Universae Campaniae Felicis antiquitates a Mariano De Laurentiis elucubrate

531쪽

228tione. Eandem columnam ad Nolanam viam pertinuisse autumat , quae ab Hadriano Imperatore silice strata suit :

Idem auctor viam Nolanam credit eandem esse hodiernam , quae Nolam ducit, quoniam quibusdam in locis nonnulli Appiae instar silices reperti suere , praesertim in loco dicto Ponto Reate , ubi etiam Per agros

vetustorum aedificiorum rudera identidem sunt erude.

rata.

Haec via tamen satis nobilis Romanorum aevo esse debuit: ea enim S. Paulini Nolani Praesulis tempore ex . tabat , qui IV. floruit saeculo , quoniam Severo scribens Melaniae a Neapoli Nolam adventum , ita eandem describit Epist. X. Vidimus gloriam Domini in illo ma. tris , et stiorum itinera quidem uno , sed longe dis. Pari cultia ' macro illo , Et Niliore asellis hiarico si)sedentem tota huius saeculi PO a , qua honorati, et D ulenti poterant, circumsui senator Prosequebantur carrucis nutantibus , Phaleratis equis, auratiS ML lentis , et carmentis Pluribus gemente Amia , et fulgente. Ex laac S. Paulini descriptione clare eruitur Romanorum fastus , qui adhuc eiusdem vigebat aevo apud Romanos senatores, eum iter iaciebant per hanc viam , quam ipse Amiam vocat, ut eiusdem ramum. Ex versi Buricus apud Medii Mui scriptores nihil aliud sibi vult

quaiά parvorum equorum, vel asinorum genus. Huiusmodi equia Gallis adlluc: Bburniques, et Boiamqueis a Latino appellantur. D. Hieronymus in Eccles. c. Io illorum iacit mentionem. Videsis etiam Du-cangium Diction. Mediae Latia. anc. Buricus.

532쪽

229ho tan clam, gementes etiam liquido eolligitur assiduus aeratorum currui m super hanc viam transitus.

Quoniam de S. Paulino verba fecimus, iuvat heic 'advertere , et indein , cum Campaniae suit Proconsul , Nola ad viciam usque Cimilitium viam aperuisse, qui locus satis nobilis eo tempore Ob Felicis su pulchrum evaserat ; ea enim via cum illa , quam Hadrianus silice straverat , coniungebatur : eadem D. Paulini sumptibus it aperta, quo illi qui S. Martyrem inviserent, viam sacerent breviorem. O. Muratorius Dissert. XIII. de hac S. Paulini via sic scribit: Illuc Araeterea ducentem υ vim muniuit Paulinus , ut a uentium poPulorum contimodo consuleret: sic enim Φss Felicem adloquitur : m tacita invisans curam mihi mente iuberes Muniri, sternique viram ad tua tecta Arentem. Antequam alio gradum faciamus , opinionem nostram uvat lieic referre circa Hannibalis iter, cum Neapolim oppugnandam perrexit. Patavinus auctor lib. XXIII. c. t huius Poeni ducis adventum describens , hunc narrat post memorandum Cannense praelium, Irpinorum iter instituisse, ab quodam Statio Trebio ditissimo Compsa no cive accitum , qui in eiusdem manus urbem dedit , in quam ingentes thesauros reliquit , quos apud Cannas aequisierat. Mago huic loci Cum copiarum parte constitit: Hannibal in Campaniam perrexit, quo Neapolim occupa rei opidum ni aritimiim. Quo ad eam veniret urbem , sortasse per viam venit Nolanam, et ita ad eius portas adpropinquavit. Neapolis tunc erat urbs moeniis , turribusque munitissima : ipsa Romanis interea fuit adeo fidissima , ut Carthaginiensis dux eam exspugnare haud valuerit s validissimum enim militum praesidium opulum defendebat. Livius praelium prope portas obortum memori. ae prodit: nam Neapolitanorum equitatus e moeniis r Pente ernpit, quo cum Numidis manus consereret: in eo praelio quidam nobiles adolescentes necati, aliique eapti fuere. Di iligod by Gorale

533쪽

a3o Inter alios equitum magister aegeas nomine occisus. Ia- 'terim Hannibal urbem occupare haud potuit, a qua prosectus , Capuam flectit iter : en ut Romanus prodit historicus: Ab urbe OPPugnanda Poeniam absterraemconvecta moenia , haudquaquam Pro ta omngnani inde Capuam sectit iter. Ρoenus interim dux quo Nea. poli Capuam adveniret, nullum aliud iter suscipere debuit , quam hoc ante descriptum , aut alio desiectens per

Acerras , et Atellam, et inde Capuam fortasse suit prosectus. Hi ne mihi persuadeo ad hoc Credendum, curnam - ΙIannibal per banc viam haud transierit , dum Puteolos adpropinquans, aliam urbem hostilem habuisset: hinc ita ter duo opida in sesta Cum esset, eaque sortissima, et a potentissimis hostibus cccupata , Hannibali alio si c. tendum itet suisset , ne tu hostium manus pervenire , qui in Romanorum amicitia essent foederati. At ipse Puteolos occupandos sperabat , ut ex eiusdem historici patet enarratione lib. XXIV. c. la: id omne efficere haud valuit, quoniam ipse a Capua prosectus per viam Campanam perrexit, quo Puteolos Obsideret, ad quam urbem Occupandam , hanc calliditatem excogitavit. Celebris erat eo tempore Avernus lacus ob Sibyllao Cumanae oracula ; hinc sacri iaciendi specie, ut in vieinam Apollinis

aedem , aut in silvam Amym veniret, eo perrexit a Capua prosectus per viam Consularem. Ρuteolos expugnare haud potuit: hine ulciscendi causa Cumanum , atque Misenensem agrum fuit populatus et post tres dies Neapolim perrexit; Hannibal vero quo Neapolitanum vastaret agrum , iter per Pausi typanum instituit elivum

per viam Puteolanam, seu Traianam s uti creditur J et per eandem Capuam defleetit. Quoniam de singulis Campaniae viis heie peragen. instituimus, baud abs re erit, pauca de alia di-- Theo, cere , quae a Neapoli ad Herculaneum , et inde Pompeios perveniebat. Nullus neo veterum scriptorum , nec recentium Praesertim huius secit mentionem. Hanc viam

Herculaueam dictam autumo non alia de causa, qu in Disitirco by Corale

534쪽

quod ad urbem Vesuvianis flammis eversam Titiano aevo viatorem duceret. Hace a Neapoli initium sumebat: aqua vero eiusdem porta exierit, ineertum est. A Nolana porta ipsam exisse arbitror , a qua Nolam , et Herculaneum simul adibatur. Herculanea via erat maritima , et eadem ac hodierna sortasse , quae ad Porticensem ducit villam. Ad hanc rem probandam vetusti silices Appiae instar supersunt adhuc prope locum , quem incolae vincant meaigno , qui parum distat a S. Ioannis Teducit paludibus mille circiter passus ultra pontem S. Magda&nae. Hi silices passim eo loco adspectantur , iique plurimi fortasse prostarent, si in vicinis agris tellus effodienda curaretur: assiduae enim aquarum inundationes, et Vesuviani cineres loci faciem verterunt. Pluribus vero abhinc annis milliaria eolumna suit eruderata apud S. Ioannem ad Teductum , quae pro ut dubio ad eandem pertinuit viam. Imperatores Valentinanum , et Arcadium huius fortasse rastauratores fuisse puto, quae temporum longaevi a te prope ia m deperdita, et ab iisidem Imperatoribus lapide suit constrata. Inscriptio inde cum columna hisce characteribus prostat in Ecclesia Paroeciali S. Ioannis a Tedueio:

, NATE . . a

In eodem loco qui dicitur meaigno iuxta vetustam fortasse viam magnum aedificium ruinosum opere tessellato , et lateritio adspicitur.' Ad quemnam pertinuerit, ad Graecum utrum, an ad Romanum divitem virum , in- Certum est. In pago vero eodem S. Ioannis a Teducto nullum antiquae viae vestigium , nee etiam Vetustorum aedificiorum supersunt rudera, eum bele loci facies om-

535쪽

23 anino tuerit mutata. Eadem via Herculaneum perveniebat;

inde per eandem hodiernam uti credibile est Pom

peios usque veniebat: extra cuius urbis portam, ubi via Septi lchralis paucis abhinc annis eruderata, eaque lata XXVI. palmos ci rei ter Νeapolitanos, et silicibus strata Appiae ad modum adspicitur, qua Herculaneum iter

. erist.

Ex his usque modo allatis auctoritalibus , et coniecturis Peutingeri O leporicum contrarium nobis innuere vicietur , curia hanc descriptam viam haud designet , sed viatorem a Neapoli ad Nolam primum , inde Herculaneum, et Pompeios ducit. Sed haud etiam inficiandum est, quin alia fuerit via brevior a Nen poli Herculaneum , et Pom sieios. At non negamus hodiernam Herculaueam viam non nisi plura post saecula , nempe Philis, pi II. Austriaci aevo vel silice constratam , vel commodiorem redditam

fuisse.

Ab Herculanea via gradum satiamus ad Suessulanam, Via Sue ui quae ad Campaniam etiam pertinuit. Capua oti in duas

inter alias habebat vias , ex quibus in vicinas ur hos adibant viatores. A porta Albana initium scilicet sumebat ia, qua Nolam adibatur: haec cum Appia simul perplura millia passuum coniungebatur. Eo loco Appia se dividens Calatiam, et inde Beneventum pergebat: hinc

ν idem sequens iter alia via Suessulam flectebat apud Argentium per agrum Acerranum. Ρons supra Clanium adsurgebat; ex hoc loco Nolam adeundum erat , qua parte dicitur Ia Selciata , sic dicta ab vetusta via silice stratu , quae heic adhuc superest. Peutingeri Itinerarium huiusce viae Suessulanae meminit

536쪽

A Nola alia incipiebat , quae in Abelliniam, et inde in Apuliam flectebat. Bithynicum Duumviriam Nolanum silicibus . eandem munivisse Imperatoris Hadriani iussu consitit, ni ex lapide ab Reinesio recitato Class. II. num. XVIII. liquido eruitur. i Betrionilinius, Storia di Nola , lib. 'Ι. c. I έ. ' duas scribth, extitisse vias , quae a Nola procedebaut , quaeque in alias Campaniae Felicis urbes, vicosque viatores ducebant. Hinc narrat suo tempore in hac urbe antiquae viae partem reperiam fuisse subter PP. Iesultarum ah des XV. .vel XVIJ palmos Neapolitanos' datam et silici.bus mu uitam . in qua rotarum eurrunm vestigia adhu perapipientiatur. Quis scit ari via istahec a Rembri dinio Observata sit eadem, cuius meminit ' Livius lib. XXIII. c. 9. ia Eandem a Suessula ad Notam ven sse creditur. In media. duorum .collium S: Angeli et Castelli haud dissitorum a veteri Argentio via aderat antiqua , qi e initiam sumens a duobus puis caυe, et Telanici pergebat per locum illum , quem nune accolae Com Pellanto . inargano , ubi deseensus 'mi ex alia collium i parte,

537쪽

a δέ geli, qui a M. P. . et a Nola IV.

Eo loco vetustorum aedificiorum rudera sunt reperta. Ex hac parte incipit Nolanus ager , in cuius medio adsitris gunt vici Giccianos, et Cum asanus, aliique post quos Natam pervenitur. I ecterius, Storia di Suessola, par t. l. c. 9 narrat anno MDCCXXI. eandurn viam adbite ex are, et rotabilem quasi esse, sed postea aceesuro mi in . Curia, et temporum praesertim dongaevitate desierda athocli edum viae huius adhuc etiam nonnulla supersunt rudera. Idum auctor recte opinatur . Claudium Marcellum hac parte perrexisse , per Suessulanos nempe montes cum Nolam defendendam cum Romanis legionibus adpropinquavit. Hannibalem vero , Romanis apud , Cannas ad internecionem redactis, Nolanam per viam venisse prolit Pataviuus auctor, cum Romam oecupaudam perrexit. At ipse sortuna haud usus, ut norunt omnes. Marcellus tum ab Canusio cum exercitu aberat: ubi cem lior iactus ab senatu Nolano per nuntios , eorum urbem ab hostibus obsessam , statim defendendam ocourrit. En ut prodit Romanus historiographus Marcelli iter 'per Suessulanos. montes : Oss Marcellus a Canusio C.&ιiam Peιὰ, Mque . in . Vustramo amne - trale is, perque agrum Saticulanum, Trebulanum, re su er Suessulani per montws Nolam.yemenis. Sub a entum praetoris Romani. 'enui agro Nolanoe ex rasit, et rad

mare proxime Ne olim Hescendio Livius hana viam liquid9 a Marcello sacrum .describit, quo. Suessula Nolam xveniret 3 Per montes. Nolam pervenit. Romanus hinc dux cum exercitu Vulturno traiecto; hine per Saticulam , et, Trebulam iter institvit haud longe ab Calatia ; indo per Suessulam superi vicinos montes Nolam

. Pellegrinius Ilise. II. . paragr. 32 etiam ostendit, Marcellum per eandem viam pereexisso usque modo descriptam ; hinc sic ait: Eoi passo er Cisses, e pie gando. , a Sinistria Perseia vis . His fiade dei monte

Callicola , deuo quale i rimangono oriari regni ρe i

538쪽

Celeher est mons Cancellus hisca in loeis ob Claudiana castra. Μons hie exsurgit' haud parum ab Amen. tio ; heie suere olim Marcelli castra, - vel Claudiana eastra . quae nomen ab ipso mutuata sunt. Anno ab V.

DXoVI. Claudium Marchilum s postquam, Nolam est

ingressus, et Poenos ex eo opido eiecit 2 super hoc monte, quem Cancellum vocant ineolae, Castra posuisset narrat Livius lib. citato c. I a. En eiusdem , verba r. Cum omni exercitu fecitia a m Suesauiam cauris ρο- sitis consedit. 1 4 i ' . De alia nobis itandem via, supereat agendum , eaque Atellana fuit dieta , . quippe quae Atellas viatorem duestat ; ea a Capua incipiebat, a. qua . s .ut indicavimus ) aliae simul viae diversis ex portis exibant. Extendebatur . igitur illa ab ea urbe per Atellam, a qua nomen: desumebat , ad Neapolim usque per XV. prope M.

P. Haec extat nunc vix quibusdam. in locis, quoniam una praeter alias temporum iniuria fuit deperdita. In tanta rerum obseuruate eum nihil quasi de eadem ea. tet, Pratillium dueem habemus cuius heie verba exscribimus lib. IlI. c. 3 ; La uia Atellana au tiuis di Cayua dalia Porta. Atellaria cori delia , comiscia da una camella delia B. Vergine delle Gmate, ehe si dico a Macerata, conducendo a destra. des reo riuanto , neι quati .3i acor no moue aesti a partenenti a questa Mia. Da quel mogo passaυa atraυerso di due Dialago . clae di Casama, a Pori eo , net quaι LOgo a i. um campo denominato omdiala Saltiee. In hoe vieo asserit idem auctor ., reperiam fuisse anno MDCCXXXIII. in quodam suo praedio huiu antiquae viae partem. Hin subiunipi: Passam pol lamedesima per un castella orat duabitat , e Ha detis Atrota tirando a rimasta Merao u me Cumis, o

via Atellana.

539쪽

in euiusdam domus Parietinis servatuτ : s .

. Ex hoe lapide satis. colligitur , AtelIanam viam apertam, et silicibus mu uitam Romanae reipublicae aevo, eandemque satis antiquam , quandoquidem Atella inter duas urbes Capuam, et Neapolim fuit posua. Aelli S. Ianuarii . et SS. Soeiorum Marlyrnm ab Emmanuela exarata, et a Carminio Falconis , ' Visa 4 dis Gentrum, allata, hanc viam satis Indicaui: narrat Graecus auctor , Timotheum Campaniae Proconsulem c Nolae eum esset ) Puteolos quasdam ob causas per

rexisse , Ianuarium , et Socios ante suum currum catenis vinctosi ducentem. Proconsulem alio iter In statuisse scri-hit idem Graeeus' auctor , et viam longiorem fecisse per Aeerras, et Atellam, haud vero per. Puteoliuaam ad hanc Urbem venisse, si pra quam erat Neapolis ut iste diximus. Huius scriptoris verba haud cum Bononiensibus ,

es Vaticanis eon Mant Aetis quae S.; Martyrem, et D

cios per Puteolanam , non vero per Atellanam adiisse

Peaeter Gracti scriptoris auctoritatem, monumentum aliud extat 'huius viae desumptum ex Actis Translationis Ν' Athanasii Neapolitani Episcopi, qui mortuus est an- DCCCLXXIB euius eorpus a Montis Casinatium mOh ierio Neapoli in Mysuu translatiim septem Post .annos. Ex 'his 'ii Rut Aeli, edissigitur, eiu in corpus solemniter Phu,lcioii ' a 'Liburiae , eetdotib4s Neapolim per viam stili Dinflatis Veruli I ubi extremam obiit En Actoram verba ab auctore contemporaneo exarata, quae Di iti su by c,oc le

540쪽

leguntur apud Mutatorium Τbes. Script. Ber. Italic. to m. II. Part. . 2 Col. io68 Iit. B. Tanta enim et Elocitate iter Peregerunt , ut intra tinius diei vatium a monasterio Sa Benedicti in Atellas deυenirent, quac sexaginta millibus distri, et apud Ecclesiam S. EI Hii man--runt. Paulo post fit mentio Congregationis Sacerdotum quae ibidem erat : Ttinc collecta Omnis simul Congregatio Sacerdotum Ecclesiae S. EI Hii, tota nocte Perυigiles extiterunt, Psalmodiis vacantes , et miserunt Neapolim nuntium dicentes s venimus cum comore viri Dei Atellas. Et hinc subiungitur : Sacer. les Nemo unmersarum Ecclesiarum L auriae una cum Congregatione S. Et idii accensis luminibus ante Sancti locellam toto itinere Psallentes etc. Ex auctoris verbis percipimus , Neapolitanos adeo , breviter D. Episcopi eorpus transtulisse, ut LX' No P. a PΡ. Casinatium Monasterio Atellam' usque' consecerint. Capuam primum , inde Atellam , et ab hae urbe Neapolim pervenerunt. Hinc nullam per aliam viam pergire debuerunt, quum per Atellanam, cuius nulla in pta gentiarum extat pars, eaque dubio proeul aderat Tianslatro. Dis temt,ore. Neapolitani haud per caPut Cliri, q:iae via haud tunc temporis, aperia erat, Sed per locutu , qtiem dicimus caseo di Monte venerunt. Huiusce loci existit mentio in veteri Instrumento a Clatito allato Cum ment. in Constit. Feder. c. 6 : Ab oriente est uia Publica , et Mersus Ne olim proρe ipsam viam , et

πιu Arcum , qui Arcus Capitis Montis vulgariser

t Haec via tandem Neapolim ex Atella flectebat; in de iter xicinum vicum vulgo mitto , et alium dictum intono , et Mianella pergebat, nbi restant nounu li silicos ad modum antiquarum viarum. Et si in vicinis a.

hri S terra vomere exεrceretur , permultos alios s: nilles ,

et fortasse viae partem reperitindam erediderim. Ex horlaeo probabile e,t, Atellanam viam Neapolim Pes veniri e