장음표시 사용
281쪽
pore arripiuntur studia n se omnia omni a itati aeque congruunt i quae plus memoria ni
euntur, pueris ; quae soli ius requirunt judicium , adolescentibus magis accomodata sunt quare graviter errant parentes, qui filios suos tum primum, cum jam philosophiae , aut ju-xisprudentiae condiscendae maturi sunt , linguarum , geographiae, historiae, aut arithmeticae studio occupant.. His omnibus ignor aqtiam nostra in foveri in aperto est. o.) Defectus subsidiorim externorim; ex in opia fortunarum ad vitam honeste agendam
oritur defectus librorum, reliquaeque litter riae supellectilis , nec non domesticorum institutorum', sine quibus juvenis magnum in litteris progressum aegre faciet . Numquam illi parentes satis pro merito reprehendi pota sunt, qui omnem , quem pro prolium eruditatione expenderint nummum , in perditis habent, quorumque curae eo solum tendunt, udam plum filiis patrimonium relinquant , quocs ipsi in stupiditate, ac ignorantia educati paulislo post dilapidaturi sun d. r Liberos philosophandi eonstrina dum enim non, quod ratio suadet , sed quod aliis
placuit, sentire jubemur , non veritas studiose inquiritur, sed aliorum sensa anxie explo. rantur non indagantur firmiores rationes , non initituuntur experimenta ; sed in eorum locum auctoritas substituitur, argumentaque precaria undique conquiruntur , quibus periclitanti sententiae, inquam juratum est, quoquo modo sucurratur verbo denique , nihil novi moliminis suscipitur , sed auchorum diis Et a pro delphicis oraculis accipiuntur , novi intasque ipsa peccatum est. Si priorum temporum, quibus Aristoteles in scholis dominatum
tenuit, memoriam recolere vellimus , verissisma haec esse haud difficulter comperiemus stsed non libet obductum jam ulcus resticare εμ 4i Ceri
282쪽
L 1 ' PAR s III. CAp. VII. Ceterum Ebertatem philosophandi dum petimust eam nequa luam intelligi volumus , qua non isti hujus' sevi. phita phi ad divinarum scripturarum comtemtionem atque ad ipsae astissimas religionis mysteria i impugnanda impie abutuntur . Philosophus noster ita secum saluat r omnibus libertatem sentiendi permitti debere in iis, quae solo rationis lumine investigari possunt; at tolerari eam nullo pro sus modo posse, cum de illis agitur , quae aedivina solum revellatione proficiscuntur , Omaeemque in ejusmodi rebus: novitatem in gravissi mi sceleris loco hab dam esse; eum enim . Deus: loquitur, necesse est, ut ratio naturalis
contieescat; ejusque auctoritati humanus sese lintellectus 1umma cum demissione subjiciat.
CCXXX. Qui prypositioni salsae' assensum,
et i aut verae dissensum praebet errare dicitur, inrejusmodi igitur assensu, vel dissensu error fixe jussietum erronei- sic errat, qui
CCXXXI. Prajudicium est anticipata quaedam , animoque alte infixa opinio, ex qua in dieium3 casu quodam singulari ad erroneum judicium formandum inducimur; sc praejudicium est ea opinio , quae vulgi animis insidet : -nia sic esse constituta , prout senMus apparent , unde vulgus solem intuendo judicat : illum esse
irium ,, vel νatuor palmorum ducum . COROLL. Quoties ex praejudicio quodpiam, iudicium sermatur, adest occulta saltem ratio-
283쪽
DE ERRORE , EIus Q. FONTIBus . x is cinatio,. cujus partem antecedentem ea ipsa prata iudieata opinio agit; sic enim in proposito eis
xemplo vulgus ratiocinatur : res ιta sunt con-
situra, ur sensibus apparent a sed si apparsae motι fensibus σε discus rrium vel quatuor
- palmorum d ergo. - COROLL. 2. Cum ex vero intecedente non
, quatur salsum consequens f. 113. eor. nscesse est, ut opinio illa anticipata ipsa quoque erronea sit, estque reipsa Ndicium aliquod non tam actuale, quam habituale . . ScROL. r. Opiniones ejusmodi anticipatae, quia Qua bus homines passim abripi videmus, stant om prae v. nino diversissimae; videntur eae tamen ad tres
praecipue classes reduci posse , lias ignorare-, philosophum non oportet; sunt Veror. Prajudieia alatis ρ nulla hominum aetas a singularibus, quibusdam erroribus , ac sibi velut propriis exemta est, sed ommum maxime prima hoc morbo laborat. Mens nostra omnium rerum ignara corpus ingreditur, ne que in tenera illa aetate ulli ratiocinio , sed sensationi soIum. & phantasiae locus est; u de quidquid infantes audiunt , veris habent: ad miseriae cumulum accedit, quod i fantium cura iis fere committatur, quorum , omnium cum sint rudissimi, ora non nisi fabellis absturdis de spectris, lemuribus, occultis plantarum, & Iapidum viribus, quin &gravissinis circa mores , ac religionem erroribus plena sunt . quod vehementer Tullius deplorat , ,, simul atque editi in lucem , dc suscepti sumus , in omni continuo pravit ri te , & in summa opinion im perversitateis versamur , ut paene cum lacte nutricis erri rorem suxisse videamur. Cum vero paren- tibus redditi, & magistris traditi sumus, is tum ita variis imbuimur erroribus, ut vase nitati veritas , & opinioni confirmatae n Mia s is i
284쪽
is tura ipsa cedat .. Meedunt etias' poetae ,, qui cum magnam doctat O ,. sapieatiaeque ,, speciem prae se tulerunt , . udiuntur , leguntur, ediscuntur , & inhaerescune penu ,, nitus in montibus. Tu in v ro Recedit eo. ,, dem quasi maximus quidam magister pom is las ; atque omnis undique ad vitia eoase ' ,, eiens multit o : tuin' plane inHimur opus, nionum pravitata , a naturaque ipsa desebs, , icimtu . ., bare , sed frustra , optaverae olim Chrysippus, ut pueri a philosophis educarenter . Iam vero quid inde in raliquam sperar possie λ Quae primum in. antium Uintellectui nondum re alia praevento , at simi opportunis praeeavendi, sub diis 'stituto immissa sunt, adeo prosenda ν in-- radices agunt, praesertim A mala insuper educati γ ,. re longa consuetudo aecetat , utere H naturam abeant, do quasi impossibilee dat ead radicitus tollere , nis adulti inde omnia ad incudem. revocent , ridisis. simoque examini subiiciant, at qMotus qui sque est , qui hunc arduum sane laborem , prout oporter, iusciperet Infibita prope sunt ob-nacula , quae tum a parentum , ac instituto . rum auctoritate ,. tum ab ingenita ignavia omponuntur . Qui fusmodi opinionibus ini in Azma imbuti sent, cum adolescunt . eam propea modum ut res fac se intuentur. , sollieiteque invent, ne sertassis per novam quaestionem' Dper iis institutaem profanentur cum enim
pandoque super illas reflectunt , deprcthun
dunt eas adeo antiquast esse, ut reni quamliis Det adiam , cuius recordari, postunt nec a dis vertunt , quando , quaeve ratione mentem
subserant , atque ver sola haec antiquitas saera quidpiam ipsis spirare videtur inde fie . ut sis m tamquam principiis certissimis, aeandubriatas usantur, atque ad ea in qua ni contic t ss velut ad infassibileni veris
285쪽
DI ERRQRE, EIus . FONTIBUS. 27statis regul*m provocent , temere & caeco prorsus impetu admittentes , quidquid i pus consent neum : respuen; es contra sine ulteriori i nil gine , quidquid adversum videtur.
a. Pra ludicia opinionis receptae , vel propriκω vel familia , nationis , patria , vulgi, antiqui' τ tis . nomii tis. Sunt videlicet , qui pro sententia , pro qua semel animum obfirmarunt ,
vςlut pro aris, & socis depugnant i haec totam quas ipsorum intelligentiaς sphaeram conscii ; hic velut constricti haerent , nec 1 cile
egrediuntur , audiunt patienter alios , r*m alitor l, bere, ac ut ipsi, pridem apud lest tuerunt , in animum inducant , nulla S rationum momentis promoveri possunt . Sunt , qui communibus mis prum , sectionis, patrιze, di provinciae suae opinionibus abhi pluntur
vorrent*m hi sequvntur : quaere ex illis, cur huic vel illi opinioni firmiter adeo adhaereantὶ reponent: tot illustres la- milia, vel natione idem opin ii sunt, cur -go ab eorum mente reped m A.t num et iam illustres hi viri ex solo , ut de cuillet severitatis amore ejusmodi sententias ta docve, rint, & propagnaveripi, non ind3gant; puto
si occulta illa motiva , quibu* nonnumquZm homines etiam docti, & lapi*ntes, i, prae Ivim, qui sectarum , factionumque capita e Παδ mant, impelluntur, detegere possemuβ. Uulgus deinde quot non praejudicia Iovel . Se enim mores, seu vitae rationes, leu li quaecumque spectentur, quot ubique ex r*rς iles fabulae, sensuum , ac phantasiae illubpne Fin evidentissimis veritatibus habentur ruero etiam , subsit quνndoque veri quidpi' mTumGribus vulgi; plurim 3 certe , qt illud 4ς- prehendatur, resecari debent , ea pr cip*Lωqua mirabilitatis maguae speciem praelei,
286쪽
I et 76 PAR a Iu. CAri an . eelluntur, eumque , neglecta intellestis eu
t*ra, vivaci totissimum imaginatione polleant,. magni in iis in rebus fingendi campum nanci .stuntur. Non est quidem . , qtiod minemur, tam uberem errorum segetem in eorum anentibus excrescere, quos una haec cura solliciatos tenet , ut sibi, suisque prolibus alimen truprocurent x. at ingens este in aliorum animos opinionum vulgi imperium. id enim. vero mi-xum. Quam eXiguus eorum numerus est , qui publiea judsci contemnere audeant λ quam multi cum turba errare malunt, quam Cum paucis sapere Ejus rei periculum humquam est majus , atque cum de iis agitur judiciis,. ad quae vulgu& nationum odio , patriae amori. - tueri cupiditate , aeut mali gravioris me tu. impellitur . His erroribus nullo prorsus negotio sagientiores quoque inficiuntur s eum enim sese partem ejus esse populi considerant c0mmanis. etiam commodi inde orsturi spe alliciuntur Q Sunt denique, qui, cum nimia veteres aestimatione prosequantur , non nisi antiqua probaent ,. aut ab opposito , quibus
hil sapit , nisi quod novum est : illi recentio. xa quaeque solo novitatis titulti rejiciunt ; hBomnes sne discrimine veteres , eorumque o Perae, & labores contemnunt : gravissimo utri que praejudicio laborant; etenim &- multa mgregia a veteribus praestita sunt, &saepe tamen etiam hallucinata est antiquitas , atque idem prorsus nostris temporibus commune est, neque semper recentioris arvi auctores ut oporteret, Lapiunt: quare nee sola annorum diuturnitas veritati pondus addere, nec novitas eidem obesse censenda est , duoque hiscopuli philosopho in indagatione veritatis m-gnopere cavendi veniunt , inconsultus nimi- sum novitatis amor, ct caeca antiquitatis . sese
vitus.. 3. Pra judicia auctoris iis , quae ex nimia
287쪽
ERRO P, Enset. QtIBus. adiorum huctoritatis existimatione oriuntur , fit, ut propositionibus universalibus , quae, non cretii, verum stiri debent f . 22r-cor. , ob solum eruditorum testimonium acinsus praestetur . Nolim equidem auctor esse , udi viro doctrinae fama percelebri temere contradicatur; magis enim convenit , ut nostris potius facultatibus dissidentes nondum omnia, ea in re rite nos perspexisse arbitremur: que tamen propterea illico conquiescendum
est , sed veritas sollieite investiganda , dum
re omnimode penetrata , vel eam illo con sientiamus , vel ab ejus sententia modeste recedamus. Huic praejudicio omnis quidem, sescum primis rursum tenera aetas subjecta est . unde infinitus prope eorum cumulum ita omnem reliquam vitam enascitur ; infantes ea nim , ac pueri cum neque res, neque ipsi ut auctoritatis examinandae capaces sint, simul
que submissionem illam , quam. in amonibus ruis δt excipiendis retioonis institutionibus
aliorum clitectioni praestare coguntur . ab ea , quae ad opiniones pertinet, non discernant , auctoritatem' quamlibet . seu parentum , seu nutricum, seu aliorum institutorum pro unicLveritatis regula a ittunt, quo fit, ut, quidquid cum ea non pugnat, temere arripiant ,
Adolescunt equidem , eamque subinde aetatem attingunt , qua propria ratione uti possune ; at quis jam numeret errores, quibus interea eorum mens imbuta fuit vero se ratione iis exonerabunt dissicillimum est Teferre inter, filia, quae quis longissimo tempore vera eta judicaverit ia Ea porro aetatem ae , eaquo permulta formantur judieia sed , cum iisn nisi conclusiones sint ex anticipatis erroribus deductae , aeque falia. Suc aedunt tandem anni, quibu& disciplinae sev piores seu privatim, seu publice condiscendas sint , tiam vero nova magistroruiu auctoritas juvem
288쪽
ri anirmarent in dispuemis, cum ex iis Quae- is reretur , qu in ita gsset, respon ero ibin ι, to , Ipse dixit: ipse Auxum ex*t rix g is ras . Tantum 'praejudicM opinio pqterat , is ut etiam siue με no valeret Ructoritas. ., Sed , neque cum hisco annis auctoritarit impe
289쪽
DE ERROR , EIirrus PONTIBoc in Oae a doctioribus audiuntur , utque eorum. Dctrina cum solida veritatis demonstrationaeco fundatur. Atque haec est ratio, cur rarissime' deserantur opiniones jam receptae s cur multa solo novitatist titulo rejiciantur eureae praeferantus sententiae , quae provinciae min qua degimus ,. aut familiae, o cui, nomen deindimusi, eommuniores sunt cur in una regi ne verum videatur, quod in altera ut filium
rejicitur, quasi octae adseripta foret veritas.
sa Moia a. Uerum non praejudieiis, modo errore originem suam debenC, sed alii quoque sunt , ac sere innumeri eorum. sontes: ivorum praeciapum jam adducam , quo tiro philosep a
quin & occasionem, & otium, & requisitam
mentis perspicaciam, nam i sunt . Nempe alii inordinmo voluptatum studio trahuntur, quod, cum animum emolliat. , . eumque εbjecto volin. ptatis nimium-assisa t, attentionem distrahit, mentisquo acumen retundit : alii mmia ad negotia sua applieatione ', , alii aversione qua, dama meditatione, librorumque lectione pro .m generali ita retinentur constricti, ut num quam seriam cretiationem in animum admittant; alii metuunt, ne anxia , hique ab om-ni partium studio remota veritatis inquisitio sibi, suisque antheipatis. opinionibus, ac rec mae jam vivendi rationi minus faveat unde opiniones , quas sibi commodum. allaturas arbitrantur, absque omni indagine accipiunt, si modo ab aliis quoque, quieumque ii fuerint , eas foveri videant . . Nonnumquam assectat,
propriae imbeiauitatis opinio eruit , ue
290쪽
ipsos tentare audeant , sed ' ea caece ampletiantur , quae a majoribus tradita acceperunt:
id si omnium adhuc philosephantium animis insedisset , etiamnum in antiquis ignora citiae tenebris palparemum nonnulli deniquct adeo susperstitiose vitae suae , ac valetudini consevis vandae student, ut omnem horam, quam me dilationi litterariae, aut lectioni impendunt , eidem detractam putent at hi quidem nos deberent, non tam litterarum studia , quam otium, . voluptatesque corporeas , quibus plus aequo indulgent , valetudini obesse : nec desunt virorum doctissimorum exempla , quibus
id confirmari potest , Democritus ad centesimum ; Plato ad octogesimum primum; S. Hieronymus ad nonagelimum primum ι Nevvlonus ad octogesimum primum inter continuos litterarum labores vitam protraxerunt. Assectiones animi dominantes . Nulla fe- Te argumenta, quae affectionibus, ac desideriis nostris contraria sunt, aliquod apud nos pondus obtinent, quod volumus P faciis credimus di effatum est certissimum . Saepius quorumdam in admittendis veritatibus moralibus obstina.tiqnem mecum expendens mirari soleo , quitiae , ut ii ipsi , qui cuivis legitimae demonstrationi geometricae absque mora assent iuniatur, recusent,tamen aIiis veritatibus non minus evidenter demonstratis, quales sunt: ex Mentia unius Numinis , ejusque providentia ad minima quavis se porrigens, cultus eidem
naturaliser debitus , an ma humana libertas indisserenita , ac naturalis immortalitas ctc. Θe.
firmum assensum praebere : hujus profecto diascriminis ratio non alio ex Pte peti debet, quam ab inordinatis animi allectionibus , quibus illae nullo pacto : haec vero quλm maxume adversantur . Ueritas. nimirum tantum