Ioannis Ludouici Viuis Valentini Rhetoricae, siue de recte dicendi ratione libri tres. Eiusdem De consultatione liber 1. Ad haec rerum in his memorabilium copiosiss. index

121쪽

LIBER I x tor

estissius scindos assiolutionibus, a periodis. nain uti unquans aliquod istori an nominuam competit: nempe ut humilis sit uel excriba, uel lauis uri ast era, uesculta uesneglectu. Etsic in alijs. Et quemadmoduin hominibus biliosius dicitur, non qui alium humorem nullum habet, nemo enim est talis, sed quibunc mari me: sic oratio, qua parte plurimum ualet, ea censetur. Persecutus sim non solum orationis uirtutes, sed uicia

quos:no quod horum fit ustus unqua aliquis, sed ut ex

eis inrelligatur uirtus contrari quambequamur, avi'

eqs autem φ is caucamus. Nec scin quam inter bomines alij alias habent dotes: fiunt qui in corpore uni qui in animosunt qui in fortuitis. Ille plane est heros, quiundia; magnus et suspiciendus est:isse nequisimus,

cui nihil horum adest. Eundem uir modum de laudibus uituperusione orari iis iudicundum. Et appellationes quae a nobis sunt conum rus non oratorum fiunt, scd orati m.Nam, uti docet M.Fabius:Omnis iccita dicendi, quae modo recta est, habet Um,us idipsi non est oratoris, quod genus dicendi uocant. utetur enim ut res exiget omnibus, nec pro causa modo, fespro partibuε cuuse. Quod quamuis ita fit,inata tume

similitudine Tucrum potest esse disimilitudo'rma

rura,sicut est in animantibus,mstirpibus. Nechinna- facies obese omnes fiunt irater sie similes per omnia, nec macrae,quod in Atticis oratoribus declaratum est. . t G s my

122쪽

lat in pulchritudine humanae formae id, Cicero exemplo docet cottae ac Sulpiiij. In hisce spequenter adolescens exercendus. reliqua enim quae sunt a nobis omisa, usu ipse suo confrixetur. Hincnus exposita sunt nobis atque ostensa instrumeta artis. Ium deinceps operi accommodari coueniet.Quae actio qli iam prudentiae pars est, procul dubio in infinitu patet. Omnia enim prudentiae sunt eiu modi, quae uarietatem recim illocorum, temporsi, pcrsonari , causariam. Sed nos tamen dificcnmuni studia magis dirimus ad uia, qMm pcrducemus ad finem. Naturainexercitatio perficientanobis inchoata.Sine quibus parum 4 cturust ars omnis: quando prudentiae opim praeci sis, er antiquit imum,m lectare. hinc quae illi a commoda flut dilicere , ope necnon erit de pri mo uidere,pcni in usum paratus fisermo.Em Acroconstat Dei muncre tributum humano genori, ut quis que per eum foras ad alios prostrat, quae mente apud

semetipsum concepit. Hoc solumfu scisset in naut railla integra, Cr qualis e manibus artificis fui prod L scilicet mclaritate illi ingeniorum quisq; mileesse quaecunq; uoluisset, elocutus, craudiciis liquido intellexissect,tim in tanta animorum probitate ac simplicitare,et dicens recta exprompsisset,quae sentiebat,

mentiri.

123쪽

mentiri Nunc vero tenebris animo inductis perdem ,sola explicatio non siUicit, quae Cr abigitur e perpeia,nccprobe pcrcipitur a turdo, nechabetur fias mala a malo,rudia rudisve quod ex seipso coni

ritura capit,quod pinit sil aut uelit=ilare, siue quod

ex ipso eodem,quie in mendacio aut errore deprehendit, ue expcrimonio ab alijs sumpto. Quapropterq uesta sunt ad persuadendum argumenta,ut quod bonio dicens no euincebat, euinceret ratio dicentis. Os-ptatur persuasio er elicitur des duom modorurast ro,verbis utis,uidelicet quod adpraesens institutua tinet ut mente edocta a acente, Er isducta probabilitatereLaut quu hoc purus ficit,itur ad id, quod est in animo potentifimu,nempeia affectiones, quae per orannidEpeccati uehementer inualuerunt in animo, ut regnu ac potentia rationis concussa, er iabilitatu est. itas escituli magna iustriint animo uim ad eu in suam sententapertrahenae cocientur levom de cosis, uel iacitati prim eduntura nobis, ut dimotu nebula, aliud animo appareat, quum antea. Nemo hic putet nos esse magistros musici e. satius esset nulluε omnino scire literas, quum cus in trimenta: orreprauae tabidinis. Aspectus humano animo iudiditis, mi nihil creauit malis. Hu ut pleraque alia neutri sunt, M'

124쪽

aos DE RATIONE DICENDI

quum non est ad nninum illis nugnu robur rationis, non iacio ueritatis, quae ipsa fori ima est, sed nostro, Psiquefiunt in naturaumfinis, no satis acute perlicimus,uel ad dicendum,uel ad iudicodum:tum focte pie inflammamur dicendo ad omne genim virtutis, deterremur a fugitys Cr sceleribus. Ergo pcrctuatio

orationis duobus,velut telis,utitur ad expugnandamnientem,probabilitate argumentor fuerationum:

affectuum motu ad concitationem, aut ad sedationem. Sermonis quidem nauinalis finis unim est, quem dixi m peruersitate autem inviiij nostri effectum est, ut alios quaesierin us,sicut in rebus omnibus. Priticipio nec itati est poeusum, quam natura indixerat: hinc moditatimnsuluimus: tum parata estoblactatio, σdelinimentu sensuum animi, Cr corporis: etiam in tu

quae ex seipsis grauia essent admodum craspera, ut passi toties, Cr uritire quae quum sint iusti ἐῶ ν pro delicto eri no potest quin ex se sint molesta Post

haec lauissima sequuntur comenta decoris, admirationis. Itas oration fleximus ad ostentatis mitigem, ac facundiae, ut quales in ea essemus unifices, ostenderemus. Sunt qui opes, Cr mugistratu mina'mnipotentia uenentur lingua. quae omnia lectitimpcransiere infinitum Usic ideos omittendum hoc loco,quum de arte praecipimus In re autem ipsa unim est suis fermonis,explicare: tres autem nostro obare,

mouere, '

125쪽

D m,er animam oratione fiere,ira inocuis ludis, aut pictura, quod detinere nominemus. bimes nostri sunt potius, quam orationis. Nam sepenumerosola explicatione persius mus, Cr concitarem animi : CT quandos lectorem tenemuri ut in historiam pos Himes omnes, quando in audientis perficia tur animo, quemadmodum Cr a dicentis animo prosi cistunturiata de inredigentia, quae cuis res Acile pedi

suadeant, ibim moueatur,quibus capiatur,aut mulceatur, tractationis est de anima. Sed nos tamen nose

nulla hic delibabimus, quo facile intelligantur ea, quae nostro instituto conducunt. Ante omnia illuc semper inii pectet innientio, quid incere uelimus, tanquam ad album quoddam in scopo, - ωμα constrenuatis

tam aberremus 1 D A DOCENDO. i

Docere non simplicitersiumiturinam interdia

est paresecere,ac ostendere: alias argumen probare, π planum facere, de quo in persuasionedicemu3:nuc de priore rat me. Finis huiuscemodi orationis estinitasthdicentis uero explicare, quae animo concipia bad radices perstrae. Est enim quum intelligi uel non curamus,uel nolumusn hoc edabalijs uel contra,as hoc uno,ut quum cicero ad Atticum cribit, cr Plato de rebuη sacris. Quandos non statim uola

126쪽

st in praereptis armiano iussis in is ludicris rebus; Cr ad eos auditores,qui, quae intelligentiae intexposit partu Uint.Illud auicni uisu est,quu plane, Cr diserte loqui coumit, genere quodam fermonis delectaricosust, Cr obscuro, Cr cui interpretesit opus. quod in

olim annotatu cstitum etiam patra memoria in Apuleianis. Obscuratur oratio uel ex rebus, vel a ricente dedita operi, uel uicio auctenim peroccasionem. r. quusiunt uel reconditae,quales numeri Platonis in comm itione unim quel ex usu abicrunt penitus,ut Uitru

vij pene omnia, C.PEiiij permulta, difficile inrellige Otiamsiui praebent. Dicens obscurat dictionem Crfensa, modo uerbis smplicibus, modo coniunctis:simplicia usurpat insolita uel nouitae uetustate: utrus enim est aeque inconsuetu,tim transfert obstuare,c procul, utitur ambiguis uocibus, undit ad sabulas, ad histo Has ignotas. De copositione obscura dictum est primo' uolumine, quo loco er depersticuitate scamor is disseruimus,ne nichubeamus repetenda. Ucu auditor, ibi ipse, cr quin laminibus obstruit ruditate, tarditate. maduertentia. Occurrendu est his tribus, patreusseri positis inicilli omnino cupimuε Primum tollenda

est in uertentia, attentio excitanda bil inferendi est,podattentionem euertat, uel remittat. Quocis in sum detentio est prosum necessaria,non probo

admisceri

127쪽

-isem non oditori notum: lim enim quid istud t quaerit,mertit mimum a proximis foetoeti .

Hic de causi nunquam Cicero Graeca verba orationi bussiuis hi eruit Pro Flacco, graeca prouersia tineretulit. Crpno Deiotaro quum uersim citaret, quem ad nuncium mortis Domit Deiotarus dixisset, pari ne audientiae tenorem interpellare CT attollione perdem partim ne ostentatione inuidiam concitaret, σμ*icionem lavitatis. Erudientiestriasitis,s tarditati te accommodasDJepraecurras. Quae nunc a nobis dicuntur summatim, mox explicabuntur per pudites.T- quaenam oratio multis habeat lucis, monstrati est librosi eriore

DE PERSUADENDO.

PErsuadere, est ficere, ut credat quis, id quod

uolumiis. Assionis huius finis est fides, instru-

mentum in proposito, oratio. Nam Cr res quos persuadent ne uerbis, toritu irem,m uelut nutus qui dum putamicis eum esse,qui rem probe norit, necu hi mentiri. unde est uetus illud:uttam maxime per se dere.Nam is ingenio edocto, Cr uoluntate proba ta

sunt illa duo,ue cem posse uerim dicere Sed de hoc βdrigenere, non spraesens institum. In oratio ieco ivndasium duo,res,Cr uerba: Res probabilitate fidem siciunt. Quae fiunt probabilia, Cr quis inter ea Padus, dem stratum est in libro de probabilitare.

128쪽

Hoc vicin loco, videndum ante omnia, quid conerii probando ucsuadedo cilicere. Quod probatur, in duabus quaestionibus elisitum: quarum altera posita esξ in re externa altera in nobis. In re quaeritur desiusta otia re,fuerit, erit, posit se hoc,ill ιd. Tum adduntur diacentia, talis, aut talis.In nobis positu est, agenda,

no agendum,quod est deliberationis, Cyconsili .Fine, qui in quaestione omni petendus est, Cr tanquam sto p quidam statim uident,Cr eo dirigunt=uam probabilitarem, ex quasi iacula. Ouam erim rem duo contra dicentes ambiguamsiciun ea est quaestio,σ ucluisco siue re uera i aduersiartim propolim,sue animosingendus. Alij non statim eum prospiciunt, Cr est alioqui interdu occultior uapte natura:nec deest, qia

multi nullum esse scopum probabilitatis Albo arbitroitur,sed soli modo intcssigenitie. Itas ad eum inue- mendunt, hac uia gradi couenit. In quibus dissoni ι-bus coutruictionem habemus, ac repugnantenchises

haud diffic la fuerit, quid positi At in controuersa,

per icere. De quo enim disiactur, hoc utris spe tendum prosius partesue infirmando, ueconfirmiun:quia rhetoribtismuκ nuncuparunc tardo,ta raput cause. Re ublica optime administratur iustitis uenit inter Atheniensem, MaccdonM. At iustitia melius ab uno uitanni 'atur,quam a multis, contra dicitur Hic spatus iarer contendit ita esse, alteri s

129쪽

ese emicuieuicerit, er in v fient enimn re v vitem pertraxerit, finita est controuersia. Vbinon est fgicontraricat, ut quingratu agimM,Plam consa urim orationibla nuptialibus, sciebribssis. In

his lectandum, quid uelimus escere postrem . Si tantu propositumi sit aliquid exponere, nihil sollictio credant ne aisnuti opus est statu: sin aliquid sit ansemus probare esse, non es' faciendum, aut securi in omnibus distinctionibus temporis, res ipsa extrema non simpliciter affirmatu,sed per quaestionem, ponis tibi stat ob oculos. Statuam non una estratio. H utedum primu Cr quasi aliorum caput,Cr fons, quo re feruntur minores alibia quod tenendum ne aberret mens pectare debet postremum quaestioncm:qua sub' lata, nulla est amplius dubitatio. Variae ille quaestio'. tres, de Parum unaquas peculiariter distulat cicero pro Milancimum habenscopum ultima an is tene tur poena legis Corneliae de sicarijs. Tum si quis quaerat, an quia princeps suos negligit, idcirco habendus pro malo: si malus,an ei obtemperandum:sinon obtemma'dum anstroidim ad tempus, an ab ciendus continuo. 0 Humanus animus quia spiritus,vtDeus, an conditus ei milis: si similis, an illum intestigat, si instilli an lausad religionem, an assecuturus pietatis aliquod praemium, an i mortale, an id erit unim

130쪽

li4 DE RATIONA DICENDI .

qui, tanquamampilior, σι Aior, tuum includat abrum, quemadtriota uniuersilis, partimuris fio:ducendae ne iit monachis uxores etiam omniabus sacerdotibus: socrati, an prorsum cuicunt phil

Atianocere, meti seno ere,non odisse,σam re,ut ineptibadamih an expetense nuptiam gaudendum quod hi matrimonio iungunturi accus 'socrates corruptae iuuentutis, er cotemptae publicae religionis. Sunt multi status inter feretimuim petitione redindis , er m diuinatione de accusatore deligendo. Nam si diij non coisequantur haereditatem, aut non snt accusaturio necessario, vibic consequatur, uel acoset.Est status geminus. Submouisti streas pecimius nonsummoui:σffimmoui, non protinus stri sacrilegium. Additur etiam tertia pars,nec furtum. additur . quarta ac ne iniuste quidem quinta,ristifime, erripia licae utilistae. Intuendum diligenteris,dere fidissensi ea creems,Cr eos/od opim non tid camως muli de necessarijs tem pauca,vel nihil Nec minus contra quem dicas, er tu qui sis. Immodcratis,

impudentia, petulantia, rifcj obliuio, er fui ipsius,