장음표시 사용
31쪽
claris, adeoque justis correctionibus sanitati rellituit, ut nullus emen. datorem emendandum susceperit, tam de orbe literario meritus fuisset, ni Graeci sermonis ope fultus ad tantum munus accessisset. E dem vero corrigendi facultas ab eruditis omnibus antea usurpata nunc etiam frequenti in usu viger, quum relicta a lapsorum tem .porum socordia in voluminibus vulnera medicis doctorum manibus
adhuc indigeant. Quot insuper phrases, ac propria Graecae linguae idiomata in antiquis cujuscunque generis Scriptoribus deprehenὸas, quae sine lingua illa nequeant aut explicari, aut intelligi 8 Id amtem apud Poetas saepissime peractum invenietis. Immo non in ipsas
modo phrases, verum etiam in integra vocabula incidetis, quae ab Interpretibus intacta relinquuntur vel ob translationis difficultatem, vel quia sic exigit versio..Multa enim sunt verba, inquit D. Hieronymus, quae nec de Graeco in Latinum, nec de Hebraico in Graecum & reciproce transferri valent. Quod & ipse Cicero Graiis alioquin infestus aliquando est fassus. Et quot versiones advertere est, in quibus ipsa retinentur Graeci textus verba, ne eorum Uenu. stas, aut sensus laedatur Z Sic aliquot Hermogenis, Phaleraei, Ddymi. Eus aliique versiones se habent. Et summopere quidem miror laudatum nuper Erasmum virum emunctae ubique s& nimium e. tiam naris sibi quondam suasisse D. Irenaeum vetustissimum Scriptorem Latino sermone in conscribendo usum, nam praeter alia a gumenti illi affatim repugnantia in ea versione, quae post Graeci textus iacturam supersuit, tot Graecae phrases, tot Graecae dictiones hactenus intactae visuntur, ut multa in erroris supinitate is versetur oportet, qui Graium Scriptorem ibi non animadvertat. Nonis nunquam autem propter ambitiosam delectationem factum, ut Gramcis verbis Latina conspergerentur volumina. Neque suum Virgilium ab hoc usu abhorruisse Macrobius Lib. VI. Cap. IV. ostendit, nobisque idem ad oculum patet in Martialis, Ausonii, Plauti, ali rumque operibus. Ipsae vero dictiones non raro emphasim hujusmodi in patrio solo gerunt, ut inde dimoveri non sine ingenti detrumento, aut solum per multas ambages verborum queant, quod la pe testatum reliquere magni illi Patres Hieronymus, ac Hilarius. Hebraea potissimum lingua, ad cujus comparationem tam Graecus,
quam Latinus sermo paupertatem fatentur, istis asiluit divitiis. Post Hebraeam Graeca venit inexplicabilibus verbis & ipsa dives, plur, usque exemplis parco, quM ad manum essent, ipsam modo tactam emphasis dictionem proponere contenius Graecam di ipsam, cui ta-
32쪽
men parem totum nunquam invenit Latium, & si illam vertere cupias, non nisi per verborum circuitum id praestare poteris. At acciditne unquam vobis, ut in evolvendis versionibus se vobis exhiberent aequivoca verba, quae vobis negotium non leve facesserent Id profecto mihi non raro contigit aut inscitia Interpretum, aut oscitantia. Praeterque omnia illud memoriae commendatum habeo olim me praesente apud viros non ineruditos disceptatum fuisse,
quid per illa Psalmi verba : Si mei non fuerint dominati, tunc imaculatus ero, intelligendum foret. Multiplex adhibita responseo fuit, dum hic dictionem illam mei lectus addendo suppleret, alterdictionem sensus, aut hostes, deesse contenderet. Sed quantopere ii fallerentur, mihi demum consulto Graeco textu, innotuit. Sic ille
sioni aequivocum extemplo inesse deprehendi. Quandoquidem apud Graecos genitivo iungitur verbum κατακυριωω , ideoque ea verba sic intelligenda veniunt, ac si diceretur: s in me non fuerinν dominati, quam structuram alibi etiam Latinus ille Interpres servaWit. In PLL
dominatus fueri3 pauperum. Licet excusabiles ibi fini omnes, di imcusanda potius Vulgata, dum in illis verbis certe error non sit, debebat enim verti: s mei non fuerint dominata, ac ita conversum fuisse reor, quum sic etiam D. Augustinus legat, sed quum ibi ei. smus mei dominara videretur, id non bene satis correctum fuit. Sic cuidam opinanti verba illa filium hominis de Christo Iesu prolata tanquam de filio Mariae esse explicanda, responsum a me suit e rori huic ab aequivoco verbo illo bomisis porrectam fuisse causam, squidem filius Adami nuneupatur ibi Christus, Graecis verbis ὐιὰαχρωσου ambiguitatem omnem tollentibus, cui sententiae quidem veteres cuncti assentiuntur. Minuta forte haec videri vobis poterunt,& majoribus exemplis, quae nusquam non occurrunt, potius ill ID stranda, sed magnum haec etiam minuta tum in sacrorurn Bibliorum, tum in reliquorum voluminum studio emolumentum pariun . Hoc unum denique vobis pro magno stet argumento, incredibilem nempe esse iis Graecarum litterarum utilitatem, quibus adversus ainlios in arenam est descendendum. Quumque in quacunque studi rum parte utilitas ista perspiciatur, praecipue tamen hodie in haereticos emicat. Quem enim illi lapidem non movent, ut eruditi ne, omniumque linguarum usu nos antecellant Z Pugnant quotidie,
33쪽
N quum in non respondentes incidant, clailicum canunt, saltitant.& sibi triumphare videntur, quasi illis ignorantia notira, non bonutas causae victoriam parere debuisset. Verum inquit Ursius, dormiente Italia num reliquas etiam regiones in otio stertere arbitraris Una Gallia tanquam sorti clypeo omnes haereticorum conatus exiscipere non modo, sed contundere valet. Ibi linguarum omnium siti.
gularis cultus, & Graecae imprimis literae ad dignitatis fastigium evectae. Crederes illis in provinciis ad invicem arma, literasque ce lare, ut sibi astruant Principatum. Omnis illic Iurisperitus, omnis Poeta, Ecclesiastici omnes tam claustro quam seculo mancipati, ipsae etiam foeminae Graecae linguae peritiam impense arripiunt. Neque id mirum videatur Francorum Regum munificentiam aesti. mantibus. Nemini illic licet ad ius Canonicum, ad Theologica stu. dia, ac ad praeclariores scientias aditum habere, nisi Graecam prius Iocutionem edocto. Et memini inter leges Academicas ab Henrico Magno prolatas hanc, ni fallor, haberi. Ad hoc studium nullus a
cedat, qui in humanioribus primum artibus, ac disciplinis Philoso. phicis probe versatus non sit, ac linguarum Graecae, ac Latinae cognitionem habeat. Et cur, inquam ego, id quoque in regionibus hisce praestari non potest Z olim quidem linguae in Academiis ad. discendae erant, ut ex Clementina I. De Magistris elucet; & hoc decreto subnixus, opinor, Gregorius Trisernas Anno MCDLXX. eademiae Parisiensis Rectori indicavit sibi propositum esse profiteri, publicaeque Graecas doceri literas, postulatoque audacter stipendio
eam professionem, quae tot seculis jacuerat, tanquam postliminio restituit. Utinam vero, tum recepit Ursius, apud exteros quoque hoc studium quondam non obsolevisset, nam tot illi modo non quaterentur haeresibus, neque Christi Ecclesia in eorum regionibus discerpta adeo miserabiliter fuisset. Certum est, diuque deplorandum, tum temporis, quo haereses eruperunt, initio nempe seculi praeteriti tam atrociter bonarum literarum gustum ab animis hominum fuisse eliminatum, ut solemnem haereticorum hausibus causam praebuerit. Illi enim per humaniorum studiorum, ac diversarum linguarum usum se in omnium pene familiaritatem insinuabant passim tonantes, passim impetitos, & ignavum seculum terrentes. Catholicis vero nihil anti. quius tum erat quam inutilibus quaestionibus, neque hilum prolatu. vis uti nunc etiam apud Monachos nostros moris est gymnasia
ruere, tempusque terere, quum interea, quo accurrendum erat,
34쪽
suppeteret, unde grassantibus monstris praecluderetur iter. Sed ego vobis alium ingerere sermonem supersedeo, ne institutae quaestioni quicquam inseratur offensae. Ad haec ego, Rangonium interim nutu ad secedendum solicitans, aequius inquam, & mihi utilius factum fuisset, si me auditorem. potius, quam loquentem passi essetis, ita namque contigisset, ut domum retulissem ego consuetum vigiliarum fructum, neque vobis tanta animi moderatione opus fuisset. Quid si, ait Rangonius, haec gustui meo satis, immo plurimum respondissent 3 fateor enim me literarum Graecarum, quas maximi semperfeci maiore teneri desiderio, neque me deinceps mihi delaturum, quin hujusmodi studiorum familiaritas mihi comparetur. Gratulor, tum ait Ursius, tibi, quod tam cito profeceris, exquisitasque illas naturae tuae dotes, & florentem aetatem iniquae Italorum consuetudini sis subducturus. At quaeso, inquam, mi Rangoni, alte prinmissum hoc tuum memoriae manda, ne tibi olim quod absit oblituro magnum hunc tuae voluntatis testem obiiciam. Quo dicto, abivimus.
35쪽
AD ILLUSTRISS. AC REVERENDIIS. DOMINUM
ΟGiTANTI mihi dudum, Marsili doctissime, qua in re tibi obsequii mei, ae aestimationis
particulam exhibendam susciperem, non vulgare occurrerat monumentum neque eruditione
tua, ut arbitrabar , indignum, neque genio meo alienum. Antiqua scilicet id erat ac prolixa Inscriptio Graeca, quam e porphiretico lapide heio Mutinae asservato, mutilam licet erueram . Eam Latio per me donatam tamquam oculis tuis subiiciendam dissertatione longa jam illustrare coe. peram, quippe qui eam nulli hactenus animadversam nedum luce donatam censueram. Verum vota mea fefellit eventus, siquidem apud Gruterum, cujus videndi mihi sero facultas contigit, integra extat, quum lapis ille anno MDL. ia Cardinalis Carpensis Musaeo Romae Digiti so by Coos e
36쪽
Romae detineretur ubi excripta etiam Epigraphe fuit & quo fato nescio in hanc urbem in amici mei manus fuerit delatus. Comcepta itaque e spe excidens ad ea protinus studia me converti, quae ut sanctissima, ita animum tuum illustri complere oblectamento, subique totum dicare consuescunt. Atque ex iis seligere placuit, quod ad veterum Christianae Fidei templorum cognitionem spectat, nouut ea quidem tibi discenda proponerem viro in omni Ecclesiasti eae Historiae penetralibus nunquam hospiti, sed ut examinanda, atque
emendanda, quum tua posceret humanitas, tibi commendarem. Prio. ribus vero illis temporibus orationem meam alligare constitui, tum quia posteriori aevo templa extitisse exploratum est unicuique, tum quia apprime adversus haereticos ausus tempora adhuc illa militant, di eorum auctoritati multum honoris plerumque deferendum ipsi met fatentur. Fuere quidem e Novatoribus nonnulli , qui illuc usque suam impudentiam perduxerunt, ut Apostolicis illis Seculis notam
inurerent, omnesque etiam summa sanes Hate aet eruditione viros tum
temporis insignes impietatis arguerent, inter quos Lutheri discipulos Petrum Reben sthoth Lib. Colloq. mensalium &c. ita maledicentem audire non pigeat. Dionysius. inquit. multa garrit, de nominibus divinis, de Caelesti, & Ecclesiastica Hierarchia. Ita eum appellave. runt divini loquum; sed sunt mera somnia, nee suit Pauli discipulus, nec Martyr . Tertullianus horridus, ferus, sine ingenio, siae doctri. na, sine sensu communi. Cyprianus est infirmus Theologus . Cypri,ni. ac Tertulliani aetate caepit degenerare Ecclesia. Origenem iam. pridem excommunicavi. In toto origene non est unum verbum de
Clim sto. In Athanasio nihil singulare est. Baslius nihil plane valet; totus est Monachus: illum ne pili quidem facio &c. Quis autem cachinnis parcat, quum haec audire contingit, haec inquam risu potius quam indignatione digna Τ Verum quum mitiores, seu melius dicam, minus dementes haeretici Ecclesiae lapsum serius evenisse conis tendant, nempe, ut Melanctoni in loc. polirem. edition. , Vuhita. chero, Sc aliis Calvinistis sub Lozimo Pontifice ad annum CD XX. seu, ut Bezae, sub Leone Magno anno CDXL. sive ut Lutherus, Calvinus, Bullengerus aliique asserunt sub Gregorio Magno ad amnum DG hinc est quod, velint nolint, sanctissimis templis honorem habendum convincitur, illo enim tempore, quo Ecclesiam veram viguisse affirmant, templa non modo stabant, sed omni cultu, ac divitiarum splendore affluebant. Quid est igitur quod Lutherani, δε Calvinistae reprehendant ad orandum excitari templa, eaque in San, . Tom. XII. E ctorum
37쪽
Horum honorem consecrari, quum prima Ecclesiae tempora in adversum clament ρ Magde burgenses Centuriones etiam Centuria IV.Cap. VI. col. CCCCVII. & seqq. multa evomunt adversus ritum consecrandi Ecclesias, Centur. II. nullum tribus prioribus seculis fui se Christianis templum assirmant, & in praefat. Centur. VI. Catholicos carpunt, qui ingentibus sumtibus Ecclesias struunt, easque in Martyrum honorem. Praeterea Calvinus praef. Instit. templorum ornatum ex auro, argento, serico, Lapidibus pretiolis &c. mordet,
quinimmo Lib. III. Cap. XX. g. XXX. dicit erigenda quidem esse
templa ad communes preces fundendas, haudquaquam tamen censendum ullam inesse templo sanctitatem, ubi aperte indicat privatas preces non melius in templo fieri, quam alibi. Et haec quidem partim ab antecessoribus haereticis hausisse isti videntur, quandoquidem, ut August. Lib. XX. Cap. III. IU. contra Faustum Manich. habet, Manichaei Catholicis objiciebant templa, & altaria more Gentilium ac Iudaeorum erecta. Manichaeos sequuti Messaliani illa etiam execrabantur, suisque solum in domibus orandum esse Deum volebant, ut Damascenus refert. Lib. de C. haeresib. Eodem fere tempore Eustathius templa omnia, & Martyrum praecipue detest batur, teste Socrate Lib. II. hist. Cap. XXXIII. Ulterius tamen processere Petro usitani, qui templa evertere summis conatibus st duerunt, ut habet auctor vitae S. Bernardi Lib. III. Cap. V. F renter etiam se gesserunt in sacras aedes Albigenses, Waldenses, Wiclefistae, Anahaptistae, aliique nostro propiores aevo impietatis fautores. Quos quidem omnes suscepta refellere disceptatione in animum induxi, 3c hoc prosecto me praestiturum confido, si pristinum Ecclesiae usum ista ex parte aperire contendam. Potius enim quid
facti. quam quid juris suerit heic perscrutari lubet, quippe quum
necessario ex unius asserta veritate praeter alias auctoritates alterius etiam veritas consequatur. Praemittenda itaque censeo quaedam de
Ecclesiae, sacrorumque locorum appellatione, ut quod sum dicturus
38쪽
Ecclesiae varia significatio. Primo pro Contione, aut Concilio. Deum do pro ipse eoneionis loco. Demosthenes illustratur. Tertio pro Christianorum uniυersir eaetu. Guarto pro parsi lari eorumdem carau. Postremo pro ipsis Templis. CCLEsIA Graecum nomen est Latio donatum , eiusque multiformis, & lata significatio est. Primum enim concio.
nem, aut concilium denotat, unde apud Graecos εκκλε- T. - α σιαν συλ λέγε& concionem advocare significabat. Quo insensu etiam Thucid. Lib. I. inquit: ποιήσαντες ἐκ λοπίαν
vocata Athenienses sententiam proferre unicuique liberum facere. Uti etiam apud Aristoph. in Acharn. μεν πῶμν ἐκκληπίαν Θραξὶ, non dare concionem Tnracibus. Et sexcentis locis alii Auctores nomine hoc ad concionem significandam utuntur. Secundo pro ipso concionis loco usurpatum est. Lucianus in Dial. 'Mercurii & Maiae:
biculum verrere opus est, & conventui sternere locum. Videtur au. tem hol praecipuum τῆς ἰάκληπί ας suisse discrimen nam mi βουλη, hoe est Senatui locus assignabatur ro siουλευτόριον noncupatum, po puto vero εκκληrlit. Unde in orat. pro Corona Demolthenis locus elucidatur. οἱ μει , ait, Πρυττανεις τiiii βουλεν ἐκάλουν εἰς το Βουλε τηριον, υμεῖς ,ου εἰς τοἰ - ληπίαν ἐπορευενΘs: Prytanei quidem in Cu.riam senatum advocabadi, vos vero in concionem advolabatis. Tertio apud Christianos vocari hoc nomine caepit universalix eorum
coetus, qui veram Christi Religionem profitentur, & illi Catholicae adpositum inde suit vocabulum, ex quo haereses sibi illius dotes no. menque adscribere caeperunt, unde ad illorum differentiam Catholicae Ecclesiae sectatores nos semper appellati fuimus. Quarto particularem hominum Christianorum coetum, ac congregationem sic noncupare consuetum suit, & D. Iohannes Evangelista, qui ad Asiae
Ecclesias scribit, ita intelligendus est, quemadmodum & D. Paulus I. Ea ad Diqitigod by GOrale
39쪽
ad Cori quum ait: γῆ του Θεῖ γη ου , ὼ κορίνθω: Ecclesiae Dei, quae est Corinthi. Tandem usurpari nomen hoc de ipso loco caepit, in quo cogebantur Fideles, uti nunc etiam templa appellamus, & hoc antiquitus evenisse manifestum et . Prudenter autem sacras aedes sic nuncupatas voluerunt Veteres, ut a Judaeorum SP nagogis nomine etiam differrent. συναγωγὴ etenim & Leκλενία eandem quidem praeferunt significationem, at illa tam de hominibus, quam de brutis congrue intelligi potest, illa vero tantum rationa praeditis adscribenda venit. Ideoque Apostolis Synagoga nunquam orthodoxorum eaetus dictus fuit. De his autem templis Eccusiae nomen intelligendum non est, quum a S. Innocentio Primo ad D centium Eugubinu in scribitur his verbis : Manifestum es in omnem Italiam, Gallias, Hispanias. bricam , atque Siciliam , Infulasque interiacentes nullum in tuisse Ecclesias, nises eos, quos Venerabilis P reus, aut eius successores constituerinν Saeerdotes; sed quidem de particulari Christianorum coetu, cujusmodi etiam sunt Tertulliani verba de Piaescrip. Cap. XXXVI.
Euid Basilicae apuJ Paganos. Quando apud Christianos eaeperunt. uare Ecclesiae se dictae. D. Udori senteoria evenditur. Aviversus vulgarem opinionem fuisse Ioea saera astud Aephnicos probatur. Earum forma, V que a Iudaeis desumtus.
Bh ivio A Gr epum 3ς ipsa nomen est. Apud Paganos aediis
fidium amplum fuit, ubi centumvirales agitabantur causae,& jus disebatur. Seneca de ira Lib. III. Cap. XXXIII. Fremitu iudiciorum Bolieae Vesonant. Quintil. Instit. CArat. Lib. XII. Certe, inquit, cum in Bolica Iulia dic
rex Traebalus mimo Tribunali, quatuor autem iudicia fur moris est regerentur, atque omnia elamstribus fremerent, ut ax a1rum est. oe imstellectum, oe quod agentibus eaerreis conrumeliosum fuit laudatum quoque ex quatuor tribunalibus memini. Quibus ex verbis notum fit
tribunal quadruplex, totidemque iudicia in Basilicis fuisse. unde non modica lux Iuniori Plinio affulget, qui Lib. VI. Eoist. XXXIII. Madruplici judicio, inquit, bona paterna reperebat. Scribant Iud
40쪽
plici circulo latissimum /udicium ambibat. Ad hoc iti Ptum tribunal, atque ex superiore Basilicae parte, qua feminae, qua viri, & a diendi. quod erat dissicile, & visendi studio imminebant. Erant a tem Balaticae Fotis adjunctae . ut Vitruviux Cap. I. Lib. V. innuit,& calidissimis partibus constitui solebant, ut per hyemem sine molestia tempestatum se in eas conferre negotiatores possent. Idem Vutruvius illas describit eod. Lib. sicque aedificatas memorat, ut in una parte judicia, in altera negotia exerceri possent, nam di in eis me .catura exercebatur, ut apparet ex L. ρediculis. 3 irem eum quaere rexur ff. de auro & arg. let. Adeo vero negotiatoribus fas fuit heicimmorari, ut esculenta etiam poculantaque, & id genus alia, sues praeterea, & bestias reliquas habere liceret, unde apud Plautum Pa. rasiti magnifica verba notanda, quibus infortunium minatur in B silica morantibus ob immunditiem, tetrumque animalium odorem, quae illic saginantur. Fuere autem Romae ex iis XIX. ex relatu P. Victoris in libello de Urb. Romae Regionibus. Licet Onuphrius Pan vinius XXI. numeret. Fuere aliae quoque alibi, ut Neapoli ex Gruteri Inscriptionibus pag. 44 . num. 2. Spoleti pag. 17 I. L A. reliana Tordae pag I I. 13. Apud Caeretes pag. a I Albae Asia. na ex Reinesii Inscriptione 3y. Class. m. Harum vero usum ex
Iudaeis hausisse Romani videntur, siquidem Ioseph de Antiqv. Iuda Lib. VIII. Cap. III. a Salomone tres institutas fuisse Balilicas, iaqueis lites agitabantur. & coram Rege dirimebantur. Quibus verbis consonat vulgatus Bibliorum translator. atrium maius templi Salis
monis Basilicam dicens in a. Paralip. Cap. IV. & VI. licet Graece αυγον legatur. Qua de re videndus Villat pandus Tom. II. in Ego. chiel Pg. 436. Videndum nune est quare ad divinas aedes tradu.ctum fuerit Basilicae nomen, & quo tempore. Et quidem tempus statui posse mihi inconcusse videtur ad primos annos, quibus Comstantinua Magnus Christianam fidem profiteri eaepit. Tum enim tantum prophana Deorum templa, Basilicasque in veri Numinis cubium conversas, & exinde Basilicae nomen sacrum reperimus. In
ctis enim S. Sylvestri ut ut eis fides adhibenda sit) dicitur Comstantinus Basilicam suo nomine nuncupatam erexisse, & Salvatori dicasse, quae tamen non eadem est, quae publicis ante negotiis mameipata fuerat. Aliam etiam S. Paulo Apostolo condi curavit, munmribusque eximiis ornavit, & praeter alias vaticanae Basilicae solem.
nis mentio est apud certissimos Auctores, di Mastasius Biblioth. in , libello Diqitigod by Corale