장음표시 사용
231쪽
quaedam primis omni et destriuntur cuneta, mox illis isducunturbensim colores cui nodisiunt eae,quae suis omibiti partibus coiunctae sunt,eT cocat crustae, uelatirammatic disiectica, rhetorica, philosophia morum. Flac uia tradiderat artes ias Aristoteles may m. vi primis artifex, CT Aristotelis sectator Theodoriis Gaeta. nes enis in bis imaliqua pars per se potes . assolucis est inter omnes nexus. Principit cuiu=Peartis erit cum priore arte colunctim,utpraebeat transitum ad sequentia icut dialectice cum nummatica, medicinaeci philosophia naturae. FIMest Aristotelis sententia in Anablicis, nasci artem omne ais doctri
nam ex antecedente cognitione. Prima ergo ars omniu
sensibus erit coniunctissima. borum enim princeps est notitia naturae. inre a Acilioribus ad difficiliora fetpr gressus, ut priora vari posterioribus fulciant. iora quidem in artibus lux fiunt posteriora: fedhaeeipsa posteriora amplum lacum aperiunt,quo stlux ita diffunda ersia Migentior. Hue pertinet quod dici soktima iter estprioris posterior dies.Non est iis praeceptis exhibendis natura rerum Manda, siHaudientis, ut Ger notiora dicareus, Cr priora, non naturae. sum quidem er uiam naturae debemus imitari, non
ingredi. Habet illa, quae fiunt sibi notifima, nempe mplici'ma in compositis, ut Crito stri artifices mat
232쪽
b hinc ad metu uenitur. Ergosensilia sunt primri ostendentataeinceps ea quaesiunt his proxima: ceu ira natu Um comista, in artifictilibus implicia. Nos enim tpote horum artifices, icilius haec assequimur et sint in domo calameres, lignae in re Hlica domos, homines. sc de mimantibus, de herbis, de lapidibus
stribunt,qui naturas rem crutantur,er literis mandunt. Quae disciplinaeusiqiad Miscire docent,uel agere, curatius arc9 elaborastis exhibendae,dilucidius iudelicet, exactiore ordine, si vindis praeceptis magis perpensis,us adueritatis normam examinam. autem aliarum sunt organa, accommodatae ad ear usum,nihil refert quomodo tradatur ipse:modo aliae, quarto gratia fiunt paratae,probe ualeant id is uelutinstrumentis uti. meliorest culicturusticanu bene Amdens gelegans retusius. Eficacitus rationum in omnibus non potest esse par,ncs est hoc a quoqua rapiere id . Di mathematicis ex comunibus animi conce
proceditur ad alia, ea ui Cr robore argumentor , ut paululum prog regus,non fit in manu tud retrocedaere, ni repetas femel concessu tanta impetrabis, quot vis repositas,er e lugites.In cognitione nut grae proba. bilitas fumitur ex ijs,quae cadunt subfensus,d biremtibus motio ictus,actibuε. In disciplina malim,excors gruentia naturae, qme omnitas in orinutioncs
233쪽
de bono er inido, de aequo er iniquo indidit. In enoclopaedicis, a feniijs atq; opinionibus receptis usi et moribus eorum qui habentur prudentes. In organicis, ut illis instrumentis aliarum usus quam aptifime con- Astat. Dictio erit, quae magis reficiat lucem er cura
rerum, quam uerborum. Hoc quidem quantum ad ru tionem praeceptorum attinet. nam cui in alijs,ita erhoc loco circιι bicipossint,dicens,atauorires, tempus, Cr huiusimodi. Lux haec puratur uerbis proprijs, translationibus a rebus notis atque aptis. sed de cla ritute ac enucleutione iam diximus. Neque uero ita
est enucleatio haec persequenda, ut non solum eliciuntque ostendas nucleum, sed frangu er comminuus puerili expositioe ac inepta.Et alioqui ingenia diste diu saepesunt,utpucrorum dentes olido aliquo cibo
roboranda er confirmanda. Artifix frebus satisficit, probe defunctus est suo munere, quibuscunque vobis ιμε Eloquentium in philosophos attulerit, non reiDciam, inquit cicero: si non attuleri nec requira. Philosophia enim omnis ars est rerum,non vocor: to-
Grilius est,philosophum peccare in verbo, quam in uertate. Melior scilicet ac uerior phi ophus est, qui fordida oratione res pulchras atq; elaganteis promit: quum contra,qui Meselsa,vel nugas prothithplendide ac magnifice.Bonumst irentia quis non stratMIGauce,uel Hebra uel Grmanice, eletium Sothice pro-O s lasani
234쪽
i status si bis sit is, cur non etiam Latina imperite sMalim tamen, quantum fieri quidem posit, ut sermo
in cuiusq; feractur integritas,ac proprietas. ita enimo intelli etur facilius, er incarruptior uenistud p peros. Princeps in tradendis artibus Aristoteles rebus est densifimus, parcus turborum: in quo ualde con*Iuit memoriae Astentiam, ne in retinendis necessurire multum laboris fuscipiant. Hunc artium praeceptores
mitenturier si nolim eos usis adeo esse pauciloquos, ac praecisos. num ille in eo uidetur mihi esse quandoque immodicus. non enim quantum fatis est dicit, nec relirare ars interquiescere finit lectorem: scd si paululum 3 os itavcrit,praetervolat magno distendis istelligentiae. Prooemia erunt, quae parent auditore ad audiendum docilitate Cratentione, ex magnitudine, pulchritudine, utilitate, nec state artis. si quando Abita
erit digredi, id dabitur foli explicationis uidelicet purificentiam intererit uel ad artem, nempe ut attentior reddatur,aut docilior uelpropter ipsum eundem, quo fiat melior QMdeo est iciendton crebrius, quanto satius est nos bonos esse quam doctos. Et admonitiuncula eiu modi breues erunt,fod robustaedae ualidoquales nonnunquam Plinij Sccundi: uel longiores in calce, sicut apud Seneca,in cxtremo cuis p uoluminis de quin ita naturae. Mepetitiones eorum, quae iam sim dicta, φας mur, ne immodicae in aperta. num hi
235쪽
talentiae dotia uel memoriae:quora Hierutri non sit necessarium, uperuacuncae sunt. Epilogo Cr transitus, quiductis quid agendis, thi laterruntiar, ut m ortu dictorum subinde ren auri σad ea qu equuntur iret flauditor.
Actentu de ijs orationibus, quae explicindisre docet: nunc im quae explicatione uerbor .Parim aliae orationem,quam fisceperunt; d, latant aliae conabunt, aliae uerba explanant eatim lingua,aliae ex lina in alium transfundunt ense. Primi genus paraphrasis dicitur, alterum epitome, tertium comenturi' quartu uerso siue interpretatio. Pura phrasis est, quum ex una oratione diu dilutatur, De inter intertextis quae lucem adfrant, ac proinde adiuvent intelligentium. Est enim tanquam uiam paulo laetiorem ac planiorem reddere,eandem uero leneres 'per infenses: in qua expositione interdum autoris personaberuatur, alias paraphrastre ipse inducit fluam, ut
tertia persona sit autoris :quandos uariat, prout loqαε Midetur postercinum fiunt, quae commodius autoris persona exponuntur, fiunt quae paraphrastae. Quod mih orationibus potiJ.contingit, quae habent dramata, vel conciones,aut duerismo denis uire aliquam ermotian. Nam is descriptionibus aut praeceptis artium
'as ii aridius totius sermonis Arici, nihil opim
236쪽
est ea mutatione laquentium. Digressiones aut miliae.
erunt pro unt,aut pci quam rarae, Creae breues admodum.Idcirco enim paraphrasis non, inatur,paed a pro 'ro ita phro, hoc est oratione, no discedat.Verum utilitatisseruiendum,hoc est, inrelligentiaret. Quocirca locis difficilioribus immoraniam est ali into diutius, uidelicet in complananda uti coenos aer acclivi plus est operae ponendi . cuius generis sunt muti uel historia, non cuiuis exposita, lacus cx philosophia reconditus, uta io uel citatio duioris ruris incomti. metsi obscura haec ex intricula non tum dilucide explicantur in paraphrasi, quam in alijs expositionastrinis omnino instituti fui debet paraphrastes ubis meminisse.Dictio eritia docendum apposita: cir qui in Iubiectu oratione antiquarie dicentur, ea reducet advocabula aetatis recepta quod uno verbo,proprio quidem Cr apto,sed non satis usu comuni trito,id circumrlaquetur multis notioribus: quae inversi, redivi in ordinem:quaerisiiuncta er separaticoniunget etaphora ac figurae, e T confrinationes omnes is propriam
ac naturalem mplicitatem reducentur,utfnt α-χκρυατι αυα. denis tectorio detracto omni, ut planior ac dilucidior reddatur oratio. Inrelligentiae enim quaesita est paraphrasis, ut eam submoneat: quaeque opussint, uel oblitae,uci in promptu non habenti, inmensenn re
237쪽
eorum, quaead praesentis rei uel intcilem, uel utilitatem nonsiuntnecessaria. Praesentem uoco, qua
mistatuit, rescinditan quo sunt inliciendiruri
tores, quod eorum ingenium, quae eruditis circa eum ipsam rem. hinc enim Pilior fit materiae intellectulis,dut difficiliori tum cuiusmodi est ea res,cpιam paramusis adficindere nam quae est ad intelligentiam aliarum rore , uel ad fuimet ipsiuου cognitionem accomodata, eas a reliquo amputetur corpore, non epitomen resinques eddetruncationem: quale est quis paulus episcopi scit in Festo Popcio. Porro epitome duplex est, altera ex toto corpore uelut circumfoσpurgatio. quum isse cohibentur,CT amputantur quae is praesens redundant, in quo noua est oratio contrahentis. Haec potest appellari summa,siue cotractio talis est L.Flari de TLiuis. Hiera epitomes forma est,quam de toto eorpore pars una aut multae amputantur, quod uerδIit reliquum,eisdem uobis subjcitur, quibus prius dicebatur, cui in centonius iuris ciuilis. haec dicatur Wamputatio. Finis epitomes est memoriae c lare isseisius teneat quae expediant, Cr breui ista quo adm nitione fiubinde renovetur ais excolatur: tum studi forum tempori,ne tam multu habeant legend contra
238쪽
si quis noxia reiceret ex ratoriimbue Mantae, Ouidio Nasone, catallo, er eiusnotae. putatio non habet alium dissionem,qgam priorem. in qua hocsolum est curansi,ne turpiter hient interrupta: Cr non utiq; adhiberi necesse est transitis, er quasi,utis . Nam multa ceu acemo quodam cogeruntur di lincte,quod absigiatim non est in uarietaterer . alioquiubi unus est contextim sensiorum acres, praesta connexum seruari aliquem. contractioni desιmmaesierit breuitas,ut paraphrasi copia. Denis 3 nihil petit aliud contructis,quam breuiter dicere, constrariu insiste in , ac de paraphrasis ostensim: exinceptis anti ri suocibus,atque obsoletis.
ENARRATlo NES ET COMMENTARII. '
INterpretatisfingulorum uerborum glossa est,seu
glossem nomen a lingua tractu, quasi lingμu obscurior dilucidiore declareturi ut homo 'reus et pri fractuue,hoc est,taria Cr inflexibilis. Aliquanto 'seu est scholium, Ab exercitatione scholaru deductu, quod constat orationemili ac demissa, omni prorsum cultu atq; apparam nuda. comentarij a come modo n-cupantur,quod est disserere.Ηsunt duorum generum, uelisimplices,mel in aliud. In actu in qua sensus autoris cui ia inquiritur dis explicatur, qui fiunt bre' ues'contracti. diffunduntur utr),fi de proposita materiadilutatur,σstidiali equeat comentator everitur,
239쪽
ereperit unquales fiunt in Aristotelem,milippocrat .an Gulanum is Magistrum foetentiaram, in iure etiam ciuilita XII. tuMLu, d Edictu magistrae omnium. Flam notae plores non tam alieni opem expoliores dici sebeat, quam autores proprij. Ideo .id XI I tabulas er ad Edictum praetoris et aedili amentariossiuos inscribunt. In arctio biA comenta
rijs non perinde spectantum est quid ipsi sentias, ne quid is,quem explanandum i cepisti. Si locu/At o
scum repetendus uetae Die inde est ab autore tuo desumptus ut in Plinio ab Arstotcle,uel Theophrasto, aut alijs,quos ipse nomina:m Timaeo Platoni ab opere Timaei rithagorici. quod non puram lucis adfert. Tum breuiter, uelut puncto attingendum, quid alij de eo ipse laco sensierint, aut quitractarunt idem argumentum. Quod si non iis multis verbis explanari fit, quod citare instituisti,satius est yntem quod ut) indicasse digito, Cr unde thauriendum pate- fuaeret nictynescriptor fluetrarius, uel aliena lacintus lingua, quam erat amen legentium putes esse,sententium illius nosti In comentariys dijusis cauendum. ne alieno loco accurata fui, Cr longa dis utatio: neu permisiaeas disciplinas. uelat se scribens in sacras literas danxias er u Hosas de alijs disciplinis comentationes transtu,quemadmodum de Mori lus, de mem rurerumgestarum dioelis de gestione natu-
240쪽
o,ut describeretur uniuersus orbis: ex mentione Augusti uelut occasione nactios, totum illisscum Mur. Antonio bellumciuile recenseM.uel quia eri poni Aut lux:n rcius delinae G umbris,quicquid arbiIosophis Ermi pectivis est cosse T. Modum onanim oportet adhiberoer delibracte sunt alae disciplinae,aequias ex eis is tuam usium decerpendum mucon undendae, ut aliae in alium fines irrum pant. Itiuvero qirantumcunsfusos comentarios biseum . mo componere, memineris semper se comentarios, nec adeo in eis licitum essemugari, atq; in libero tuo opere.Dum rem inuli scribis, illi subis subsiere urendam. alioqui non in altari uel ad aliud erunt commentar sed praeter aliud. Solassit ad dicendu drpositu qualem in praeceptis artiu requirimus. Ait rum comentariorum genus esse diximus simplex, ripibus briniter annotantur admonendae memoriae no-m .id reues adlatiaris, uela colligentibus, quae mox digerant Erextendunt. hoc quifis conficit,no tu De memoria, atq; exercitio. alij perbreves, er quo notis subusdam: alij pleniores,ut castis Seuerus. In ijsnon praecipua quaes uel nitimi sivinotandis: sed 'quae expeditifime, σcertifimo memoriam ita res