De familiari patriciorum nexu. Scriptis Carolus Fridericus Heiberg, ..

41쪽

unde consanguinei cognati et agnati sunt: sed cognationis ius latius est, quam agnationis vinculum; nam ognatio ad ius publicum spectat. Cum enim ius p blicum sit, quod rei publicae interest; res autem Publica ad statum libertatis, civitatis et familiae pertineat, familia vero Patriciorum suis, agnatis, gentilibusque tantum in aeternum floreat, non Ιatet ius agnationis iuris publici osse. Νam secundum genuinam familiae notionem adgnati dicti, qui per Patrem ex eadem fumilia cognati erant, contra cognati latiore sensu, qui per foeminam descendunt δ' . Fuisse Cognatos et latiore et stricto sensu, non dubitabis, si Dig. titulum de gradibus et adfin. Et nominum eorum attente perscrutaberis. Cognati ergo fueruiat s. Str. qui ex eadem familia orti sunt, qui, ut Labeo refert, quuSi commune nascendi initium habebant λβ . Si igitur filius milias uxorem duxit propinqui Viri, eius amnes fiebant; cognati autem erant, qui eodem Sanguine geniti, eandem ex maioribus originem ducebant. Nam nupta uxor finisamilias ad gnatos Patrisfamilias, ut nurus adcessit, et cognata fiebat, minime autem filiae vir, ut gener, adgnatus Patris uxoris fuit, nam hic ad guatos non reserebatur, cum in sa-

miliam soceri non transiret. Temporum autem PPO- gressu cum Cognati s. Str. ad rempublicam spectante adgnati nominarentur, cognati inter se fuerunt utrius

que iamiliae Participes. Nam, qui cogeniti unius

ab Quod etiam ex his apparet. Nomen est gentis, tu cognomensamiliae. Filii qui ipsi agnati sive eognati erant, proprias sa

Iias habere inceperunt; hinc agnomen sive cognomen est agnatorum sive Cognatorum nomen. Vide quoque GIos . emtic. a. .entinus is eodem e mo cognati dicebantur Parentea materni, tamquam eodem cutiuo nati.N

42쪽

gentis fuerunt, nuptiis factis, sacrorum Vluculo eum alterius gentis cogenitis coniungebantur. Quod ius et vinculum religiosae coniunctionis necessitudo dieebatur λο . Cognati ergo atque assines initio haud dubie s. si P. deinde Elium s. latiore nec sarii vocabantur. Necessarii enim sunt, ut Gallus Aelius dicit, cognati aut amnos, in quos necessaria ossicia conferuntur Praeter ceteros δ' . Cum enim sine cognatis et amnibus familia periret, hi familiae participes, necessarii appellabantur. Primum enim quod ab iis ad conservandam familiam fiebat. incium eorum dictum est δ' , quare qui necessaria ossicia conferebant nex cessarii appellati δ' . Deinde autem verbo ossicii significatur, quod Omnino unicuique Personae eongruit ot flevi debet ' φ . Quod autem ossicia ab utraquo parte debentur do liberorum et Parentum tutorum quo ossiciis legimus 'λ . Personae, quae haec necessaria

17 Fest. a. v. Necessarii. - Neeessarium a nee et esse quia sine cognatis et affuibus familia periit; hinc necessitas immutabilis Tea est, ut mors, contra necessitudo vel sanguinis vel meritorum, cum praeceptoribus eum amicis. Cf. vet. gram. Ed. Dion. P. 5.. - Fest. s. v. Tapi. - Necessitudo est innitas. Non.

I 8 CL Gloss. erotic. p. 557. s. v. ossietum. - Hiue ossicium nuptiale. Suet. Cal. 25. Ner. 28. 19 Cum genuina hac notione necessarii heredes sive servi necessarii

uo Donat in Terent. AdeIph. aeti I. se. I. ossicium est quasi esseium, ab essiciendo, quod unicuique Personae congruit. Sen. de henes. III. e. 18. Sen. II. eonis. 5. Brissouiua a. h. v. Cie. de ossiciis e. g. I. e. 5.

43쪽

osscIa sibi silvicem praestant, sunt quae praenium li

berorumve locum inter so oblinent ''). Antequam autem necessariorum officia longius expono, up umosse videtur, ut indolem patriae Patriciorum potestalem adumbrem. αa Gaius I. 59 et ecl. Diasen Teitrage p. 248-258. Cum

erga neeessarii sint, qui parensum liberorumDa es. infra u5 Ioeum inlex se obtinent, necessarii autem assum et cognati nominentur, perspicuum esse videtur, necessarἱos initio cognatoa Et asstiea eiusdem familiae proprio aensu suisse, euius princeps et dux paterfamilias dicebatnr; es. iis a g. is. II. Osficia internecessarios a. sti partim discrepant ah eis, qui assinea cognatique a. I. Atulerunt. CL e. g. L. 5. eum lege 9. D. de testib. aa, b). Quaedam ossicia recenset cel. Dirtaen I. c.

44쪽

Caput V.

De patria Patriciorum potestate.

f. M. De patria potestate in s. l. tam multi sunt Iibri, ut si copia mihi fuisset, eos inspiciendi, tamen Artasse

magnam eorum Partem Teiicerem, Cum hanc materiam universam tractarent, non autem, ut saltem puto,

Patriam Patriciorum potestatem. Attamen, qui do hac causa, ut ego institui, nonnulla tantum eligere ausus est, tamen nec fontibus nec scriptoribus hano materiam tractantibus carere potest. Equidem autem multis libris nunc egens, pauca ex antiquissimo iure Te ensere Potero, Verum enim vero, quamvis res dissicilis, pro viribus conatus sum. Qui autem antiquissimam iuris Romani disciplinam pervestigare volet, literas antiquiores altioresque Penei rore debet, quas Grammatici conservarunt. Nam cum apud Romanos, ut supra iam Iaudavi, vocabula antiquissima ex nat rae intuitu emanarint eaque ut naturae formae, undo etiam apud eos verborum formulae inveniuntur, re- lenta sint, necesse est, iurisperitos grammatica peritos esse. Nam qui Latinarum vocum origines Pationesque Perspiciet, Plerosqus iuris laqueos facillimo Enodabit. Sin autem coeptum in hac dissertatiuncula infra vota ceciderit,' sincerum meum iuria Romani

45쪽

historiae studium, huius materiae illustrandas doctores et fautores bona venia suscipiunt, oro et obsecro. Postquam ergo supra internum familiae vinculum disquisivimus, qua quidem disquisitione nostram de 1amiliari Patiriciorum nexu sententiam Saltem quo dammodo confirmatam esse speramus, ad externum familiae vinculum nunc transeuntos, videbimus, num huius genuina in dolos sententiae, quam do familia Proposuimus, Veritatem commendet. In omnibus sexeae vi recentioris libris de patria Romanorum potestate dissere utibus, hancce legem legimus: patriam Poles th-tem ius vitae et necis in liberos fuisse. Et quid quaeso rei Daturae magis convenire videtur antiquissimis temporibus, quam haec lex P Sed tamen quis est, qui neget, no atra lineamenta de Patriciorum familia attente secutus, tale imperium huic sacratae fa miliae maxime oppositum esse ' Quae tamen contraria fortasse his argumentis reconcilianda sunt. Paterfamilias est dux et princeps familiae. PrincePs autem, si hoc vocabulum eae fonte ducis est generis caput,

a Nostri aevi iuriseonsulti, ut doetores iuris criminaIis Κantianae scholae adsectatores semper de iure vitae necisque Ioquuntur. Romani autem prisci de vitae necisque Patellate , es. e. g. Malbiane: Principia iuris Romani I. I. 129; HGplner Cornmenta

p. 65 . 665. et ipse Ηaubola Inst. 18i4. s. 545. Cl. Hugo,

aeverus perversae orationi a casti Etor hanc formulam praeteriit.

s. 299. dicit: liberrima apud veteres Romanos patrum erat Potestas tu liberos, quippe qui necari, exponi alleuari possent impnne. cf. contra Col Iata Mos. et Rom. IV. S. et Gel I. N. Α. V. 16. - Compositam depravatamque formulam praebet

46쪽

abs quo εtirps Orta est. Dux aute in paterfamilias dicebatur, cum uxorem liberorem quaerendorum causa duceret. Fuit etiam aedilis suae aedis sive familiae, qui 11erus sive heres sacra fecit. Cum autem cum sacris pecunia coniuncta esset, paterfamilias non solum sacra, sed etiam pecuniam administraVit, qui omnes omniaque ducit, ut sacerdos, qui victimas ad aras duxit β). Uincula, quae patremfamilias uxorem liberosque iungebant, Peligiosa erant, quae initio non

iura sed si ia appellabantur. Vox ossicii tamen

ex sacro iure est e X plicanda, Ut supra memoravi, nam facere est Sacerdotum lingua, sacrificare, sacrificium dare β). Ossicia igitur sunt omnia negotia, quae fia crificantes gerunt et hinc maximo ad ius dicentem Pertinent. Hae C autem ex more manarunt q) quare Ulpianus dicit: ius potestatis moribus receptum esse si 'in. Μos autem suit institulum patrium veterum in perti nens maxime ad Puligiones caerimoniasque antiquo-

5 Brisson. de Form. voce ducere. Q Ius enim s. a natura sive voIuntate proficiscitur. Natura ius est, quod cognationis aut Pietatis eausa observatur, quo iure paventes a liberis et a parentibus Iiberi coluntur ad Herenn. IL

Iura voluntate Prosecta sive iura proprio sensu - nam tua voluntate manat - tum demum nascuntur sive redduutur, cum popu

Ius ex singulis familiis constans saetis sive iussu aliquid constituat. Hine ius gentium est, quod gentea Romanae rebus et saetis condiderunt, et Iegeae, quae a ragio populi sanctae sunt. M Briss . de Form. p. 16, XXVIlI. - Quonam autem modo ossiciὲ indoles, quam an pra tetigi, eum hae significatione Congruat, perspiciendum est ex ultima sacri notione, quam infra in aprico Postii es. I. 21. M Qua ex causa moribiis eivilia sive publica ossicia seminia ademta sunt; cs. L. u.' D. ad Sc. Velleian. et L. a. D. de R. I. 6 L. i. D. de his qui sunt sui vel alien.

47쪽

caerimoniasque pertinet, quibus filiisamilias a patribus educti sunt φ . Quod super ovdino ossiciorum in noctibus atticis scriptum invenimus, cum Aulii Gellii verbis hic scribemus. Verba Gelli haec sunt: Seniorum hominum, dicit, et Romao nobilium atque in

morum discolinarumque veterum docuina memori que praestantium, disceptatio quaedam fuit, praesente et audiente me, de Madu atque ordine σιciorum. Cumque quaereretur, quibusnam ea prioribus potioribusque facere oporteret, si nocesse esset in opera danda, faciundoque ossicio alios aliis anteferre: non conflabat. Conveniebat autem facile, constabatque, ex moribus populi Romani, primum iuxta Parentes locum lenere pupillos debere fidei tutelaeque nostrae creditos; secundum eos Proximum Iocum clientes habere, qui sese itidem in fidem patrociniumque nostrum dediderunt; tunc in tertio loco esse hospites;

postea esse cognatos amnesque. Huius moris observationisquo multa Sunt testimonia documentaque in

erga parentes tantum memorantur, mihi tamen certissimum esse videtur, Parentes suis liberis tulisse δ' , quae non solum pupillis, sed etiam clientibus et ne-

Feat. a. v. Moa ibique S Iigeri nota. CL Maerob. Sat. III. e. 8.. Serv. ad Virg. Aen. IX, Ia6. hene ipse, quia adhuc pro As-

Canio pateT aolebat aaerificare, nam ideo et sotinnia ait, quae fieri solerent, ut se ostenderet, si vie oria et Pax eaget secuta

e laici illius .eii capacem esse. CL supra s. 5 Nota 54. Serv. ad Virg. Georg. III, 37. Tyrio conspeetus in ostro; inhabitu pontificia: euius ae inerum dieit in templi consecratione umpturum. - Matris ossicia; M. Geu. N. A. XII, I. L. I 8.

48쪽

cessariis asserunt ). Praetorea iuris Ro inani reguIar omne vinculum seu per ab utraque paulo idem esse, nostram sententiam satis abundo colafirmat . De indocum sacra fundamentum et vinculum totis a vitae essent, tum certe ii coniunctissimi cum Patrefamilias erant, qui mortuo familiae capite, sui heredes i. e. ipsi sacerdotes erant.

g. 12.

Attamen si aliquis obiiciat, in arogationis formula cuius antiquissimam originem Iaaud Dogo, patrifamilias vitae necisque in filio potestatem tribui ' , quaeritur,

si rerum antiquarum non incuriosus, Vim natu Pamque liuius formutuo consideras, quid sit vitae necisque potestas, an quid fuerit vitae necisque Potestas, si ius Patriciorum sacrum perlustras. Nam istam nostris iuvisconsultis communem sententiam. Probare nou Possumus, patriam Potestatem ius gladii fuisse, Patrique ius suisso suo arbitrio suum silium interficiendi et vendendi, cui tantum ex causis maximis post

1 Massurius antem Sabinus, in libro Iuris civilis terιio, antiquiorem Iocum hospiti tribui quam clienti; verba ex eo libro sunt: In inciis apud maiores ita observatum est: primum utelae deinde hospiti, deinde clienti, tum cognato, postea assi ies. Gell. I. e. Quare opponuntur ineia et honores cs. Gell. ILE. I. - erba Ruper ea re Taurua saeit eum summa, di boni, honorum atque ossiciorum perpensatione. - hoc igitur, inquit, quod ad me venistis, Dod eolloquimur nune, quod de incita di ceptamus. - super huiuscemodi patria atque filii ossieto. Cf. I. c. II. C. 7. - Brisa. a. v. ossicium. De ossicioso min- Aors ad Hor. Sat. II, 5. 48. - Sacra celebritas est cum saeriseia Diis offeruntur Mae. Sat. I, 16. II Iline saepissime patres, filio obito, oratiouem, qnam Puberi filio, defuncto patre, in funere habendi mos suit, laeerunt. CL Κ ire manni de laneribus Romanorum ed. 167 a. P. II δ-a 9. ix Celi. N. A. V. C. I9.

49쪽

duodecim tabulas exheredandi facultas fuit. Primo

enim moribus receptum erat, ut iure, legibus duodecim tabularum constituto, Sacra PTIVata man Pent. Familia autom cum sacris adeo coniuncta erat, ut 1amilia exstincta, sacra perierint et familia mortua, sacra exstinctu sunt ). Cum autem familia Ox liberis constaret et liis maximeque filiis, uxores ducentihus, Iiberorum quaerendorum causa Vigeret, et In aeternum perduraret, palevis milias familiam suam suique memoriam statim delevisset, si ei suo arbitrio filios interficiendi ius fuisset. Quam ob eausam necesse fuit, ut ad heredes patrisfamilias sacra transirent, nemoria eius simul exstinguerentur. Initio autem liberi necessarii erant, qui sine aditione ipso iure sui herodes erant. Tum autem quomodo, quaeso, Cum V1tae necisque iure, quod scriptores nostri Patrifamilias iure Romano sino temporum et populorum discrimine concedunt, illam a Dionysio Halicarnassensi Rem concilias, quam Romulum edixisse dic1t ΤPrimum refert illo δ' , necessitatem ColonIs ImpOSuat educandi quicquid esset masculum ut e filiabus primogonitas; nullam. autem Prolem interfic1 PermisIt minorem triennio, nisi siquid mutilum aut alioquin mon- osum in ipso partu esset editum; tales enim foetus exponi a parentibus non vetuit, sed ostensos prius

viris o vicinia proximis, si illi quoim Indos esse censuissent; si quis hario committeret, Uaeter alias mulctas, etiam

in Tralatisum hoe verbum nemo, quantum 1eIo, eonsultorum explicuit; quod veterum religione

nostrorum iuris- tantum compre hendi potest es. Is

50쪽

bonorum partem addixit aera Dio publico ο . Huius instituti sive legis veritatem coDsirmat Cicero ' , qui in libro de Iegibus tertio de pueri dolavinitate aliquid

refert, quod in tabulas decemvirales adscitum est. Denique autem quorsum additum est ius vitae 3 Nam si patrifamilias necis ius concedas implicite etiam ius est proli eiusque vitae parcendi. Tum autem, si paterfamilias potestatem habet, nullo aliorum habitore8Pecta statim sua voluntate filium intorficiendi, simulius vitae habet, nam a suo arbitrio pendet, Partum agnoscat an interficiat, quod Romuli legi ruusus haud respondet. Quamvis huius materiao adumbratio Plebeiorum demum institutis conserendis omnino intelligi Potest, tamen nonnulla lineamenta ad hanc dissici lora rem

extricandam asseram, quamvis hoc Ioco tola fere disquisitio non nisi coniecturis niti potest. Si veterum religionem attente perscrutatus es, praeter illam supra Iaudatam notionem, uhique duplex Tatio maximo euitet, quae tamen cum eorum fundamentali diuiuao vitas intuitu cohaeret. Sunt vita et mors δ'), quarenascentis defunctique Naturam Veteres sedulo Perscrutati sunt '). Ius sacrum ad utramque partem Pe tinet, sicut Jatius omnium Deorum Deus, ut Saliorum Carmina referebant, hiceps formatus initio ad orientem

16 Dirusen in libro: rc. p. 156-27o. Ceterum alio loco

hanc legem tantum Latinos sive PIeheida attigisse ostendam, qui rudes et omitium sere artium bonarum expertes in urbe Romana armis reeepti, hac lege regebantur.

18 Prthagoras Samius ait omnium rerum initia esse hina ut fini- tum et infinitum, bonum et malum, mortem et vitam, diem et noctem es. Varro de I. I. P. ua.

9 L. L1d. de mensib. p. i 5 sq. Censor : de die natali cap. XI.