dicts potentis, quibus ad hanc functionem nutitur. Concoctio vero manifestior est in tunica eius crassiore , ac carnosiore, ' lus plurimi caloris copia tum a Venis, tu ab arteriis derivatam continet. Postremo viscera calidiora adiacentia ventri habes: iecur a GNtris, lienem a sinistris.
Duas quoq; habet tunicas, quς pertinet usq; ad ipsum os: V na qui interior est. qualis est in ventre, talis periistens: Altera ad carnosiore specie in gula conuersa, quarti fibrs contrariam inter se dispositionem obtinent. Qus interna est, in rectum porrectas habet fibras, ut quς trahendi causa sit instituta: e Aterna trasuerissas, quo circulo contrahat. Hinc est Φ Sc attractoria , dele X pulsoria facultates euidentissimc in hoc viscere sint.Nempe ubi alimenta ingesta sunt, arcte statim undiq; complectitur suis tunicis,quod Vbi cibos ad perfectionem concore it, uniuersς partes superne insurgunt ad inferna pinendo. Habet vero e Xpultri κ actiones duas omnino contrarias: Vnam quς peracta concoctione deorsum . altera nique sursum eκ pellit. At vis illa,qus nobis discernens nominatur, non ita evides est in ventre, nisi si eκ cremore: chylum vocant)ali ipsum diκ erimus,u ob id c thum appetiere , Sc tam arcte Undiqς constringere . prsinere atque amplecti. Mur equidem nostra est opinio. Quare si aliter sentiremus, hoc est,ere hae conis uersione cibi in cremorem haud nutriri ventrem: cur igitur alimenta eκ peteret eaq; accepta tam valide constringeret Tamesq; & ei uritio cessarent, ubi ea in gessimus alioqui neq; in appetentia, neq; in complere u illo discernentis poten Pitis functio obscura foret in eo.Quod si ita sit, ut pars parti famuletur, sui ipsius
non ol,liviscatur,oportet: Vnde tum alimentum, tum utilitatein ob id ipsum venter suscipiet,atq; consequetur: in quo collegaru nostrorum non paucos dubitais. re audio: aiunt etenim alimentum prius non posse esse cremoris illius conuersione, i in sanguinem alterctur, immuteturq; . Atqui nondum cibi in ventre san-gni hcationem adepti sunt. Dicemus itaq; , ere eo e Niguum quiddam alimonte trahere qualitate magis, litatu quantitate ac copia insigne: moκ nanq; denoraistis ciliis remittitur, quiescitu; fames: haud secus quam ubi potionem ingesserismus,tollitur statim sitis. Atq; absurdum erit minime , eNistimare portiunculam quanda tenuem humore prsdita aliquantulo. non sanguinea adesse, ius alimenis sum prcstet: quod nobis indicant animantia Musdam eNanguia , quς nihilo mi nus nutriuntur. C sterum concoctio in primis a caliditate humiditateu: fit: dein, de ab arcto illo ventriculi comple Nu . Quamobrem animantia quibus ventres crassiores, corpulentiores,durioresqς spectantur, eadem Ualidius meliusq; concoquunt: huiusmodi vero sunt venires auium . Uerum antiquorum nonnulli in hac fuerunt lisresi, ut a sola illa constrictoria facultare dc amplere v. quibus venter circa cibos vitiur,concoctionein Perfici putarent: atq; ob id ventres quarun
302쪽
R dam Volucrum,quales gallinarum, atq: perdicum. hominis ventriculo nonnihil opisi suppeditare. Pars vero h sc crassior duriorq: in his facta est, quoniam dentibus molaribus carerent, Pro Rima huic sunt intestina altricis quoque potentis instrumenta: primum nanq; per pytoron ea qui in ventre cococta sunt, ad ipsa deferuntur, perfecta quippe concoctione . tum aperitur in serius os ventriculi,eκciditq; per ipsum quod concoctum est : inde iecur per venas cremoris succu lentum trabit: post renio sicca superfluitas e Nerementaq; deorsum ad intestina delabuntur, ac pelluntur. quorum duos usus conspicimus: alterum quoniam abi piis ad iecur alimentum transmittitur: altern m propter eκcrementorum eπpuisionem. Constant Vero duabus tum cis,ut sint validiora et atq; harum utraq; e ctransuersis constituta libris est: quare in his propulsoria lacultas euidentior est, attractoria autem imbecilla. Ad lis e vim concoquendi his adesse patet,ob tem' Perament una, quod pro Nimum temperamento ventriculi sortita sunt. Multos Vero intestinis anfractus, multasq; reuolutiones natura commenta est, Vt mate ris in his contente perfecte concoquerentur , atqr ut tandiu manerent , donec iecur quod sibi esset nece Tarium, assumpsisset. Quare Aristoteles animantia, mhus reuolutiones intestinorum paucs essent, gulosa prodidit. Deniq; in iocinore alimentum in sanguinem commutari, inde ad parteis omneis transmitti, in confessio est: quamobrem principem altricis potestatis esse Galenus censuit, Obe Ncellentiam, qua csteras nutritioni addictas parte is anteit: qui equidem ignorauit, alimentum in corde erequisium,ac postremum confici: altricemq; in eo pri mam ac prscipuam vim stam. Sunt vero in nuper dicto viscere quinq; natura Ies facultates: concoctricem dico, dum scilicet sanguis conficitur: retentricem. Quinq: na ubi cibaria coquuntur: ai tractricem. dum ab intestinis succum trahit: discernen turales virotem,quando secernit, dignoscitq: tria e X crementa: seorsum aquosumqς, quod a tutes. renibus trahitur et biliosum, quod a vesicula huic inneκa: atrihiliarium, ac craso sum, seculentumq;, quod a liene. propulsoria in vero facultatem attractoris proomimam esse merito dubitatur: cuius solutionem hic locus haudquaquam Postulat.Μenrinime vero te oportet, omnes has facultates mutuam quandam concordiam atque concentum inter se habere in corpore, quemadmodum circa munus unum operς mits & circa artificium aliquod multi artifices . Nutrienti vero potentis uniuerst lamulantur, ius sane est omnibus animantis partibus neces xio indita: veru enim uero accuratius consederabimus, an altriκ ista potestasii iocinore principem sedem obtineat, an aliud sit viscus ipso prcstantius, cui illa assigna la sit. Nos quide satis liquere eκ his, ius in naturali philosophia scripta reliquimus, arbitramur, hanc ipsam nutriendi potentiam unam tantum portiun culam partis alite efficere: partes vero ere elementis constitutas, ac compositas: C quod vero e V elementis constat, modo quodam temperantis id eme: qus lane teperatio a quadam decoctione prouenit: decoctio vero a calore , inde facultatis huiusmodi instrumentum, fontem ac principium vehementioris caliditaris: para enim aut pene nihil interest , necessiarium quippiam dicamus partibus, an toti ipsi. Erit igitur scaturigo caloris istius iecur , alique nutricioni additis partes. Quod si vera sit Galeni sententia, qua cstera membra huic potentis ministrλntia calorem,dum suas functiones peragunt aliunde non habere , quam ab ioci nore, afferit, inter ipsa principatum quoq; tenebit id viscus, cuius . auxilio sua obeunt iuunera: ipsum vero ad suas functiones nullius ope indigeat: qus e N celoientia ac dignitas non immerito principem efficit: quemadmodum inter agrico-Ias is princeps, ac dominus appellatur, cuius imperio opera negociaq; curantur: is vero nulli subditus munere suo fungitur. Discerem vero libentissime e X Galeno, csterisq; eius sectatoribus, cur solum iecur ad hanc potentiam perficienda sufficiat: cum ipsi fateantur,non paucas a corde arterias in ipsum derivari, quae non paucam caloris copiam deferant, qus sane incassum ac temere a natura comenis sunt, si iecur ad hanc functionem sufficiat. At forte respondebunt, ab isto calore vim vitalem iocinori infundi . Nos veto iterum rogabimus, quς sit Vi
talis lacultas in animantis partibus c an alia sit ab altrice, atque sensibilu
303쪽
quibus vita constare sed magis sensibili acceptam referimus: que opinio aduer. D satur isti quem probe nosti. inscunq; vero de his pote uiis conscripsitims, id
ob earnm hinctiones actum putato, quas duas tantum , sentiendi scilicet.& nu. triendi arbitramur . At si obiiciant tertiam aliam virtutem a corde prosectam,
que scilicet pulsus gis nit, ipsamq: solam per se dici virtutem: Nos. etsi id sale
himur, cor tamen iocinori eam transmittere dicemus : vene etenim. que ab heo Iate sunt. minime feriunt.' Pulsuum vero effectriκ facultas illa vitalis a corde man*ns: lus calaris ae virium in quaq; parte corporis custodiendarum cauta est, itemq: una cum ipsa cor partibus alijs primarium alimentum eκhibet, caete rasq; omneis virtutes impartitur. Quamobrem cor princeps viscus erit potentis altricis conditor, hoc est,eius a metiti quod est in strumentum,quo cum agit facultas nutrimentum eκhibendo: π si hic alia est et vis prster istam altricem, alia quoque membra haberent: fieri etenim non potest, ut sit ulla in pari icula potentia specie contraria alijs,que sunt in csteris membris potentiis. Hsc vero in solo principe viscere sedi in obtinet: quod neque Galenus neque alij mediciusquam censuerunt. Collario itaque cordis ad iecur eadem erit, ctim ea qua facit Galenus iocinoris ad partes csteras: quare cor in hac facultate iocinore i statius superiusq;. Iecur nanq; sust munus haudquaqua probe obiret, ni R si a principe calor tum qualitate tum quantitate moderatus traserinteretur ad ipsum. Satis igi ratur, superq: probatum , Cor principem esse , δί effectorem p rrcipuum potentie nutritoris: quod a Galeno & caeteris anatomices magistris omissum est. Non est prς terea v censeas iecur princeps Viscus Vocadum, quamuis eo indigeat cor ad
alimenti tum elaborationem, tum confecturam: quemadmodum ventriculus, etsi
cibum iocinori apparet, princeps nihilo minus non appellabitur: Neque bubulcus csteris bubulcis edulia parans, eorum princeps protinus censebitur. Postquaigitur cordis principatus discussus est. & ere arte secandi corpora liquet arterias in omneis parte is corporis dispergi,& ob id a corde alimentum quoq; emtithe ri eo modo quo nuper diXimus, non incassum temereq: factas arterias opinabiamur. Cςterum hactenus per anatomicen spectatum non est . ab hepate per Veis nas ad cor sanguinem deserti: is etenim qui in venis habetur, imperfectior est: qui vero in arteriis csstinetur, Ut vehiculum spiritus esset, inlatiis est. Dicet vero quispiam, hanc con syderationem ad medicum non pertinere. Ego vero maκiine necessariam ingenue fateor, quod alias diffusius eκplicabitur. Csterum non possum non demirari Galenum . commentario de locis affectis III. immeri to Archigenem reprehendentem, in curatione memoris deperdite: Quippe hic memoriam a corde proficisci e Nistimans, remedia cordi idonea adferebat: ad quem Galenus ridens' inquit postquam o Archigene tu in ea es opinione: memoriam in corde sitam, cur cucurbitulam coct di non affigis, omnemq: medica, tistionis scopum ad id nori vertis l Ego vero Galeni, quam Archigenis sentenua digniorem reprehensione censeo : quod e N his quς retro iam disseruimus , dc posthac disseremus patebit aperte. Cor omnium corporis partiti princeps: atq: eius situs sedem obtinet principalem: in medio enim positum est, qui Iocus est regum, ac nobiliorum Vt undiq: attingi vel sque vel proκime possiet.& tutius
conseruari: quare inuolutum 8c circumlatum membrana crassia pericardion voeant . Nutrimentum illi aduenit eκ Vena,quς inter ipsum atq; iecur iacet: tepuismentum vero atque operimentum quod auri eius impositum est , eius gratia fa- est, ut reclusum,sanguini preberet ingressum: occlusum Vero, retineret. Altera vero auris, quς a vena Vr nonnulli sentiunt ad pulmonem sanguinem de ferente alimenti gratia vens nanq: nulls pulmoni sum continue operimen, tum habet ad hoc commentum, ut etatrorsum apertum sanguini e Nilum in pulis mones prcstaret: verum alteri harum aurium terna instituta sunt tegumenta, vea perta introrsum sanguis atque spiritus in arterias dimanarent, ac fluerent: nec postea refluerent, recurrerentiae . I sc autem Vena est in cordis ventre sinistro. est vero arteris maioris os . Altera Vero auris, qus alia in parte est, arteris os est,que ad pulmones tendit, a qua Ventilatio cordi contingit, quare ut eκtro
sum aperirentur, tegumenia huius facta sunt, Sequitur vi de liene nonnulla di
304쪽
A eamus. qui duos meatus habet, Unum iocinori, alterum ventricuIo continuum in hoc viscere crassitudo sanguinis spectatur, quare ut a melancholico succo iecur eNpurgaret,constitutum arbitrantur. Abest autem non parum a veritate, si duo esset hepata in corpore ere istimemus: nullas enim ab hoc venas ad alias partes derivari cernimus. Uesica vero quς iocinori subest, ut biliosum traherete κcrementum. Renes quoque iocinori ancillantur: irahunt nanq: id quod est in sanguine aqueum ac serosum per Venam, qus a gibbis iocinoris eκ oritur. Uelioca altera, ut a renibus serosum , aqueamQ; superfluitatem traheret ac reciperet: habet vero operculum quoddam cortici non absimile musculum alii vocant quod dum trahitur lotium, reseratur: attracto vero & defluκo, occluditur, ne ad renes recurrat. Id vero mata inae meminime te velim , unumquodq; instrumenotorum institutorum ad sanguinis eκ purgationem . attrahere eκ cremetitum it iud tantum, ut eta eo alimentum suscipiat: prs stant vero & alios usus necessa rios unde facultatibus nuper scriptis singula prsdita sunt, attractrice videlicet, alteratrice, retentrice, discernente,atq; propultrice. Ης sunt omnes altricis pote iis partes . C sterum duas tantum concoctiones omnibus particulis communes memineris, ventriculi, atque iocinoris. Atqui si placet in venis aliquam collo care ea sit eκigua.Tertia uero ac postrema singulis mebris .ppria ac peculiaris
De partibus diomilaribus, sunt genitiuae potentiae in- t
QVoniam de partibus nutritioni dicatis sermo nobis retro plurimus
fuit iam de his, qus generationis sunt instrumenta, disserendum: A ciri κ nanq; potentia eadem.habet cum altrice organa, nulla vero sibi propria. Partium genitalium alis sunt foeminarum , Vterus, Vul us,mamnas: maris, testes, & coles. Testes ad genitale semen efficiendum emolita est natura, quorum caro alba, fungosa, sponhiosaq; cst,culusmodi quoq; manias habere spectamus. quare sanguunem sibi simile in faciunt, hoc est, albicanotem: quemadmodum & iecur chylum in rubrum mutat, hoc est, suum colorem et agens quippe quod ab eo afficitur, sibi consimile reddit. Illud vero te latere nodebet, ipsos in generatione principatum non obtinere, ut semit Galenus etsi fais cultas illa in his sita sit: quandoquidem functiones suas nequaquam possvn: peoragere, nisi si per spiritu in qualitate ac quantitate moderatum a corde transmisissum: quare in confessio est, vim illam cordis, que tam probe calorem temperat. vi in culpate sua munera obeant testiculi, prscipue genitalem appelladam. QueC vero facultas ipsis adest , pr sdicte ministra erit. atq; si e recellentiam quandam obtinere videtur, particularis censebitur.Quos autem Galenus in sceminis con stitutos esse prodidit, nullius in generatione momenti esse e Nistimes: quippe se men quod in venere ab ipsis emittitur, ad generationem nihil utilitatis hahet. Atqui aliquis dicet: Frustra ergo horum testium constitiitio a natura facta est Huic protinus respondeblinus, in maribus mammas nihil conferre ad genitrice potentiam: in illis tamen nonnullos usus insitos. R ogabit iteru quispiam. Unde semen Demineum geniturς nihil opis suppeditare e N ploratum habeam Dicam ingenue, id tum sensu,tum argumento deprehendi: Nempe foeminam non emis. so semine concipere non ignoramus. Ego igitur postquam Aristotelis de ea re commentarios perlegissem, non paucas obstetrices rogitans, an id verum esset. comperi creberrime usu uenire, Vel si inuitς coeant. Harumq; inultas vidimus quae vi venerem essem pasis, concepisse. Porro matrona quςdam quς e regione sdium nostrarum habitabat, iurauit nobis vel conceptis verbis, cum balneum intrasset, in quo improbi quidam homines antea dum lauarent, semen genitale profudissent, statim concepisse:quod etsi incredibile videretur, fecit nihilominus viis illius anteacts integra. atq; in culpata castimonia, ut fidem verbis suis adhiherem . inramobrem protinus ad commentarium quendam Auencladii, quem
de semine genitali edidit, euoluendum accessi; ubi id possc contingere inueni.
305쪽
Iti Collectaneorum sectio prima
mus.Cuius rationem mire nobis arridentem huiusmodi afferebat: videlicet ipss o
utero inesse vim quandam propriam abditam . accscam cum semine genitali, qua ipsum trahit: ad quod nulla opus esse delcctatione voluptateq: scribit. Εκ iis init quidem,& docts hominis rationes. Illud autem, quod naturali argumento ereploramus,est, v si foemineum semen easdem in generatione, & tam e re imias vires obtineret,quam maris semen: posse foeminam eκ se nullius ope generare. quare mare minime opus esset.Non est insuper censendum partes quasdam a semine maris, alias vero a foemineo constitui: quoniam quamuis numero' sint. invito tamen quod ipsis inest principio unum sunt: cuius quidem principii largitor,atq: opifeN cor erit, Partiu quoq; olum auctor potestate: cid si a foemineo semine dimanaret, nos utique maris semen ad scia erationem nihil conferre recte arbitraremur: verum eadem est ratio de hominis Renitura. Dicet vero aliquis, neutrum horu suas fumitiones agere: nisi si prius sit mutua commiκtio atq; tem peratura, aliamq; formam ac constitutionem sint consequiita : quemadmodum mel solum, aut acetum solum oκymel non conficit, Verum opus est mi κ tura Mtemperatione mutua .Fatebimur Vtrunq; habere.temperamentum, quod a perficiendi facultate prsdito venit: atque utrunq; Vice materis hic est, nullamq: for mamq: a vi genitrice consequitur. Quamobrem pars qus talem temperaturam obtinet ac facit generationis facultatem quoq; habebit in qua opinione qui ver e santur,uterum Vl prsdituna generandi fatebuntur. Ego vero libentissime disce, Rrem, in quo necessaria sunt sanguis, ac semen ad hanc functiouem peragendam. Sanguis etenim membra uniuersa nutrit ac conficit: patet item semen maris ac foemini non posse operari omni specie : sed & foeminam ad generationem funis etiones habere quispiam diNerit, quamobrem actibiae unius sine alterius acti γ- ne consistere absurdum foret. Ambo igitur scopum unum obtinent suarum fuit,ctionum: laetum scilicet, cui ab viroque portio essentis inseritur: ab uno quidem forma, ab altero materia. verum nusquam prs stat latinam foemina: nusqua masmateriam: quod enim alimentum eNhibet, materiam quoq: prsbet: at foe inina alimentum suppeditat, suggerit iῖitur & materiam et formam vero mas , quc est Aristotelis sententia. Uerum eminuero quoniam foemina in se nihil contineat. quod materiam eκistimare Valeamus , prster semen atq; sanguinem menstrua at semen aquosa est humiditas e X cremento similis: nec aberrabis si vere eκcreis mentum nominaueris, quo me bra ali haudquaquam poliunt: a sanguine etenim
potius nutrimentum susciperent: tui vere alit. Nihil vero interest inter alimen oti materiam,& inter essentiς materiam z alimentum partim estentia est: genera tio vero essentis est in toto: totius Vero materia eadem est cum illa partium. Ad hec foemineum semen materiam foetus non esse, indicio sunt mulieres,qus citra emissionem seminis grauid ς fiunt: uterus quidem propellit, euomu l: suum semen: maris vero attrahit ac retinet: quibus liquet superfluitatem ess e foemini semen,a voluptate concitatam huc illucq; diuangantem , haud secus, ac saliua in ore esurientis atque famelici prouocatur, dum alium edenteni conspicit. Maris quide semen agetis vices implet: partes item a calore naturali,qui sedem in coris de obtinet, aluntur, hicq; primum est anilias potentis altricis instrumentum, am: ob id quoq; facultatis perficientis absoluentisq;. Porro in maris semine, atque sanguine qui in utero continetur , prscipuam caliditatis huius portionem acta adesse oportet in semine illo quidem,quia calidum humidumq; est. Saguis aut eκ quo consistit ac gignitur laetus e N Venis corporis Demitas , qui in utero re tentus, longe abest a facultate nuper dicta: in coctus nanq; hic ere istit: quinetia longissime abest ab eadem potentia foemineum semen: prsterea foetum in se ca Iiditatem habere non erit dicendum: quandoquidem calor ille naturalis a caIo re aleniis tantum nascitur.Quamobrem sic colligemus, semen quod est foeminc. neq; materiam,neq; formam foetui suggerere: quippe illa a sanguine menstruo. hic vero a foemineo semine suppeditatur. Item semen non solum qualitate, vetarum etiam quantitate usum Villitatemqἔ prs stat. Aristoteles itaq; Galent ea, Iumniam vitabit,qui ancillam, Mus saltauerat apud Hippocratem , abortivisse
sexto die, contra Aristotelem adducit. Post quem saltum semen membranula
306쪽
1 De seni tatis lanctionibu8. IIa
inuolutum visum est: neq: ab Aristotele rogandum, ubi semen istud haberetur.
utpote in re medica parum necessarium .pertinet vero h se disputatio ad generationem animalium . quare qui controuersiam eκplicatam ac solutam habere volet, ad commentarios de 'eneratione animalium Aristotelis confugiat. Nostra igitur oratio Vnde egressa erat,reuertatur. Coles tum ut semen in uterum in amittat, atq; insundat, tum ut per eum reddatur lotium, constitutum fuit: Vteri. vi contineatur in eis quod gigniair, atq: ut per eos defluat e Wremetum sangui. nis incocti foeminarum nienstruum vocant:) cuius ortus est ab immodico earii humore ob penuriam interni caloris non probe concocto, inq: parte is omneis transmisso.Quarc natura meatus instituit, quibus menstruu istud eκ crementum vicibus quibusdam ac circuitibus propelleret: constituit vulvas natura eκ mul tis fibris transuersis, ut retentrire facultas valida esset: nonnullis vero ol,longis.
Vt semen genitale attraherent: atq; vis propulsoria e Nimia eis inest unde Sc fi-hras in latum protensas nacts sunt.Qus rei vero quis ain: an uteri immutandi Dub. potestate sint prςduis Dicam coasyderatione ampliori id esse speculandum: qua Resp.
doquidem absurdum esset asserere , uterum partes foetus fingere , cum a vi illa quam informatricem nominant) una cum calore semini innato fingatur.Quin potius quς in vulva est immutandi potentia, conservatricis tantum vicem occupat: semen etenim cum ab aere nos ambiente attingitur, statim vitiatur: unde videre est, quam immutandi vim vulus contineant. Post iis c mananas eκplicads, quς,Vt lac Propignerent, facts sunt: caro etenim ipsarum fungota albidaq;. atq; insignem cum utero consensum habent: quare ubi qus ad uteros profluere debuerunt, ab aliqua caussa impediuntui, statim ad mammas recurrunt: quod iactantes aperte indicant, quibus nulla, aut pauca erumpunt naenstrua: quarum non milis dum infantibus lac prshent, concipere minime possunt. Hactenus demenstruis, ac semine genitali. '
De infirrumentis sensus dicatisgeneratim. cap. XI. SEntiendi potentia quinque omnino modis eκplicatur: videndi, audiendi.
gustandi, olfaciendi,& postremo tangendi: quorum gratia cerehrum a natura factum est,prccipue propter quatuor primas differentias sensuit, quo rum quilibet suo duntaκat instrumento contentus est: visus . oculo: olla ctus, naribus: gustus, lingua: auditus,auri hiis. Tactionis vero instrumentum non paruani dubitationem adfert. Quippe Galenus neruos, qui a cerebro oriuntur. instrumenta sensionis esse censet, ab illi': omnibus partibus sentiendi vim suppeditari. Aristoteles autem sedem sensuuiu carni tribuit, opinioni inhsrens, quada cerebro concepit: ille nanque sensus in cerebro esse tanquam eorum principe, hoc est, citra alterius opem functiones sentiendi a cerebro prς stari. Hic vero cor principium esse sensuum, cui in hac facultate ancilletiir ac laniiciatur cerebrum, vel quin qne ipsos sensus obtinens: id quod eadem methodo contemplari volumus, qua nuper iocinoris eκcellentiam eκcussi inus. Primo quidem G lenus cstersq; anatomices peritissimi ingenue fatentur,arterias non paucas magnasq:,ac validas a corde ad cerebrum tendere: unde tacite innotescet, in his iunctionibus cerebrum cordis au Nilio indigere. At dicet aliquis: Si a corde cerebrum calorem delatum accipiat, quo alitur, ac fouetur: necessario sequetur, cor ipsum cerebro famulari: alimentum nanq; Sc altrire ipsa potestas non aliam ob caussam a natura eκhibita sunt animanti, quam ob sensus & sentiendi faculta te m. quod vero a cordis calore cerebro accedit ac suggerint,sensus sunt omnes. quinario compleret numero: quamobrem dicet alius vim sentiendi in corde prscipiis sitam: qus quidem sensus est communis vocatus: cuius essentiam in comis metariis de anania satis superq; eκplicauimus. Hac itaq; in re Aristoteles atq; Galenus mutuo discrepant, illo in corde, hoc in cerebro sensitricem vim collo. cante. At si roges quomodo compertum habcamus, a corde ci ebrum ita mode ratum calorem tum qualitate, tum quantitate obtinere, ut sentibus omnibus efflciedis sit satia: Hic tibi libere,ac vere Iespodebimus: haudquat a quouis calore
307쪽
sensus quoslibet gigni:quandoquidem is, quo cum alendi potentia agit. alius est ab eo, cum quo suas lanctiones peragit vis sensitriκ : quod ipsum in dormientihus atque vigilantibus videre est: nempe in somno nutritoria facultas validior est, quo tempore sensus actu non sunt. Quare caliditas, cuius ope functiones suas sentiendi vis perficit,in somno delthutis, actu in sensibus minime spectabitur: quidam etenim oculis patientibus dormiunt: atque hi tamen haudquaquam vident: id vero committitur, calore, in quo consistit visio , per neruos visorios opticos Grsci vocant .recurrente ad interna : alioqui cernendi munus haud quiesceret. Ad hec meminisse oportet, unam eandemq; Vim, actu atque potestate simul & eodem tempore inueniri haud posse . facultas itaq: cernendi una ea spiritu visorio emanat: hic Vero cum naturali calore: vis,vero illa, ubi quis dormit, actu non inest, quippe in somno videret. Porro calor natutatis,qui vim sen- stricem roborat,non is est. lui amicem fovet: dormiens etenim alitur , at minitisne videt.Quando vero Vmle transmittatur, Sc quo recurrat calor ille didiceris. sedem quoque sensus communis e N ploratam habebis. Uerum enim uero a cororie proficiscitur ac desertur, illucq; redit, ac reuocatur: quare Uigilans plane calidior est circa eκteriora. dormiens vero frigidior , qui inde altricem vim validiorem habet. Absurde igitur quis asseruerit, calorein iuu , a quo sensus omnes,
ac vigilia consistunt, primum a cerebro e Noriri.ac fieri: viscus etenim id est frigidum,& qui inde nascuntur ncrui frigidi: quippe maior horum numerus frigus euidentius continere conspiciuntur: quamobrem incredibile quippiam foret, RCalorem ab his in corporis parteis deferri ac delegari censeremus. Praeterea Mqui amms altricis mattria est calor,& qui sensitricis, ununi quidem sunt, tum subiecti loco, tum situ. potentia nanq; alendi,qus in foetu est, ad sensilem admittendam Sc eκcipiendam idonea est. Ηs cautem fortui forniam finemq:, illa materiam prshet. Atqui receptio in loco maκime apto fit: anima vero recipit in sui tantum subiecti. loco, suiq; situs, qui sane calor est naturalis: quare sedes , in qua animam sentiendi vita admittere necessario oportet. illic erit. Quod igiturere utraqς conatum, ac temperatum est, unum loco subiecti ac politur dicemus: quamuis in neutra duarum figurarum possit unum esse: simpliciter quidem unq. hoc est numero: atque unum definitione: certaq; de his nostra est prsclara sententia. Verum enim uero postqilam a pestissime declarauimus calorem, a quo guhernantur, moderanturq; sensus, sedem in corde obtinere: eam quς sensum comis munem regit potentiam, hic quoq; sitam censebimus, cui cerebrum ipsum famu etur,& que principem eminentis finium cor habeat. nos id indicativa methodo fusius eκ posuissenius: sed breuitati studentes. alium differemus commentaria. Cerebrum itaq; cordis minister facultatem sensitriccm illi suggerens,eo scilicet Pacto , quo re A a cubicularii sui potestate qnam nihilo minus a rege accepe vit)aliquid facere impellitur. Qui rendum deinceps, quo modo cerebrum cordi deseruiat, que madmodum de ministerio iocinoris retro di κimus, quod alimentia videlicet cordi apparat. Nunc vero haud dubie asseremus, functiones sensuum an quavis caliditatis mensura ae modo non perfici. Patet quidem vehementiori non opus esse, ne eκterne sensilia percipi impediat. Spectamus etenim acutis
affectos morbis Sc ob id cerebri plerunq; calidiori intemperie laborantes, seis Videre, audireq; ni ulta, lus nusquam sunt. e Nistimantes. Id quoque in tactione Prscipue innotescit,qus in primis ad qualitates percipiendas instituta est, quibus
carere suum instrumetum utpote commoderatum en eis, haudquaquam potuit: atque ideo etiam temperatissimum factum , Ut e requisitius eκactiusq; sentiret. C sterum eor cum sit caIidissimum , iccirco aduersus cordis sedem Sc calorem cerebrum natura molita est, ut feruorem illius moderaretur, de temperiem an
ferret,qua sensilia perfectius semiremus,ac deprehenderemus. Atqui si stigida cordi temperamentum indidisset natura, altricis potentis functiones imbecilliarns forent. Cerebrum vero ac cor sic aduersa posuit, ut nuper dictas potestates animantia perfecta eκquisitissimas absolutissimasq; obtinerent. Spongia quidem quet inter animalia ascribitur,& multa id genus, cerebro indiguisse non vademur, potissimumq; eo neruo grandi spine dorsi medullam intelligit) qui accie o
308쪽
De sanitatis functionibus. Iss
eerebro orium habet: quare si sorte aliquando pars nonnulla huiustemodi antimantium secetur, abrumpatur, aut euellatur, illa Sc vivet,& nutrietur, de incrementum suscipiet: hoc est residuo animal illud renascetur,& complebitur. Hinc /spectari potest, in quo cerebrum cordi famuletur: quod docte Ze sapienter Ario noteli, eiusque sequacibus, atque sectς viatorie scriptum est. Caluaria ad cervibri desensionem ac munimentum constituta, Πgurs rotundς, ne tam facile issi Mi pateret:quod imitati duces, iubent turres rotundas construi, ad viκ patienda aptissimas. Ad h c sphstica tum capaciora, tum assidue motioni ac vertigini Promptiora sunt.
cap. XII. Pint dorsi medulla eiusdem generis est cum cerebro, vertebras asisas sibi
De iactionis instrumento. cap. XIII.
Actionis proprium instrumentum caro est, utpote animantibus omni hiis communis: quin & ipse tactus ipsis comunis est: quorum perfectiora carnem obtinent neruis numerosis refertam, quibus eius temperametum moderetur. Cum itaque nerui eiusdem sint cum cerebro temperatars, qui ab eis Vsus eκpectantur, cerebri usibus respondebunt: verum enimuerat artes in quas pauci inseruntur, spargunturve nerui, hebetiori, atque obtusiori ensu prs dite sunt. Porro huius sensus quippiam partibus uniuersis carnosis c5mune est, quatuor. s. qualitates: caliditas, frigiditas, siccitas, humiditas. QNppia vero Uni tm parti proprium: quemadmodum ubi os ventriculi inanitione quadam persentiscit, hoc est, famem, ac sitim: illa quidem sensus erit resolutionis crassioris essentis calidς ac siccs: hic vero frigidς de humidς: dupleN Igitur sensus proprius constituitur. At titillationis sensum,qui in glande colis , pudendius rercipitur,dum veneri indulgemus, tactui acceptum referimus.
De lingua. cap. XIIII. SEquitur tingua, quae ad sapores percipiendos una cum suis neruis aceomomodata est: alii vero vi praestantius adiiciunt,ad literas etiam eκprimendas,&eκplanandas, Ac ad sermonis expressionem factam esse: in cuius radice duo meatus visuntur,glandulosum illud, quod saliuam proiicit, attin
in sentes: usus vero id genus saliuae est, ut iapores gustui reddar. De oculis. cap. XV. O Culos visionis gratia constitutos nemo nescit. hi septem constant tuis
mcis,atque tribus humoribus: quorum chrystalloides prima visus in strumentum, Vel etiam tunica, telae aranearum similis arachnoides h c. hunc humorem posita. Quippe eκ naturali phi-aolopnia didicilli, hanc comprehensionem in re perlucida, peruiaque cuiusmodi sunt aer,atque aqua fieri: quorum perluciditas facit, ut colores admittat. Sut vero duo tantum in oculo eκ miκtura ac temperatura aeris atque aquae eNquio itissimae luciditatis. Ad haec globosam figuram chrystalloides habuit paulatim deprenam ad sensiIta numeros ora complecteda: huiusciue gratia alii omnes hu mores atque tunicae conditae fuerunt. Depressio vero illa moderata, Vt quippiam a grandi non assumeret: Humor nempe, cui vitri fusi colorem refert hy Ioides Graecis rore quodam hunc alit:quandoquidem longe abest a sanguine: QPortuit medio intercedente aliquo sanguinem tranure ac derivari, ut caetera ad
309쪽
'et Collactaneonam sectio prima
assim nimi huius essent idonea: Qui vero albus nominatur aquosus ac tenuis DGaleno) ut ipsum primarium humectaret, arceretque ab eo aeris nos ambientis moκas: atque prohiberet, ne contactu Vueae rhagoides Graecis laederetur. Quae vero tunica coniunctura quam adnatam alii appellant fortis ac valida, ut aduritie nerui defenderet oculum, condita est: ligamentum M ipsa existens toti oculo ad ossa circumiacentia: cuius alii quoque usus moκ eκplicabuntur. Por xo quae secunda dicitur Galeno choroides alit reticularem amphil, Iistroides Graecis per venas, quae per ipsam largiatur: illi quoque suppeditat calorem per arterias. tuae in ipsa sunt. At retiformis *iritum praestat visorium per neruoianui in ea diffusi sunt: hoc est,naturalem caliditatem. Iam autem dc chrystallos, di aduehit & defert nutrit Retum roridum atque calorem fovet ob arterias, qus in ipsa sunt. Galenus illam quae telis aranearia persimilis est arachnoides Gricis licidissimam splendidissimamque censet: quoniam idola formaeque in ea Imprimu utur: unde visus proptium esse instrumentum per se , vel intercedente chrustalloide, rhagoidisue usus tripleN: Primus ut ceratoidi alimentum suggerat atque ideo veni. plena: Alter ut a duritate ceratoicis c ystalloidem tutam xeddat, ob id mollior facta γ Item ne spiritus Visorius dissiparetur dispergere eurque 'nigra: quippe nigrum cogit: atque etiam media parte, qua pupilla est, modico foramine concaua: quod foramentum iccirco factum est, ut foret chry, Asalloidis arachnoidisue, aut utriusque forma sensilium. Nempe sicuti heno no- si non fit e Xtra mittendo visus: oculus etenim admittit colares per splendidas suas partes,ac lucidas,eo pacto quo speculum,qui moκ ubi admisti impressiq: sunt a visorio spiritu comprohenduntur: quod nos seκ validis argumentis discuta sim a in commentario de sensu δί sensili. Quare si pars quaepiam oculi idonea est & apta proter suum eisinium splendorem ad colorum impressionem , eritoto secto proprium visionis instrumentum. Ccratoides ut propugnaculum foret aduet illius humoris quem album vocitant constituta atque item subtilis pari. ter tu splendida, ne chrystalloidi impedimento sit ad formas recipiendas . simul
ne visio ab eκtrorsum occurrentibus aliquando laedatur. Adhaec adnata tunica secum mouet musculum oculum mouentem. Hactenus de partium oculi usibus,eκ Galeno: qui maκima e N parte Vt Palec a coniectura proficistuntur: partes vero omnes sic tantum institutae,ut oculus colores suscipiat.
De auditoriis sensibus, e partibus.
cap. XVI. Nunc de aure auditionis quidem instrumento, nonnihil ditarendum.
Est igitur quod sensum gignit auditorium , neruus qui a cerebro ad imiam derivatur, ut foramenti auris sit operimentum. Ambagiosis autem anfractibus, obliquisq; circvvolutionibus praeditae aures, ut frigidi spiritus rationem ac violentiam e Noluerent, paulatim obliquationis varietate . Atque etiam quod qst commodius)ne validae voses, laniue graues tam facile Iresione inferrent .fuerunt quoque chartilaginosae, ut una cum figura huiusmodi ad voces percipien las apiissimae foren Caetera Vero animantia aliter: con stuctas obtinent, plusque iis prominent,ac maiores sunt, Vt eas circunducere ει obvertere semper sonis,ac vocibus postini: quare rationabiliter homini non
De Ofictoriis instrumentis. cap. XVII. ,
OLlactus instrumentum nasus est: mri sensus in his quae odoratu praediista sunt animantibus attraestione, spiratio iacue, in his vero quae huius sunt eN pertia, minime fit. Id genus sunt apes, muscae, & alia insecta. Arutoteles huc effici in nati duobus meatibus, hoc est, naribus celait: at Galenus in duobus illis meatibus ossium, quae ethmoidae a Graecis appellatur, Qvquorum reinotionem litum spiratione animans indiguisse ad olfacienduitu
310쪽
, De sanitatis su iactionibus.
A mae opinio a veritate aliena est: alioqui naribus obstructis odoraremus. Vbi
aerem Ore inspiraremiis,attraheremusque: neque fora mentum palato inest his pro Nimum. Quamobrem Auenetoarus non inepte scripsit, nos posse odores Percipere eduliorum, dum in ventre cd coquiintiir, si Galeno astipulemur: qui .etiam quae illis ossium meatibus carent animalia, haudquaquam olfacerct. POPro attractionem ol factus donatam oti duarum caussarum alteram meminisse in Velim aut ut melius scilicet eligerent: aut propter huius sensus in his quae odo rant animantibus crassitudinem. atque hebetudinem. Fieri itaque pote si ab od ratis 5c olfact ilibus, quae tenuioris sunt essentiae, vaporem ad sensorium impelli. Verum enim uero quia olfactus, aut trahendo, aut impellendo efficitur. Vapor
ab olfactibili pellendo acrem foras haudquaquam ascendet: qui potest trahcdosa facere: aer nanque odoratum attrahendo in fundendo magis sentitur ac per 'cipitur: quod eκ eo liquet, cum quippiam olfacere volumus, nos etiam in attraoctionem incumbimus, quae sane huius gratia instituta fuit.Quae igitur animantia trahendo odorant, olfactus sensorio eκquisitiori praedita sint.oportet quam quae contra. Id vero in formicis apibusq; spectatur: praeterea in his quae odorat ani. malibus paucus, vel pene nullus odor sentiscitur citra attractionem, propter imo hecillitate atq; hebetudine sensus. Equidem homo multis animantibus odoratu obtutiore obtinet, ius prscipue sagacitate odorandi victu venantur,cp provide
M tia quadam diuina ac prsscietia fieri prouerbiorum libri testantur.
FAculta , qης motum animantibus praestat imaginatriκ est.aestimatriκue,
quam appetitriN,atque concupiscibilis praecesserunt: deinde firmata deliberatio, silmil dc ratio, ob praesentiam illius, quod est imaginatione mationeue compleri uim sicuti in commensario de anima eκplicauimus. Initrumenta Vero huius potentis quot sint, quibus suas functiones peragat.e Ne Ploranda sunt. Primo igitur motionem voluntariam in propriam atque communem secabimus. Haec erit, tua secus locum delatio dicitur)mouetur animali ill vero cutis quae In fronte est, oculorum, maκiIlarum, primarum nasi, labri, lin-Εuae, epigi Ortidis, capitis, ceruicis, humerorum, cubiti, radii digitorum, articulo rum, thoracis quando respirat, vesicae ubi clauditur, colis, intestini recti Vbie recrementa retinentur,peritonei,coκarum, crurum,testium denique pedum,
eorum digitorum. Fine quidem sunt partes, quae voluntario motu agitantur ac , rum Vnus ni motiones istae perscrutandum: nam a pluribus quam ab unoem cluntur. EXempli gratia: manus a tendone mosum habet, tendo a musculo, Inusculus e re seipso, isque primo mouet, nec ab alio motionem obtinet. constat nanque omne quod mouet, ab alio moueri: iccirco ea quorum unum alius mouet, tandem ad id veniant necesse est, ut a nescio qua potentia motrice motuin habeant, de non ab alio corpore. principium ergd huic inest aliud. vii ianaturali philosophia diffuse eκplicauimus: id si non admittamus, negocium ad inlinitum dilabetur. Motionis igitur initium in ipso musculo. Quam
obrem medici, qui a nervo musculis motum praestari censent, absurde faciunt*quippe neruus aut eκ se, aut ab alio principio, quod illi adesset, motione praeberet. Alias vero docuimus, quodlibet mobile motorem habere, qui do Nique si corporis eκpers non sit, minime mouebit, nisi idem moueatur. p aa corporeo motio emanaret, res in infinitum caderet. quare hic esse necessa MO OPOrset quod moueat, nec moueatur, atque sit corporis e Npers. Hoc est ar sumentum Unum, quo patet id, luod primo animal mouet, non esse corporeum,
Led animae potentiam, qus sita sit in musculo necessario. Estq; facultas, Rugad Voluntatis imperio pendet, quam tum imaginatriκ, s stimatriκue,tum deo iderationis certitudo Prsced tint. Prsterea cum id quod movet, sit corporis. eriperβ, sequetur necessario, quod primo ab ipso mouebitur corporeu esse, SDe Partibus,a quibus motus es citur uoluntarius.