장음표시 사용
271쪽
I6l9. omne nes s. Inter plurima qua patitur ab ipsis Gallia S M-get , ipsorum pesma adminifrationi debetur prahensio invu- Condat Principis consobrini nostri carissimi, quem non. statim liberavimus, nempe inquirendis justo temporis inte vallo detentionis causis si qua forent. At ubi patuit commenta esse, vanos p texim , Condao, ct reliquis aula nostra Principibu3 perdendu quacunque in ipsos congesta se rant ; ubi item apparuit prccipua Condat studia fuisse auto ritati nostra se dignitati promovendis , prout ex o io debet;
palam voluimus innotescere innocentiam viri Principis, cui una nobiscum est cauo pro regni salute. His de caussis ex maturo Principum , primorum regni, , veteranorum in Concilio nostrosenatorum Iudicis , autoritate regia, qua pia
ne defungimur , declaravimus , se in prasens hisce littoris
declaramus . Principem Conrium omnimodo innocentem,ste cieque criminis injuriose eo ectum in carcerem. Eeua cum ita sint asserimus in plenam libertatem, quacunque in eum pronunciata, indicia, ct vulgata, abrogamus : ceterum abolenda penitus memoria, actis Partamentorum , si qua imserta sunt, jubemus cancellari, deleri: quoque plenast rem- tutio ex nunc reddi jubemus ipsi ablata , o si qua obdixeresisto nostro leges, abdicamus prorsu3 in ejus gratiam. Man-' damus Par lamentis me. Haec Rex de Condaeo Principe. Scriptum sequuta gaudia publica, immensusque Partamentorum applausus dum actis inseruere suis diploma Regium. Amabat tum & venerabatur Condaeus Partamenta, maxime Lutetianum & Tolosanum, unde typus est reliquis. Neque fallebatur reciprocatione affectus. Ferunt per longam carceris solitudinem , otio probe usum in studia Theologiae , politicae, historiarum quae triennio adeo assecutus est , ut unum possidere omnia dixeris, quod optimae indoli & innatae sagacitati acceptum tulit, magis quam studio.
272쪽
de Friderici Electoris Palatini casu, de rebus Germanicis, Gallicis, & Hispanis,
LIBER RV A R T V S. In quo cursim dominatio Austriaca perstringitur ab ortu
ducta in hunc annum qui numeratur M. OC. XLI I. SYNo Ps I
ATTHIAS Imperator moritur. Belli Pobe ci origo ct pro est. Ferinanaeus, Bobem Rex Iuccessiso jure renuntiatur: electus idem hi Regem Romanorum succedit Matthiae. Bohema Fridericum Comitem Palatinum eligunt ; hine bella ct clades. Trise Ferdinando belli initium. sembergus ab Imperatore in Galliam missus, Legatos a Rege impetrat procurandae paci Germanicae. Foedus ter Germaniae Principes Palatino exitiale. In desectum masculae Ferdinando prolis substituitur Bohemiae regnum Hi panis ex stirpe Austriaca Regibus, hinc Bohemorum ira se questus: recensentur Dociorum in utramque partem opi iones; per quaestione, Praevaleatne successsioni electio, Regno Bolici co apiscendo' Deseribitur accurate praelium Pragense, quo vidius, Opro ratus Fridericus. Bellebem-Gabortis, interventu legati Gallici agnoscit Ferdinandum pro Hungariae Rege. Fridericus Bohemiae r io, sedct Comitatu Palatino Doliatur, nemon ct Electoratu. Substituitur Maximilianus Batariae Dux. Dividitur superior er inferior Palatinatus inter Philippum Hlpaniae Regem, ct Bavarum. Ob pulit Imperii Principes seculares. Exsul se fugitivus 'idericus. Multum interese Principum Europaeorum, ne B emtae Regnum ab Austriacis pos eatur. Luas ob caulsas. Pei petuam ea possessione fore Genti Austriacae detentionem Coronae Imperialis. Perstringitur a Itudo Gentis qua Germana, qua Hii pana est. Origo ct progressu utri que immensi repetuntur a temporibi Maximilia- Ni I. in annum M. DC. XLI I. De Carolo U. Imperatore se Regibus Hypaniae ab eo defendentibus , item de Fer inando I. gularia. In nullo intermedioseptem ex Austria gente in hanc diem Imperatores electi. Ducis Frittania, alias Habi ni eae es. Praelia,Lipsa-
273쪽
rum Regis. Pax Pragensis exitialis Germaniae Principibus, laeta Fer mando, Saxona ingloria. Archiepiseopi Trevirensis iniussa δε- tentio. clades , ct hinc bellum a Gallis in AWisiacos motum. Descensius Hispani Regis a summo rerum Europaearum apice. raui
hoc ribro continentur extra annos M. DC. XIX. XX. XX I. per
fno im tradita, fusius in tempus quaeque Dum memorab:mus ;haec per occasionem narratio es.
talitatem Matthias e gente Austriaca Imperator pacificus, nec novorum amans, & , quod Praecipuum, sui Davir pietate. Morte Imperatoris crevit Bohemorum rebellio , datusque dissi dio locus, magis libidine in res novas , quam justa ex caussa. Bellum quo tota Germania exarsit, ejusque originem , &quae hinc secuta paucis expedio , ad res nostras haud parum spectans, quia Rex Gallus per legatos magna cura incubuit procurandae Germanis paci. Germania Europaearum nationum princeps & caput suit ante quam Lutheri & Calvini erroribus infestaretur : pene coaetaneas haereses ampi via, seditiones debella statim experta est. Diversa passim ii dioenarum credulitate , aguntur studiis pro religione contrariis Principes, Catholici, Lutherani, & Calvinistae . Lu- theranorum primus fautor Dux Saxonum : Calvinistas pro teoit Comes Palatinus, ut Uaque secuti aemulatorie subdit Principesque, ut quisque Saxo aut Palatinus erat. Unus e Palatinis Rheni, Bavariae Dux in majorum fide duravit. Secuta item novum dogma oppida pleraque apudGermanos libera, ut cuique insinuata labes. Imbutus postmodum provis erroribus Marchio Brandebui geniis positit in aequili- si R bito electionem Imperatoris , Catholicos inter & haereti-L Dis. d. cos per suffragia dubiam. E Septemviris, tres haeretici, Dux
Saxe. Saxo, Comes Palatinus, Marchio Brandeburgentis: tres Ca-L m tholici, Moguntinus , Colonientis & Trevirensis Archiepi-π- - stis . adeo ut eligendi Imperatoris haeretici aut Catholici β tota saepe moles incumberet Bohemo Regi,cujus munus, pa-Mo.heri ribus Electorum sententiis, aequilibrium sit Fragio suo resol- οἰοgue. vere : quo patet fidei Catholicae maximum esse in eo Rege Treve - momentum. Hinc belli Bollentici semes, cui caullam de-
βυ- - dit electio Friderici Palatini Comitis; facta in caput Ferdi-
274쪽
L i a x R QI A R et v s. z I inandi qui successivo jure assensu Ordinum Bobemiae con- ao iv firmato coronam sibi Obitam contendebat. Rem altius repeto. Postquam Germanos insectaverat haeresis , suere Se etariis praecipua studia propagando errori; qua per adulterinam Euangelii praedicationem,qua armis. Obstabat Imperator fidei Catholica accerrimus vindex : placuit Euangelicis . id sibi Sectarii nomen arrogant)sbciare conlilia& vireς,quo sertius resisterent. Iudicitur Heidelbergae Principum Euan- mi DistgClicorum conventus, annum circa M. D C. Iv. Concilii
haec summa fuit. Eligendos viros spectabiles perpetuum in ea urbe senatum , cullus sit plena cognitio politica ct religionis; senatui posthac nomen Unionii fore: exhibendos impensis Principum ab ipsis delegatos, certam pecunia summam singulis annis viritim conferendam in communem arcam , supinendis
bella ct sumptibus pro republica necessariis: ita leges dictae.
Principum unitorum nomina: Iohannes Comes Palatinus Rheni, Dux Bipontinus, Ioachimus, Ernestus, & Christianus Le Due δε FratreS,Marchiones Brandeburgici, Maurit ius Laiadgravius G-x it.
Hassiae, Ernestus Fridericus Marchio Badensis, Christianus L Lφ' 'Princeps Anhaltinus, Comites Vetera viae: accessere oppida cpraedam imperialia; adjuncti item circa annum M. DC. XIII. Le M.trquis Batavi Ordines. Causiae unionis non multo post vulgatae de Fad n. ab ipsis, C area dignitas, augmentum impersi , Germania Pr 'ς
libertas . privilegia , tranqtiitritas publica: justa defensio,
prohibendis oppressionibi quas Catholici in Protestantes exercent, excutiendo Seris Romana, Regis Hi pani jugo. Ex Oi.. adverso Catholici Principes , quibus Dux Bavariae caput, Lea sociau quo resisterent sortius, foedus arcte percutiunt. Irascitur lat-rhias Imperator, scriptisque ad Palatinum & confoederatas urbes litteris monet, Haud procul esseefactione conventum.
illi in factione periistunt, imperioque minantur & Romanae Sedi. Haec inter gravis senecta Matthias sustinendo impar
imperio , successorem regno Bohemico quaerit e gente sua, habet quos eligat fratres duos. laxi milianum & Albertum, illum Archiducem Austriae , hunc Archi ducem & Comitem Flandriae una & Burgundiae : habet & Ferdinandum Archi- ducem patruelem : debita fratribuI successio praerogativa . /gradus renunciat juri suo uterque; adoptatur Ferdinandus: Comes Ognatus Regis Hispaniarum in Germania legatus Lacimupublico instrumento decedit Ferdinando de descendentibus crinate.
275쪽
et et HISTORIAR. v M GA In 16is. ab ipso masculis, regno Bobemico. PronunciatMatthias perdinandum Bohemiae Regem; acceptam habent Bohemiae ordines successionem certis conclitionibus dii nempe, olenniter de more Iuraverit conservaturum se procerum ejus regni, ordinumque privilegia,necnon leges patrias: si regalia vivo Matthia non exercuerit, interim vacuo Regis titulo
contentus. Nec satis Austriacae genti, Bohemico regno in familiam suam in perpetuum transsato; proponitur iisdem quibus ante modis & mediis in Hungariae Regem idem Ferdinandus, & obtinet jure item successivo.Queruntur Bohemi religionis suae liberum exercitium ademptum indigenis; queruntur vivo etiamnum Matthia, Ferdinandum pro Rege agere contra pactum: queruntur L. Cardinat indigne actum cum Cardinale Cleissello Regis sui primo in usic aula ministro, quia Hispanis Germaniae inhiantibus pro libertate publica obstabat: queruntur demum & indignantur pacto inter principes Austriacos inito. de transferendo in Hispanos Bohemiae regno si fine liberis Ferdinandus excederet. Questus scripto publico vulgatos, sequitur primorum de populi conventus Pragae habitus: pauci indigenarum obstant, per senestras dejiciuntur in contemptum Majestatis Caesareae Iesu itae religionis obtentu obstare ausi : exstruuntur templa Protestantibus, in lando Romanae Eccletiae: accingit se in ultionem Matthias, armatur adversus rebelles Damirere. exercitus : belli imperium Dampierro & Buquoyo dela-βηρ π tum. Haec inter Ferdinandus datam fidem perjurio violans, immiscet se rebus Bohemicis contra pactum . geritque pro 'Rege, vivo adhuc Matthia. Cardinalis Cleissellus Matthiae Imperatori secreti particeps intimi, rerumque arbitria Germanicarum tenens, Imperatore inscio ,& si sciret non pas. suro, a Ferdinando , Maximiliano , & Comite Ognato Philippi III. Hispaniarum Regis in Germania legato , specie habendi concilii vocatur in conclave, jubetur purpuram' insigne Cardinatatus deponere, & sequi paratos satellites; pulla veste induitur , jussusque silere, aut mori ; clam Uienna rapitur in carcerem ad Tirolenses. Frustranea Cardinaliuad Imperatorem appellatio est , & , quanquam non procul
erat qui jus ficeret, vincla innocens subit: Philippo III. Hispaniarum Regi, Maximiliano , itemque Ferdinando siet spectus erat, eoque proscriptus & vinctiis: audax certe facinus
276쪽
petebatur: hinc Bohemis ira in Austriacam gentem, hinc seditio & bellum. Non mult5pbst fato fungitur Matthias quod ante diximus annos natus L x III. Fridericus Palatinus Rheni, pro
Vicarii, quod gerit, ossicio, Iinperii administrationem susci pit,& susceptam vulgat diplomate in id conscripto. Elector
Moguntinus Protestantium vires & audaciam metuens, quo defungitur in sacra Imperii aula Cancellarii munere, nihil 'cunctatus eligendo Imperatori Electores Francolarium de more convocat praecipue Ferdinandum. Is regna de nuda a
Matthia nuper possest a , consensu Maximiliani & Alberti
fratrum , administrabat, suone, an precario jure incertum, donec legatos qui subditorum fidem novo sacramento fir- marent libi in provincias mitteret. Proclamatur Viennae Germaniae, Hungariae, Bohemiae, Dalmatiae, Croatiar,Sclavoniae, Sec. Rex; Archidux utriusque Austriar, Dux Burgundiae, &c. Comes Tirolis, annos natus x L v. Rebellant Bo
hemi specie non servatae ab ipso fidei, quando se rebus Bohe, miae immiscuerat ante excessum Matthiae pro Rege gerens inanis sane in perduellionem color , neque sanis probatus post mortem Matthiae, cujus excessu convaluerat in Ferdinando jus regni. Addebatur vim illatam libertati publica, duraturamque vana subsitutione , in Bohemia domina tionem Austriaca gentis, qua prava in ambitum libidini retiagionem accommodare solet; hinc lanienam fore in Protesian res. Haec subditi in Regem suum. Convocatis Bohemiae Ordinibus, generalia regni comitia coeunt inconsulto Ferdinando , & li maxime sciret exesuso: sacilis destitutio , quia oderant Austriacum nomen Bohemi; substituendo a quo regerentur, in varias ententias itum. Erant quibus placeret electio Regis Daniae; rejici placuit , quia supremam autori- Le εο δε tatem nimis assectans, parum Daniae libertatibus & privile- Davi arc. giis studebat, omnia in se transserens. Ducis Sabaudi pleris. Le Duc ique haud displicebat electio ;& hic rejicitur, quia rebus suis
parum intentus committebat regendas clericis, quorum
Protestantibus suspecta fides: addebatur quod libertatis publicae parum amans , viros ex nobilium ordine sibi subdito
in contemptum habebat & opprimebat; pleraque his adjecta. 4. in
277쪽
zψ4. His TORIAR vM GALLII in derisum Principis, quae praetereo, vulgata Bobemorum scriptis. Propositus item Dux axonum repulsam patitur ;quia doctrina Lutherana imbutus timebatur Coenobia , basilicas , ipsaque clericis immobilia restituturus,suturumquci ut eo regnavite , concordia inter Luangelicos tolleretur ,
in quos saepe ipse per scripta invectus , prodiderat se illis vehementer insensum ; Austriaco durius imperium fore. Haec in Saxonem quae curiose decerpsi ex Germanicis Annalibus. Praevaluit electio Palatini his de caussis , quas iidem Annales vulgant in haec eadem verba. sua Celsitudo significavit regnum se ex consilio Regis Anglia soceri sui, non ambitione , sed studio erga Bohemos ct re publicam suscepturum, quia moderatissimi ct prasiantis ingenii es , nobilitati favens, quia non obaeratus , magnam auri, argentique copiam habet, qua Bohemos plurimum juvare possit. Haec Bohemi. Electionem sequitur inauguratio. Coronam Fridericus acceptam habet, statimque pro Rege gerit nondum reversis legatis,quos ad Iacobum Angliae Re pena praemiserat consulendo in re ambigua viro sapienti; fuere qui crederent praemature transactum negotium, non exspectato Iacobi responso quem electioni obstiturum praesenserat. Pejus fuit quod Regi Christianissimo veteri foedere junctus, neglexit foedus, accepta Bohemorum corona inconsulto cujus ope praecipue niti debuerat; factum stupore haud procul lethargico. Haec inter Ferdinandus haereditario jure Bohemiae & Hungariae Regem se serens , Francosurti induit imperii ornamenta, pro Caesare habitus, una in ipsum concurrentibus suffragiis Moguntini, Coloniensis,&Trevirentis,queis postmodum accessere Dux Saxo,& Marchio Brandeburgus. Non multo post Palatini uxor puerperio liberatur prole mascula, cui Fridericus Henricus nomen inditum: erigitur filius in spem regno se undam , habitisque Pragae Comitiis eligitur infans, patre etiamnum superstite, in Bohemiae Regem. Hinc bellum atrox; regni controversia
in caussam communem vocat Austriacam gentem ; vocatitem in communem caussam Protestantes; arma amens capit
Hispania, foederi quod Catholicam ligam dixere) subscribunt Bavariae Dux, Moguntinus, Coloniensis , Trevirensis
Archiepiscopi, Lotharingus, & pars magna, Catholici in Germania Principes. Cummittitur arbitrium belli Duci
278쪽
tem fertur. Bohemi militiae delectum habent, paratisque in Le Due de bellum omnibus Christianum Principem An altinum, Comitem a Turre, & Mansseidium eligunt bello procurando.
Haec inter Bethlem -Gaborus sebita irruptione Austriam christia, diripit: hunc Protestantes Hungari virum audacem, &in Princeramnes casus expeditum elegerant in Regem suum ; nec va- 'o'halt-na electio, si speratis a Turca sublidiis augeretur. Praecipuum belli momentum in primis conatibus est, ex improviso ferire, consilium optimum: Austria subito terrore concussa ad alumnos suos,queis dedit nomen, accurrit;Ferdinandus prima belli mole obruitur , neque enim adhuc coaliterant imperii vires : Comes Fus inbergus in Galliam dele- Le cimte d.
gatus petendo in id bali subsidio. perhonorifice excipitur. 'ςmῆς g
tribusque argumentis instat impetrandae opi. Primum petebatur a Religione orthodoxa per inaugurationem Friderici to- ta in praesens Bohemia exsule. Alterum a collato posthae in ha- reticos jure eligendi Imperatoris,si Rex Bohemia hureticus est. Tertium erat a communi principibus in rebelles subditos causa ; rebelus esse Ferdinando Lohemia Regi Bohemos, rebeia Iem eidem Ferdinando Comitem Palatinum. Haec Fustembergus. Contra Dux Bullionius Palatino cognatus idemque L/ Due da Calvin ista scriptis ad Regem litteris monet ; Vanum esse BoMiluv. quo ducitur a Religione argumentum infacto quod mere politicum es: Palatinum comitem quanquam doctrinamseruitur reformatam, libertatem conscientia tota Bohemia nedum pati conniventibus oculis, μd ct probare, neque ea parte quid mutatum a veteri more,in Bohemia arbitrium religionis valere
quale ab antiquo fuit; non ideo in Gallia periclitari fidem Catholico Romanam,quia Calviniana exercitium permissum est. Communem Principibus caussam esse cum Princeps legitimus qualisDidericus in usurpatorem armatur.Non hic de perdueblibus agi, unum id in questione versari,utrumBohemico regno
apiscendo praevaleat succesoni, electio ; lite pendente Iure suo uti utrumque pro possessore legitimo habendum, donec fortuna
dixerit: interea us in armis fore vota indigenarum pro Palatino esse. His addita invete pia gentis Austriaca in Gallos o- adia, libido Europe a dominationis , successio imperii centum abhinc annis, quasi per jus suitatis uni is eidemGenti continuata , velut ex debito. Caussam Regum Principum agi cum
279쪽
246 H I s T o s. I A R v M GA L L I A 619 se gens AUriaca in prima rerum Europaarum fastigia extollit. Haec Bullionius, unaque Calvinistae Comitis Palatini fautoreS. Per ea tempora Rex Gallus bello intestino laborabat, id eoque sorsan conversis ad civile bellum animis, externa sine
cura habebantur: sed non ea suit negati sublidii caussa. Na scentibus dissidiis Hungarico & Bohemico , in plano erat Austriacae gentis Germanica dominatione dejectio, ii dubio adhuc Ferdinando,ex improviso irrumperet justo Gallus exercitu : atenim rerum Gallicarum tum arbite Luynaeus to- 'tus sortunae suae incumbens, parum curabat nominis Gallici dignitatem , provehique Austriacam gentem patiebatur si sine privato ipsius detrimnio augeretur, quod est pessi- muna ministro summam rerum ha nti, cui praecipuum esse debet quodcunque ad Rempublicam spectat;suere qui crede rent ex compacto actum inter Austriacos &Luynaeum, promerendae Pequi gniae virgini quae tum in aula Archiducissae Bruxellis agebat: ussectabat praediv item heredem Marescallus Cadenetus Luynaei frater, nec spes nuptiarum nisi per abdicatam Palatini caussam; hinc omnis mali labes , si
Non deerant qui Luynaeo patrocinarentur, statim post sopitam filii cum matre discordiam movente in Galliae Sectarios bellum justius certe,quam quod a Perdinando in Palatinum movebatur. Ergo Luynaeus Germania neglecta neutri partium favet, Regique autor est procurandae paci Germanicae per legatos. Dux Engolismensis , Bethunius,&Albaspinaeus delegantur pacandis, si quae via,dissidiis; dant se in viam legati adulto Aprili, M. Dc. xx. in transitu Duci Lotharingo autores sunt paci promovendae, & publicae utilitatis intuitu,& ob commodum ipsius privatum,quae summa apud Principes ratio. Viennae pro legationis dignitate excepti, Ferdinando pacem belu potiorem probant, neque disserendam etiam cum aliquo detrimento privata rei: conservari posse per pacem quod bello amireetum, calescere in prasens animos: Hi primi impetus iras mansuetudine Principis sopiendas si legitimum esse con siterit: pace spactari rerum causas ct meriata , quodque bello irreparabile sit per cades se incendia , pace lis . consistere. Flexus his Ferdinandus Vtinam Principes Imperii convocat , tandemque operanxibus legatis Galliae, in
280쪽
in foedus conventum , cujus haec summa fuit. Neminem e 16 19. Principibus, Electoribusque Catholicis , aut Protestantibus, Principatui, Electoratui, Provincia, Populo, Urbi, aut Munia rapio vim posthac illaturum,ρacem fore tota Germania: eo articulo ipsa Palatinatus ad Rhenum seuda continebant μr, quo harao captus Fridericus. Bohemiam excipi placuit adjacentiaque seuda palam rebellia; certe eo scedere parum prospectam Palatini rebus; fatiscunt statim ipsius vires, quique ir uptionem a Palatino fore timuerant in seuda sua Principis eo nomine ipsius partes secuti amore minus quam metu, a ma statim ponunt, seque in urbes quisque suas recipiunt xelut alta pace. Lutheranis profunda quies est per totam Germaniam dum in Bohemia armis saevitur contra Calvinis as, &, quanquam Palatinatus Rheni dissidio vacat, incum-hit Comiti Palatino belli Bohemici moles quo seuda sua desolabat in dies delectu militum & tributo: lic per dissociatas Plincipum vires , tota belli moles in Bohemos & Palatinos inclinat. Ferdinandus qui bello nascente, pene succubueratiani: is in gentern suam Protestantium viribus; divisione convalesscit, perque debita temporum spatia augetur copiis in subsilium missis, pars a Catholica unione , pars ab Hispano Rege.Bilem movet Comiti Ognato in aula Caesaraea Catholici Regis Legato foedus inter Germaniae Principes conventcm Regis Christianissimi interventu , satiusque ducens Boliem iam & Hungariam penitus genti Austriae e decedere , quam si Regis Galli beneficio retinebuntur , quanquam Palatino omni ex parte iniquum erat, irascitur foederi. O- gnato mens sagax , rectum in rebus arduis judicium , erga Regem suum fides, pro patria immensa charitas, in Gallos odium .Praecipuum negotii caput Bohemiae pacem procurantibus versabatur in substitutione regni Bohemici, quam Hisparus Rex in desectum masculae Ferdinando prolis , sibi &stic cessoribus suis in stipulatum deduxerat . Odio Hispaninaenia is negabant Bohemi fore unquam se aut successores suos Hispano subditos: contra instabat pro Rege suo Comes
Ognatus: eo articulo vim omnem Auseriaci foederis contineri, qui si resolvitur, reseret O foedus; maximum esse Ferdinando momentum in subsidio Hispano , unde pracipua Au-sriaco nomini in Germania vires; furaram ante Regi Hispano communiem cum Palatino causam, quam eo successionujure