장음표시 사용
551쪽
243 Per , ense, et parma armati, qui in Circo, et Theatro
max ma adveniebant pompa. 'Nimi. autem Miniorum genera suerunt : primi erant honestioris ordinis, qui aliquid imitabant ui arro του μrμεοθxtet res licitas repraesentubant: alii vero homines erant
obseent , ut ait Μ inutius Felix in Dialogo , cui nomen
Oetavius C. 37. Istorum munia erant corruptissima : nihil enim aliud ab iisdem fiebat, quam scurrilitates, et ludieras res ostendere. Ah origine Mimi res graves repraesentabant , quae scriptoribus exaraba utur : at postea corruptis moribus , eorum ars ad summum impudicitiae gra- dum devenit: primis temporibus homines personati age bant, postea etiam foeminae suerunt introductae: se urrilitas , et obscenitas inde currupit mores. In Graioru in Theatro haud se eminae personatae agebant , aeque ut in Romano. Histrio Rutilius Romae Antiopae partos exhibebat , aliarumque foeminarum. I antoni tui Celebrantur etiam Pantomimi apud Romanos Histrionum genus , qui in Theatro haud voce , et cantu , sed gestu saltantes repraesentabant. Huiusmodi homines insa. mes procul dubio fuerunt , quoniam non solum in scena . exprimebant gestu infames actiones, sed etiam digito monstrabant homines in Theatro sedentes. suetonius uarrat Augustum Italia expulisse celebrem Pyladem Pantomimum , qui in Theatro digito monstravit spectatorem eonspicuum : Pyladem urbe, atque Italia submoυerit, quod mectatorem , a quo exsibilabatur, demonStrasset digito : in Aug. c. 45. Ibidem narrat idem auctor, eundem Imperatorem in Pantomimum Hylam , et Histrionem Si phanionem animadvertisse, quod indecenter in theatro egissent : Postremo Caesar de immodestia Histrionum res- tulit , multa ab iis in publicum seditiose, foeda ρer domos tentari e oscum quondam ludicrum levissime a ud vulgus oblectationis, eo Motiorum , et Nirium venisse , ut auctoritate Patrum coercendum sit. Pulsittim hist iones Italia. Et Plinius in Paneg. ad . Traian. Disitirco by Corale
552쪽
e. 46. laudat hunc Imperatorem , quod Histriones etiam suo tempore Italia expulisset, uti homines infames. Amphitheatrum, Theatrum, et Circus fuerunt loca praeter alia, ubi impudicitia ad excessum pervenit: in
hisce enim conveniebant omnes , sed praeter ceteros illi, qui deorum cultui addicti erant. Vestales quae deae Vestae sacratae erant , principem obtinebant locum. Quod si ex Spectaculorum impudicitiis , ad crude. Ludus Gladia litatem gradum faciamus , et ad delactationem simul,
quam Romani percipiebant in Circo, et Amphitheatro ubi tot millia hominum ad bestias , et ad gladios damnati saepe suerunt ) haud negandum erit, quin Romani fuerint crudelissimi. Nonne scelus saevissimum fuit illud, quum tot humanae victimae saepissime fuerint mactatae t et eo
res venit, ut in tot Italiae nrbibus suerint institui; Iudi gladiatorii. Praedicatur praeter ceteros ludus gladiatorius , qui Capuae extabat , ubi ad XX. et amplius millia hominum aderant, qui in saginam dabantur, quo quoties opus foret, ad civium Romanorum delectationem in Amphitheatro spectacula ederent. Μitto Spartaci gladiatoris historiam , utpote cunctis cognitam. Hi homines in selieissimi omnium quidem erant , quique ad hoc vilissimum officium erant damnati, qui statim ac ludorum albo inseri. bebantur . adeo lanistae erant subiecti, ut ad quaeque munia, eaque vilissima essent addicti. Extat adhuc apud Petronium Satyri c. c. III iurisii irandi formula a gladia. iotibus adhibita, et lanistae data: In perbo Eumolpi sacramentum iurauimus , uri, vinciri , Derberari , ferro que necari, et quidquid aliud Eumolpus iussisset , tamquam legitimi gladiatores domino corpora , anomasque religiosissimae addicimus. Hinc haud permissum erat hisce infelicissimae sortis hominibus signum a.
liquod vel timoris . vel imbecillitatis significare et quin linosi gladiator aliquis in Amphitheatro foret sauciatus , ipse
ne questus quidem signum ostendere poterat: hinc populus hoc casu exclamabat: Occide, ure, Merbera :qtiare tam timide incurrit in ferrum = Quare parum T. II. 3a
553쪽
aso audacter occidit , quare parum libenter moritur Ita
Seneca de Ira lib. r. c. a. Hanc ob rem gladiatores maximum animum ostendere debebant quod si quis in Amphitheatro animo desponderet, tunc vilissimi hominis nota inurebatur. Illi qui vero viriliter pugnabant, populus a morte eosdem absolvebat; hino manus clausa pollice extenso signum erat mortis , ut canit Iuvenalis Satyra ΙlΙ. v. 36. Munera nunc edunt, et perso pollice puli Quemlibet Occidunt ρo utariter.
Gladiatorum numerus adeo excrevit tum Romae, tum,liis Italiae urbibus, ut illarum quisque populus maximam perciperet delectationem : iidem et in ludis publicis , et etiam tu mensis adhibebantur. Mos hic nonnisi a luxuriosis Campanis derivavit , uti narrat Strabo lib. V. Geogr. quod confirmat Silius Italicus de bello Pun. lib. XI. v. 5 r. Vsus hic Perduravit usque ad extremum Romani Imperii lapsum, ita ut Lampridius hosce gladiatores ad mensam adhibitos Cubicularios appellet in E.
Haud parum contenti veteres Romani hisce inhumanis spectaculis. gladiatores etiam adhibuerunt, eum vir aliquis vel bene de Republica meritus, vel nobilis moriebatur. Hinc mirum haud est, si Palavinus auctor lib. XVI. narrat, M. Decium Brutum anno ab v. C
CCCCLXX LVIII. suisse primum , qui hunc morem in
urbem introduxit, eum eius parens molle fuit ablatus. Huiusmodi gladiatores appellati fuere Bustuarii, utpote ad rogum , vel bustum adhibiti. De publieorum aedificiorum magnificentia nihil est quod dicam : Romani enim immensos expendebant thesauros in hisee extruendis , et spectacula magnificentissima saepe edebant in Amphitheatro , et Circo , quo in loco euiuscunque generis fiebant ludi. Ad eos visendos frequentissimus adveniebat populus ', at inter alios ludos, Divitigeo by CO dile
554쪽
astilli qui a gladiatoribus in. Amphitheatro fiebant, maxu
ma omnium Romanorum delac latione conspiciebantur, i uippe eum ii humano sanguinei valde gauderent. Hinc Cicero. pro Sext. mam. 58.. et 59 sic seribit Id vocta cιι-li genuo erat, quod omni frequentia atque omni genere hominum celebratur , quo multitudo maxime delectatur equidem existimo , nullum tem. pus esse frequentioris populi quam illud gladiato. rium , neque comesonis ullius , neque Nero ullorum comitiorum. Ea igitur Spectacula edebantur quam frequentissime. Gordianum III. suae aedilitatis tempore singulis mensibus magnificentissima Sycet cula dedisse populo Romano narrat Capitolinus c. 33 in eius Vita , praesertim in Circo, ubi animalia cuiuscumque generis, eaque rarissima immensis sumptibus ex bibita suerunt. Incredibile prope die tu est , quod narrat Dio lib. XXXV. de Traiano , qui CXXIII. dierum spatio decem millia gladiatores in Am-pbi theatro , et Circo ad. pugnandum exhibuit , et Caesar ipse etiam in . sua aedilitate CCCXX. paria. gladiatorum edidit. En igitur ad quem suroris gradum , et ad quantam humani sanguinis. delectationem est perventum lHorrent adhuc aures in audiendo , quosdam Romanos Imperatores tot hominum millia odio, ac vindictae sacrificasse , sed magis horret animus meminisse, quot alia centena millia gladiatorum ad Romani populi delectationem fuerint primum , bene saginata , indeque morti destinata. Iosepluis Hebraeus Antiqq. Iudaie. lib. X X. c. l. hanc rem confirmat , ubi narrat, Romanos maxima Spectaculorum iucundita late suisse assectos ; en ut scribit:
culo mirifce dediti sunt Romani r quin et magno sitidio in circum concurrunt. De bestiis. ad gladiatoria speeiacula adhibitis nune vel ba faciemus.' Incredibile prype dictu est, quot serae
555쪽
2ga in Vivario alerentur. Roma ἔ , Puteolis , Capuae, aliisque Italiae, Campaniaeque urbibus f in quibus Amphithea.
tri moles adsurgebat maximus omulum ferarum numerus nutriebatur. Suetonius in Tito c. I narrat, hunc una die quinque millia ferarum omne genus Spectacula edidisse : Dedit, et naMale Praelium in veteri Naumachia r ibidem et gladiatores , atque uno die quinques millia omne genus ferarum. Eutropius eamdem rem confirmat in eius vita. Ferae praesertim, quae in Vivario alebantur , adeo mansuetae fiebant, ut gladiatores in Amphitheatro , et Circo easdem adhibuerint maximo spectaculo. Martialis lib. I. Epige. ros canit , leopardos, tigres , aliasque bestias in Amphitheatro veluti agnos currus saepissime vectassse :Picto quod iuga delicata colla Pardus sustincti, in robaeque tigres Daulgent patientiam flagello r
Quod fraena Lybici domantur ursi. Idem poeta ibid. epigri. i5 Domitianum Caeparem em Phatiee alloquens , Auod leones veluti agni tu ludis Spa-ctaculo serent Romanis , sic canit: Delicias , Caesar, lususque , iocosque leonum Vidimus, hoc etiam Praestat arena tibi. Let . latae ad Ad reprimendam interim tantam civium oblectationem statuta , atque edicta ab ipsis Imperatoribus lata sue- re, ut gladiatorum praesertim frequentia minueretur.
Caesar s prout scribit Suetonius in eius Uita c. to in ludis gladiatoriis harum victimarum numerum minuit; et Augustus legem tulit, qua constitutum est, bis in anno LX. tantum paria gladiatorum edenda , prout describit Dio lib. XXXVI. Imperator vero Caligula iussit edispectacula gladiatoria prout quisque vellet: hinc tunc Diuitigoo by Cooste
556쪽
temporis eo est ventum , ut Romani maximam illorum voluptatem pereeperint: at postea principes optimi Imperium moderantes, legem tulerunt, ut iisdem Romani parcerent victimis, neve humano sanguine forent expleti , atque mos iste suit moderatus eo modo, adeo ut Antoninus Philosophus praecipere fuerit coactus, ne tot homines morti destinarentur, uti narrat Capitolinus ia eius vita c. I S. Nerva Princeps optimus iam ante hanc Romanorum voluptatem latis legibus prohibuerat.
Pace deinde Christianae Ecclesiae reddita, et Constantino Magno Romanorum moderante Imperium huius. modi Spectacula omnino prohibita suere, uti scribit Eusebius Hist. Eccles. lib. IV. c. ag, et Sogomenes lib. I. Ante Honorium, et Areadium horum Specta lorum supererant vestigia, cum ethnici adhuc extabant in plurinus Romani Imperii urbibus , iique secutis temporibus perdurarunt. L es antea latae haud huiusmodi mores
auferre potuerant. Honorius tandem sanxit, ne amplius gladiatoria spectacula apud quamvis urbem ederentur: idque evenisse non aliam ob causam constat, nisἱ ut mo
nachus quidam nomine Thelemacus in Amphitheatrum
Romanum ingrediens , nimioque Zelo Succensus , sycla tores admonuerit, ne hisce spectaculis animum accomoda.rent: inde lapidibus obrutum suisse narrat Theodoretus
Quo cognito admirandus In erator , hunc quidem in-rictissimorum marFrum numero adscr*sur tetrum υero illud spectaculum aboleυit. Illorum temporum Ecclesiae Christianae Patres me- 33. P, imrito Spectacula isthaec horrenda obiurgarunt. Lactantius Divin. Iustit. Epist. c. 63 sic de iisdem scribit: Superest de Θectaculis dicem, quae quouiam potentia sunt ad cor v endos animos, υuanda SVientibus , et ca Menda εἶnt totaliter: quod ad celebrandos deorum
honores inυentia memoriantur. Nam mun erunt editio
557쪽
ro Circenses Neptuno dicati putantur , ut iam qui ΘΗ-ctaculis interest , relictra Dei cultu , no Pro nos ritus tranSisse videatiar . . . . Quid tam horribile , quam tetriam , quam hominis triacidatis et hino subiungitidem auctor ; si cullia est homicidio interesse , quanto magis ad Sihectacula adesse , ubi homi alim sanguis maxime versatur. Hinc illius temporis Christi si delibus in sinuat , ut loca isti laec fugiant haud Christiano homini convenientia ; Fugienda igitur Omnia Spectacula , , ut tranquillam mentis Statum tenere Possimus. Et S. Cyprianus in quibusdam epistolis haec similia scribit. Plura etiam Concilia Christianos admonent, ne Spectaculis intersint , et anathemate animadvertunt illos homines, qui eo tangerentur officio. Concilium Arelatense c. 4 Laodicenum c. 54 et . Carthaginiense III. c. G. 4 l. etiam omnino vetuerunt. Praetereo S. Hieronymum ep. ad. Marc. et Hilar. mitto etiam S. Augustinum ep. I I9i ad Ianuar. qui etiam de Spectaculis tam male sunt opinati. Si omnes vellem Sanctorum Patrum . auctoritates in medium anser re mihi tempus deesset. Hoc unum salis dictu est , ipsos ethnicos auctores iam male opinatos fuisse de Thea.
iro , deque ludis , ut nihil supra dici possit. En ut ia- .ler alios in Prologo Poenuli loquituri Plautus :
Scortum exoletiam nes quis, in se Icenio ιSedeat.
Titus Livius lib. II. Tacitus Annal. lib. XIV. aliique nonnulli etiam de ludis hisce haud recte iudicarunt, eosque ut morum corruptionem putaverunt. Quin imo Pbnius lib. IX c. 6 ludos Circenses ut res pii utiles existimat, illosque nihil aliud esse ait, quam horrenda praelia: tot millia υirorum tam Pueriliter identidem c ero
Currentes equos , insistentes curribus homines Midere. Si tamen' aut Nelocitate equorum , aut hominum arict traherentur , esset ratio nonnulla : nunc faventpanno,
Pannum amant; alludens variis aurigarum saetionibus Circi. Diuitiam by Ct, le
558쪽
Amphitheatrum , et Circum arena adgpergi mos erat, quo gladiatores libere possent pugnare : hinc apud Lati- Theatro. Mnos trita loquendi ratio : Descendere in arenam, quippe quod gladiatores tu Amphitheatrum descendentes, certamen incipiebant. Temporis progressu eo magnifice utiae est ventum , ut Caligula Imperator Circum chrysocolla , minioque adspergendum iuberet. Hinc Suetonius in eius ita e. 18 sie scribit: Edidit et Circenses nempe ludos ) plurimos a mane usque ad Meveram, in ιerActa modo Africanoriam penatione , modo Troias de
cursione d quosdam autem praec*uos , minis, et chrysocolla constrato circo.
Sed illa ium in Amphitheatro, tum in Theatro , et
Circo erant e marmore disposita , a Latinis Se alaria dicta , supra quae commode sedebant spectatores , quo ludis hisce gauderent. Omnes in marmore sedebaut, praeter
Senatores , qui pulvinum ad sedendum adhibebant, iuxta Ciceronem ad Trebat. epist. lib. VII. et Ovidium de Arte lib. I. Sunt qui scribunt vestalibus etiam hunc hono. rem tribulum , cum eaedem primis sederent in gradibus. Iidem pulvini a Graeeis dicuntur IIροσκε, ἡλ ια, ut scribit
Amphitheatrum, et Theatrum fuisse detecta res cun ctis est nota , ubi spectacula edebantnr toto anni tempore. Saepe cum populus sederet , pluvia , vel aestus ingruebat : ut hisce obviam iretur , neve spectatores delectatione privarentur, Campani primum vela in hisee lo- eis introduxerunt, ut scribit Valerius Maximus de Speci. lib. li. o. 4. In immεnsa Theatri , Amphitheatrique eavea mala ad vela sustentanda aderant. Lucretius lib. VI. v. io8 de hisee velis verba facit. Cabusus ut quodam magnis intenta Theatris Dat crepitum malos inter iactata , trabeSque.
559쪽
Suetonius in Cal g. e. I, de hisce etiam sic ait : Gla.diatores munere reductis intendum flagrantissimo sola Nelis , emitti quemquam υeιabat. Propertius lib. III. εleg. I. Primis temporibus haud usu venisse canit velis Theatrum cooperire. Et res eo rediit posteriori tempore , iit haud am illius Romani communia vela in Cireo , aliisque locis adhiberi solita usurparint, sed ea vel purpura,vhi alia nobilissima materia conflata suerint. Ad rem Valerius Maximus lib. cit. narrat Cneium Pompeium in Theatro, et Circo terram irrigandi usum introduxisse
Cn. Pon eius ante omnes aquae Per Semitas decursu, aestruum minuit femorem. Λd eum tandem etiam luxum pervenerunt, ut haudeontenti Spectacula isthaec magnis aum litibus edere , ex summa cavea curatum sit, saepe donaria populo mitti , eaque Missilia vocabantur, vel ex ebore, vel ligno conflata , quae etiam dicta suere Tesserae theatrales, quibus postea exhibitis , sigillatim accipiebant cives sarinam, pecunias, Volucres , aliasque eiusmodi res. At fiebat ut populus ad ea arripienda , saepe capitis , manuum , Pe dumque fractura discederet.
ivperaiorum Bomanos publicorum ludorum magno amore captoso laetiti. suisse eon Stat a primis Reipublicae temporibus : sed amor hic posteriori tempore magis ac magis esserbuit eo modo, ut mulato Beipublicae gubernamine, et Imperatoribus ad solium evectis, ea Spectaculorum delectatio in omnes magis excreverit. Scenici, atque Circenses ludi tunc sumptuosissimi evasere. Caesar iuxta Suetonium in eius Vita c. 28 magnifica edidit gladiatoria spectacula tam Romanae iuventuti quaesita : tragoedias , et comoedias in omni urbis regione actas fuisse fama est; histriones etiam, qui suo tempore maxime excreverant , magno in pretio fuerunt. Circenses, et Athleti ei ludi tum etiam editi; et D.
ma est, senatores etiam , Virosque nobiles in scena pro
di isse, ut inter alios Laberius poeta nobilissimus , Furius Leptio us stirpe praetoria uatus, et Q. Calpenus Senator Diuitigod b,ν Cooste
560쪽
in Circo. Octavianus Augustus hinc Caesaris exemplum secutus Spectacula etiam edidit magnificentissima : inter alia ludum Troianum saepe agendum a nobilibus puellis curavit; inde suo tempore Quinquennalia , Gymnica . et Musica Spectacula a Romanis primum celebrata. Velleius Paterculus lib. II. c. a Neapolitanos horum ludorum iuvetitores fuisse narrat. Theatrules societates tum vel maxime excreverant ,
utpote ab Imperatoribus quaesitae : Tiberio euim imp ritante mercedem maximam percipiebant, ita ut ipse suerit coactus ad numerum minuendum ; hinc Suetonius iaetus vita c. 34 sie seribit : mercedibus scenicorum rescissis , paribusque gladiatorum ad certum numerum redactis. Fama est eo tempore saltatrices Romae ad tria millia pervenisse, et divites viros saepe sua Omuuis acto
ribus dedisse, quo magis populo placerent. Iulium Μα-
Salam suos exhaeredasse narrat historia, ut histriones testamento saceret haeredes: quin imo pretiosa omnia saltatoribus , mimis aliisque male perditis hominibus distribuit : et Caligulam in Theatro Mnesterem Pantomimum basiatum fuisse etiam ex historia liquet. Hine saepe eveniebat , ut si quando quis in Theatro strepitum saceret, ipse propriis manibus illum flagellaret: Mnescerem Pan-ιOrnimum etiam inter Spectacula osculabatur, ac si quis satiante eo , vel leniter Obstr*eret, detrahi ius-δum manu sua flagellabat; e. 55. Idem auetor in Nerone e. 38 sie ipsum pingit: Trex , et auriga, idem cantor , atque satiator. Batuebat Pugnatoriis armis , aurigabat exstructo plurifariam Circo. Canendi ei saltandi vol tale ita esserebatur, ut ne Publicis quidem Oectiaculis temperaret, quo minus et tragaedo P nun Guti concineret et gestum histrionis quasi laudanε, -l corrigens yalam e geret. Hic etiam Imperator Praeter spectaculorum delectatiouem, maxima etiam musices voluptate esserebatur : hnim medi criter ea sebat, cicharaeque oblectamento eapiebatur. Hine