De familiari patriciorum nexu. Scriptis Carolus Fridericus Heiberg, ..

71쪽

suo post duodecim labulas mulata Varia sunt, lamen patrissamilias olfeiurn fuit propinquorum consilium advocaTe, quare notam censoriam Don uvitavit 3 β , qui amicos ' convocandi morem neglexit. At potestas latius extendebatur ut paterfamilias non sO

Ium de iurgio cognovit, sed etiam de delictis ),quao initio ad populum pertinerent. HOC autem Pelus institutum in moro ' fundatum, quod ad vitam

necemque necessariorum i. o. amnium et cognatorum S. St. Pertinebat, ad novissima saecula pervenit, ita tamen, ut, vinculo familiae soluto, a Tnes ot cognati

ossent qui non solum ad uuam ea iamque familiam sed ad Patris uxorisque stirpem pertinerent. In genere

a 4 Vir pro censore est. CL GeII. X. e. 23. Val. Max. VII. s. r. I S) VH. Max II. 9. a. M. Valerius Μax. et C. Iunius B ut eus

Brutus censores L. Antonium senatu moverunt: quod,

quam virginem in matrimonium duxerat, repudiasset nullo ami- Corum consilio adhibito. II 6 De amicorum notione cf. L. IIS I. I. D. de V. S. et Cic. de amicitia c. IV. V. - Dirksens Uerfudie, p. 88. ubi ininen varia de genuina notione desiderantur.

agrariam Iegem Primus tulerat - Postquam illam Potestatem deposuit, adhibito pro inquorum et amicorum consilio, allectati regni erimine domi damnavit: verberibusque assectum necari iussit: ac peculium eius Cereri consecravit. c. IX. s. I. Dion. Hal. II. 26. I. iv. II. 4I. Si quispiam obiiciat, iam I. Brutum in liberos animadvertisse. tamen notandum est 3. Bruti sev xitatem ad Consulatum atque ad perduellionem non ad domesti- ea indicia reserendum esse; Brutus enim ut Valerius V. 8 ait, exuit patrem ut Consulem ageret. 1 in Sueta Tib. e. 55. Matrones prostra ae pudicitiae, Mibus accusator publicus deesset, ut propinqui more maiorum de communi aeuientia coerceIeut, autor suit. - Plin. H. N. XIV. 15. Tacit. 1m. XIII. M..

72쪽

malerno nique viri gente qui roligioso vinculo coniungebantur, fundalum orat; quae divini iuris communicatio causa fuit, ut varia ossicia atquo iura internecessarios, Di,servarentur; Sod supervacuum est hoc

quoquo loco de ea re curiosius tractare

f. 17. His praemissis, patriam potestatem proprie Patri

ciorum fuisse neminum sugit; si quis tamen nostiae Sententiae non omnino adsentiat, lacillimo omnia dubia tolloro potorii, si caciora iuris instituta perscrutabitur. Caeterum hoc unain omnino praeterire nequeo, quod maXimi momenti osse vidcturi Ex Gaii Commentariis t*ο connubium essecisse scimus, ut Iiberi in Patria poloslato ossent. Jam vcro Plebeiis cum ante l0gem Canulciam nullum connubium cssei; suos gnatos in patria potestato habero non potuerunt: nam connubio non intorvcuiculo liberi matrem se- qu uritur, quia pars Viscerum putabantur. Quod naturale vinculum tantum nuptiis si vo connubio interinposito solvebatur. Quodsi Plebeiorum gnati nuto Ic-gom Canuleiam ad matris Conditionem accesserunt,

illa lata, ad patris statum, apparet Patriam Potestatemo connubio ortam δ' ), valde disserre a patris iuro 119 Quae nunc cel. Κlente Settimit tur gesolottidie Neolumb

diligentissime explicavit; cuius tamen sententiae adsentire nequeo, quatenus iasu priseis temporibus assuilini et eognatorum notio iuuxuiis genus exten litur; eum antiquὲssimo tempore hau 1 dubie necessarii essent, qui paren iam tiberorumυe Iociam inrer se

ob inevi, quod etiatu aliorum populorum institutis argui potest.

73쪽

plebeii gonoris. Simulac enim Plebeii connubium consocuti sunt, eorum proles tu potestato fuit, quod tutor cives Romanos connubium patriae Potestatis causa orat. Ex quo intelligitur, quod connubium interveniens patriam potestatem fundat, ut liberi patrem sequerentur ' , plebem anto legem Canuleiam patria potestato corvisse. Quorum in liberos ius fuit mancipium. Patria igitur Patriciorum potestas Priscis tomporibus amplitudo potentis fuit, qui consa recation uxorem duxit, liberisque susceptis, Princeps sui go-

novis factus est, cuique vitae necisque potestas tu sua familia fuit. Et sicut, Vicinis convocalis eorumque arbitratu monstrum lantum interficero potuit, ita in gravissimo delicto uxorem in adulterio doprehensam intorsicexo mos i. e. antiqua Peligio Concessit 3 β3. Alias autem iudicio domestico interrogato Oius quo ex sententia cognovit. Qui In Potestato erant etiam familiae sacris obstringobantur hincque in nostris sontibus dicitur: in familiam et sacra transi Po ' . Cum familia autem universitas esset, Iiberi, ratione dominii si vo pecunia o habita, condominii sive consortes erant δὴ β),

codicem. CL etiam Gell. N. Λ. X. c. ab. In adulterio uxorem tuam si deprehendisses, ains iudicio impune necares.

aa. L. I. C. de bovis titiae lib. 6, sit in L. ia. C. de collat. 6,ao Val. Max. VII, 2. Cic. pro domo IS. I 4. 1ao Gaius II. s. i56. - Quatenus filiussamilias et quidem pubes

comitiorum particeps erat, iitre quoque et ili obligari et condemnari potuit. Suo autem nomine silitis milias nultiam actionem habuit, quia patro Inilias ivente nomine earuit; nam Patersamilias prineeps et dux generis i. e. nominis suit. CL L. 9do otii. eL Aet. 4i, 7 et supra I. 5 et infra; aliam sententiam defendit cel. Zuiunern l. c. I. p. 674. - obligatio igitur inter pauein liberosque nulla exalat, quia tota Iamilia pecuniae parti-

74쪽

quaro sui I. e. proprii heredes, sicut familia non solum ad Personas sed ad res etiam referebantur δὴ si . Fuerunt ergo liberi nequaquam in servitio ut mancipia, plebeiorum gnati, Dum patriciorum Potestas gladii ius non fuit- ). Jus familiare pars iuris civitatis; pars autem maiori cessit et 1iebat privatum ius, ita ut patria potestas non magis ullo modo iure publico derogari pos-

lur '). Nam si filius milias rem publicam sive Ii norem accepit, rei publicao tantum maiestati patria maiestas 3 φ , silio munero fungente, recedit. Patria

ceps suit, hine obligatio tu solidum vetustissima ad Patricἰorum ius pertinet, nec non sterarum obligatis. I aD L. 395 D. de V. S. Patria potestato post XII tabesas mutata, similiae etiam notio duplex suit; nam non solum liberis hominibus dicebatur, sed etiam cum patria potestas, latius quidem

necepto vocabulo, extenderetur, ut liberi exponi, alienari, abdicari l. e. exheredari, neeari l. e. interfici impune fere possent, familias appellatio ad corpus Itomi nurn eiusmodi, qui rerum fere similes habentur i. e. servi reserebatur. Qua ex causa sa-mulatus pro dominatione ponitur cf. e. g. Non. Marc. P. 1 m.

27 Quantum distet poteatas gladii l. e. merum imperium quod etiam potestas dieitur ab patria potestate iam liquet ex desiuitione L. 2I5 de V. S. nam Potestatis verbo exprimitur in persona magistratuum, imperium; imperium autem quod potestas oppellatur nil est, qua in animadvertere ita facinorosos homines sine iurisdictione. Quam ob rem mors miorum iurisdictio quidem transferri, sed merum imperium, quod lege da ur, non potest transire L. I. I. I. D. de ossic. ei, cui mand. iurisd. Quae non aeeurate, mea sententia, cel. Bumbardi l. c. P. III. diserevit.

128 Nam quod ad ius publieum attinet, non sequitur ius Potestatis. L. 14. pr. D. ad Set. Treb. M. a . IIO L. S. C. de emancip. 8. 49 . i58 Maiestas gelanitia notione nil est, quam amplitudo maioris et abusive pro iure gladii bonitur. Hinc Cicero de orat. II. 9. I 6 i. Si maiestas est amplitudo e dignias civitatis.

75쪽

Patriciorum potestas sive familia, In sacris nisa, ad

Vitam funeraque perlinons, sacris tantum Sive morte

dirimi potuit. Nam duco familiao defuncto, liberi sui

heredes erant; non minus qui diminutione maxima ot media libertatem civitatemque amiserat, familiao particeps esse Mesiit, quia tum ex sacris Publicis e clusus erat; item filia consarreatione nupta tu alia sacra transibat. Ingenui sive Patricii eocumque liberi civessuerunt et comitiorum participes simul pro re publiea Sacrificarunt, ut urbs in aeternum floreret . A curialis comitiis Oxclusus, liber esse desiit, nomenque amisit, nam simul o gente eiectus fuit, hinc ignominia ') adspersus est, quare igni et aqua interdicebatur i. e. cum ingenua nullam connubium ei fuit, statu rei publicae Privatus.

abi mne saeex dotale urbis nomen mora suit. Laur. lad. de mens.

Iba Ignominia est nominis nota. Nota dieitur probri a num. Continuoque notas et nomina gentis inurunt Non. Μ. . p. 554. Fest. a. V. nota et dignorant. - Ignomἰnia tuitio erat poena eius, qui nomen amisit. Qui enim curiatorum comit; orum particeps fuit, nomen gessit; nomen autem ad gentes civium patrietas Pertinebat; qui autem ab his poenae capitalia causa removebatur, publico ergo iudicio eondemnatus - improbus et intestabilis - 1iber esse desiit et eum Ithertate civitatem tami- iamque amisit, aervus hine laetus est, qui sine nomine ses. infra I. 27 Nota I 29 suit. Servo autem priscis Lemporibus notai. e. signum gentis sive familiae inurebatur, cuius Inulta crudelissimi moris exempla congessit Brias. s. v. nota u. Hinc eat deinde ignominia, nominis uota.

76쪽

i VI.

Do Agnation o ct Gentilitato.

f. 18.

Cognatos ot agnatos initio eosdem suisse supra iam monui, Priscis otii in temporibus iura sanguitiis magni tantum uestimabantur, quatenus familiau pavLicipes cxeadem si irpo progeniti orant. Nam lilia familias cou- sarreatione in aliam familiam locato honorum oc sacrorum sui generis paulicops esso desiit, ita ut nuptiis prisca iura dirimeruntur. Posterioribus dem0m sacculis, cum familiae vinculum obsoletum osset, iura sanguinis inro civili dirimi non posse, voteros dico-bant. Qua eX causa ius agnationis ad publicum refovendum est, Cum nullo pacto repudiari possit, non magis quam ut quis dico tr nosse suum osso δ . Huius Iuliani sententiae ratio non ex iure civili scd natura liausta est, quia iura suorum nec non ogualorum sanguiue laudata sunt. Agnati enim sunt cognati virilis sexus per mares descendentes esitis Iovi famialiae φ . Ei dux et lamiliao prinoops si vo paterfamilias defunctus orat, hereditas ad suos Perveni bat. Qua in ob causam libeii sui heredes dicti sunt, inter

i L. 54. D. de paclis ia, ι ι . - IIane ob causam agnalio, civia iis cognatio dicitur; nam iure civili utebantur, qui libet talis, civitatis et smniliae statu gavisi sum.

77쪽

Ictos non levis est quaestio, quae tamen lacillimo dirimi polost. Sui cuim ad familiae notioncm pertinebant, istae Proto non existento periit, sui autem ideo vocati, quos paterfamilias, nuptiis faciis, procvcalos alquo terra sublatos in antiquis disciplinis oducavit ' iisquo suum i. o. aetati apium β tribuebat, dummodo lilii l. o. impube vos d) orant. Nam adulti, virili toga induli, liberi fiebant ac ut vesticipes quodammodo domini cxistimabantur, quia tunc per cos, habitationibus praudiisque concessis, quamvis ad familiam porti Heu

los cam quo de laudentes si ii Ps pecuniaque conserva

halia P niquo amplificabatur. Quod vcro sui dicti a patro matroquo familias pi creati orant, nopolos pronepotes ac doindo masculino sexu post filium descendonios suorum appollatio no tox XII talia comprehcndobat 7ὶ. Sin autem pato a milias dos unctus erat, siri, sive impuberos si vo liberi, heredes erant i. o. uni iraitatem.

M Cens. de die natali c. V. 4 CL supra. Cum enim exim ἰa d IligentIa solis cursum eiusque

in agri e vituram vim patresfamilias observarent spracter alia Floralia tantum attingo, quae propter nudum matrimonium magni momenti suuL , hane disciplinam filios Oeuerunt. Fost. s. v. Flainiuius camillus. Alii dicunt omnes pueros ab antiquis camillos appellatos, stetit habetur in antiquo carmine eum Pater filio de agricuItura praeciperet: hiberno pulvere, Verno Iuto, grandia sarra Camille metes. M Serv. ad V. Α. IlI. Q 69. ava, eongrua mei I is, apta aetati. o Proprio enim filiorum uomino nepotes non continebantur, at o Iiberorum appellatione nepotes, pronepotes caeterique, qui ex iis descendebant. L. 84. 9.. 22o. D. de V. S. Cum amenhIiberi essent, qui bulla deiecta, ad tio uores adsciti sunt, filiisuerunt, qui ad tute sub parentum intorumve disciplina, eorumque consilio regebamur, quare hi Inortui ut impuberes noctu elati ad laees, ne sunere immaturae gobolis domus suuestaretur.

Serv. ad V. A. XI, 145.

78쪽

distribuebant atque aut tu loro autore aut sui iuris de suo η sacra secerunt ' ot liberam bonorum administrationem consecuti sunt. Post XII tabulas sui et herodes, nec non cum herede suum i. o. proprium coniurigebantur, quare votores, qui ipso iuro heredes deprehenduntur, sui heredes, Pro: sui qui heredes sunt 30 , dicebant. - Sui enim statim, patrefamilias defuncto, Patresfamilias erant i. o. capita M) totiussa miliae, duces Principes suo suarum familiarum. Quam ob causam, quia patrefamilias vivente totius univcrsitatis membra Censebantur, ipso iure heredes erant. Herus autem fuit qui sacra fecit; hereditas δ'

B Verbum auum ambiguum est, utrum de toto an de parte significat L. ISI. l. a. de V. S. Rectissime utrum plures liberi

heredes existant an unua solus. Festa s. v. Sine sacris hereditas quod olim sacra non solum publica curiosissime administrahant, sed etiam Privata - reli tusque heres sic pecuniae etiam sacrorum erat, ut ea dilige tissime administrare esset necessarium.

I Q Aat si intrat arato inoritur, cui suus heres i. e. inua - heres nec escit, aguatus proximus familiam habeto. CL Ulpian XXVI. I. I. D Serv. ad. V. A. XI. 561, caput: Principium; et est antiquum; quia quivis autor et princeps rei gestae fuerat, caput a veteribus dieebatur. Ibid. XII, 6oo.i Q L. α.. D. de V. S. Nihil est aliud hereditas, quam successio in uniseeraum iris, quod defunctus habuit. - Universitas, de

uiua noxione nuperrimo EI. Hasae nec nou Warnkoenig elegantius tractaverunt, haud dubie, s. vocis eirmon requiras, cum germanica voeo Here coliaeret, quae ad unam verborum sam. Iiam pertinent. Nam universitate totum ex variis Constans signiscatur, cui singula corpora opponuntur. Quaeque familia suum

landum possidebat et quidquid intra eius limitea - hine postis Iiminii ius - su;t semiliae. An prior frilaba uni Pro omni posita sit diae utera non audeo. Vox autem νersitas nos ad Tuscos reducit, nam apud eos Ostiis in3crihehatur: aras Mersai. e. Festo interprete, averte ignem. Focua eiam, ut supra ex-

79쪽

ergo qualitas heredis, sive ius, quo suis sacra lacero licuit; nam tantum patresfamilias sacerdotes suae sa- mitiuo erant. Si igituu paterfamilias e vita decesserat, quotquot capita ei usque huc fu hie Cia, singulas lam Iias incipiebant liaboro δ), nain singuli patrumsumilias nomen assumserunt, dum hereditas in aequales partes inter suos dividebatur δ' . Sin autem iurgium inteP fratres si vo vicinos oxortum suit β), arbitvis

adhibitis, familiao herciscundae iudicio tollebatur Ο

posui, umbilicus aedis, eardinis, decumanique limitia fuit, ubi in Solis seu Iaui honorem Igtiis cremabat, ubi sacrificia fiebant, ubitu compluvio per deum Fidium patres iurabant. Si autern cl.

I. Grimm explorationes sequimur, quae etγ non Ver, antiqua germantea lingua veriam, gothica vastata Quin Sanacrita voce ναμ graece, Donis ζέσθης), cohaerere uos edocuerunt, vostram Cou-iecturam a veritate non abhorrere satia appareta Liberi ergo, patre milias dcfuncto, in universitatem succedebant, heredes erant,

erctum etcbaut. Ἐςriu, Vesta, Herilia ignis terraeque Dea suit; hine pubes vesticeps, germa uice Eerr dicebatur, nam, uxorem sortitua, saera secit, eo tiorum particeps Lortum defendebat.

1 F sti a. v. Eretum citum gus fit inter consortes, ut in librἰs legum Romanorum legitur; erctum clium est hereditas divisa. CL Nota Ia. Serv. ad V. A. IIII. 6 a.

Non. Marc. p. 45o. Iurgium et Iis hanc habent distantiam: iurgium Ievior est siquidem inter benevolos aut propinquos dissensio vel eoncertatio iurgium dicitur; inter inimicos disseusio lis appellatur. M. Tuli. de re pubi. IV. e. 4. Admiror, nec rerum Eolum sed verborum etiam elegantiam: Si iurgant, inquit; benevolorum concertatio uon Iis ut inimicorum, sed iur asium dicitur. Et in sequenti: iurgare igitur Lex putat inter se Micinos, nota litigare.

aD L. I 5 D. de Din. ercisc. Io, αὶ. Arbitro quoque accepto,

fratres communem hereditatem consensu dividentea, pietatis .cio funguntur: quam revocari non opoxtet, licet arbito ae

80쪽

Quod hoc modo heredes acceperunt, herodium vetoros oppollobant. Quodsi Patricius sine suis decossisset. heroditas proximis agnatis deserebatur, ergo ad virilem sexum eiusdem familiae cuius membra sub piincipis potestato una cum defuncto futuri essent, si vi vocet δ' . ProXimo agnato deficiunto, gentiles ad heroditalem vocabantur i. o. Omnes familiae, quae ad eandem perlinobant gentem idemquo nomon φ . Νam patrifamilias duci ci neneris principi nomen fuit; ut lihoris suis locum liabitatio uomquo anto aedes, Praedium attribuit atque concedit, ita etiam praenomina iis imposuit. Nopolos liboris procreati etiam Praenomina accePe-Yurii, Patruitique nomina siebant cognomina, ut supra dictum ost. Quisque Patricius tribus igitur nominibus usus est, praenomine suo, cognomino patris ot nomino suae gentis sive generis, eX quo maiores orti sunt. Heros igitur in omne ius mortui, non tantum singularum rerum dominium, succedit; cum et ea quac in nominibus sint ad herodem transeant. Nam quia Patriciorum familia univcrsitas fuit, ad totum genus Sive nomen eapensitata atque accepta pecunia reserebatur δ' .

tentiam iurgIo peremto non dixerὶt, sἱ non ἱntercedat aetatis auxilium cs. L. I. eod. Haec actio prosciscitur a Iego XII tabularum. Nam eoliaeredibu voletilibus a communiona discedere, necessarium videbatur aliquam actionem consciui qua inter eos rei hereditariae distribuerentur.

Boin. XVI. I.

in Gaius III. s. 17. Coll. Ieg. Moss. et non . XVI. I. IIanc ob

causam agnatos gentilesque semper contiinctos invenimus. Varro de re rustica P. I 4. mente est captus atque ad agnatos et Sen

it Ies est deducendus. Cic. de Inu. II. bo. Tusc. III. b.