장음표시 사용
31쪽
a minori', allei ncimine Cynosura, quae habet stellas septem Secunda in Visa major, quae stellas habet a r. Teristia Draco, quae sellas habet hi Quarta Het lis , quae sellas habet 18 Quinta Bootes, quae stellas habe a a Sexta e rona B ealia , quae stellas habet 8 Septima Lyra , quae stellas habet te. Dctava Olor sve gnus, quae stellas habet a r Nona est Cephius, quae stellas habet i a De.
eima Cassiopea, quae in via lactea teli dens sellas habet i . Undecima Perseus. quae stellas habet rε. & tres alias in is
formes dictas Duodecima Λndio eida, quae stellas habeta 3. Tertiadeelma Des toton. ab aliis Triangulus dicta , quae siestas habet ε. Quartadeeima Auriga, quae t ellas habet I . Quintadecima Pegasus , sive equus alatus, quae sellas habet aci. Sextadecima est Equieulus, vel f ut aliis placet Rostrum equi, quae sellas habet quatuor. Deciis a prima est Delphinus , quae sellas habet io. Decima- octava est Sagitta quae Stellas habet quinque, estque di ipsa in via lactea . Decimanona est Aquila . quae stellas ha. heis. Vigesima est serpentarius, hoe est Serpentem M. retis, ouae stellas habet a . Vigesima prima est Serpens , quae sellas habet ra. Prima eori stellatio australis est otion, habens Siellas 38. Seeunda Cania maior , si oe Sytius Stellas hahens tr. quarum unam in ore habet, quae eanicula nuneupatur ob id. que elim signum hoc Scili appropinquat strandes assat aestus diesque tum nuncupantur eanieulares. Tei ita est Canis minor, si ve Procyon, duas habens Stellas. Quarta es Lepus stellas habens a x. Quinta est Argo, sive sasonis Navis , Stellas habens s. Sexta est Hydnus, Stellas habens a s. Septima est Crater, sue Urna. Stellas babens ν. octava est Corvus stellar habens itidem et Nona est Centaurus , Stellas habens 36. Decima est Lupus, Stellas habens Io. Undeeima est Ata, sua Thuribulum, Stellas r. habens. Doodecima est Corona australis, Stellas habens a . Tettiadecima est Pistis australis, stellas habens a a. Quartadecima est Cetus, Stellas habena a a. Comprehendendo cunctas, quae omnibus in illis eoilecti. ue habentur sunt 34ε. Huiusmodi constellationes voeitantur Zodlaei signa se .
quentibus comprehensa hexametris. sane arie/, Tauras, Gemini , Canere, Leo, Virgo , Libraq; - as . An tenens Caper, amphora, Pisces .
Si exquiras, cur hisce nominibus appellentur ὸ Resp. ideo esse, vel quia in ea habent insuere. quorum nomine gaudent, saltem metaphori resumpta v. G. libra influendo in. Einet Hominem ad justitiam ; Leo in Leonem, di etiam in Homines, quibus dominatur influit fetoeitatem . & sie dereliquis. Vel quia esiectus praestant, symboleitatem quandam illis cum rebus, vel animatibus habentes, V. G. Sole ei istente Leonis sub signo magnos habetur aestus. Sicque dicitur illud fgnum Leo quandam per similitudinem ad Leonem animal, quod est igneae naturae. Similitet talis dictatur. quia dum Sol degit illo sub signo. dies, & noctes alat
in aequilibrio . vel propter connexionem aliquam, quam
hujustemodi s gna in virem habent. Sicut V.C.Canis minor dieitur, quia oritur ante Syrium, sive eanem majorem. Denisi bos fuse videri potes Arno hic q. r. de astris art. a. vel demum, quia hujusmodi fg , sue Stellae, praeseserunt talium rerum, seu animalium figuram, sive ex dispositio ne lorali siderum , sve alio ex eapite. Sic v. G. Ursa Maior talis fortasse diei tui. quia exhibet similitudinem fieturae eum tali an loeali & 1 nonnullis, praesertim graecis appellatur Plaustrum, sue Cui rus ex eo, quod septem ex Stelistis , quas habet sunt ita dispostae, ut quatuor dicantur ro-- α tres loco Bovum videantur positae . Neque hoe pugnat eum eo, quod quaesi. antegressa dictis hamus, omnia nimirum eorpora Ceelestia esse sphrtriea. Non , inouam , quia aliud est, quod tales figuras habeant, allud quoa eas repraesentent. Non enim habent hujuscemo.
di figuras . sed eas exhibent. Quod fit diversa ex dispositi ne talium asst tum; qua stante dis positione se lux dissuridi tur, ut postea una cum quibusdam eoloribus apparentibus tales exhibeant figuras.
Sub quo ex dictis signis degat Urba quaelibet . uideatur
aree , Hereario , o Luna, ung/ sacedant magnι vine Teream. s. o Ie communiter Astronomi. qui Stellas omnes fixas ct insiti magnitudinis ot dines distribuunt. csim imposiss bile si, cuiuslibet in particulari masnitudinem determi
Primus magnitudinis ordo quindecim continet Setellas . vel f ut aliis placet as. quarum unaquaeque centies septi/a
major est ulta. Secundus ordo eontinet Stellas s quarum unaquaeque sertur major terra nonapies, sive nonaginta vitibus. Tertius ordo eomprehendit Stellas aca. majores terra septuagies, sue oo. vicibus Quartus ordo obtinet Stellas maiores terra 34 vicibus. Qui oeus ordo comple in Oitur Stellas acet majores terra 4s vicibus. Sextus tamdem includit Stellas ε ι. maiores terra vicibus a. Citca Planetas Ptolomaeus voluit, Solem esse terra ma torem Ιεε vicibus, alii aliter senserunt, ut videre est apud Λtod hieq r. de astris art. s. Quoad reliquos planetas suis periores plerique tenent. Saturnum esse terra majorem sa. vicibus; Iupiters 3 vitibus, Martem quas duabus visibus, luet nonnemo vetii. esse tomis terra sit orem Quo ad imselicites ducum Venerem minorem citra et . vicibus; Medicurium ax'. vicibus: S demum Lunam nti vende m . Ubi elucet cit. Solem Syde a cuncta magnitudine superare. Qua eu te haud di is elid imaginari quisque poterit, quan. tum Gelotam tu. Hiibet sit terra maius. si quis tamen nosse opiat quot milliaribus quodlibet Coelum magnitudine terram ex tedat, atque unum Ccelum luper et aliud, adeat
Quantum autem qui Hubet Coelum a terra distet, videre poteris apud Guerinois hic q a attia .s. p. sub finem. ubi imquit, Cretum Lurae distare a centro terrae 3ci. Semidiam tris; di semidiametri longitudo complectitur leucas I II. continere milliaria duo.
r. Ud ad p. p. est contra Compl. si re alas sed commv.
Messienis. supersciem aliam esse eonvexam, & allam
eoncavam . Convexa ea dieitur, quae eorrespondet superficiei continenti, vel non correspondet alteri eontentae. Con rava d eontra est, quae coirespondet alteri eontentae.
Rursus super scies concentrica illa dicitur, eo jus partes semper aequaliter distant , medio, sive Gnito. Exeentriinea illa dicitur, eujua non omnes partes aequaliter ab Ilici distant.
a. Igitur quod Compl. sτe Blas eum Ptolomaeo di ne
est, unumquodque cietum planetarium eonstare ex tribus sphaerulis, sue sphaeris partialibus, quarum prima nobis proximior . & ultima nobis temotior habent majorem glossitiem secundom uuam partem , quam ieeundam aliam. Altera autem sphaera media habet omnes partes ejusdem grossitiei. Sie autem sphaeiulae istae sunt in in . item dispositae, ut pars grossior uirius correlpo deat miti debiliori alterius ; & postea patres sphaerulae mediae ita se habent, quod una qud magis declinat ad pal ter debiliores unius, magis extollitor sumi partes promores alterius secostes veretur, ex tare aliquod vacuum igitur primasphaerula a nobis remotior est eoncentriea seeunddm superficiem converam, excentricaveto secundum sumi sciem eo cavam. Alia verρ ultima nobis proximior, & prima iespectu nostri dieitur dentia egeenui ea secunddm superficiem converam, e centri
32쪽
ue diseeundiam super selem est avam . sphaerula demum media secundi m utramque supersciem est meretrica; ob idque debet pro ipsa aliud assignari eentrum, se ut de in allis sphaerulis pro superseictus Excentricis; non quidem novus Mundus , vel nova terra , sed duntaxat alia pars
Huiusca placiti rati em addueunt eodem ex Ptolomaeo, ruta tecus sequeretur , Planetas iugiter a nobis aequaliter istare. Quod salsum edi eo constat, quia planetae nulloeiateriacente impediente modo maiores, modo minores nais bis apparent v et om enim venue inde se argumentum negativo meapto placito insero. Quandoquidem si hujustemodi extarent Concentrici , & taeentrici , dum proprio motu suis in Epi elis, dc Deserentibus ciemur, impedimentum inve
nitent suo cireulari motui in ipsa inaequalibus partibus, seque vel non moverentur, vel eas comminuerent, vel mod ascenderent grossiorem supra partem, modo destenderent ad partein minorisfrossitiei; a per eonsequens moverentur
dupli et motu circulari , ct etiam fulsum . de deorsum ;quod tamen eum iisdem, non insequenter diximus, esse impossibile .
Urgetur. Siquidem si non eonti te maior illa distantia Planetae a terra, nisi per hoe, quod mold grossiorem supra
partem ascendant, incido descendant itiseriorem ad partem, quomodo salvabit Blas id quod q. praecedentitare. s. ad 3. inst. a. arg. planetas non se moveri sursum, & deorsum.
In quo vel ipse eonsentit λDicendum est igitur, qudd quidem mcido magis, modiminos Planetae 1 nobis distant, V. G. ab hae Urbe Mantuae, & semper mea aequaliter a tota terra Hoe autem provenit, non ex inaequalitate partium Coeli, sed ex eo, quod Uibs ista, uel alia non est in medio. sire centro, idcirco modo major, modi minor nos inter & tesos terrae pars est interjacens. vel ex alio medio interposito. Via.
q. praecedenti art. ult. ad 3.3. Obsicitur praeterea, quia Sol diui os eunctatur illa Z adiaci in medietate, quae est a principio Arietis ad usque Virginis sinem, quam alia in Zodiaci medietate, quae est 1 pe incipio Librae ad snem usque Piscium, eum in prima im.
pendat iret. dies. in ista veto I 8. circiter. Hoc autem provenire haud potest . allevias ea medii obstantia, nee inaequali motu cieti solatis ceu jugitur uniformi: ergo ex Concentricis, &e.
Resp. negando, quod motus proprius Coeli Solatis se
perpetim uniformis. Interdum namque eum maiori, nonnunquam cum minori fit pernieltate iuxta id , quod indigent
sublunaria, ut art. sequenti s. I. num. a. ciam D. Th. Σ. de
Ex hoe etiam provenit, quid aliquando Eesipss Solis ex interpositione Lunae tetram inter , & Solem , diutius
Ex quo antem oriatur, quod huiuscemodi Eclipss interdum cum majori, interdum eum minori est obseuritate; Dieo, id provenire, non ex Conee triuis, vel Excentriis eis; sed quia Luna interdum respieit Solem secundum paristes densiores, quae Solis lueem mastis sistunt. . Qui ad a. p. plaeitum nostrum est commune apud omnes, qui nobiscum sentiunt, Gelum esse corpus follis
dum propter dicta q. I. art. s. ad a. vid. ibi.
Praeterea sphaerulam aliam ponimus solis in Enyelo, si vertim est, quod Sol ultra sui Epicyeli motum aIlo cietur
motu diverso in eodem Epioeso in obtestamur Astron in minotioulsi. sphaerula haee deserens vocitatur. Non ta-
meti totum pyrat Epi elum, sevi Epieyelua totam gyrat sphaeram, sed jugiter eadem in Eploesi parte rotatur.
CIrean mimarii Osinis Nundialis decem sunt. s. ' Tinos suppono duos Mundi polos, quos super Mun-1N dialis machina solvitur, & regitur; unus nempe Septe trionem versus dictus propterea Septentrionalis , Borealis , Aquilonaris; estque prope Ursam majorem ,
quae a nobis italis voeitatur Tramantana. Et iste nuncu-
edi diametro oppostus polo Λrtleo. Hujusemodi poli diactitantur etiam Cardines Mundi ad eum modum, quo poli, circa quos volvitur ostium , dicuntur cardines. M uno ex his polis ad alium imaginantur Λstronomi lineam quanis dam, quam Mundi axim appellant: ad eum modum, quo lignum illud, Erca quod rotae Plausti volvuntur, Foea
tur Λ vis. Quo supposto Imaginantur Λstrologi Cir los quosdam. Et tomissis aliis seeundariis ) decem primarii supputantur, nimirum Horizon, Meridianus, AEquator, Ecliptica eum Zodiaco , Colutus AEquinoctium, Coturus Solstitiorum, Tropieus Caneri, Tropicus Capricorni, Polatis Atticus, de Pola.
Horieton est circulus quidam dividens sphaeram in duo
hemisphaeria transeundo per centrum Mundi. Appellatur autem Horizon, quia ejus in extremitatibus sal veluti ori. ut, dum si eon'imus, & diei apportator. Dum namque in extremo secedit ab unci hemisphaetici terrae, ad aliud deflebit quod propterea voeatur Horizon sensibilis; primus veto, nempe Circulus Horizontis dicitur rationalis, hoe est sola ratione perceptibilis. Metidianus est ei reuius quidam di .idens Hotirontem ad angulos rectos septemtrionem versus, Eae Austrum, transaeondo per polos Mundi. Dicitur Meridianus, quia dum sol ipsum attingit habetur meridies, di in hemisphaerio opis
AEquator dicitur cireulus aequinoctialis, di Wideos sphae tam in duas partes aenuales versus polos Mundi una cum cir- lo meridiano; unde istos per cireulcis in quatuor veluti partes secatur . nimi tum 1 Meridiana in Septenitione, de
Austro a ah AEquatore uero in oriente, di Occulente. Dicitur aequa tot. quia dum scit ad alium pertingit, dies,
8c noctes toto in Univers. 3 aequales sunt. Quod bis io Anno evenit, tam letum E a. Martii, & ei rei ter a . Septembris. Eiqiu hoe sub circulo directe degunt, habent dies, dc n ctem semper aequales. Eeliptita est ei te ulus secans polos aequatoris ad angulos obliquos, ex eius poli distant a polis aequat ris, quantum Sol in utroque solstitio distat ab aequatore. Dicitur autem Eetipites, eo quia Solis. & Lunae et lipses contingunt duriis taxat, quando uterque est ei rea medium eiusdem. Dieitur etiam citetitus Regius. quia Sol Planetarum Rex continuo
per illum Inredit. Zodiacus est eireulus ille, in quo sunt illa duodecim fgna
recensita sub num. s. &serat in medio aequatorem, di ab eodem seratur circa principium Λtietis, α Librae. Circuis Ius iste ex una parte tangitur a tropico Cancti, & in alia atrooleo Capricorni.
Cciturus AEquinoctiornm est eireulus secans aequatorem ad amulos rectos: In punctis aequinoctialibus . Colutus solstitiorum est cireulus serans aequatorem, de Eeti pileam affangulos rectos in punctis solstitiolum . Praeterea duo isti ei resti sese In lovicem secant ad angulos rectos. Unus tamen transit per principia Arietts, dg alter per principia Caneri, & Capricorni; Idei ted fortassis e turi nuneupantur, nimirum ex persecta collusione, quam habent inter se.
Ttopleus Cancri est eliculus secans sphaeram ad angulos obliquos in una Eclipti eae extremitate, in pricieipio videli-eet cineri. Tropiens Capileomi est elreulas secans sphaeram eodem modo in alia Eelipticae extremitate, nimirum in Capricoristit fgno Dicuntur autem Tropici, quia dum Sol ad illos pertingit
non ultra procedit, sed retrograditur aequatorem versus. Tropieus namque graeco quodam provenit a voeabulo, quod reoeptum, sue retrogrestum fgnificat.
Citevli polares sunt ei reuli duo deseripti in polis Mundi. Unus in polo Artim, di alius in Antartico. Ob idque non secoxae ipsi poli, unus appellatur Aquilonalis, Australis
Populi istis stib polis direct8 degentes habent unieam i
tum per Annum diem, unica te noctem; quia i ut inquit Goud in hie q. a. art. s. ) isti elim habeant pro vertice polum, neeessatio sortiuntur aequatorem pro Horizonte,
adeoque neces est, ut quandiu sol ea in Lodiaci parte, quae eis est supra aequatorem , manet, tandiu illis sulgeat : Quandiu autem illa est 4n Zodiaci parte , quae eis est initia aequatorem nunquam Sol eis oritur: ergo elim Sol per menses s. lust tet alteram Zodiaci partem.
33쪽
necesset sit . in lilsa γε ε . mensas dies elutescat , per
Iuιsque sunt Zonae. ἔ T TΑod allud sunt Zonae, nisi is selae quaedam, quaso imaginantur Astronomi in superficie sphaerae diis
versis terrae partibus eorrespondentes; quae proinde terrae partes a nonnullis Zonae vocitantur terrestres . minque an tem communiter percensentur, nimirum vina torrida , duae temperatae , & duae sigidae. Torrida continetur duos inter impleos. Pars terrae ista
degens sub Eona, sue Zona torrida terrestris emisistur inhIbitabilis ab Arist & Plinio lib. a. capso propter immodetatum eatorem inm ex diutina Solis supta illam permanentia , edi qua dies habemur icingi res toto durante tempore , fluo plures apud nos labuntur menses, quia elevatur supra illam duntaxat ad 13 pradus, ct minuta o. Tum quia sol lustrat supra illam per Tenit , idest ditem supra eaput habitantium . Hoe siquidem fgnificat Zmith l aliud opponitur punctum, dictum Nedit. Nihilominas alii habi. tabilem scribunt, ita quω Deus se disponit, ut continuis ventorum aut is , dc pluviis ejus temperetur aestus. Prima vina temperata dicitur Borealis eontenta intra Tropieum Cancri , ct eirentum Λrtieum. Secunda est Auis statis contenta intra Tropicum Capricorni, S eitculum Antarticum. In ista polus elevatur supra habitatores plus. quam gradibus ει. minutis 3 o. nec minus gradibus a 3. minutis 3 .ptima Zona sigida est intra Clieulum Articum, & p tum Borealem . Secunda eirculum inter Antartieum, de polum australem . Dicuntur frigidissime. quia Sol obit. quissim/ transt super habitatores. Supra istas polus elevaritur gradibus εε minutis ae . Idcires habentur dies, Et noctes durantes quani sim plutes apud nos menses. r. occasione , qua de Zonis sermo habetur, libet aliqua moere de via Lactea, quge Fascia Lactea etiam vocitaritur . estque nobis jugiter conspicua . Circa istam plures ex titere sabulae. Quaedoquidem nonnulli sibulati sint, viam
Lacteam esse uiam ad Regiam Iovis ducentem. Λlii e Iunonis lacte perfusam, com 1 se Hereulem abiecit, quem Iupiterim dormienti admoverat. Alii esse a ustionem si clam per lapsum steliatum ob ea iam Phaetontis . Atile me viam Animatum Heroum ad Ccelum. Alii esse veluti saltaturam ouandam argenteam, qua colligat ut Coelum in sphaera, quod putarum, esse divisum in panea tanquam duarios tellas. Vid. At Qq. . de astris ari. r. Philosophi autem eum plerisque etiam ex Astronomis di. versm 8 sentire videntur, ut sesere est apud eundem Λrno. Plaus bilior tamen sententia est, Uiam Lacteam nil aliud esse, quam ingentem ecipiam minimarum sellarum, quarum adeo exigua est lux, ut haud distinct8 pertingere ad nos usque valeat, proindeque consulanes apparens una it. lum exhibet ei retitum , qui via Lactea, sive Galaxia nuncupatur . Quod ita esse compertum est, tum heneficio Telescopii; Tum eo mod cietur motu stellarum fixarum. Arist. autem x. Meteor. sentire videtur, esse exhala. ttonum multitudinem quandam sideram uirtute attractam ct insare matam. Λt ibi loquitur, non de via Lactea caelesti, sed quadam de Uia Lactea elementali formata aeria suprema in regione Cujus signum est , quod de ea loquitutis Meteororum libris Videri potest Coudin q.a a t.ε. Prae caeteris sideri potest P. Benedictus Mamoeta C
testinus in sua Triplici Philosophia, ubi agit de Philosophiaraturali parte prima cap. primo pag. o. ibique Schema ejusdem habetur in secunda paginarum serte.
a. V X praehabitis hae in q. a. an. I. s. a. seut & quaesiunita eular. postari. 3. cc eodem Inari. 3. enitescit quali
ter habeatur Mundi Systema ex Ptolomaeo haustum. cujus prae oeulis schema hie habes. Ubi, uti vides, se ordine sinantur ortas , ut terrast constituta lia mundi eretro , caeteris eum elementis eam ambientibus, aqua nimirum , aere , di etiam igne iuxta ea, quae lib. a. de Gener. & Corrupi. cum in si loti.
bus Philosophis dicturi sumus. Porro circa terram immo tam Coelestia omnis rotantur eorpora, iuxta direnda s. sequenti x adversus Copernieanos, ct Cartesianos, &e. Primum nobis proximius Cretum elementa cuncta cita eum selibens es Coelum Lunae, secundum Mereuril. Ter
34쪽
Iomis , septimum Saturni, octavum Firmamentum, s eoelum Stellatum ; Nonum primum mobile, sive Crystal. linum, quia Crystallinum indistinctum a primo mobili diebmus iuxta dilia art. 2. huius a. q.
Duae huiusce ordinis in Ceelis rationes habentur. Pilisma , quia Coelum illud , euius Planeta Planetae alterius
desinionem, sive eel sim ea usat, est in setius Ded ab Λsti
nomis compertum est, quia Luna omnium planetarum desectum quo ad lucem causat Mercurius Venetis, Venus
lotetdum solis, Sol Martis, Mars Iovis, Iupitet saturni, de isti omnes stellarum lixarum obscuritatem sua in guus, de non adeo sensibilis. se ut iste, qui ei insertur 1
Luna. Hoe autem ideo est . quia Merentius, ac venus sunt long8 Sole minores. Et quamquam magnitudine L nam ex flant, nihilominda quia corpus minas ingens quo est maiori propilis, minos o uest, ideirco Luna ceu magis a sole remota magis Solem obtegit. Seeunda ratiocinatio ex Arist. 1. de oelo dc D. m. ibi. dem lect. is . est, quia Coelum illud est in serius, quod ve- loesos e citatur motu proprio et sed Luna pernieissim/motu proprio agitur . deinceps ulteriores Coeli iuxta ordinem a nobis deleriptum: ergo die. Min. est oertissima, quia Luna suum eonseit euasum a . dierum spatio, Sol, Venus, de Mercurius spatio pene tinius anni, Venus nonnihil festinias, quam Mereurius, de Mereurius quam Sol. Mars spatio duorum annorum , Iupiter spatio a a. Annorum , Saturnus 3 o. annorum, Firmamentum spatio septem mille , ut aliis placet, sex mille annorum. De quo iterum q. sequenti I. art. r. 3s. a. in fine. Mai. Prob. Quandoquidem mo-hile, quod motu suo pernicissimo secum eaeteros abripit oris hes, minus agit in magis distantes, quam in propriores , admoue miniis impedit illorum motum, qui motui primi
a. observat vero S.Th. loco relato. haud oportere, quod si pernicitatis proportio secunddm distantiae proportionem; quia motus Coelestes sunt non tantom naturales, vero mellam voluntatii propter finem desderatum. Idet reo motus illi inquantum sunt naturales, hoc communiter in ela in v nitur. quia superiores sunt tardioris motus. Inquarto meorum motus sunt voluntarii, variatur proportio velocita
tis eorum in speetali, non secunddm proportionem distantiae, sed seeunddm id, quod motori videtur melios. Eapropter quia motus Veneris, & Mercurii ouas colligantur motui Solis, em ei inservientes ad productionem sui esse ius, quasi uniformiter eum ipso moventur. Sie igitur , quod Λrist. dicit, quod suprema sidera pilis praevalent in suis
premum Planetam, de minas te motum, non est seeundo maliquam coarctationem, sed secundom naturalem Impletasonem , inquantam nimirum naturam superiorIs magis
participat id , quod est propinquius , quam id quod est
3. Π X letum iam vetustissimum quoddam Systema
apud Pytagoreos areue Platoneos Innovare studuit Nieolaus copernitas Canonicus Turonensis eximius Astronomus, post quem Galilaeus Florentinus, Petrus Gansendus , nemon Cartesus, qui tamen sui g. 4. videbiso in nonnullis a Commim discrepat. Hoe itaque iuxta Systema, noti terra, sed Sol eonstitvltur In unluctu centro ad instar saeta accensae undequaque cireumfulgens, de illustrans Planetas, inter quos, de terram supputat in ea parte , qua in ipsam eonvertuntur, dum suos agitant circultus; ipse uero Sol llest circa proprium eratrum moveatur, de suam revolutionem perseiat intra dies a r. de ag attamen rotatione sua non seredit a proprioloeo. sed immobilis manet a rentro mundi, ut contingit si globus artificialis rotetut eius axem, de punctum medium .
Idem iuxta systema, sol in medio Mundi, sue eentro
Univeis constitutus ambit undequaque spatium vasti m. naum , ae quasi immensum ad sphaeram usque stellarum saxarum tanquam extrema Mundi moenia; de hae sphaera supponitur omnino immensa, de ad instar fornicis firmissi. m/compacta, di insertis Stellis ornata, continens vastis. smum suum intra stium totum spatium illud, quod ipsam Inter Ec Solem mediat. Hoc autem io spatio collocantur Planetae, quos imor de terram supputat, cui omnes circa Solem moveantur hoe ordine, nimirum Mercurius , qui omnium est soli proximior movetur ei rea ipsum, suumque cireulum perseit intra tres circiter menses. Deinde Venus , quae elim si a Sole remotior Mercurio, ae per consequens citeulum sortita si ampliorem . eundem conficit circulum me bui septem cum dimidio. Pos ea testa. Nomine teristae intelligit Copern leus terraqueum globum una cum trita
congerie omnium e rporum terrestrium, atque aque tum , imo dc meteororum, vaporum, ac exhalationum, quae omnia eum ierra cireumagunt ur)ei reuit Solem intra menses ra.
Et hic eitcultus vocitatur a Copernicci Othis magnus. Luna vero, quam terra secum deseri, ae proinde una eum ipsa circumit Solem, habet praeterea allum gyrum circa terram , eumque absolvit intra mensem . Insuper citeam ducitur Mars, de suum complet gyrum ei relier intra biennium. Minuitur postea Iupiter, oui suo in eirculo annos eonsumit Ia .ed advertendum . quod Iupiter se m desert Stellulas quandam vagas, quae Iovis nuneupantur Satellites, de hae gyrant ei rea Iovem; at quia quaedam sunt Iovi propriores , quaedam remotiores, idcirco illae paucioribus diebus , istae veto pluribus suos circa Jovem explent et reulos. Demum Saturnus suo ambiens circuitu omnia supradicta, suum ata
sol Uit eireuitum intra ann s 3o. Triplex asseveratur motus terrae, nimirum diurnus, an inruus, de parallellisticus Motus diurnus terrae ille est, per quem ipsa volu Itur ei Nea proprium axem, dc centium aboeeam in ortum, de ob hune motum videtur nobis, quod Sol moveatur ah ortu in ea sum, eo modo, quo dum Navis solvitur a portu ei l- sentibus in Navi videtur moveri portum cana vi absee. dere. Hoe autem intellecto motu terrae haud di Tei id intelis ligitur , quomodo eueniat dierum, de noctium ulcissitudo, de quomodo alterum terrae hemisphaerium necidanefl obteia ebretur, et illustretur, non seras, quam si ante lucernam
santem globus aliquis eirea suum avem revolvatur. Motus annuus terrae est ille, per quem interim, dum terra circa promium centrum volvitur intra horas x .per suum motum diurnum, progreditur paulatim per Zodiacum ; non
tamen respondet semper eidem signo Zodiaei, sed dum aboeeasu in ortum ei reumdueitur Sol transi paulatim ab Ariete in Taurum , a Tauro in Geminos, sicque duodecim signa Zodiaci pereurrens eomplet intra annum suum circulis tum circa Solem. Motos veth parallellistiens terrae ille est, per quem terra dum paulatim progreditur per Zodiaeum altereatim aec dit, de seeedit ab uno polo ad alium . ita ut alternatim ha
heat Solem nune magis, nune manas verticalem. Eapro mer quemadmodum per motum diomum si dietum, tim tuumque vieissitudo, per motum vero annuum integer an
nus; ita hune per motum parallellistleum contingit varietas tempestatum. Ideo autem parallellisticus nuncupatur, eo quod ratione ipsius terra in suo motu jugiter retinet invariatum parallellisti m sui axis. Quae, ut promptios percipiantur adduel consuevit exemis plum trocti, sue turbanis lasorii, qui ut lea, vel sustiea
adactus antequam ampliorem gyrum abs lvat plures minois
res effieit circa suum axem. Aliud quoque exemplum de sphaera appicta vexillo volubili navis, cuius sphaerae axis etiam dum sante vento navis Castrum et reumit manet in suo Oarallellismo; quamvis ventus dirigat in easdem partes de Vexillum, de axem sphaerae ipsa appictae . Exemplum primi iuverit ad perelpiendum, quatenus terra per magnum orbem perseiat gyrum ei rea solem intra unum annum, devolutetur dilatim circa proprium axem. Secundum vel Λ , quomodo eum his praedictis duobus motibus terra servet in avariatum sui axis parallellismum .
35쪽
Quo in sthemate adverte, quod plures eluult, qui peris pertinentes ad salutem; attamen ennm , quae refert, me spieiunt ut in vastissimo spatici illo Solem inter, & sphaeram , dpnda sunt, sent a Seripi. seruntur, laesis haud eredere stellarum sua tum non indieant plures Clelos, sed plures tenetemur complura facta histori ea, & genealogica, ceu orbitas, sive gyros, quos Dei uni Planetae eodem in spatio. nullatenus ad salutem attinentia : seque eredere non tenere- Idem indieant Epicycli, idest parsi circuli eitca terram pro mur , quod Abraham genuerit Isaae , quod habuerit duos Luna, & eirea Iovem eius pro Satellitibus. ssios, Se . sanh Scriptura veritatem intendit, ct non tan- Adverte praeterea , spatium illud, quod protenditur a tum Vulgo se accommodare Saturno ad usque sphaeram stellarum s xarum esse setὰ im- ImΛ Galilaeus Galilaei Lineaeus eiuravit solemniter eris mensum, & ineomparabiliter majus illo, quod est Satur- rorem de existentia solis in eentro Μundi ejusve quiete, &num inter, & Solem. de motu tetrae. Leguntur verba sententiae s. Congr. in ejusdem Galilaei Systemate limpresso Lugduni Batavorum anno β. III. Isqq. &formula, qua ejuravit a paR. 438. usque ad 496. Exemplum autem allatum alio ex diripi: loeo non est ad V .e, qvi bus fiae expia. auν Issema. rem. Scriptura squidem cum dieit F.eis Detis Go Ium maria munis non ad uulgi opinionem, sed relatiud ad lu-4. DRlmo via Fidei. Quandoquidem I. Paralipomenon minis effusionem Lunam luminare magnum appellat. Quan- 1ε. dicitur commovearar a faeie ejus omnis reννa e doquidem Luna tametsi ratione suae entitatis quantitat tuae pse enim fonda Iι Oνbem immobιlem . Ecclesiastes i. st luperioribus planetis, pluribusque Stellis minor; tamen Tereo Ia aere umsar. Oνιρών sol, 2 Me δι , es ad Im est major ratione luminis effusonis , elim nullum aliud eum suum reveri taν, bique renascens anat peν mersis ast tum praeter solem tantum ad nos dii undat lamen . Biem . Iosue go. IOI eaurea Gabaan ne movear ι &e. Seeundo . via rationis , qua q. sequenti In Praeloquiisse si itaque IOI in medio Carti, o non fes navit Meti m. cstendemus, Coelum moveri. loe spatiatin vis Die . Psal. io 3. Fundo I teream βρὸν Tertio. Uia experimentali quantom ad illum motum sis b ji istem suam, non inetinabitaν in Deeutam faeeati . diurnum. Si verum foret, quod terra spatio a horarum Psal sa. Firmis v I Orbem teννae qui non commovebituν . citra proprium centrum ageretur, deberet pernicissimo isto Quibus motas. Conaregatio ad indicem deputata Derem suo motu seram abripere aerem ambientem ad aliquam usis tum edidit de terrae quiete, litem hane dirimens. que considerabilem altitudinem , setit evenit dum V G ob idque in subsistens deplehensa est Copernicanorum rota, quae dum motu ciet ut veloci abripit secum viciniorem evasio direntium , Oracula illa haud esse intelligenda in ri- aerem ambientem ; sed haud ita res se habeti ergo Se .gore sensus litteratis; eo quia rem non intendant docere nos Prob. min. Si terra secum abriperet aerem ambientem , res astronomicas, sed eas, quae ad salutem pertinent sese hane secum circumageret; sed nequit illum feeum ei reum in modo loquendi accomodat captui, ae opinioni Vulgi, ageret ergo &c. Prob. min. Si terra seeum elicum ageret cui .idetur terra stare, es Sol moveri. Quemadmodum aerem, vel circumageret aequali pernicitate, vel majori, quia Vulgus purat, Lunam esse majorem ea telis Planetis, vel minori ; atqui nullo ex his modis 1 ergo die. Prob. se astris, clim tamen re vera ita non sit, Scriptura suppu. min. Ettat Lunam inter luminaria magna dum Geness i. dicitur Primo quod nequeat terra cireumagere aerem aequali veis Deit Deus duo luminaν In magna, die. loeitate. Etenim corpus molle, di fluidum quale est aer, Inlubsistens inquam, Tum quia S. Congregatio se de- nequit tantam recipere motus impressionem, quantam eor- erevit. Tum quia verba S. script. litterati sunt aeeipienda pus durum. aesolidum , quale est terra; ut palam est, dum insensu, iudice Aug. dummodo aliquod non sequatur in- aliquo in Uase amplo, & operto ex superiori parte portatur crinveniens, quod sit vel fidei, vel bonis moribus ditanum . aqua. Tunc squidem cernitur, quod aqua suam ob molli. Tum quia esto intentum illud S. script. non si, ut Hom l. tiem , &s uiditatem, si vas festinanter deportetur, retrones doceat res auronomicas, & huiusmodi, sed duntaxat graditur, ac intumescit, non aliam ob rationem, nisi ouia nequit
36쪽
nequit reeipere vim motus aequalem, quam habet vas, quod est durum, de solidum. Im 'Galilaeus unus ex Copernica. notum Dynastis explieat fluxum, & refluxum maris hune per receptum, sive hane per retrocessionem aquarum, quae nimi tum ob propriam quiditatem non valet aequaliter mois
veri cum tetra veloeitate circumacta.
Quo ex ratiocinio probata remanet secunda pars a sortiori, sed ultersos evineitur. Siquidem si majori aer celeritate ageretur, seeum abriperet leviora corpora quae sursum petispendiculariter proiicerentur, V. G. sollis lusorius, non eaderet perpendiculariter in illud idem punctum , sive locum qui subjacet ei undd proiectus suit. Quod quotidiano pugnat
Demum quia nee minori rapiditate secum aerem abripiat, suadetur, Tum quia sequeretur idem ineonveniens de corporibus etiam gravibus ex alto demissis, quae non reciderent perpendieulariter, idest supra illud terrae punctum, seu locum, qui perpendiculatitet subjacet ei, und/dimitia tuntur. Praeterea oporteret, quod totus ille aer ambiens , ad considerabilem usque altitudinem squae plurium deberet esse milliarium uniformiter abriperetur . non quidem uni imiter telati v d ad terram, sed relaid ad quamlibet partem aeris circumactam, seeos nubes intra illius altitudinem aeris existentes cernerentur, etiam nullo flante vento
relinqui I long/. de habete eas haud laesis quam astra. At non se uni sormiter posse abripi ex eo evincitur , quod
partes remotiores majorem debent peragere gyrum eodem tempore, quo partes propinquiores peragunt minorem . Cohaeret eum dictis n. r. ratiocinatione a.
Aliud quoque addueit eu Alexandro Tassono experimen. tum Mastrius de existente in puteo. Iste namque de imo pu. rei stellam aliquam fixam contuens, illam videt diutinumpet tempori sispatium . At si terra ita in gyrum ageretur, subito ab oculis evanesceret, quia rapidissimo isto motu quasi in instanti praeteriretur pars illa, quae in summitate putei est duarum duntaxat, vel trium ulnarum longitudinis , qua
praeterita stella non ultra videretur.
Aliud quoque asserti consuevit experimentum ex Λreso de sagitta areu sursum projecta, quae s si verum esset, terram moveri) non relaueretur perpendiculariter ad pedes proiicientis, qui simul eum tetra eieretur ἔ quemadmodum si proiieiens existat in Navi vento adacta, sagitta sursumpto jecta reeidit extra Navim. Ad hoe respondent Obversarii ideo se evenire, quia motus omnis translatus imprimit rebus Omnibus, quas secum
t ansfert, eundem omnino motum , quo ipse transfertur .
ob idque dicunt, quod s quis dum pernicissimo curru vehi tur sagittam tectd tutium excutiat, haere non extra , sed incurrum ipso m reeidet. Imo Galilaeus obtectatur non semel expertum se ecle, lapidem proiectum 1 1ummitate mali seu ex chalcherio, etiam dum Navis rapidissime vel ventis, vel remigio ageretur, semper concidisse ad pedem ejus
Veto m Cottunius i. Meteor. le 1. Iε. calatus a Mastrio e contra obtestatur se expertum esse, quod alligata ad malum Navis balista, saxum in altum prosectum non intra na. vim , sed extra in aquas versus puppim recidit. Ego experiis mentum hoc non feci. s. Via Astronomica , qua procedat Saguens tom. . disp.
3. art. s. Si Terra moveretur motu annuo translata per
orbem magnum percurrendo ra. Zodiaci signa, ut Co- pernieani contendunt , sequeretur , quod stella illa fiaea,
quae mihi est verticalis tune quando terra reperitur correis
pondens M. idest Canero, non solet amplisis verticalis mihi quando terra reperitur eorrespondens g. idest Capti eor M. Atqui hoe est maximum absurdum, ec pugnans eum expetientia Astronomica, qua experimur , uellam, quae est verti lis uni loeo terrestri esse eidem verticalem quocunque anni tempore : ergo ce. sequela Maj. est evidens. Siquidem supposita illa translatione tetrae per Ut bem magnum paulatim percurrentis signa Zodiaei, punctum mihi vettiealiter insistens dum terra teperitur in Cancto tantem distat ab altero puncto mihi verticaliter insue te dum terra est in Captieorno, quanta est intra Orbem magnum longitudo diametri , quae a Cancro ad Captum dueittit : ergo si terra translatretur per orbem magnum sequeretur, dec. Nee dicant Coperniean l, ideo non semper vertical itet apis parere, quia distantia illius stellae a terra tanta est, ut fete:nmensa sit.
rium latitudo V. G. unius Civitatis ab alia sub eodem Meridiano Meridianus est eireulus maximus transiens per polos mundi vertiealem, nempe supremum , qui voca. tur Zenith, de verticalem Insmum, qui voeatur Nedit jeffieit, ut non habeant easdem stellas verticales, non ob
stante illa propemodum infinita distantia stellarum a tetia , quid quaeso faeiat illa longitudo diametri olbis magni , quae est ad minus semidiametrorum terrestrium bis mille
quadringentorum triginta duorum 2432.
. Demum non videtur verisimile , quod non perciper tut iste rapidissimus motus terrae ; lieEt di eant non percipi, nisi quando irregulato quatitur motu, dicto terrae motu Iseut nec ab euistente in Navi percipitur navis motus , nisi aquam intueatur. Nam & iste percipit ut s adeo rapidus si , ultraquamquod , quae comparatio has inter celeritates. Et adde quod terra ceu grave corpus suapte natura quiescere petit.
Hine merito eum Ior Ouventib3. Epigr. I . deridente Gilbertum lepid/ posset Copernico diei.
Soliuntur Objectiones Caperntianorum . g. A Rg. . Convenientius est, tetram moveri circi s lem, qu1m Sole in citea terram e ergo &e. Prob. ant. Et Primo. Terta indiget Sole, eiusque influxu propter ea , quae in ipsa habitant , de non δ eontra r e go &c. Seeundo. Terra est ignobilior Solet ergo eonvenientius est &e. Prob. e seq.. Corpori ignobiliori convenientius est id, quod est ignobilius; sed moveri est ignobilius , quam quiescete et ergo dic. Tettid. Quod est facilius videtur esse eonvenientius, comse in omnibus operetur natura, ut non quaerat per vias di
selliores, quod per saeiliores potest, ut perspieuum est in fuga vacui, in qua non recurrit ad corporum fractionem , dummodo possit facilius vacuum impedite ; sed Deilius est tetram moveri circa Solem ob molis parvitatem, quam Solem moveri ei rea terram : ergo dcc.
Quatio. Sol est veluti Rex siderum, & sons luminis ,
ae veluti Uni versi lucerna r ergo eonvenientius est, ut exi stat in eentro mundi, ad hoc ut sydeta stent circa ipsum , non secos ae circa Regem aullei, de ad hoe, ut tanquam lucerna illuminet mundum in medici, de non in angulo. Eo autem ipso, quod Sol existat in centro mundi sequitur, teriaram moveri circa ipsum . Quinto. Sol est veluti ignis terram calefaciens, eamve suo calore reddens feracem, ecfoecundans ἔ ergo Ece Prob. conseq. exemplo ignis assantis earnes, quae veru infixae ei r-ca ignem volvuntur: ergo si Ace. Tandem convenientius est, Homines in terra degentes ut cernant, ac contemplentur mitam Universi pulchii tudinem tetra eae tanquam auriga vincis: eum ad modum , quod s quis alta ex specula totam eupetet contemplari civitatem convenientius iaret, ut caput verteret, quam quodsbi immoto tota ob oculos civitas revolveretur. Resp. nego ant. Λda. prob. eoncesso ant. nego conseq.imo retorqueo hoc materiale arg. squidem quemadmodum 6 aliqua loret paupercula non valens se movete , ut Ostiatim eleemosynam emendicaret conveniens foret , ut ad eam Proceres se conferrent, ut ei subvenirent. Sie tam
moveri suapte natura terra nequeat ceu gravis , conveniens est , quod Sol circa eam suos infundens influxus
Ad a. eonc. ant nego e seq. Adprob. dist. min. Si motus ordinetur ad quietem in proprio loco acquirendam , concedo, si ordinetur ad communieandam virtutem aliis obuni .ers bonum, nego min. de eons . Quemadmodum Dux per exercitum excurrit, ut quae neeessaria sunt di iaponat.
lior Sole, tamen inspecta ut Hominum habitaculum nobilior est. Ea propter eum in tetra habitet Homo veluti Rex suo in Palatio, decentius fuit, ut circa eam astra volverentur .
37쪽
Ad 3. nego mai. vel dist. mai. si id, quod es facilius
Dei crandueat ad commune bonum, ut in exemplo vacui , coi cedo, seelis, nega Motus autem terrae est eontra uni. versi bonum . quod perturbaret, quia terrest tia earpora , ceu gravia ad centium tenderent. Praeterea omissa maj ne. go min. Ad annexam prob. dico, verum esse quantum esteu illo ea pue, at dissicilius ex alio eapite; quia omne grave tardissimis cietur, i md suapte natura quiescit . Ad 4. nego conseq quia sol lic/t non sit in eentro Mun. di ; iamen est in med o Planetarum, qui eirca ipsum tan. 'am ei rea Regem aulici moventur. Similitet licet noli D in medici, tamen se habet ut lucerna, quae com non ponsi tritam terrae lupei sciem simul illuminate, eo quod sit sphaei leae figurae; nhilominus eam sueeessi v d illuminat suo motu perperam itaque Copernicus, inquit Mastrius. assi. lavit terram magnae aulae, cujus in medio postus si Sol tanquam lucerna illam illuminans, esim potios assimilate debuissὰt Palatio habenti desuper, & s ubter vatium ordinem cubiculorum. Aula squidem tota simul illuminatur, di in ea eongruentius ponitur lucerna in medici, qu1m in angulo . Palatium vero non totum simul, sed iaceessu E , ita ut non ipsum ei rea lucernam immotam eonvertatur, sed lucerna hue, & illue deportetur circa ipsum. Λd s. nego eon seq. Ad ptob dico, earnes aeqvd aD sari elausas intra Clibanum immotas habentes ignem cir
cumcuaque, ac veru infixas circa ignem volutatas.
Ad ult nego ant. Dixi si quidem ad a. Convenientius ense. iit Homini in terra degenti tanquam Resi in Palatio repraesententur spectandae mundi partes, eiusque mirus Ornatus , ae decor, ehm quies contemplationi sit motu aptior. Ad exemplum ibi adductum, ultra quamquod dilatim en est latum, quia Urbs moveri haud potest, quin eorruat, retorqueo arg. Quemadmodum namque contemplaturus civi. talem modo huc, m d illue se verteret, manente specula immota, ita Homines Univers venustat/m eontemplatu.rt, modo hue, modo illuc se vertere, terra immota rea.
AEquatore quidam sentitur ventus continuus, de uniformiis ter, qua ratione vocatur generali; sed huius venti causa alia esse non potest, nisi terrae rapidissimus motus : er
Resp. primodo meae dictis quaestiuneula secunda posita
postari. 3.1s 3. num. 6. eaulam praefati venti esse specialem et providentiam ut Zonae tori idae aestus mitior sat. Vel illius causas, scut de aliorum ventorum eas esse , quas in tract. de Meteolis dicemus. Magis autem in Ocea.
no sub ,Equatore sentitur, quia ibi montium, de vallium
quam terrae ex motu eausari potest.
Resp. huius sal statem satis constare ex videndis in tract. de Meteor is agendo de Mart.
sum cubieulum suspendatur filo aeneo lamina ferrea ad aequi. librium, ita ut una pars miremitatum vergat ad otium , altera ad occasum , dg ex ambientis aeris impulsu nullus potast motus induci, eomperientur extremitates devolutae ad septentii nem, Naustrum; sed rei huius causa excogitati haud alia potest, in is motus terrae: ergo die. Cons omnes fisae, rimar, ae venulae in fodinis metallorum conspiciuntur tendere ortum versus: ergo fgnum es. quod tetra ortum versus agatur.
Resp. nego min. Causa siquidem esse potest vel ipsa non perfecta aequilibratio; vel ipse aer, qui, quantumvis cubi- eultim si persecte obseratum, nonnihil agitatur Gelorum influxibus. Adde , ques, ut vel ipsi oppugnantes annuunt,
multoties praefatum experimentum descit, ita ut lamina illa ulla ab ove variatione cons stat. Signum evidens, praedictum effectum minime ea ulari a motu terrae, qui cum sit continuus iuxta Coponicum, Ex rapidissimus debetet essi. cere, quod lamina continuo, de pernicissi md moueretur. Ad Cons nego eonseq Quandoquidem s motus terrae enset causa, cur in mineris metallorum rimae. sbrae, ae venulae tenderent in ortum, deberent esse causa, ut omnia sumina tet derent in ortum . Platilis itaque hujuscem dies sectus causabitur a Sole illuminante pii sis partes orientales; quemadmodum hanc ob rationem experimur, vineas ad Orientem expositas esse magis seraces. a. Λrg. s. Ob motum torum mavi md primi mo bilis movetur ignis, de aer elreulariter: ergo etiam tetra , quae ceu sphaerica apta est motui circulati.
Rei p. nego conseq. quia terra Obiui gravitatem haud ea. pax est recipiendi impetum impleti im a motu Cretorum ,
sicut aer, dc ignis, quae ab impetu praedicto moventur. Nee urget, quod tetra sit sphaetiea, quia hujuscemodi si .gura non soli motui circulari deservit, versem etiam ad hoc,
ut corpus secundum omnes suas partes aequaliter existat in suo loco,&praesertim terra , quae est Universi centium. Vices. Gravitas terrae non est maior qu, in aliorum Planetarum , qui movent ur: ergo non impedit, die.
Λd hoe habes e, dictis quaest. i. in quaestiuncula posta in fine ejusdem quaestionis negandum esse suppostum , cdm ibi ostensumst, Coelestia corpora nec lavia, nec gravia esse.
l. ei Systemate. Ut namque a. phys. q. I. at . unicoss. o. vidimus doeet Cartesus, ita mundum esse dis pcili.
tum, ut Sol sit in centro, totam vero materiam Coelestem, in qua sunt Planetae pytate una cum eisdem planetis inter
quos oc terram supputati circa Solem tanquam circa cen. t tum materi et Coelestis, de Planetarum, ita ut tota materia Coelestis si tanquam magnus vortex circumagens citcacent tum, nimirum circa solem, in quo vortice partes proeptiores centro cit adspei sciunt suos gyros, quam remoti inres: ad eum m dum, quo aliis in volticibus contingit. Car.
test mentem ass)qui poterit . qui piae oculis habebit aqua,
rum vortaeem . Inht c squidem prispiciet, aquam pyiad temetiea vorticis centrum secum dei ore , Ex circumducere festucas, quas a lua pytans ciantinet, circa idem centrum.
Si e tota materia Coelei is linquit Cartesus, volens esse suidam ) circa Solem tanquam circa centrum pyrat, dc secumducit, ae ei reum fert planetas omnes, qu s cadem continet leuis materia . Hoe eodem exemplo Cartesus ulli 't ad exponendos namtus Planetatum tum primariorum, tum lecundariorum. Ap.
pellat vero ipse planetas primarios illos duntaxat, qui circa Solem tantummodo, tanquam circa suorum motuum centrum gyrant, hosque sex asserit esse , nimirum Mercurium, Venetem, Terram . Martem , Iovem, de Saturnum I Planetas vero secundarios cos vocitat, qui quamvis etiam ipsi gyrent et rca Solem, suos tamen motus perficiunt gyrando es rea aliquem Planetam primarium tanquam circa
proprium centrum, se ut faciunt satellites circa Iovem, de quaedam Stellulae ei rea Saturnum, de Luna . quae proptio
motu menstruo gyrat circa terram , quamquam etiam propter motum annuum terrae gyrent circa Stilem. Hoe, inquam, utitur exemplo ad explicandos motus Planetarum primariorum , dc secundariorum. Quemadmodum namque in aquarum vortice gyrant non solom sestu. eae, quas aqua continet, versim etiam quandoque sestucae quaedam vortici incumbentes, re ab aqua delatae citra centium ipsus vorticis, pytant aquae nita vorticem comprehensae. ita ut ex i stis sest is gyrantibus circa propria centra smul eum aliqua portione aquae intra uotticem comprehensae fiat quidam minor vorter in majori, dc in hoe minoiari vortice, in cujus centro una festuca gyriat, defetuntur ab illa portione aquae aliae festucae pytantes circa illam , quae pyrat in centro minoris vortieis, quamvis praed ctae se stucae ser 3 unquam perficiant suos ei reulos. ita non solom maiateria tota Coelestis pyrans circa Solem tanquam ei rea centium totius vorticis secum deseri, di circumducit circa Solem planetas omnes, quos continet materia Coelestis, versim etiam planetae quodam dilati a maintia Coelesti ei tea
centrum totius vorticis, nempe ei rea Solem, gyrant circa propria centra simul eum aliqua portione maletiae Coelestis intra totum vorticem comprehensae, ita ut eu istis Planetis gyrantibus ei tea propria centra una cum aliqua portione materiae Coelestis intra totum vorticem comprehensae sant
quidam minores sortiees in majoribus; & in his minoribus vortleibus f in quorum centris gyrant Planetae illi, qui Cartesio, de Copernico vocitantur primarii γ deseruntur ab illa portione materiae Coelestis alii Planetae secundarii gyrantes eirca Planetas primarios , qui gyrant circa propria centra minorum vorticum; quamvis praedicti Plane lae , se
38쪽
tae . ser/ unquam desci ibant suis motibus othItas. persectd Missis a eae sis , qaae alias eam lectitur Doνtiees Draulcreulares. eue solem. ω cireumducem Iecam reoam, quae eun Qua ex re enitestit, quod juxta Cartesum quemadmo. dem iuxta Cartesum est Planeta, una eam eae roti omn/dum Sol est commune centrum totitis maicitis vorticis, de has pia natis si se habea, Har ιΛ -νtie bus aquarum se Omnium in ipso existentium: ita primarii Planetae sunt pro . faber aqua amans enea estniram eorruis, atqui in aqua pria centra minorum vorticum, omniumque in ipsis exiis rum vorticitas aqua gyrans circa erat tum vortleis taliter sentium . circumfert sestucas aqueo in vortio Iositas, ut eaedem se.
Praeterea Cartesus ponit squod resutavi .Phys. In Prae. surae non stit immotae, sed ver/, & proprid moveantur: Imulsa quaesto Mundum indefinitd, lino infinite ex. ergo dici Praeterea quemadmcidum illae sessurae eundem tensum . putat namque spatia extra mundana, quae ima. non servant stum. ct ordinem ad vicina eorpora, ita &ginamur ultra Ceelum esse realia , & infinitd extensa, seis terra sitim mutabit. que Mundum in tres distribuit Ceelos. Ptimum Ceelum nil Resutatur . Eu absurdis, quae Cartesus asseverat de aliud est, quam vortex, qui solem habet ut emerum, re Sole, di Terra cohaerenter ad suum systema. Quandoqui- continet materiam etelestem. in qua Planetae nobis cogni. dem ad suam eohaerentee docti inam Sol est de numero Stes. ti, nimirum Saturnus, Iupiter, Mars, Terra . venus, latum suarum . & terra unus ex planetis haud mines, ct Mercurius, eorumque asseelae istant circa Solem. Se- quam sit Iupiter vel Saturnus, M. sed propugnari neu-cundum Ceelum nil aliud est, quam vortiees illi praedicto trum miniia potest : ergo &e. Min. prob. a. quo ad p. p. vortiui circumpositi, in quorum eretris sunt Stellae fi2ae a Stellae fixae illae duntaxat nuneupantur, quae eandem se nobis vis biles: quanthm enim ad regionem Stellatum feta. vant inter se distantiam , sta ut non varient situm, aut lo rum dimentit Cattesius a Copera leo: Copernietis siquidem eum; sed Sol haud ita se habet, enm experientia moneat, ponti illam tanquam supremam sphaeram Μundi firmissi vi ipsum mutare a Zodiaeo situm, & locum : ereo &e. a. quo compactam ad modum soroseis, Stellisque fials intextam; ad a. p. Corpus illud τe & propria dieitur Planeta, quod Cartesus vero putat, vel se putare dicit, non extate hane Solis lumini recipiendo est aptum, ita ut sit 1 praelato lumi- veluti Mundi sortileem, sed Mundum esse infinit8 eupan. De haud diffelliter penetrabile, ut in Luna est palam; sed sum, ita ut illa losolla in expansione snt Infiniti sortices eorpus terrae com si deniam vald/, & opaeum haud aptum Perpetuo gyrantes inter se. Tertium veto Coelum , inquit. est Solis lumini suscipiendo, imo est praefato lumine im- esse omnes allos infinitos vortiees, qui ultra secundum C eis penetrabile r ergo &e. Ium extenduntur, nimirum ultra voltiees Illos , n quorum Quae pro Cartesi pomunt systemate militare argumenta, eratris sunt Stellae fixae a nobis visibiles. Et de hoe dicit ipse, nullo nesotio solvuntur ex dictis hie, & g. praecedenti . nil posse 1 nobis dies, eom videri minime possit. eootra Copernicum. Tandem Cartesius supputat Solem inter Stellas suas; terram vero inter Planetas, ac proinde lueere seut alios. I. V I. Et quod mirabilius est, docet. quod terra delata a suo voris vitice , nempe a materia inelesti circa Solem, sit immota. RUretae, ae referenda νιμυιuνs stema nebovam.
Ex hactenus dictis innotescere haud di mellil poterit, sy. a 3. Amsis , ae Cope nlei exploso systemate, explostem a Cartesii non multom differre a Copernicino; imu dendum superest systema dehonicum quod, ultra quant Am ad situm Solis, Terrae, Lunae, aliornmve Pla- non paucos alios amplectitur Io: Saguens Ue, ubi hisce illis
metarum esse omnino idem cum illo, a quo tamen discrepat, deseribit verbis. Tum quia asserit, quieseere terram, licet implieatori/ , ut Supponit Tycto, totum spatium illud , quo stellae fixas Mou diximus, ct iterum sequenti num. a 3. com dieat esse a terra abstine, esse sui dissimum, quaeeunque in te tum se delatam a materia ecelesti ei tea Solem. Ob idque puto, quod substantia illa , sive aerea, sue aetherea, sive alia purior.& terrae quietem doeuisset, nisi S. Congreg. Decretum M. Qua impletur. Tum in medio spatii totius Terram immotam stitisset . Tum quia negat supremam sphaeram Stellarum statuit, et rea qiram veluti circa centrum vult moveri M. fixatum esse immobilem. Tum quia ponit Mundum insa - nam motu menstruo; dolem motu annuo. & Stellas fixasia expansum. ct extensum, di infinitos vortices perpetuo motu illo tardissimo, quo non ante annos a soco. cursum gyrantes. suum absolvant, moveri nimirum ab incasu lo ortum m a 4 Resinatur igitur. Et primi quentlim ad id, quod ru quodam singulari . Nam alioquin sidera omnla eomm Ipse asseverat eum Coponico de stu 2 alis in eentro Mundi. rem habent, qui ab ortu in Ceeasam absol. itur intra ho- iquidem quiequid diximus adversus C per oleum, militat ras a. Deinde quo ad caeteros Planetas attinet, se eos etiam eontra Careesum quo ad stum solis,& Planetatum . disponit, ut circa Solem tanquam elrea centrum reWolν Resutatur a. Quandoquidem iuxta hoe systema terra tur, suamque revolutionem persetiant, Μereurius quidem moveretur, di non moveretur; sed hoc contradictionem spatio trium mensum , Venus mensum octo, Mars latra involvit: ergo &eontradictionibus systema hoe est forma. annos duos, Iupiter intra ta Saturnus demique intra Io. tum . ini quo ad a p. ultraquamquod fuit probata s. prae . At id discriminis est praeeipu/ praedictas inter revolutiones. cedentl 3. 4 etur ab ipsemet Carteso, die te, terram quas per orbitas, quas suo motu percurrunt Μetortus, reesse immotam, ipsamque non magis moveri in medio sui venua, taeterae complectantur Tetram. & orbita quidem vorticis, quam moveatur V. G. Homo, qui in fundo na. Nariis eam sie eomplectatur, ut ei reulum Solis intemeret..is se iis adactae quiescit. & dormit, sie, inquit ipse. glo- Quo pacto eontingere potest, sevi a linuando observatur, hus terrae a proptio vortice delatus proprie non movetur, Martem 1 terra minos a me, quIm Solem, ut non dissi eo vin quippe ad vicina eorpora situm, ordinemque eriti. et id intelligitur ex solo aspectu sthematis, quod oeulis exhi-
39쪽
Λt quamquam nugis placeres hi Syllenis istud dieat sa.
guens; attamen & ipse satetur, non modicas ei rea illud dissi euitates emergere, adeo ut inde inserat quantae incertitudinis sint, quae circa Gelestes orbes aut togitata , aut dicta ab Astronomis sunt . . Praesertim autem argui systema hoe Tychoni eum dieitineoncinnitatis, dc perturbationia, quae posset succedere in eo uisu Martis eum Sole. Et licet Saguens id solvere niatatur, dicendo, Martem moveri cons inuri circa Solem , veluti ei rea centrum; ex quo dicit, contingere nunquam posse. ut concurrant. Haud tamen selieiter. Etenim hoc est, quod peteipi di meis os potest, quomodo Mars circa Solem veluti cirra centrum moveretur de alias Solis elaeu. Ium ioterstearet, ut Tycho profitetur. Allud, quod ipsemet Saguens dicit, neesaei id intelligi, nee eoncedi posse, nimirum posse astra intra spatium liqui, dum moveri simul diversis motibus, uti ab ortu in oecalumceleriter, de ab occasu in ortum lentd. Nee quid dieitur de Iiblatione ab austro in B aream , de A contra. Quod ut salvet Saguens, varietatem istorum motuum contra omnem opinionem inficiari non reveletur. Continquod pate et quaestione mox sequenti 3. agendo de motu celorum, coelestiumque eorporum. Praetetea Systema istud explosum abundd remanet ex di oes in q. t ar t. s. ubi Osundimus, orbes omnes Coelestes Solidissimos esse , non vero suldos, ut Tychonica prosistet ut .cta .
Confutationes aliae legi apud Guerinois , di Go in
possunt. Nihilominas minos intolerabile Systema videtur istud quam illud tum Cartes scom Copernici, praesertim quo ad id, quod de motu terrae , di siluatione Solis in mundi cen. ito somniavere.
Da Marti Orbium Caelestum. ΡLura hae in q. pervestiganda forent. Priminum Cce.
tum moveatur. Secundum num motus loralis si Cee. io naturalis. Verum primum exploratum est apud omnes contra nonnullos Ueteres, qui volebant, sidera dunta 2at moveri in Coelis, scut aves in aere, vel quosdam per ea. nales in eodem Coelo immoto ipso Coelo. Et contra C pernicum, eiusque gregales, qui nec Gelos, nee sidera moveti dicebant, sed terram ipsam esse continuo in motu , iam praecedenti arti g. a. de 3. Sil. . actum est. Et quidem elum moveri ostenditur. Quaecunque Namque moventur, debent moveri ad motum alicuius primi mobilis; sed hoc primum mobile esse neu uit, nisi aliquod omnia am. biens mobilia 1 ergo chira esse hoe nequest, nisi primum mobile Coelum omnibus mobilibus majus . iam Re Ptae. missae sunt probangae. Prota igitur maj. Quaecunque m
ventia movent ad motionem p inti m ventis r ergo Pariter &α Prob. deinde min. eadem paritate . Primum misveos nempe Deus eortinet in se omnia moventia r ergo
pariter primum mobile debet omnia mobilia intra se elau.
Adde quod stellae omnes fixae perenniter eidem Corti parati immobiliter haerent. Unde quidem Planetae eientur motu proprio suis in Epicyclis q. r. art. s. praedeclaratis per illos canales ; tamen moventur motu etiam communi admotum primi Coeli mobilis. iit luciditi infra dicetur . Citra seeundum satis dictum est a. Phys agendo de nata. ra in praeloquiis. Idcirco his praetermissis
i. 'Ontroversia Ista non parsim assinis est illi, quam q.
antegressa arti t. discussimus circa Cretorum numerum. Ibi mamque motuum ex diversitate deprehensa, de a nobis Ibi supposta , multiplicitatem Gelorum. Pr havimus. Impraesentiarum talium motuum diversitatem
Qua in te non tantsim illi, qui ibi nobiseum di stentiebant in Coelorum numero , veri)m etiam non pauci illorum , qui tot, imo plures, quam nos Gelos agnoseunt, negarit, novem esse motus, sicut dc Planetarum proprios motus. Qui omnes modo suo , dc inter ipsos diverso . loquuntur , ut videte est apud Riceiolum, dc Arnsi hie q. ε ait 4. Alii vero E contra plures admittentes Coelos, quam nos ponamus, plures quoque agnoscunt motus. Pro resolutione
40쪽
a. o Robo i. quoad p. p dc probari pripuitςri posset ex di T ciis. qu a nimirum debet aliquod extate primum
mota re, Tuni quia extae a litiuod pHinum movens, Tum quia cinani multipi et iasi ocitur ad unum a ted istud dici.
te ui ab Otiente in Oee identem minia diurno : ergo die. Prob. min. Primum m 4bila, ceu istud, quod cit primum ,& ori eipale mobile debet piliorem sortiti motum, qui in e is cernatur i sed principatior, qui in Getas cernitur Mus est ab ortu in oecatum 1 ergo dcx. Quod ν ero uno ducta at si mobile motu . liquet ; quia non haliet aliud supra se mobile Cretum . cujus ad minum moveaιur, secas
non esset primum motaleia . 3.
3. Pro a. quo ad a. dea. p. smul a mi. Motus princiis patiores eormium smplicium ibi unatium , ita te habentis quod sunt inter se contrarii, de unus est ad centrum , nimirum deorsum, di alius a centro : ergo patitur motus principalia es Coeli squi sand nequeuntes e, nisi motus ps mci palium Coel num, qui sunt primum mobilui, ec tidere. h-deteum ) erunt inter te eontrarii, unus nempe ab ortu in occasum , dc alius e contra ab occasu in ortum . Prob. conseq. Quemadmodum eorpori simpliei uiblutiari competit motus rectus. Ita corpori simplici Coelesti competit motus circularis a ergo si die. Ex his . Probo quoad reliquos Gelas. Corpora simplieia subis lunaria se se habent, quod eorum unumquodque motum sortitur sibi meuliarem, de diversum motu alterius et ergo pariter cor ta suiplicia Coclestia sic se habebunt , quod.
unicuique competat motus aliquis peculiatis diversus a in tu aliorum. Non enim deterioris conditionis sunt Crulestii, quam lublunatia . Ant. mitescit. Tetia si quidem.move tur ad centrum , aqua circa centrum , aer partim a centro, di partim circa centrum taliquid enim etiam terrae circumis scribitur ab aere, ut patet de tandem ignis iampsiciter eratro : licdt Saguens velit, ista moveri quaquaversum beontra quem certabimus lib. a. de Gener. ec Corrupi. q. a.
s. Quod reto Coesum sidereum moveatur etiam ad motum primi mobilis, perspicuum est, Tum quia videt quicunque non caecus, stellas ι quae vespere sunt in occasi , mandesse in ortu ; dc 3 contra. Tum quia motus primi mo. bilis est primus motus. Primo autem in unoquoque genete subordinantur caetera omnia. Item quod Coeli plauetatii agant ut ad motum ali tum Coelorum eodem potest modo probari. Nee obest, quod ad motum unius elementi in sublunari bus non moveantur alia. Non, inquam, obest. Hoc enim ideo est , quia elementa superiora, v. Gaer, ec aqua sunt eorpora suida, quae tantam non sortiuntur vim movendi alia corpora. omnes autem C i solidissimi sunt, ut q. t.
6. Alia ratiocinatio affertur a Compl. quia nimirum primum mobile movetur propter continuitatem, perpetuita leaeque generationum sublunarium ut vel Atili. docet lib. a. tex. a . At hunc isse tum praestare haud potest , ni usuum caeteros omnes pertrahat Gibes: ergo ecc. Min. prob. Causae uni vel tales agunt mediis causis particularibus; sed Ccesi superiores comparantur ad inferacites ut causae universales ad particulares : ergo Coeli superiores agunt mediis inferioribus, eis suam communicando virtutem , adeoque cum issam non communicent, nisi permotum, ut aliis in causis peripi euum est, dicendum est, Coelos iuperiores secum abripere in setiores per suum motum .
Ex his probari quoque potest. Coelum scireum cieti ab
occasu in Otium , quia in sublunaribus extat, non lotum continuitas, verum dc viei stitudo, alternatio, de varietas generationum, nee solum generatio, sed dc corruptio ;ergo eviare quoque Opus est diversitatem , dc contrarietalem in motibus Coeli , quae eontrarietas vellat ut inter Ara Universa Psis. Tom. III.
motum ab ortu in oecasum , dc motum ab oceas. In oris
Probati etiam potest motus particularis cujuscunque eo puris Coelestia, quia extat continultas, ac diversitas gene,
rationum , dc contrarietas inter generationem, re corru Plionem, non tant lim incommuni accepta, versim etiam
an parti lati : ergo debet adesso diversias , Ex contra. rietas motuum eri u licunque corporis ci estis,puta cujuscun. Aue Coeli Planetarii, dc eujustunque Planetae suis in Epicyclia r ergo Ece. , Itaque primum mobile, quod est nonum Cce uin cietur ab ortu in occasum , Coelum postea stellatum, quod est victava lphaera Mitur ab occasu in orsum spatio annorum , vel sex mille, vel septem mille vel 49 o. juxta di uerso tum
ristronomorum placita, eum aliquo obliquitatis modo portos versus, utiq. maecedentiari. a. diccbamus explodendo motum trepidationis e dc praeterea movetur ad motum primi mobilis . Similiter planetarii Coeli circumaguntur moti . bus super totum Coelorum , dc rursus motu propi ira Coelum Saturni suum complet proprium cursum modo dicto q. ante fresa art. . s. I. ,
I. A R g. r. Repugnat, idem eieri s mul motibus conu . I, riis, ut pisti docuimus I sed motus ab Oitul in
calum, ec ab occasu in otium sust in pacem contrari e so possibile haud es octavunt plum moueri motu pii mi mobilis ab ortu in occasum, ec simus amotu pro prio ab oecasu in ortum. Prob. mio. Habent terminos opis post idi ergo dici Resp. . primuilai, nego min. loquenda, de eontrarietate rugo rose dicta. Quotiescunque enim aliqua competuat secum clom diversa. non est amplius opposti . Illi autem motus sunt secundum diversa . quia iunt ad terminos rappostos quidem, ita fiuntauper diversos polos, de per diversam ii. neam . Primus namque motus si super duos polos mundi , nimirum Λrticum, es AEntai licum; secundus veto fit luper Polos Zodiaci. 1Praeterea dist. mai. utroque per se, eonredo, altero per accidens, nego maj. dc omissa min. nego conliq Nil siquidem obstat, idem eieri motibus contrariis, quando unus est per se, re alter per aeeideps, et piaribus pet accidens, ut conspicuum est in exemplo persae adludita de Nauclero, qui dum navi sertur versus Osieniem, potest eodem in navigio deambulare occidentem veι ius . Item in Homia ne taeente ins mo in statae gradu , quae si dum Homo ejus per gradus ascendit, demittat ut ab alio, tunc Homo illa per se movebitur motu sursum, dc per accidens ad motum scalae motu deorsum. Dices. Et altera oppugnatur ex ratiocinationibus nostris. Quotietcunque aliqua ordinantur , de subordinantur ad unum, nequeunt opposto, Ec diverso modo ab illo se habete, ut palam ea inducti ve . sicut quia moventia omnia priimo subordinantur moventi , nequeunt motu oppost ae diverso ab illo, quia primo cauiant ut mos ente movere sed Coeli omnes mobiles primo subtardinantur mobili t ergo motu duntaxat primi mobilis moveri poterunt, non vero
Resp. dist. maj. si illi Soli subordinentur, eoncedo, seiseus, nego mai. ecdistinctamin. nego Ons . Othes squidem inferiores Coelestes subordinantur . non tantum prumonrubui, verum etiam moventi diversae rationis, nimiis rum Intelligentiae motrici. Ob idque debent moveri per se motu, quo agitur ah intelligentia, dc rursus per aecidens motu superiorum melorum. 8. Λrg. a. Quemadmodum cie lam in serius subordina tur Coelo supeliori, ita Planeta inferior subcitdinatur pla. netae superiori ; sed Planeta superior suum non communiis eat motum Planetae cinistiori : ergo pariter Coelum superior non communieat Gelo inferiori suum motum. Prob. min. Nam ieeos Luna moveretur motibus a . nimirum ς. motibus Gelotum superiorum , ec rursus sex aliorum Planetarum motibus.
Resp. missis responsonibus Philippi SanctisTrea Trioltide Complut. sve Blasi nego sequelam, vel illam dist. si
nihil obstaret, eoncedo, seriis, nego sequelam maj. α data min. nego conseq. In tantum Planeta superlor non coim