장음표시 사용
311쪽
I Collectaneonina sectio prima
uuam materiam: illud vero formam: fieri etenim haud potest quod primum mo. pet in animante sine materia consistere. Quale igitur erit corpus huiusmodi nE-ve calor naturalis,qui in nobis est: partes etenim refrigeratae motiones deper dunt: calorem quidem illum natiua in talium functionunt definitione compleocti nemo nescit: qui differentias proprias in singulis partibus profunctionii na, tura sortitur: euidentiores vero sunt in nutriendi facultate, quod ab omnibus admittitur, approbaturq;. At Galenus sedem huius caliditatis in cerebro eme prodisiit literis: quae per neruos in uniuersum deferatur corpus. Aristoteles contra in corde sitam censuit, cerebrumque eadem ratione illi famulari. qua nuper dice hamus in sensuum iunctionihus. Cor igitur caloris principium atque fons.Quare in timore calor homini ad cor confugit recurritq; ob idq; crura tremunt, in terdumq: homo sternitur, mouerique non potest. V nde vis illa prima gubern itiκ in hae motione,& id quo caloris modum ac mensuram temperat ac mode ratur, a corde proficiscuntur. Galenus praeterea caeteriq: omne is medici vim ii Iam voluntariam in corde fatentur positam, Vnde animantia tantum a volunta tis impetu movebuntur,& cor principium erit,quod a cerebro temperabitur: parum vero interest id genus temperamenti aut per neruum perfici, aut per spiriatum animalem in ipsum defluentem quem spiritum in nullis neruis, eκceptis visoriis opticos vocant Galenus manifeste conspici negat. Caeterum quod prima. xio a calore illo naturali motum habet, musculus est, ob quandam similitudine, quae illi est cum calore: componitur etenim eκ carne simplici & neruis, a qui hus tendones e Noriuntur. Neruus quidem solus natura frigidus est, nullius caloris particeps . Quin etiam vena immerito principium huius motionis nominais retur, quae a Viscere non primo ortum trahat. quod item argumento alio indica, ri potest, C alimentum suggerens pars quiescere Φ moueri dehot. Arteria item non crit: ab ipsa nanque agitationes pulsuum, omnino dissimiles motui quia voluntatis imperio proditi& pene contrariae efficiuntur: quorum diuersii as,ac contrarietas haud secus in velle, ac nolle simul e Nistit. Musculum igitur fonte initium motionis caloris natiui dicemus. Quamobrem partes ossium esperistes, non duplices,& cκiguae, a musculis, nullo intercedente , accipiunt motione: duplices vero in ramos divaricatae tendonum ope, qui ab eκtremo ipsarum finienascuntur, motum habent: ob id cum cogitur contrahiturque pars una eκ his.' tendones illi velluntur, atque ob vinculum,quo cuin ossis e Niremo ligatur, os istud nictu illius mouebitur. Atque etiam pars quae mutuo contrarios motus ob tinet, duobus quoque ossibus vel musculis constabit,quae diuersum quoque inutis cem locum sortientur,quorum quodlibet suo tempore trahit, prohibetq; ne a sub contrario eodem momento motus efficiatur. quod si utrunque simul ageret, pars
equidem modo uno, aequabiliq: velletur. ENempli gratia: si musculus, qui in externa manus parte situs est trahat,in illam partem declinabit: si vero qui in
interna, ad hanc vertetur: luado autem utrunque agit, manua neque introrsum, neque eretrorsum inclinabit. Iam vero de musculoru numero disseramus, quos
GaIenus D XXIX. in corpore hominis prodidit: faciei quidem ae L U. Quorsi X X IIII. oculos atq; palpebras mouent: ma Nilla inferiore XVII.
reliquum faciet nouem: in hisq; sub frontis cute delitescunt nonnulli, oculorum aperitoni in avia opere conferentes. Sunt item duo nasi emtremum mouentes: duo
qui labrum sursu in alii duo qui deorsum trahunt: duo praeterea qui maκ illam. Capitis atque ceruicis XXIIII. quorum alii illuc, ubi eorum est positura, trahunt: alia caput ceruicemq; simul horumque alii sursum, alii antrorsum, qui dam retrorsum, alii de κtrorsum, quidam sinistrorsum. Linguam mouentes nouesunta ceruicis vero atque epiglottidis gratia XXXII. Humerorum singulo. rum septem: utriusq; partis brachii XIII. quatuor supra cubitum : intus duo, quibus ad interna manus parte flectitur: duo foris, qui eNtrorsum,hoc est,interna parton. Brachiorum quodlibet X XXVI I.obtinetaquorum alii e Xtra, septevero intus Positi. Manus item XX XUI. habent, quaelibet X VIII. qui
ad eκterna, internaq; mouent,& ad motum pollicis, minimi digiti, at que volae.
Thoracis denique C V I l. quorum alii relaxant , alii etatendunt. Vertebra.
312쪽
De sanitatis stinctionibus , is s
fum X L V ΙΙΙ. In ventre sub thoracis osse ad umbilicum octo perueniunt:
quorum alii recti, atque in longitudinem sese agunt, quidam in latitudinem eκatenduntur, nonnulli per transuersum deferuntur,qui aliis & Iaκandi, & tensiori is vim caeteris suppeditant. Testiculis insunt quatuor: coli item quatuor. At in ceruice vesicae musculus est,qui arcet. ne nobis inuitis reddatur urina. Praeterea in recti intestini eκtremo quatuor appositi,ne videlicet importune excrementa deiiciantur. Co Nae, ac crura XLV I. constant: pedes vero XXU III. admotionem indiguerunt, atque eorum articuli quidam: nam caeteri digiti pedum A XII. habent. Caeterum musculorum omnium motus,aut a caliditate inna taAt communi: aut a calore,qui unicuique adest musculo, prodit.Cuni itaque ita sit comparatum, ut pars nulla motionem obtineat. praeterquam a naturali caliado, quod est instar sormae: vel a calore, qui musculo est insitus: hic vero ab animae principio:id iccirco quid sit, unde,& ubi scrutari debemus: facultas equide. zuae motum secus locum praebet, anima est. Atqui motio huiuscemodi partiumngularum a potentia voluntaria inserta membro communi particulae, quae eκ se moueatur, proficiscitur: atque etiam a vi propria, a Voluntatis imperio proodeunte,quae innata est partibus quibusdam particularibus , quae per se motu ob tinent.hae vero sunt musculi. Nunc vero sensui satis superque usurpatur nulla in animante partem e X cepto corde communem toti corpori,cl per se moueatur Quare potestas communis,quae a Voluntate est,in corde, hoc est, eius musculo. sedem habebit: atque ea quae voluntaria particularis nominatur,in quolibet masculo continebitur. Quin etiam motio communis animantium, Vitalis respiratio appellata cor pro fonte obtinet, cuius prope diκerim germana est ea , qnae per arterias fit, agitatio, quae dum quiescit animal, obscurior est. Cerebrum igitur neruosq:, ut calorem,qui est scaturigo motricis facultatis voluntariae tum comis munis, tum propriae,temperarent, natura condidit. Ad haec id te scire velim. motionem, quae a Voluntatis arbitrio pendet, citra musculum posse fieri: idque a caliditate innata aut eo ipso, quod illi proportionatur in eκanguibus musculorumem pertibus, praestariaequidem in animantibus perfectis solum musculi spectantur. Quamobrem Galenus viκ potuit musculos Iinguam e Nerorsum mouentes. tradere: quin etiam nec motum colis, penisue intenti in coitu et id vero in caulti fuit, quod motum omnino citra musculum non posse consistere sibi persuaserat;
verum a veritate alienus est. . . . .
De respirationis usu, atque eius in Dumentis. cap. XIX.
Roκimum est, ut de respiratione, partibusq: a quibus efficitur, disser
mus. Hanc Galenus a voluntatis impetu prodire eκistimauit: quonia ce rebri aure illo is motus peragatur: ite inque neruis ineli e motionem voluntariam: quod in sit a veritate remotum,nuper cum de motibns ageremus copiose ostensum est .Quamobrem affectus, qui motioni contingunt, primario ac per se musculis assignabimus: per consensum vero ac colligantiam cerebro, ac neruis: atque curationem primo Ad remedia musculis adhibebit: deinde ad cerebrum neruosque vertetur medicationis scopus. Respirationi autem partes de serulentes, septum transuersum, pulmones,aspera arteria, epigionis , columelluquorum usus prius non eκplicabimus, tir spirationis utilitatein eκaete discusse rimus. Hanc Galenus aliiq; omnes medicinae professores,duos usus obtinere lioteris mandauerunt: Unum, ut cordis naturalem ca liditatem aeris nos ambietis algidi ingressu refrigeraret, atque eκcrementa fumida caliginosaq; a calore n riuo dissipata diuaporataque eκ pelleret: quem animantibus calidioribus, ac saltguine praeduis,e Nimie necessarium esse constat: his vero qui tum caloris,iu san iguinis sunt e N pertia, haudquaquam: quippe non est dubium arteriarum pulsum in his respirationis vicem implere. Alterum deinceps, ut aere respirato, id quod iἀc spiritu destudiuiastavretusialanturque vires uiternae, Verum absurdum, ubi
313쪽
: r Collectaneorum sectio prima
Dim: ad deprehenditur: compositum nanque nullum a simpliei alitate alioqui
animans eκ elemento uno conflatum reperiretur. quod penitus a Galeno relicitur, qui ob id aquam non nutrire asserit. Caeterum cui potentiarum animae pirationis munus ascribatur. Iccurate consideremus. Galenus a motione a vois
Iuniatis impetu prodeute perfici testatur, ob id, a, integrum sit nobis spirare aenon spirare: quodque neruus huius sit proprium, ac primarium instrumentum. Quare aisiecto cuipiam neruo, qui septo transuerso motum sileterit, is Profecto diutius non Vivet, in qui strangulatur. Uerum enim uero Galeni opinio duobus argumentis refelli potest e primo. quia dormientes spiramus: voluntaria autem motio cogitatione ac deliberatione fit: lis autem in somno functiones non veris aguntur: postremo, quoniam spiratio, quae intempestiua est, ac praepostera arteis viarum pulsui respondet. qua re Hippocrates hanc crebro pro pulsibus usurpat quoties videlicet partes respirationi addictae minime affectae sunt: quinetiam cordis temperaturam aequae atque arterias indicare docuit. Quidam praeterea phialosophi ere voluntaria, atque non voluntaria facultate, hoc est, naturali ani malique respirationem constitui censuerunt: idque in non paucis animantis naristibus inactatur, Ut in motu palpebrarum oculi, ac deglutilionis, quas sane comis positas e ue constat: unde imbecillioribus efectis, cadit quoque , ac debilitatur deglutitio haud secus atque appetentia: Quae quidem sententia praestantior eme videtur. Quanquam quis obiiciat, illum prudentius ac doctius sentire,qui natu- 'ralem eam tantum asserit facultatem. Ob hoc scilicci o dum fani degimus, diiu- morbis laboramus, crebro citra deliberationem respiramus, cordis temperatuis
ram prodentes: quin etiam suspira multa fiunt. Ad haec ubi respirandi munere necessario indigemus, spirationem sistere, ac compescere, integrum nobis miniis me erit, quemadmodum nec tussim, aliaque id genus. Natura iccirco hanc vo luntariam functionem molita est, ut aure illo esset naturali potentiae, quando via delicet cordi satisfacere non valet. Praeterea Galeni probatio, qua illam omniano a voluntatis arbitrio pendere docet, est huiusmodi, quod scilicet dissiecto ne uo iunctiones harum facuItalum,id est, motuum Voluntariorum, aboleri asserit quae mehercle ratiocinatio a veritate aliena est, tum in principiis,tum in ficura N empe quando praedicatum rei quae a subiecto data est,aufertur,no debet semis per auferri praedicatum ab ilia, aqua est ablatum subiectum: alioqui repugnantiam antecedentis oppositi in tota materia una cum repugnantia oppositi con sequentis tutari ac defendere oportet. Hoc autem testatissimum facit, quantum in dialectici, Galenus claudicauerit: quippe si ablato neruo, sectoue quaepiam quoque auferatur motio, illud tamen necessario non sequetur, neruo illo eκ istente motus gratia, in neruo propriam motionis causalia acceptam feramus . At uisi quispiani venas carotidas, neruosque soporiferos, qui ad cerebrum pertingui 1 vulneratos habuerit, statim omni functione voluntaria destituetur, unde partiis Iae illae appellationem nactae sunt. Quare Rasius memoriae dedit, regem In diae, ubi in quempiam nobili genere clarum animaduertere vellet, section e h rem partium imperasse:quod animaduersionis genus ac supplicii mortem adferebat.Quis a viem sanae mentis illic omneis moriones voluntarias propterea in is fertas dicet Porro nihil actionem huiusmodi in neruo efficit, qχ id quod talem potentiam complere,atque perficere potest: quo affecto afficiatur quoque actio necesse est, etsi huius propria non sit caussa: quadoquidem vitiatur,deperdituro propria functio, abolita facultate, quae illuc defluebat, ac transmittebatur: Quamobrem voluntarii motus deperditio non testatur motum quemlibet in neruorum essentia voluntarium ademe:qui tamen per accidens potest a voluntate prodire Quod si obstinate repugnas, voluntarium penitus affirmando, nihil propterea' promoues: quippe musculorum erit, non neruorum. Verum enimuero ad partia spirationi famulantium vis accedamus, quandoquidem de ipsa abunde disputa- inmus. Pulmo igitur spirationis officio delegatus, aditum spiritui paleiacit: cum cium attollitur, influit spiritus: cum contrahitur, effluita unde instrumentum restiirationis proprium eme in confessio est.' Uerum hic subtilitate ingenii considerandum aerit, nunquid respirationis eκpirationisque motio thoracem sequatur. nec
314쪽
A p matum motum aliquem obtineat: an vero sit thoracis motus spiraudo, quem
pulmones sequantur,tanquam aure ilium afferentem. Galenus pulmonem pria uatim nullum motum habere scriptum reliquit, sed una cum thorace attolli. agutarique: quin imo spirationem, quae naturalem motionem sequitur, a septo trans
uerso fieri: est autem id mulauiosum quippiam, atque carnosum, in serna a superonis dirimens: hoe est. partes nobiliores ah ignobilioribus distinguens, ac sep rans. Dilatato itaque thorace, aere impletur pulmo. Eκistimare autem oportet huius constitutionem similem esse follibus qui in serrariis habentur: quod ii hi manifestius fiet, si vulnerato thorace, ac confosso, aer introrumpat: quiescieetenim protinus pulmo interitque eius motio: idque forte ob refrigeratos pulmones . Aristoteles cincturam vocat septi transuersi nullam aliam utilitate scri pio reliquit, quam ut separarentur inter se partes principes, ac nobiliores, a nu tritoriis, & ignobilioribus: ut videlicet animae principis origo in offensa sero uetur, nec facile occupetur e N halatione cibi, & caloris aduentitii copia. Atqui tantus philosophus calumnia dignus non est, neque imperitiae crimine notan dus : quandoquidem quae arte secandi corpora discuntur, haud absimilia lane
his, quae numero motionum circulorum comprehenduntur. Ars vero anatomi
ces aetate AristoteIis plane haudquaquam erat absolata. Porro Galenus , cu - ius seculo medicina omnibus numeris ut dicitur) perfecta erat, scripsit. Erunc inquit) posterorum, qui in medicina quaedam a nobis non inuenta, neque coisgnita in lucem emittent. Quamobrem non tam crebro ut multi censent Ga Ienus Aristoteli refragatur , quin potius illius inuentis aliquid adiicere, atque implere nititur: cuiusmodi sunt, quς de septo,de motu neruorum de sensu 8c motu,de cordis ac cerebri principatur quae nanque ille de particularibus disserit. haudquaquam in uniuersalibus huic reluctantur. Verum ad id, unde nostra di gressa est oratio, redeamus . Galeni igitur de pulmonibus sententia diligentre
perpendenda: quippe nullo alio argumento, rationeue probare studet, dilatata thorace pulmonem quoque attolli, quam sp eodem quiescente , Pulmones quiescant intereatque animal. Nos vero non adeo absolute ac simpliciter pronunciandum censemus, thoracem videlicet praecipuam motionum pulmonis caunsam esse: fieri etenim potest, ut pars utraque priuatim moueatur, habeantq; muintaum quendam consensum, ac proprium, ut alterum absque altero minime ni ueatur: ob id uno quiescente, alterum quoque cesset, atque neutrum alteri caus sana motionis suggerat, praebeatque. Quod si assereremus , pulmone non moto. nec thoracem moueri, quae est Galeni opinio: nos mehercle censeremus pulmones thoraci motum suppeditare. Quare videtur Galenus sensisse thoracem ac pulmonem simul poste moueri, ac si in sphaera, globoue forent: immotoque alte ro e Nistente alterum:quoque minime agitari:quamuis uti retro diximus unum alterius non sit motor. porro id quoque viuuenire potest . . dismecto thoracis neruo affectus ad pulmones per consensum pertingat, quomodo Galenus murutas aegrotare partes literis prodidit. Nunc igitur thoracem dilatatum pulmonis motionem adiutare, eadem indicatione dicendum, potissimum, ubi vehemE-tiori indiguerimus respiratione . Verum e uini uero ut in pauca rem conser mus, Cor est, quod abolita respiratione eκpirationeque afficitur, ob idque animalis interitus contingit. Hinc necessario ab ipso spirationem emanare ingenue fatebimur. Caeterum pulmonis agitatio ut sentit Galenus violenta est,e dem ratione ac Vi, qua sunt, quae ab arte machinata, agitantur . Mouetur ictviscus modo quo naturaliaέatque bifariam: nanque tum ab electione, tum a na tura . Atqui duos in motu principes collocare non erit absurdum: musculum motionis ab arbitrio voluntatis prodeuntis: cor ad pulmonem huius, quae Rnatura est. Galenus hic eadem methodo niNus est, qua in caeteris suis indiscationibus consueuit. Haud enim aliunde motum pulmoni, quam a neruo adesse putat, quampiam per artem dissectionis corporum nullus ad id viscua derivari neruus spectetur, quo sentiat, nedum motum obtineat. Verum in
genii nostri hebetudo forte obest , quo minus veritatem perspiciamus, horum videlice quae in hoc commentario a nobis coli eramur: aua inen Vl ter
315쪽
pus fere,atque suadet, octumque permittit in hoc negocium toti incumbimus: ali, Dquando vero ista futura sunt eκploratiora. Pulmo in duas fibras diducitur, vi si
forte una aliquando afficeretur, abera Vicem eius suppleret: quemadmodum thoracis vulneribus videre est, in quibus si fibra altera laedatur, spirationi alteis tam deseruire necesse est: quippe utraque assiecta animali interitum affert. Se quitur ut de aspera arteria quae nonnullis spiritalis fistula dicitur nonnihil dinseramus: quae spiritus caussa data est: hac enim spiritum trahimus, reddimusque respirando, empirandoque: sed nec solum spirandi caussa, sed etiam vocis: quare natura emolita est particulam quandain in eius summitate, quae munus e incici dae vocis contineat, minoris linguae formam referetem: deinde a musculo qui pispiam ei aduenit, quod varie arteriam afficiat,& ob id variae gignantur voces: sed is quidem usus minime necessarius,Verum ut melius ac felicius vitae curriaculum transigeremus: idque in aliis quoque partibus prudens natura instituit.
quae non umus tantum gratia,Veruin etiam plurium conditae fuerunt: quippe nares tum Vt odoraremus, tum ut cerebri e Ncrementa e N purgaremus: illud ad sensoriam facultatem, hoc ad propulsoriam referendum. Uua columella alijs n minata facit ne puluis, fumusq; ,& id genus multa, ad spiritalem fistulam non irrumpant. Quuietiam spiritum primum temperat, ne tam frigidus, ac in concois fius ad spirationis instrumenta descendat, quae disiecta , distillationibus obii Nium reddit hominem, refrigerando parteis omneis spiritales, Vocique gratiam uadimit, nam δί haec ad hanc functionem necessaria. Epiglottidem vocis partitaculam esse non est dubium, quoniam ubi in arteriam animantis valide insufflaisnuis, voκ redditur, haud absimilis illi, quam dum Viueret, lanabat ..Huic etiam aliud operimentum annerium:ne in arteriam cibus, aliudue deerrans, animal strangulen nanque crebro Videmus,dum aliquid in ipsam dilabitur, tusses statim excitari. Sed de spiratione, eiusq; instrumentis dictumam est.
. . ./ c De cerebro a elusique Partibus, o mictionibus. i p. X X. QVanquam imaginatio, cogitatio, recordatio, conseruatioque, neque i
partes, neque membra sint, habent nihilo minus in cerebro sedes. in quibus earum functiones sint evidentiores. Phantasia igitur,siue imaginatio in cerebri anteriori parte sita est, quae rerum species, post lia sensu communi relictae sunt,concipit, ac retinet. Cogitatio vero manifestior est in medio cerebri sinu specuuer hic quas assertiones, α consiIia vocamus . fieri traduntur: discernimusque quid in his nobis sit eligendum, vitandumque: πhic intellecta recognoscuntur:quare in animantium genere homini soli tributa est : hruta vero istius loco aestimatricem vim obtinent: in posteriori cerebro cauerna ampliori vis illa reminiscentiae sedem habet, atque etiam conserit trire potentia: quae in nullo alio inter se discrepant. quam quod recordatio pexinterualla fit, conseruatio vero assidua est. Verum ab imaginatione quoque differunt, quod haec formam eNhibet sensilis, Vel sensibus priuata: illae volo ad custodiam, & refricationem rei conceptae,magisque ad intellectum, prudentiamue referendae, quam phantasia. Atque illud meminisse oportet, quod
etsi in ventriculis cerebri harum Potentiarum functiones peraguntur: tamen a corde, tanquam Omnium Principio prouenire, sedesque tantum in cerebro tanquam instrumento obtinere. quare quemadmodum visoria facultas in crystauio ide sita esse fertur, cum tamen sit in corde Vel cerebro, sic virtutes istae. harumque sedium utilitas ad temperandum eas instituta est, eo modo, quo cerebrum diκimus opem ferre aliis conceptionibus, atque apprehensioni tuis . Alia igitur probatione non indigemus , quam ea qua superiora diis scussimus. quae est huiusmodi, iacultates nihil agere citra calorem natiuum. qui ad ipsas non Peruenit, nisi cum quadam moderatione, ac mensura: visque
illa quae transminit, tempeἔδtq; calidum naturale sorde Posita est tam
316쪽
quam fonte ae principio. Ad hic imaginatricis functio testatur sensilium ali
quia in sensu communi hirere, cuius sedem in corde libro de anima scripsi mus. atque ideo illa suoque principium cor habebit,qus una cum facultate matrice Voluntaria, animanti motionem suggerit, quam in corde habitare nuperciNimus. Ursterea ubi imaginatio,illic quoque cogitatio collocabitur, qua ab maginatione concepta componimus, resoluimusq:. Hanc etiam neces ario c5Iequuntur recordatrin,atq; conservatriκ facultates,utpote propter ipsam insti tuis. Usterum Vbi astici has ipsas potentias cerebri ipsius ventriculis affectis conspiciemus, non erit statim ferendum iudicium, fontem ipsarum solum esse cerebrum: haud aliter quam affecto crystalloide visionem vitiari cernens, nihil minus ipium visoris facultatis primariam esse scaturiginem. Nam & septo tranuerso affecto,n per dictas potentias isdi spectamus: non tamen sanc mentis homo harum sedem in hac parte putauerit. Cerebri etenim ventriculi harum gratia conditi a natura quorum temperatura functiones ipsarum conficit. Atqui retro scriptς virtutes in duobus prioribus cerebri specubus euidentiores sunt : a quibus per viam, tramitemue, qui inter ipsos consistit . deferuntur: in qua via meatuue qusdam corpuscula constitiita sunt, quς dum calorem internum ad c rebra sinus ingredi oportet.aperiri creduntur, claudiq:, ubi subierit. Horum vero mentionem fecimus in commentario anatomices. Cerebro humido mol. Iiq: constituto, super impositum est os,quod calua nominatur, pro tutela ac mironimento : dus item membrans quarum altera tenuis atque imbecilla: altera crassa ac valida cerebrum vallant ac vestiunt. Quinetiam glohosa, ut que sit omnium figurarum tum perfectissima, rotunda, atque sphsrica: tum capacissima. tum ab incommodo δί issione remotissima. Prtierea sedem eminentiorem in animantibus perfectis cerebrum obtinuit sensuum gratia, qui custodes totius corpo is teste Galeno sunt: quod etiam in rebus externis viuuenit quippe qui
custodis ericubiisve prssunt,in arce sublimioriq; loco collocantur.
De somno. cap. XXI. PR οκimum ab his partium usibus,quos diκimus, est, ut de quibusda,que
ad sanitatem conferant disseramus initio quidem sumpto a somno: de quo primum quid sit,& cui parti creditus: tum qus eius sit caussa , conidere mus oportet. Est quippe animantium generi apprime necesserius, atque utilis, sub quo homo quoque continetur,qui somno destitutus viis non exiguancturam facit. Somnus igitur mea quidem sententia) ne κus quidam δί quieshnsutim, atque eorundem recursus recessusq; a suis instrumentis ad intima:idqet mno sepulti,dormiente': aperte testantur,qui sensilia, etsi proMima, minime percipiunt: tum qui patentibus oculis dormitant,nequaquam vident: atqui si is cultas visoria instrumentis adesset, continuo hi quoque viderent. Verum enim uero id non tantum in soporatis conspicimus, verum etiam in his qui studiosissime, attentissimeq: in aliquam rem incumbunt: etenim non pauca sensibilia pretereuntia non animaduertunt . Cum itaq; somnus tantum sit sensuum ad intima recessus: sensus vero haudquaquam inoueri possunt illa, quς per uniuersum cor pus fit, motione, absq; auNilio alterius. quod illis materit loco adsit, erit vero iacalidum naturale et quare serranum eme coitum quendam caloris ad intima refu- plentis assierimus. Quinetiam partes e Ntims refrigeratς somno prcssi hominis huius testimonium locupletissimum eκhibent. Atq; item concoctio,qus in dormitantibus validior consistit: nempe calidum id, quod in vigilantibus functio nes concinnat prsbet etenim motum sensumq: eκtimis in somno sopitis ad Ima subterfugit: illud vero a corde tantum animantium partibus transmittitur, ad quod ceu ad fontem atq; principium in somno refluat atq: reuertatur,neces.se est: quemadmodum in motu con syderatur, quem ad id,unde incoepit, redire .portet: quale in Deo spectamus,a quo omnia dimanant,& ad quem cuncta re
317쪽
hinctioniana, atq; intermissionem, ius a caliditatis subterfugientis recessii e5fit: Pro Nimum est, ut scrutemur, i lit caussa huiusce confugii in somno sopitis: quod
in primis coctionem adiutat. Caloris equidem ad eretima sparsio a quantitate. Iron a qualitate eiusdem in aucta prouenit: at coactio quantitatis imminutio est: idq; contingit,iluoniam a frigiditate humiditateq; superatur . Somnus ergo ca Iore interno refrigerato, atq; humectato net: tunc nanq; copia minuitur calidi. dum ad suum fontem recurrit. Preterea cum cerebri vius fit, Vt cordis caliditatem, siccitatemq; in odoraretur, necesse cor ab illo maiorem huius functionis cu- .mulum consequi, atq; alimentum cordi transmissum rcfrigerari humectariq: et proinde rigationibus quς vim frigidam humidamq: obtinent, perfundimus capita vigiliis affectorum creberrime.etenim cerebri consensu, cor quoque affici conspicimus. Quamobrem qui a solo cerebro somnum cinci putauerunt, gravissime lapii sunt. Ad lis c argumentum a frigiditate humiditateq. somnum con cillari tale est, a, alii nenia pleraq; omnia soporem appellantia, vi frigida humidaq; predita sunt, cuiusmodi lactuca,& id genus: at vigilias accersentia ca-Irda liccaqὰ . Somni autem caus a,qus a materia nomen habet, vapor est humectus ab infernis intimisq; , ad cerebrum elatus, Vbi a frigore conli stit, gravisq; ei sectiis,duri,quς illic sunt, csteris miscetur humiditatibus, dumq; ad altiora pene ἰrare n6 valeat, neq: discuti dissipariue, ad ima denuo defluat necesse est, atq; inde meatus facultarum sensilium obstruat. Quinetiam somnus animanti ab fatidatione Iahoribusq; confili calore nativo inter mouendum, opusq; faciendum diis perso,imminutaq; eius quantitate, refrigerato: proinde coactus ad suam con fugit scaturiginem, fontemq:: haud secus ac milites,qui graui imminente pericu- .lo ad ducem recurrunt. Cor vero in animante princeps: quod postremum animali mortuo refrigeratur. Soinnus item naturς est functio corpus gubernantis. iccirco iaccelsaria animatihus persectis, quoniam absq; eo immodicis laboribus fran erentur, sensus, atque interirent; luibus pereuntibus actum de vita esset Quainobrem qui minus probe dormiunt, pallore afficiuntur, atq; munia sua po tilsimum nutritionis, deterius obeunt. Quin Sc eκercitio ac fatigatione se usu uincalor ille internus refrigeratur,Vtpote ad eretima eκ pansus: rursusq; ad intima subterfugit, ubi eius minuitur quantitas . Illud vero te latere nolim , somnum conuertionem tantum esse temperat urs caloris intimi ad trigidum et humidum. inq; ,qus hunc facit facultas gubernans,qus in corde posita est, cuius calor hac xatioue huius est instrumentum. Propterea e Noritur hic qusitio, cui potissilia uinpotentis anilias commissus sit, sopor: Cui ingenue responsum Volumus, faculta ii senstrici illum esse creditum ., quς roboratur , & incrementum suscipit huius iunctionibus: ne id nutritoris potestati attribuendum . quatenus est nutritoria, quoniam vegetalia non soporantur, sensus nanq; sunt eκ pertia et tua vero vii vj lentiendi a scri hiriir sensui comuni. Somnum tribuimus sensitrici poteris, utpote Rus ad eo tueatur, conlaturq;: quamuis ferietur iusic temporIs.
De temporum ami temperamenso. cap. XXI I.
A Lxxicis lacu ii iis functiones parte': , quς illas perficiunt, animanti
hus necesi aris: sed maκime tactio, qua pereunte, animal interit.spiratio item necessaria . Porro liquet ea, qus sanitatem corporis humana tuentur, ac conseruant, esse aquam,aerem, alimenta, quibus secundum naturam se habentibus corporis sanitas consequatur . Aer vero id iacit, signia serum pererrans per anni quatuor tempora, Ver,sstatem, autumnum , atq; hyeomem, quorum constitutionem emploratissimam medicum habere oportet, quip-ipe tum dignitate, eκεellentiaq; , tum utilitate longe superet alia sanitatis tuen-ds prcsidia. Vere quidem nutritionis functiones validiores atque persectiores. calido scilicet interno copiosiore e Nistente,quod temperatura est tum caliduin. tum humidum: proinde ver calore, humoreq; moderatum asserimus,collatione ad hominis temperationem facta: quin etiam adolescentes iuniores la vere actio
nea viuidiores obtinent, Vocabitat item nou abinge imperatum. hominia ico
318쪽
k eouocato : quandoquidem non a quatuor qualitatibus per se totis '
miκtis ea temperatura constituitur cuiuslibet nanque corporis temperatio alte
uem una in suo termino minime eollocaretur, si due Qualitates
opposits simul prs pollentes inessent squabiles actu potestateu: . Ouione e Mduobus contrarus actu haudquaouam unum actu componiiu' e ue tui non contrariis, quemadmodum diis lines actu unani actu non conficium Ota
Q memoriς admiserunt: Verum iam illis e Nplicabitur et Temoerais a natura, eκ quatuor qualitatum pari mole moderata, hoe est temperatissima, ' pQtςst Quin etiam temperamentum vni qualitatum aestiun atrribu moderatum non conspicimus , propterea ip singule active modum nuris sunt functionum suarum ab altera patientium , que illi adest loco materie sed Vnde nostra fluκerat oratio reuertatur. Aestas calida & sicca: hvenis tum frigida, tum humido,collocata ad ver, homini'; temperamentum. Q idam autumnum ut qui esset inter s statem hyememq; medius eque temperatum ata ver collocarunt, largissime quidem peccantes: veri nanque in totum urs d 2-rit contrarium. a quo vires omnes imbecilliores evadunt. cuius e Nemolum θω perimentumque vegetalia animantiaque suppeditabunt Proinde Jccitatem atq; his iditatem illi assignabimus: at validior erit siccitas: verum ut summadu am in squalem omnino naturam habere pleriq: omnes peritiore: ear Sol autumno perinde nobis est pro κimus, atq; abest a nobis: quod de ei d ci quoque merito debet. Sed hoc tantum interest, in autumno vires infirmiore debilioresq: fiunt siccitasq; eκuperat in animantibus, quaren tam ratione caloris sui temperantia utilitatem praestat. Uere si quod aliud penera
nium. Horro breuitatis, diuturnitatisq; certum finem , ac scopum anni temnoo
rum equIdem temperatior erit, in qua breuis autumnus Uer Vero lonsum etcuoiusmodi sunt quae sub quinto climate iacent, praecipueq: maritimae. Autun nua duorum est mensium, quae est in quinti climatis principio Sub libra item temperatam horam asserere ut non pauci) absurdum est ciui. netiam quartum quinto prςstantius climate e Vistimare. Galenus Greciam te. ram temperatissimam traditu literis,potissimumq; Hippocratis patriam Coum
Ura anni eri sit nilia . Nos caulis, mare ad ormati, effectrici, atque finali salubritatem partis cuiuslibet complexi sumus. '
319쪽
De artis medicae sine . cap. ISectio lite
Seκto Colliget libro reo spondet,1 NI s philosipho trifariam dicitur . primo quidem, ad
quem res necessario tendit: isq; absolute finis nominatur. Secundo vero . queadmodum formam materiei fine a pellamus: qui pet sectionis entis, finis inseparabilis. Tertio, aci postremo, quo adepto ac consequiito, qus huius gratia sunt institui a consistant necesse est.atq: hic caussarum finis vocitatur, ut serram finem artificiorum, que per ipsam elabo i tantur, appellabimus. Uerum enim uero artis medics finisi rationabiliter ac vere, primo, postremo l: modo pronun Habitur: At Lecunuo non ita simpliciter: verum ut quispiam diκerit) in Iaci- 'ino Pars autem medicine, quς nobis nunc scribitur, caeteris eius partibus' hiis: se Ud 'st. Qui rύfsux his arim se eabitur: in partem videlicet, lugsanitatem conseruat, ac tuetur: deinde in eam, ius docet, quemadmodum aufer hi debeant ea . que hominibus morbos accersunt: quς sane quidem media erit inter tantiatis tuitionem,& ς gritudinis aboli lonem. Porro id te memoria tene, e velim nostra corpora a vitiis tantum posse vindicari, quς nobis eκ acciden oni ineunt: idet: potissimum ab eκcrementorum immoderata copia, quς ab fili mentis orouenit. Quippe si ratio victus moderata omnibus usurparetur a nullo usquam sanitas abesset. Atq: hoc oraculum in hac arte d minissimum, fir inissimumq: esse tibi persuadeas: alioqui manca , ac mutila eler, claudicansq: H. At illa Ouamobrem non possumus non mirifice laudare at ii probare defi- quam hie zκ subscribimus. Medicina est ars factura, r tione eκ perimentoq: inuenta quς tum sanitatem tuetur, tum morbos depellit. a definitione nullus maiorum posteriorumve nostrorum aliam vertorem cloto reliquit Nempe etsi illa,quam Galenus tradidit,multis videatur eκquia te perfecta, nihilo minus parum e Nplicatλ, declarataq; est, & prope di Neritii
manca: quandoquidem cuius esset generis, non e Nplicuit. uniueris nanq: arte operatrices, naturς domitis, cognoscentesq:, tribus sumuntur modis. Aut enim nresunt laclendorum operum facultati,& neq; formam,materiamue faciunt, sed iubent: Aut minime pr cipiunt, sed faciunt formam in materia apta: Aut medicinter has que videlicet partim faciunt, partitii prs sunt Rc iubent:primo quidem
ormam elaborantes,altero materiam cognoscentes, atq; e Nplicantes. Ilorum Drimi e Remplum gubernator nauis eritratq: architectus qui nauem eκtruit se, undi & tertii, is qui in naui cuncta probe disponit, ordinat, atque rubet. Nos vero de his eκquistissime scripsimus in commentario, quem in secundu mi au stultationis naturalis libruiri posteris reliquimus.lCsterum medicina eκ his artihus est ove absolute factius vocitantur: prsstat etenim formam , qua functi nes suas naturales homo perficit, idq: natura materiaue apta & idonea ad opus Mistente: alioqui enim non posset formam prsbere . Est autem hic finis, quiti hi locum sui subiecti conuenientissimum suggerit. Atque haudquaquam absi is ili4 rationi victus, quam Galenus homini quadrato , temperatoq: priscribit.
ut scilicet naturale curriculum iransigat, senectutemq; aιtinoi, qua ina
320쪽
A herete ob in niter refrigeratas, eκ siccatasti: partes corporis princIpes continagit.Quare hunc finem, atq; scopum ars medica nequaquam dehet irascendere: si id faceret. immortalitatem hominibus adferret: quam non posse ab ipsa pristari in consesso est. Caussa vero, cur interdum medicinalis ars finem pro hum non consequatur, eadem est cum iIla, quς csteris artibus impedimentum iniicit, ne circa materiam suam , atque subiectum finem optatum adipiscantur: quod in athletarum, nautarum , atq: agricolarum victus ratione manifestissime ς'nspicitur. Atqui noster huius caussam in quodam suo commentario tradidit huiusmodi. Videlicet ii, ea quς retro iam a nobis eκposita sunt, non paucis in tercedentibus mediis indigeant, ut hunc ipsum finem obtineant, quem a nobi suppeditari, fieri minime potest. Cuius equidem opinio proba est , verum non usquequaque perfecta: quare adiicere qusdam nos oportet, quo dilucidior euais dat. Est igitur verum, hanc artem ua indiu duorum corporibus peccare, ob maisteriei ipsorum idoneam preparationem . fieri nanq; potest , duos esse hominet eiusdem squabilis , temperat qς naturget una eademq; ratione victus Utentes: quorum alter ad senectutem finemq; suo temperamento conuenientiorem peris
ueniet: alteri vero etsi eodem dis is penere utatur ) praui ingenerabuntur sucisci,qui mortem accersent celeriorem. idq; profecto contingit ob quandam huiusn temperaturς insitam innatamq: aptitudinem ad vitiosos humores gignendos. qui nos lateat, Ad hanc ignorantiam nobis parit naturarum tam multipleκ in nata prςparatio , aptitudoq; , Ut nullis notis nullisq; indiciis comprehendi va seat: quod a nobis in commentariis philosophis abunde eκ positum est: ubi id proditur, materias stilicet singula accidentia obtinere peculiaria, infitaq;. preis terea quoq;,que a forma suppeditantur. Quamobrem accidentia,quae materiei adsunt, multifariam illam naturam indiuiduorum variationem procreant, haud secus, acea,hus peculiaria forms insunt, mores tam varios in hominthus sing lis indiuiduisue concinnant. Quippe homo postremum compositum e Nistens, non paucas indiuiduorum differentias speciesve habebit: quod facit, ut multiplicitas proprietatum, paturarum scilicet ac morum indiuiduorum, non ita pateat. Verum enim uero longius forte, quam par sit nostra est e Npatiata oratio: quanis quam ingenue ffirm re ausim, id quod nuper nobis scriptum est, mare imam afferre utilitatem his, qui eXploratum habere concupiscunt, in quo philosophorum doctorumq; virorum non pauci olim dubitarunt. Nun ς ad instituitam negocium reuertimur, dicimusq; illos, qui in ea sunt sententia, q, videlicet is qui tali educatione regitur,qualem in libro de sanitate tuenda Galenus prscepit, finem optimum consequetur, ignorare, quomodo dignoscatur finis artis medics a parte suorum passivorum; hi q: hallucinantium medicorum & indoctorum opionibus M astipulari videntur,quemadmodum & illliqui dies hominum annosq; certo numero astringi censuerunt: quandoquidem Vsuuenire potest,quempiam naturς teperati in culpata edusatione uti: Veruntamen aeque hre uena vitam viuere, atque is qui rationem victus improbam V surpauit. Sed hoc rarissime contingit: quare ab accidenti tam remoto aς longinquo medica ars neque subibit calumniam. neque subuersionem: absit etenim, ut tam insignis artis nobilitas hoc iam eκiguo scrupulo obscuretur. Porro qui tantum rebus etaternis , atque ab electione voluntate l: prodeuntibus morbos attribuit, is nosse caussarum minorem cum uis
ιum videtur: quippe e Tectricium tantum gradus quidam quς di κ erunt sunt; Ης vero utpote manifestiores a plerisq; omnibus medicis spritudinibusq; assignantur Huic si larte cui fit interdum) morbi accidant, quos id genus cyussia
non prccesserint.diuinitus, coelitu': immissos protinus a iunia quam opinionem, quoniam popularibus vulgoo; arrideat, minime improbabimus . Iam vero Dotis superq; eκ posita artis medics commoditate, atque utilitate , proNimum erit, ut de caussis disseramus, qus eκ accidenti corporibus nostris vitia aduehunt, quibusq; medicitas auκilio occurrere valeamus : sunt autem lis causis effectri ces: quarum alis huiusmodi sunt,ut facile caueri vitariq; possint, ut combustio. sectio percussus,& id genus imile, s fugere omnino potiumus. Alis Vero, lusnecessario nos alteraiasiatq; immutant,vei nobis inuuis nolentibusq;,de quibus