장음표시 사용
321쪽
agendam mihi nunc est. Sunt igitur quς nostra afficiunt corpora in accidenti
causis, aeris nos ambientis constitutio, immutatioq;: e Xercitu in immoderatum quale est artium quarundam deinde alimenta, potiones, animς affectus, atque Ut summatim perstringam, quscunq; intemperiem 5c curii succis,& citra succo I riunt. Ab his itaq; quandoquidem vindicare nos possumus, aut ratione Vi-us, aut mediocritatem cutis in sanitatis tuitione collocatur amplectendo, asχ-ximus sanitatem posse conseruari tantum alimentis, tum boni succi, tum quantitatis moderatς, tum opportune assumptis: item motu ac quiete mediocribus,eκ- crementorumq; eκ purgatione: denique aeris boni inspiratione,& csterorum ac cidentium prs cautione, lus intemperiem euocare nata sunt. Sumendi Vero ci- hos modus melior medicinalis est. Eκcrementa purgabuntur frictione, lauacro, e Nercitio moderato , atq; medicamenti assumptione: qus uniuersa prs cautioni
ab sgritudinibus accepta referenda sunt. De exercitis, eiust; modis.. II.
Exercitatio motus est partium ab aliqua electione, atq: Voluntate proo
cedens : qui primum quidem a membris efficitur, motionem volunta. riam obtinentibus : secundo vero ab ijs quς motu sunt pridita animali. . cuiusmodi sunt Vens, parte 'i nutritionis officia e Xequentes. Cum itaq;eXercitatio motus sit, lusda propria,qusdam aut communis constituetur. Atq;hsc toti corpori attributa qua utuntur cuncta animalia: illa priuatim singulis in uri. Peculiaris: quemadmodum voκ, thoracis, atq; pulmonis: sedere, ac stare. dorsi eκercitatio . Quinetia alia est eκercitationis sectio,quatenus e Nercitatio: prima nanque a partibus desumpta est Vehementem.etemim quandam, remisissorem ac leuiorem, alteram de tertiam temperatam collocamus . Atqui valida α imbecilla fatigatis interdum ac Iaborantibus cuiusda partibus fiant, quibus
Pariter accedent,tum concitata,tum tarda: interdum Vero cum in mouendo alcerum alteri reluctatur, atq; ab co opprimitur, ut in grauioris oneris sublatione contingit: verum huic distaereptis neq; citata neq; tarda iunguntur. Atqui nonis nunquam celeritatem pariter,& Vehementiam e Xercitatio habebit, qualis ea illa gladiatorum. Cs ierunt emercitii modici utilitas e Nimia est. Spiritu etenimanternum citatiorem facit, atq; auget: caloris quoq; genuini augmentum prebet. custoditq;:eκ crementa partium altrici facultati deseruientium eκpurgat, δί erepellit, pariter & discutit: membrorum ementiam emollit et quare corpori, cstero rum nullum magis erit commodum, luani hoc ipsum.Qxiippe caloris, atque spiritus augmentu,quod ab eo conficitur, non absimile est caliditati naturali eκ ter Atqui lisc qiis ab eNternis e Xcitatur, veluti a medicamentis aliisve rebus, energia Ad actu calefacientibus,ere accidenti continsit. Qiis comoda nuper diaeta homo consequetur, si a concoctione e Xercitationi sese dedat. p si prius eκeicitio utatur,periculum est, ne crudos, incoctosq; cibos, ac succos partes ad se ra piant: quo simul afficietur facultas retentri X ,eκ pellenturq; incocta alimenta: quandoquide ut re paucis absolua quiete concoctio eκquisite conficitur: potentia aut propulsoria motu, agitationeq;.Quamobre tempus eius utende illud esse statuimus. Sane huiusce teporis nota, color est urins mediocriter rutus ac supis palens. Inhibenda vero e Nercitatio tum primu est, cu sudore calenti admiκ tu spectabis, atq; spirationem alterari immutariqς, colorem rubrum ac floridum apiare, simul ac venas intumescere. Diligenter itaq; curabis, vicu dictorum iamndiciorum quodlibet apparebit, protinus eκerci tum sistatur. ippe valido diperitur,eκ hauriturqς corpus: quod patet in his,qui eo genere delectantur e Ner centurq;. Remissiori vero Se imbecillo, quod etapurgari deber,minime e re puris gatur: nec quod ab eo fusum ac liquatum dissipare valet. At mediocre ac temperatum eκcrementa corporis tum discutit,tuni absumit: quinetiam dc corpus iiii Ilet & carnosiorem obesioremve reddit e Nercitatum Quare ad sanitatis tutelaupra qua cuiquam credibile sit,inoderatum eriercilium colari, veru enimueru
322쪽
A quot incommoda ocium,eκercitiiqet negligentia patiant, clarum nobisiestimo. nium eκhibent, qui in vinculis, atq: custodia vitam agunt: facies etenim horum non dissimilis cachecticorum facier: color foedus: atq: ipsornm omnes lancti nes affectς, imbecill sq:. Sed animantium quoq: csteris idem Usuuenire, mani-aneq; auitio generi caveis detento Sc saginato,cernimus.
De frictione, elusis multiplici ratione. cap. III.
EXcrementorum concoctionis tertiς frictio quoq; euacuationem eκe riis
tur: cuius differentiς simplices quidem seκ numero statuimus , qualitati ternas astr: bentes, asperam, leuem, mediam: vel r quispiam censuerit,
vehementem,remissam, ac mediocrem quantitati vero multam, pauca'
mediocrem. Atqui vehementes frictiones tum densant, tum durant immodice corpora: Remisty vero et imbecilis rarefacere, simul ac mollire valent: Medio erum frictionum opus uniuersa iam dicta mediocriter efficit, medisq: inter primas postremasq; habentur. Prsterea validiores carnem minuunt, gracilest: cohpus reddunt: mediocres contra carnis incrementum adiiciunt Paucs vero nul l ui opus euidens confictimat, nisi . parum calfaciunt. Hactenus de simplicibus fri Π ctionum dimerentiis, quibus coniugationes ipsarum. ac complicationes eκ ploratas habebis,si diligenter in id incumbas. Tempus vero nullum aliud ipsis sta. tuemus, tuam quod e Nercitationi nuper attribuimus: Atq; in sequentibus perstictionum diiseremias e Nerciiij differentiis cominiscebimus.
NVne de balneo nobis disserendum, utpote Quo & vacuentur corporis
superfluitates atq; e X crementa: cuius varias est e facultates,qiis corpora notira afficiant, asserimus: primo nanu: tum humectat, tum liccat, re Arrigerat timui, ac calefacit: eκcrementa, clue sub cute adherent, A mea. eus obturant,eκpurgat: interdum vero eosdem obstruit, & cutem densiti flatus discutit,ac tumores: corpora ut probe alimentum suscipiant, idonea aptaq; con.
cinnat: est etiam ubi appetitionem incitet:dolores demulcet, ac lenit,& aliquando prorsus tollit: humores fluidos facit, eosq; a particula in particulam aliam tr ias mittit. Harum vero adeo contraria ru,& sibi pugnantiu functionu caussam eI1e dicimus Una eκ his,qus ternario numero continentur: Aut enim ab ipsius Iauacri natura,& constitutione: aut a laborantiu corporum aifectu: aut denique M a tepore, quo in ipso detinentur. Cum vero naturam balnei, atq: partes scripsi mus,intelligas velim aquam tum calidam, tum frigidam, deinde domum in qua prς paratur , aeremq;. Atq; ista rursus in gradus p3rtiuntur': quippe aqua inter calidum frigidumq: media refiigerat, humectatq:. quinetiam nonnihil discutietis potestatis Obtinet, quo sordes, qus cuti adhsrcscunt, abstergit. Aer quoq; , qu eandem cum illa temperaturam habet, ere igitum sudorem elictoas, tenues e coro .reb iuccos euocat,simul ac euacuat. Is Vero, etsi aqua cui alias docuimus humidior sit, tamen non sque humectat perinde atq; aqua . Utque corpori appli catur: quin nimo yi desiccante aerem prsditum me in inisse te vesim: qui quo ca-tidior eo plus ariditatis infert. Porro aqua acrq; insigniter calida de calefactur, Winterdum siccant, e recrementa vacuant, quibus eductis flatus eadem opera scutiuntur: idq; tantum in corporibus puris, & non cNcremento lis prestant: 'quippe in illis,quibus superfluitates exuberatu, in nrodice meatus obtura ut, euocatis ad cutem vitiosis, ac copiosis succis,quibus liber e Nilus non patet, ob co Piam crassitiemq;: unde corpora huiuscemodi habentibus horrores . rigore sq: Contingunt, Uaganturq; succi per uniuersum corpus, ac deseruntur e X loco Vno
ad alterum. Quamobre in illud tibi persitatissim uin habeto , homini plethori co malisque referto humoribus lauacri usum a nobis inhiberi. Quin etiam si Pars quae uis plenitudine affecta sit, nequaquam consulimus. Atqui cauda,
323쪽
que media eollocata est, maioris est momenti csteris. Porro lauacrum doIores Dianium leuat,quos fluκiones concitarunt,cuius generis abscessus,& huius generis morbi. Item interdum per se , interdum eκ accidenti refrigerat . Hoe vero fit meatus reserando,& eductis una cum superfluitatibus calore ac spiritu: illud autem quoniam aquς lauacri frigidς vis suppeditat,adhibeturq;, ut calidς inteis
petiem moderetur,& partes emollitas corriῖat: atq; ut mitiget calorem natura-
Iem, eo modo quo fabri ferrarii ac coci. qui frigidam usurpant, ut scopum sui propositi: attingant. Insuper lauacro,natationeue frigidς uti haudquaquam de Demus, nisi prius eκcrementa e N pulsa fuerint. Balneum autem ut summatim perstringam in his qui corpora pura obtinent si modo omnium eius partium fuerit concinna assensio eκimia prsbet,& singularia commoda: etenim super fuitates discutit, Sc citra virium noNam eκ purgationes efficit: partes emollit, ita tamen ut neruosum genus minime resoluat: humectat citra caloris sensum: Quin etiam refrigerat, nec tame obstructiones ob visciditatem accersit. Qui uniuersa nobis iam scripta a calido frigidoq; perficiuntur: neq; puris . sed non pu
ris corpoaibus incommodum afferunt.
De somno, atq; uigilia. cap. V.
Somni in homine functiones sunt. coneoctio simul, ae humectatio: Vigu
lis discutiunt, liquant, corpus eκhauriunt, caloremq: genuinum Sc inter num ad eXteriora detrahunt. Horum caussas in commentariis qui pr censerunt,tradidimus,desumptas a philosophia. Atqui ubi somnus immodicus est, natiuum illum calorem adobruit,atu; e X tinguit, corpusq; in tumorem foeda attollit. Uigilis, si modum eκcesserinti arefaciunt calorem dissipant naturalem.
α eum qui eκ accidenti prouenit, accendunt. Hactenus de his. qus prsdinvicoportuitriam ad ostera veniendum,
De ratione uictus hominis temperatae naturae. cap. VI. PROXimum est,ut de cuiuslibet nouem temperamentorum sanitate tuemda agamus, initio sumpto a natura temperata. Primum igitur alimenta. e Xercitationes, frictiones, balnea, somnos, ac vigilias, animi affectus . aerem nos ambientem, atq; e reterna omnia mediocria esse opportet: qui modus docendi, tum a doctrina, tum a functione proficiscitur .Quamobrem grauissime hallucinati sunt, qui nullum locum medicinae in conseruatione sanita tis hominis temperati reliquerunt, putantes illam methodum curandi solu sup- PPeditare, quae sane quide temperatae minime necessaria est: quod si ita forte usu ueniret,id rarissimu memento. Praeterea et si Galenus in tuenda valetudine optimi temperamenti, medicamentis opus non esse prodiderit, nihilo minus in eius
educatione modo diutius vixerit huiusmodi individuum quae secundum ita turam, & apprime illi utilia sunt cuius generis eκercitium , lauacrum, Sc cae tera)difficultatis ac negocii non parum habere videntur: potissimumq; apud ilis
Ium . qui hominis finem sanitatem collocarit, eκternarum rerum 8c fluNarum gratia dubitationem haud paruam oblinet: verum multo maiorem difficultatem eκcitari rationabiliter fatebimur alteri, qui sanitatem huomi uis finem, aut ob animae perfectionem, aut ut ineffabilem quandani de sensu incomprehensibia felicitatem consequatur, censuit: quae sententia paucissimis cognita comperta ue est, at multis disputationibus, opinionibusq; eκcussa, tandemq; neglecta, ac pro nihilo habit .abducete animum ab huiusmodi cd templatione crassitie in ieriei . Porro ratio victus temperati hominis difficilior, ab Avicenna abunde emposita est: quare rem in pauca conferemus. Galenus nuperrime nati puelli sale minutissimo corpus conspergi prscipit, ut e re ternorum iniurias non ita Hiscite adinittat,sed duretur. Verum eminuero mea quidem sententia, M Auenetoa
324쪽
A prnans quod a sale e V pectamus: neque etenim . sicuti sar, mordet. Prae orrni vero cibo lae praehendum iubet usque ad dentitionem: alimentum quippe otialias diκimus alito simile eme oportet: lac autem infantis temperamento famuliare,ac consimile, ob idque a prudente natura institutum: a dentitione solidi rihus cibis nutriendus, atque humidioribus. Nutri κ a mali succi alimentis abstineat,temperatoque eκerceatur e Nercitio: veneri non indulgeat, qus menses elicitInde lactis vitiantur tum sapor,tum odor: infans quotidie lauetur in aqua potabili tepida aereque temperato, ne rigor e Neitetur inter lauandum: quod quidein domo balnei Galenus sentit esse praeparandum, veru aere teperato nos am hiente ego id nihil moror. Tempus vero lauandi statuimus a lactis cucoctione, in corpus incoctii alimentum trahatur: atque ite diuturnum praecessisse somnum oportet. Exercitationis vices occupabit cunarum motio. Quinetiam quae terro rem moestu iamq: inuehunt, procul abigenda: his nanque pigrescere, atque he hescere consueuerum naturae. Deinde ne calor ipsius obruatur.atque e N tinguatur,sed incrementu suscipiat, viresq; animales roborentur. catilenis, melodiisq; suauibus infantem oblecta bimus: modisque omnibus tentandum, ut hilarior permaneat. quin etiam formosis ac Venustis, tum holriinibus . tum pictoris assuescat. Incommoda autem quae infantibus accidunt, aut a frigore, aut in aestu, aut terron tibus,& huiusmodi multis aliis e reternis proficiscuntur: quae educatio ad annuitertium deducetur , hoc est. cum iam ambulare coeperint. Ab his annis quotidiete Nercebuntur. deinde frictione. Vtentur, a qua lauaero sunt committendi: alimenta quantitate uualitateque sint mediocria: veru priusqua rursis cibum-perant,ea de praecipieda sunt.Quin etiam eNercitationes moderatae sint: immo dicae nanque ipsoru corpora arefaciunt, e Ahaurium: . simul ac incrementum reo
morantur. Frigidi lauacro abstineant quippe eo pacto auctus quoque inhibere tur. Educabitur autem sic puer,traditaq; victus rationem obseruabit ad e Nple. tum tertium septennium. Sane vinum,atque ceruisiam ne gustare quidem Puero suaserim: nempe hausta c put replent, ac supra quam par sit calfaciunt: ip Dii': animu ferient, turbiduq; cfficient. Adultis vero atq; iuuenibus potiones huiusmodi tantum abest ut incommodum afferant, ut etia insigniter vules sint. modice em hibitae: utranq; etenim bile tum flaua, tum atra iani manifesto colli. gunt: illam quidem naturaliter, hanc vero secundario,& eκ accidenti. Summa olim bilis amarae acrimoniam demulcent ac mitigant: atque per urinam c sudares e X pellunt. Atrae vero bili omnino aduersantur,aς ut quispiam dixerit) to in specie . Denique humectant quicquid immodice siccatum est. oris cibi adultorum tenuantes e Ise non debent: carnes quibus vesci assuescendi muri optimae
perdicum Vna cum panis interiore praeparatae. Ab oleribus . fructibusq; ut in totum scripserim temperatura humidioribus abstinebunt. Atqui eiusmodi aetas sic producta educataq: ad sapientiam naturalemq; scientiam inclinare, M id
nea este secundum naturam videtur:quinctiam alteram eκ persectionibus,quai Alereander putat philosopho summe necessarias, obtinent. Praeterea tertio suo perato septennio eadem ratione vivendi utentur. verum & id efficient, ut scitui cet a concocilone nudentur, frictionemque eκ oleo dulci adhibeant; molle inquam ac tardam,quae corpus non condensat, durat ue: iri o vero talis ob hoc praecipitur, Ut aptiores sint eκercitationibus obeundis: ii, si e Xercitium frictio. nes praecederet, meatus cutis densaremur, obstruerenturq; ab euocatis ad ipsan Iabore eκcrementis. Oleum calens esto .durata nanque emolIit, ac superfluitates dissipat, uiniit & discutit. Liniea,quibus perfrietio peragi Iur, leuia esse oporaret, ne asperitate carnem omendant. Variae autem erunt fructiones, v superne deorsum, atque inferne sursum: tum in subiectum uni in obl iquui uin in trans versum tum subtransuersum adhibitae: quibus omnibus cutis meatus e Naete re , cluduntur.Quin etiam aer, in quo nudus fricatur,aeris veriti temperiem rς sert. Vt moderatae eκcremensorum vacuationes fiant. Quippe frigiditas immodicae N purgationes cohibet: caliditas vero immoderatiores facit, si sare o mediocritatem seruet, opera danda est. Praetereatis his frictionibus eκercitium capesset, inter vellemet'. ac rςmilium, citatum ac tardum, in ium tenera, cuiusm
325쪽
Collactaneorum se Aio secunda . .
di est partiae pilae.cui libellum priuatim di callit Galenus. Nam eius, quae para DPica appellatur.&pedibus propellitur e Xercitatio minime probatur: tum quia immodice valida ac vehemens. tum quia non citra periculum perficitur. Huius vero eNercitii modus ac quantitas tibi significabitur, ubi anhelitus alterari coeperit hoc est, attolli & intendi atque sudore corpus perfundi, ac detumescere . Caeterum eκercitationis mensuram testante Galeno nullus potest ad unguem primo statim die definire: sequentibus videlicet, secudo, ac tertio,& quarto e Nactius poterit,e N perimeto facto: nam si qui e Xercitio in cubit, sese pecea Te agno. scat,&immoderatius laborasse, sequenti die nimirum quod fuit nimium, corri inet, ac detrahet. Ab his spiratio cohibebitur quantiim fieri poterii: suscipit cie vim incrementum, atque roboratur hoc pacto nativus calor: meatus reserantur. ut facilis pateat excrementis eκitus: cui non absimile faciunt, qui insumante . foramenta atque spiracula recludunt: cohibendo vero thoracis musculi septaq; eransuersum eκ panduntur, & intenduntur: verum qui sunt ventris, parum Duc di debebunt, alioqui eκcrementosae superfluitates tum pectoris, tum pulmonis. ad partes nutricarioni deseruientis,eκprimerentur.atque deferrentur. At qui seoptum inihecillius obtinet, ab huius genetis cohibitione prorsus abstineat: excrem elua et enim cerebrum peterent: cuius rei eNEmplum nobis praebent fistulatores, ac tymbaulae,quorum Venae faciei ac ceruicis in tumorem attollutur, Mi vuleus ruhore coloratur, ac tingitur. nempe humoribus spiritibusq; ad caput raptis. . ac delatis, seqtietur haec frictio,quae apotherapiae debetur: quam & multam, asperam eκhibendam duo nobis indicant scopi: Primus, ut quae sub cute deli tescunt superfluitates.& ab eκercitatione in hunc locum euocatae em purgetur Alter, ut firmetur corpus, atque ut probi vapores vindicentur ab e Nercitati mis immutatione. Quin etiam frictio toti corpori, ac celerrime adhiberi postu Iat iubente Galeno.Quare si linteis uniuersim corpus uno tempore perfrica xetur,id esset commodius:quippe uniuersim, ac simul eκcrementa e corpore de truderentur. Hanc frictionem ere oleo dulci perficiendam semper meminemι sed & quae circa corpus efficiuntur aliquo interiecto spatio ac rela Matione debere eκ hiberi. Caeterum postquam quartum septennium attigerint, qui optimum statum habent,& abunde aucti fuerint aquae frigidae balneum intrepide usurara hut tum ut densentur quae ab eκercitio rarefactae partes, simul ac roboretur: cum ut calor dimisus cogatur, Mad pristinum statum redeat, functionesq; con laetas rite peragat:eadem porro ratione hic aqua frigida utimur, qua in emita a lauacro. Esto vero nec plane glacialis, nec tepida: altera itaque ferit aincitq*partes insuetas: altera vero quod eNpetimus, non efficit:quin ipsum immorande in lauatione lepus breue sit. Verum enimuero num caput frigida lauari debeat. inquisitione accuratiori indiget. Galenus quippe de hoc scribens, non pauca praetermisit. Atqui ut breuiter quod sentio aperiam) caput omnino lauandum non erit, frigida etenim pars est. Post haec alimenta probi bonique succi alii mei, cuiusmodi gallinacea, icedina, vitulina, dc agninae at vitulus nondum litablactatus, agitiis vero anniculus: panis insuper optime uti alias docuimus pretparatus. Porro cibos assumendi tempus optime praescribitur, quando videlicet omnes concoctiones peractae fuerint. Quod si quis ut nonnulli cense ut) bis in die cibos ingerat, his quoque eNercitationem adhibeat necesse est, Bisq: laua. erum subeat. Galenus quorundam medicorum sententiae accedere videtur,allo irentium ter in die uniuersa haec debere usurpati: id quod non possum non in gnopere demirari. cum etenim iuuenis corpus tac ratione victus utentis, robosiae, optimaeq: sit naturae, probeq; concoquat, tam frequenti aIimentorum inge sione minime indigere arbitror. Quin potius ista ciborum partitio senioribus decillioribusu: statuenda: in qua opinione ipse quoque Galenus versatur. se camus quidem ac partimur e Xerciti auacriq; tempora, ob ciborum necetiaria partitionem. Sane recentiores medici duorum dierum ternas cibi aissumptiones esse debere censent: eademq; ratioue lauationis atque e Xercitit ternam admini strationem Quorum opinioni adintrabilis ille Auenzoarus subscripsisse video rur, cui plane ego quoque assentio Vrpote Vertoga semicnu. . . . . .
326쪽
Enus si moderate adhibeatur, huic qui optima & temperata natura
est, commoda utilitateq: alseret: cauendum tamen, ne quid e re his quς sunt praeter naturam,cqntingat venereis etenim tantum indulgendu esse censem iis ob hoc, p semen eκcrementum est, quod vacuari, que admodum cretera, postulet. Atqui sane alienum haudquaquam est, isd naturationum &.ta initiare: iuare e Niguo inhia commilio errore, atque peccato, inges sequitur no Xa. Unde iureta non paucorum sententiam philosophorum ac Pruo dentium virorum, eorum nullus est Vsiis salubris. EVerctratio 'autent, quae a colotu praescribitur, si aliquatenus utilis sit eatenus sane erit,quatenus peccatu colarigit. Venus ut paucis dicam haec mala a . siccitatem corporum, eme mina tionem .ac imbecillitatem,viriumque exhaustionem, simul ac dissolutione: qua ob rem quae post coitum perfrictio adhibetur,quae ille attulit incommoda, haeσresarciat oportet. Erit autem eκ oleo, copiosa simul,& aspera, ut cutem denset, partesu; confirmet ac roboret. L
De excrementorum uacuatione, atque Iasitudinibus, quae ab immodico exercisio proueniunt. Cap. VIII. ν
PRaedictae naturae somnus mediocriter, qirantum videlicet optima naturat
appent, statuitur: medium elemni neque etiam in vigilia illa transcendeta quae uniuersa ad unguem obserirabuntur. nisi si aberratum sit in victus ratione, aut e X ternorum quippiam illam leserit: tunc naque errorem cor rigemus his, quae aduersantur, & contraria sunt afficienti. Eκempli gratia: Radstringentibus utatur, aluusq: illi ob hoe sistatur.ad pinguia erit concur ei duas vero a cibi parcitate,& e X longiori tempore alui fiat compressio, contrariis itidem erit pugnandum: porro ut plurimum eκcrementa non ' redduntur ob intemperaturam eκternorum, caliditatem inquam, atque frigiditatem, quas evita. re perdifficile est . Cum vero eκ crementa cohiberi diκerim, non tantum alui .esicaeque intelligere te velim. Verum etiam corporis uniuersi, ut meatus il Iius, qui iecur. & bilis vesiculam , pariter ac illius. qui iecur splenemque in teriacet: ad haec palati ac narium. Haec igitur ubi probe officio suo non sun-8untur, remedio indigent, quae Vacuationes huiusmodi promouent. Caeterum id te potissimum latere nolo, eκercitationis errorem castigandum : est vero is Iassitudo nominata , cuius quando ab mternis fit) tres simplices differentias in superioribus prodidimus, ulcerosam, tensivam, inflammatoriam. Priis ma itaque continsit tum a succo calidiori, tenuiori, atque acriori . tum abeκ- crementis retentis, quae eκercitio discuti de cvaporari non potuerunt, tum oti earnis & adipis particulas immoderata agitatione fiasas atque colliquatast. Cuis ratio vero commodior est affectui contraria: discutienda enim sunt, simul Mper halitum digerenda eκcrementa .diῖerentur vero, & vacuabuntur multa. leuique frictione ere oleo calido veteri nihil adstrictionis obtinente: lige nanque frictio quia leuis, non denot cutis meatus, obturatve: quin potius rare facit, ac recludit: ad haec quia multa , vacuat. lauacrum autem primo aeis reum . deinde ere aqua tepida conuenientius. ciliis humidioribus , frigidiori hus, tenuioribusque consuetis Utetur, at parciorthus. Eius Vero , quae tensionis senim infert, medicatio relaκatione perficitur. Conferet itaque leuic frictio eum oleo ad solem calefacto, ficta vel cum anethino vel chamae mali no non inutilis . Quinctiam latracho qui sic laborant, comittendi mediocritatrno e N cedent , Plur unamq; in ipso mora trahere debent. Tertia vero lassitudo. quς phlegmonon inflamansue vocitatur, iit in tedit putes, tu plus iusto attollit. Him leni inllem laesione adfert. Atq; ea tria pro remedio postulat: superuacanei
327쪽
malionis aecenta refrigerium: ergo & oleum copiosum ae tepidum eum flictione molli & multatae state vero cum oleo quod eκ viola purpurea conficitur, efficacius fricabitur, Atque longiorem moram in aqua medii temperamenti trahet. Cibθs etiam probi succi assumat parcioresque ac frigidiores,' caeterae lasestudines eκpetant. Hactenus de ratione victus,& educatione optimae constitu tionis prouectae ad annum quintum M tricesimum.
De ratione victas aetatumsessκentium. cap. IX.
CVm e Nplicuerimus quomodo a primo statim ortu. primisque annis. cI
seruandus sit is,qui mediocrem nactus sit corporis structuram, usque ad annum quintum & tricesimum, proκimum est, ut transeamus ad eas. quae sequutur states. Eκercitdtiones itaque parciores in antea, victusq; tenuior cibi humidi aliquantuloq; calore praediti. Senes e Vercitio utentur temoperato. cuiusmodi est ambulatio lenta ac suauis, alimenta calida, hutnectatiaq: et quae quotidie ingerantur. sed haec victus ratio latitudinem non paruam obtinet maioris minorisq: secundum annorum multitudinem ac paucitatem .Quin etiam supradicta. κercitium, lauatio. tque perfrictio adhibenda. Porro qm senectus ut Plurimum etacrementis abundat, eκercitatioq; qua usurpant senes ad ungue BNon vacuat. apprime necessarium erit huic aetati coiiseruandae. cibos medicacuis ana vim habentes, vel etiam medicamenta piaescribere .Quamobre prima nita
a apponenda sunt humectantia, qu lis est heta elina, ves oleo saleq; appara ta, M id genus alia: clyserem deinde. qui aluum molliat, utilissime iniiciemus: ficubus cum semine urticae tu croci tantulo primo cibo utentur. Multa his qui sunt abste inii. aut quibus vinum inhihetur, quibusque aliae potiones, qualis est ceruilia, non bibuntur .eκimie prodest. Inter autem ceruisias illa Praestat, quae eκ passa uua acinis e X perte, conficitur. Caussa Nero in promptu est, quia nihil quod astrictionem continεt, senibus congruat: utraque enim suae qualitate ad stringentia senibus inimica sunt, obstantq; quo minus finem, in quem in cum .hunt.coseqtiantur. Atqui cervisias vetustas nobilitat color. vini colorem reprcissentans. Uerum apud nostrates vetustas nisi post semestre intelligitur: nec saniatati tuendae idonea. Iam vero inter potus uniuersos vinum primas tenebit, convria odisti ineq; hihetur: quod neq; apud no* vetus nomi iratur nisi si anniculu sit, aut saltem semestre. Quod si senum partes imbecilliores natura sint, & sensibis, Iiter affectr. ab e Xercitatione abstinebunt: oportet etenim illos qui e Vercetur. inculpatas illae '; particulas corporis habere. Ad haec lauandi ter quaterque' in mense, ut id e Xercisti desertionem resarciat. nempe senμm educatio ere conis Fseruante, atque praecauente ratione constituitur: quarum differentia hoc ipso ti hi innotescet, a, illa consimilibus, haec vero contrariis perficitur. Illud denique animaduertere oportet, alimenta pinnia succi crasti. potusque n primis e Te fuis ienda senibus. . si quis sorte ut non raro fit in huiusmodi ciborum usum incierit, confestim eκtenuantibus, ac dissecantibus Vtetur medicamentis, qualia
sunt piper,& quod en tribus piperis generibus conficitur. lac senibus quibus t Morps sunt venae, si mel adiiciatur, bonum: qui vero temperatura sunt frigidiori. venis trangustioribus ipsum cane peius & angueo vitare debent. Hactenus de
Opillia ae naturae victus ratione deseruim is, Vsque ad senectutem. At dicet aliis quis, quae a nobis praecipiuntur, non parum abessie ab ea,qua quaerimus temperamen i medii conseruatione. Esto, quilibet nihilominus hinc venari poterit sc Pu, atq; fine. quo sua secunda valetudo conserueigran qua si deliquerit, variis modis id emendabitur, tu vacuantibus e recrementa, tum Obstructiones aperien
stibus,tum putredini, atque abscessuum gςneratio ii *ccurrentibus. De bis,qui intemperiem compositiam obtinent. cap. X
Equitur ut iam de caeteris teperaturis aliquid attingamus. In temperataru isti ψcur compositionu duῖς sunt omnino disterentiae. Pruna,quae partes uniuetial
328쪽
A eo OHs aeqnaliter distemperatas habet. Ait a inaequaliter, ut stye spectamus.
quibusdam cerebrum esse calidum, ventriculum vero frigidum. quare Galenus
hanc prima deteriorem iudicauit: idque potissimum . cum in partibus principibus affigitur. Atque horum victus ratio praecauenti, quam conseruanti generi proκime aecedit: mediaque est inter eam,quae est nondum affectorum corpor ur& illam, quae paratis, aptisq; in aegritudines delabi, tribuitur: quod una pluri husue notia significatur, vel sanitate fruentibus,
De intemperiebus omnibus , tum simplicibus, turn compositis. cap. X I. ER go initio sumpto ab his qui calidius temperamentum sortiti sunt. dire
mus talium corporum naturam statim a principio minus apparere affectam: cum tamen longius procedit, siccitas comes illi accedit. Quin etiahile flava abundat, facileq: ab eius morbis capitur.Quamobrem eκercitationem praeter levem ac lacilem minime postulat,quales sunt lentae de ambu lationes, atque equitationes.Quod vero ab Hippocrate proditur, calidas natu ras quiete indigere, neque eXercitari debere: non de omni modo,ac torpido ocion intelligendum verum mediocres labores praescribit: quippe nullatenus ignauia sanitati tuendae confert. Frictiones adhibeantur leves. ac temperatae , cum oleo aliquo eorum quae refrigerandi facultatem habent,quale quod eκ viola purpurea paratur: carnis etenim incrementum adiiciunt. Lavacro aquae tepidae comis
mittatur, ut quod in ipsa est fumidi, ac fuliginosi eκctemeti vacuetui, ac per hMiltum digeratur. Sane aer ipsius balnei non conuenit. At si quod eκ calida lauatione incommodum percipiant, aquς frigide ablutio emendabit. Porro his in
die cibos assumant: atque etiam, si plus iusto siccitas pr pollet, ter. ciborum Uearo temperatura talis esse debet,qualem in sanitate tuenda obseruamus: hoc est. similis. E rit igitur calida, aut calida ac sicca.Quare si item periem calidam corrigere quis Volet, contraria adferet, atque sensim is fiet transitus. C aeterum temperamenta Rus a inodo suo mediocritateque abscedunt longius, facillime a mora his eiusdem generis corripiuntur, aliquo extrinsecus incidente . atque etiam vad eκcipiendum iam sint idonea. Quare mea quidem sententia n5 usquequaq; similibus educandi sunt tali temperatura prsditi: quandoquidem mite vario di. stinguntur modo, ae procedunt: inclinant etenim in sgritudines,qus ab intemperie illae oriuntur. Nos itaque non solum conseruationi cibis curam impende mus, verum etiam prs cautione studebimus, ne quid e re illa tam prompta aptitua. dine vitii contrahant.Vnde cibis admiscebimus,quod contrariam temperationa .. illi naturs obtineat: sic euitabitur, quod ab ereternis impendet, periculum.Quidipe quod ab intemperie timetur, non vetat,quo minus in totum similibus utatur qui vero huius sententis autores e Ni iterunt, id quod orationi adiicitur in totum non eNposuerunt. Ad hsc victus ratio, quam priscribimus, sola non sufficit: ni si quoque is qni intemperaturi lamentum suggerit humor, vacuetur. Vacuabi tur Vero, quo natura repet: nam si sursum, vomitione educetur: sin deorsum, petatuum eκ purgabitur: qus mehercle utilior est, natur qς magis consueta, atque idonea eκ purgatio. ONyphoenicia igitur,viola purpurea,& citrins myrobala ni intemperiei calidr, aut calidς & sicce purgationem perficient. Ηsc autem intemperatura, Ut plurimum vaporosis, fumidisque , ac fuliginosis eκ crementis abundat: quare lauandi sunt, ne diaria febre capiatur:qus etiam, si diutius victis tenuante usi sunt, facile superuenire solet. Efficaciter item aliquando lauatis ipsis a cibo proderit,qua nonnulli pinguescunt:qui vero de Ytti lateris prauit tem senti uiri, ab hoc abstinere debent: atque his quς obstructiones apertur, vita vinum si bibere velint, id aquosum esto. Insuper ut summatim colligam educatio temperaturarum calidarum simplicium,& calidarum ac siccarum simul, maioris, minorisque tantum ratione differt: semper etenim procedente tempore c.
1idilati siccitas comes adiungitur,inibus,constitutione aeris calidiori, Vtilust
329쪽
hibetur ONysaechara frigida, cui vel herhae vel semina ipsarum adiici da simi, Dquae tum obstructiones recludat, tum urinam citeni : id genus vero habes adiano eon,& cichorii semen, atque etiam apii quod tamen temperabitur cum semini-hus peponum, cucumeruqς, vel cuin aliis, quae caliditatern, siccitatemque mode standi facultatem obtinent: inter quae non inferiorem usum habent cichorium, atque viola purpurea. Noster autem mirus Auenzoarus iubet nympheae fio. xes una cum oNysacchara semper eκhiberi: idque potissimum tempore calidioxi: nempe nympheam tales temperaturas a febre intus reddere sese eκ perimen eo comprobam scribit. Quinetiam cum o Nysacchara aliquid semper admiscendum, quod os ventriculi corroboret, cui usmodi mastiche, cinamomum, nardus: acetum nanque ut est 1cetum huic insigniter incommodat. Ego vero aquam ordei tunc utilissime bibi censeo cum aliqua erunt iniecta,quae noκam oris ve/ericuli resarciant. Corporum siccorum ut paucis absoluam) ratio' vivendi vitia hiersa humectandi vires habeat, necesse est, ne derepente senectus obrepat. cibis autem id praecauebimus probi succi, humidioribus, cuius generis pullorum ga linaceorum caro: lauacro item frequentiori aquae temperatae: labores, vigilias. licitudinem animi, curas omne isque animi affectus, qui caliditatem accendiit, qualis ira, arcere in longissime studebimus. Denique modis omnibus, qui sic afficiuntur e Vltilarandi, atque oblectandi. Quare eκteriora quae adhibemus, pror Eius contraria silit huic naturae, Ut sunt folia salicum vitis,& aquae frigidae, gaudium temperatum: aer quoquc temperatus,lecti pensiles, atque ut in totum diκexim musices suaviores soni, ac cantilenae amoeniores. Calida & humida tempe xies facillime ab aegritudinibus,quae a putredine proueniunt, corripitur: eκcre mentosis etenim superfluitatibus abundant, praecipue cum petate sunt florenti. Quamobrem Veheineter sic a Tectos e Nercitari oportet: sellationibus utatur mul ris ac validis: balneum cibos praecedat. Uerum ad ventriculum horum, anima Hilisenter applica himus:quippe si a naturali temperatura recedat, uniuersi cor potis superuacaneae superfluitates in hunc praecipitabuntur.quare tunc esset viodius immutandus, hoc est, frigidi siccique cibi apponerentur. Hanc natura quum is ita Galenus censuerit)teinperatam minime diκerim et maiores quidem, priastique medici ,quod a natura Primum consequimur'temperamentum , calidum humidumque testati sunt:quod collatum quatenus mediocre est caeteris tempe xaturis aequabiliter temperatum nominatur: Ubi vero praepollentibus elemen eorum qualitatibus, quae sunt in ipso,confertur,calidum statim δc humidum asse Timus: calidum nanque,atque higidum eminentiora sunt frigiditate, atque siccitate. Inde naturali tantum collatum id quod mediocre hic vocitamus) humidu, calidumq; dicitur.Quamobrem cum temperatam esse calidam, humidamq; naturam eta nobis audies, aequivocam appellationem accipito: Quam ipse Gale. varius naturalem vocat, collatam caeteris temperaturis: pariter & calidam, δί humidam collatione mediocris ac mediae. Hinc cκoritur dubitatio, num tempera ga occurrat natura. Uerum enim uero propolitae temperaturae conseruatione ad
calcem perducemus, redeuntes ad id, unde digressi fueramus. Non solum igitur huc consillum dirigetur, ut eκerceatur, lauetur, cibis succi boni Vtatur, Verum. etiam e N crementis, quae in ipsa gignuntur, prospicietis, qui sanitati huius cora Poris praeficitur, tum iis,quae per aluum,tum iis,quae per vesicam redduntur: in quorum numero agaricum,& cnicus, atque ad tanton sunt. Quinetia apophleginatismis eκ staphidagria,& id genus aliquando uteturi sternutationes item ci tabiti gargarismate colluitoneue e A mastiche vietur: atque in primis dabit opexam, ne obstructionibus tentetur: pugnabitque contra putredinem modis omni hus, tum purgatione, tum medicamentorum au Nilio, quae & qualitatibus,& cricis proprietatibus opponuntur. Eit autem putrefactio proprη, naturalisque caloris in Vnoquoque humido exis ctis, ab eretraria caliditate foetida corruptio,cui sane marei me sunt contraria aromatum genera. Quare si concinnaveris medi Camentum, quod praescriptis uniuersis facultatibus constet. remittendo videlicet in ipsis, de cohibendo id, quo minime indigemus, praestantissimum ad la numna utendam huius temperamenti praesidiuin effeceris,'Quicunque autem
330쪽
A natura sunt frigidiores, sanitatem suam conservabunt iis quae citra humectati nem calefaciunt: lauacro, e Nercitio.& victus ratione tota. Temperamento vero, quod cum frigiditate humiditatem coniunctam habet, succurritur calefacienotibus arefacienti Diisque: eκercitatione valida,ac frequentiori purgatione e X crementorum, quae id fluNionum morbis obnoκium faciunt. Εκ frigidiores item atq; sicciores naturae caeteris vitiosiores:quibus opitulabimur calore, humoreqοῦ praeditis rentediis: leui iridi ione,aquae temperatae balneo, eκerchio moderato. simul ac somno diuturniori, purgatione insuper erecrementi atribiliarii, quo abia dant, quae myrobalanorum indicarum simul. x filiculae eNhibitione utilissitne peragitur. Porro vina odora his accommodatissima erunt. At venerea supra, in cuiquam credibile sit, inimica huiusmodi temperie affectis: verum ut summatim dicam)calidiores, humidioresque eκ longiori cibahuntur interuallo: contra Vero sicciores breuiori. Atqui calidiores atq; humidiores venere immoderatior minus afficiuntur: qui vero humidiores tantum , mediocritercirca hanc se ha-hent. Hactenus de temperamentis a medio remotis virisque qualitatibus: qua raquidem,quae patientes dicuntur solae, minus officiunt, quam agentes solae, vel Vtrarumque coniugationes, κ
n Quomodo graciliores fam Obsores flaiantur , ct contra obemres graciles. cap. XII. S A e hqrum victus ratio eκtenuanti penitus aduersari debet:quippe si ob
calida, siccamq; intemperiem c6tigerit. frigidioribus, humidioribusq: suco curemus. Sin aut ab imbecillitate facultatis attractoris, & distributionis alimenti, proderit illinere corpus oleo. verum talis illitionis meia erit, vitandiu permaneat, qua diu alimela partes attraκerint: alioqui si logior esset mora, plus iusto per halitu digereret. vires ii e X hauriret, simul ac corpus immuta ret, afficeretq;. Ad haec si a frigiditate concoctionem vitiante euenerit gracili tas corporis, statini adferenda erunt, quae concoquendi vim adiuuant, in quora numero Vinum postremum non erit. sunt Sc non pauca alia auNilia, Rus non te latere debent:gracilitas vero prope diκerim, semper siccitatein comitem h het. Atqui siccitas alias proficiscitur a multa per halitum vacuatione: alias a debili infirmaque concoctione: alias a ciborum arefacientium assumptione, cuius instauratio perfacilis est.Caeteritin contraria ratione, qus obesiora sunt corpo ora, gracilia redduntur, quod te ignorare minime arbitror.
C De singularum paritum intemperatura. cap. XIII.
EX posita ratione victus,qui totius corporis intemperaturis debetur: pra
m imum est, ut de singulis partibus intemperie affectis disseramus. Ης autem intemperature ratione magis prccauente, quam ea qus temperiei communi occurit indigent.Caput vero nostri consilii, ut pars intemperata firmetur, ac corroboretur, id fiet intemperiem moderando, simul ac excreo mera eripurgado,qus in parte gignutur,accotinctur.Quinetia ablationi cause,qus illa peperit, accurate studendii. Illud quos: conside rato, num pars qus sic afficitur, per se ac primario, nu per consensum intemper;E habeat. uippe Venotriculus interdum propria laborat affectione,interdum vero per cosensum cerebri vitiatur. Qiis aut paratu, ut plurimum homini noκam adferunt, principes sunt,quando videlicet contrariis temperamentis sunt affecti. Eκempli gratia: si iecur calidum, vetriculus vero frigidus,corpusq; sit gracile,renes calculo tententur, ac copiosum eNuberet semetucui taliter afflicto ratione victus cdposita. atq; miNta opitulabimur: magisq; animaduertemus id,quod maris urgeret, non in altero neglecto.verit ad methodu medendi ista pertinent, quibus iupersede himus:prs cautio quidem cui alias dicemus sub curationis genere comprehendi
eg Iam meai Te te velim vitiosisiunam esse cerebri inteperi qus vel a stigi