장음표시 사용
31쪽
- 26 institores onerariis navibus graecas merces aggerant; in iisque parandis nec frangat labor, nec avocent voluptates, nec inania crepundia interturbent: suus enim labori fructus, suum operae pretium, sua defatigationi compendia maturo tempore constabunt: inter haec spe studiorum praemia praecipiant. Oculos in Mosen coniiciant, quem aegyptiis doctrinis imbutum novimus; Danielem animo reputent caldaeorum scientiis ornatum et expolitum. Ut vero omne quam longissime absit periculum, nullaque candori virtutis labecula inhaereat, apum ritu et more non omnibus insideant floribus, a veneficis avolent, lectissimos et odoratio-
res delibent, ut purissima scientiarum mella stipent, sapientiaeque redolentes favos excudant. Ut enim cum rosas legimus, ne in carpendo flore sentibus suboffendamur, cavemus: ita inter amoena poetarum vireta spatiantes, Si
quid maculam pudori inspergat, vitemus, si quid probro-
Sum occurrat, Ocul0s aversi torqueamus; turpe enim et indecorum foret, dum avidius Iegendi voluptate ducimur, mentis nitorem pessumdare, eumque stili venustati posthabere. Hae mente, cum nondum sacras litteras attingere per aetatem liceat, historicos, Oratores, poetas graeeorum nobilissimos evolvant, virtutum praecepta eorum libris concredita arripiant, eorumque documenta ad rem christianam instectant. In hanc vero sententiam descendit, qua haud scio an ad causam aptius queBt asserri: πἀσα μεν
opus perpetua est commendatio virtutis. Haec suse Basilius: nos summatim et carptim L
' S. Basilius ad adolescentes quomodo possint ex gentilium libris fructum capere. Oper. tom. II edit. maurin. Diqitigos by Cooste
32쪽
Quantobreni si tanti viri institutis haereamus, eoque duce et auctore artium optimarum rationem ingrediamur; non dubito, quin amoeniores litterae rei christianae bene-
vertant, nihilque de probis moribus, nihil de pietate detractum, nihil imminutum sit. Nobiscum itaque in gratiam redeant, quotquot inani virtutum colore in fraudem adducti diem graecis latinisque scriptoribus dicunt, eosque a puerili institutione amandandos autumant. Id enim confirmo, et pro virili recipio, nihil nostris doctoribus antiquius, nihil
potius esse, quam puerorum mores ad rectum informare ad vitam caste integreque instituendam praeceptis communire, virtutum semina eorum animis veluti agro subacto inverso et mollito concredere, eaque fovere, laetamque in messem educere. Haec curant: his invigilant: his instant. Ut bonae artes Medus cum religione seriant, id unum moliuntur, id spectant. Latinos graecosque scriptores omni detersos naevo, omni circumcisos labe, omni elutos saece,
Hanc sanctissimi cappadocum praesulis mentem cum Amphilochii Iconii pontificis mento coire nemo ibit inficias, qui oculos coniiciat in carmen iambicum, quod in latinos modos transtuli. 'Eπισκόπου 'Iκουιρυ immo χἡ i αμιξο κη πρὸe Σέλευκον Και τευ μ άθησυ etων παρ' Ελλησι λόρου δικαστης ἀνομυ-pέρων
Amphilochii pontificis Iconii epistola iambica ad Seleucum
Ei hollonicam doetrinam. Ut recti arbiter et aequi. Deservire iube, ut Par est. Liberae veri dogmatis pertracta iii mi. Ei divinarum litterarum commentationi.
33쪽
quidquid pudori ossicit, piaculum est vel intueri. Conquisita
verius, quam arrepta occasione verba de pietate serunt: et siquid inter enarrandum a religione absonum inciderit, evestigio pervellunt carpunt coarguunt absque nota abire non sinunt: hinc fit, ut vitii increpatione pietas adole-Scat, eorumque in mentibus obfirmetur; inque religionis compendium error Vellicatione perstrictus convertatur. Quocirca id maneat in causa: si aureae aetatis scriptores quia ethnici abigantur, litterarum lumen extinguetur,oloquentia deflorescet, latinus sermo, quem in oculis et gremio seri ecclesia, sordescet; bonae artes a calce ad carceres reVertentur. In ius vero ceu contestata lite foret
abripiendus vel gentium magister Paulus, qui Epimenidis, Menandri, Aratique versus divinis interserit litteris: gravibus paterent criminationibus tum perantiqui fidei christianae testes, quos constat Platonis, Zenonis, atticorumque Sophorum scripta lectitasse, tum longum sapientum agmen, qui auspice et duce Thoma Aristotelis institere vestigiis. Nec tenui invidiae flamma flagrarent tot sanctissimorum ordinum auctores, qui se suosque iuventuti probe instituendae addixerunt, ut in spem rei tum christianae tum publicae adolesceret. Veritas siquidem, ut omnia brevi complectar, et quaestio ex Augustini mente componatur, veritas una est, licet innumeros dissecta in radios, eaque non hominis sed Dei; et lucis instar non saecibus turpatur
mortalium: quam cum arripimus, ubi vis gentium ea sit nostro iure agimus i.
S. Augustinus in libris de doctrina christiana hanc aliis aliive aliis formis senientiam promi l. Diuiligis by Cooste
34쪽
damvero locus hic ad dicendum amplissimus nos admonet, ut animum ad laetiora erigamus; metu si quis suerit solvamur, inque spem si dissimam ingrediamur, dignitati litterarum et ecclesiae, hisce quibus utimur, studiorum praeceptis, consultum satis et provisum fore. Inter enim domesticos hosce parietes, iisdem discendi legibus et lammis, caelitum honoribus, ad quos gaudemus e ectos, prolusere, bonas artes virtuti foederantes tum Leonardus sacris per Italiam excursionibus probe de re christiana meritus, tum Camillus, qui aegris animam agentibus se sodalesque sacramenti religione devovit, tum sos ille niveus pudoris, in cuius fide et tutela sumus, Aloisius Gonraga: ut tacitus praeterea in Urbanum VIII Innocentium X septenosque alios summos rei christianae antistites, qui eadem litterarum spatia attrivere L
In longum nimis abirem, si historia duce leges sancte constitutas persequerer, quibus sodales a Matre Dei, Somaschorum sa- milia, Barnabitae, aliique spretatissimi coetus ad litteras et pietatem ingenia provehunt: quibus legibus romanorum pontificum laus et pondus accessit B. Leonardus a Portu Mauritio ineunte seculo XVm humaniorum litterarum, et philosophiae stadia emensus est in collegio
S. Camillus De Lellis seculo XVI exeunte huius collegii alumnus. S. Alsisius Gongaga hinc ad caelestes abiit: hic omnium virtutum laude enituit, ad occasum devexo seculo XVI.
Urbanus VIII. Clemens IX. X. XI, XII. Innocentius X, XII, Xm, Gregorius XV inter harum aedium septa orbis christiani magisterio proluSere. Operae pretium me facturum censeo, si sub huius concimnis calcem excitem ab oblivione, inque medium prodam Mapheum Vegium laudensem, qui vertente seculo XV ingenii doctrinaeque Duiliam by Cooste
35쪽
- 30 Sed sinoin dicendi faciam. Vos vero, summne Spei adolescentes, quorum causa haec a me inita contentio ost animum revocate, mentem sumite parem expectationi, inquam nos ingenium et pietas vestra adduxit, parem eorum nomini, qui in eodem vobis stadio praeivere. Hac tenebricosissima tempestate in quam aetas nostra incidit, rerum noVarum studia exaestuant, omnia invertendi libido sine more furit: soedum rei christianae. Medum rei publicae hellum cietur: religionis res propius agitur: ensem hostes procudunt, arma parant; fraudes et opertae irae intumescunt; maiorum instituta, qui tot annorum dimicatione sibi posterisque tantum peperere nomen, risu dicteriisque exploduntur: philosophicae disciplinae susque deque miscentur,
laude cumprimis storuit, suamque dedit operam Eugenio IV et Nicolao V, summo beneficiis dandis magisterio caste integreque lanctus. Huius viri pietas et scribendi facultas in libris, quos in vulgus edidit. enituit, liberalitas in exaedificanda cella s. Monicae ad s. Augustini. in qua ei condi voluit: diem suum obiit Romae an. MCCCCLVII. Νostram causam stilo vindico asseruit libro de educalione liberorum cap. XVIII: α Vanus quidam nugator ex indoctorum grege oratores η poetasque omnes pessime criminabatur, latinae linguae parentesn Virgilium et Ciceronem, quos acerrime detestans prohibebat, nes leueris ullo modo legendi darentur. Non viderat hic doctus. ut s sibi videbatur, theologus, quod theologorum princeps Augustinus η dicat. Virgilium propterea a parvulis legi, ut videlicet poeta ma- η gnus. omniumque praeclarissimus atque optimus teneris ebibitus s annis non facile oblivione posset aboleri. Νοn noverat quoques quod idem scribat, dum adolescens adhuc legeret Hortensium Cin ceronis, mutasse adeo ex lectione eius Omnes asseclus suos, atquen ad Deum spem omnem convertisse, ut divitias nullo modo appe- . teret. Quid vero continent aliud cius volumina, quam summam v ad virtutum amorem, viliorumque odium exhortationem 3 v
36쪽
graeca et latina quibus diu eloquetitiae dignitas stetit, nullo numero censentur. Huic lato gliscenti morbo occurrite, ne talum quidem unguem a maiorum institutione abscedite, a vitam laudem recte factis tuemini. Fortes sortia decent: abiectae remissaeque mentis est pedem ex arena referre: hostium cuneos formidare: inter haec animo, qui victores decet, in litteraria palaestra simulacra pugnae ciete. Aderit enim nobis vocata Virgo Dei Parens labis ab originonescia, quae in tanta calamitatum colluvio rei christianae spe laetiori praelucet 1.
Paucis ante diebus, VI eid. decembres Pius IX P. H. aetatum orbisque vota implevit, eum in aede principe vaticana, sacro patrum cardinalium adstante senatu, frequentissimo e dissitis regionibus coacto episcoporum conventu, magnam Dei Parentem labis primaevae exsortem solemni decreto sanxit haberi.
37쪽
DE PRAVORUM LIBRORUM LECTIONE AB ADOLESCEΝTIBUS ARCΕΝDA
Λnimum mihi saepenumero, auditores lectissimi, ad rei litterariae, et adolescentium, qui nobis concrediti bonis artibus et pietate imbuuntur, vices reserenti acerba sane cogitatio veterem aegrimoniam curamque integravit. Namque illa ingenia, quae ludi tentaminibus subacta et perpωlita eximie adolescebant, illi mores, quos integros omnisque labis expertes solers docentium amor praestiterat, illae vi tutes, quae pulcriores e iuvenili fronte enitebant, tristi conversione non raro extinguuntur. Quoties pectore ab imo suspiria ducentes ingeminare debuimus, heu fallaces hominum cogitationest heu spes in irritum collapsael heu tot annorum labores uno die uno horae articulo pessumdati lue quidem exanimat, et propemodum a capessenda docendi provincia deterret illa a virtute, quam ab ineunte ad adolescentem aetatem produxerant, ad Omne nefas conversio, quae in aliquibus tanta est, ut vel exile primaevi decoris vestigium desideres. Sed quoniam in causas calamitatum inquirere, easque cogitatione assequi, non mediocri est ad eadem mala praecavenda praesidio, nec leve
Oxhibet in doloro lenimen; idcirco decrevi hodierna die
sontona. undo tot in adolescentium mores, indeque in
38쪽
- 33 humanam societatem labes di manent, vestigare, eumque detectum omni qua conniti possumus maxima ope declinare. Enimvero me non fugit, succrescentem adhuc, nec aetate nec usu confirmatam virtutem medio in cursu saepe consistere et frangi, antequam metam, quam peroptarat, attingat. Hinc enim pravae vivendi consuetudinis exempla, illinc liberiora cum aequalibus colloquia, hinc remissior parentum cura, illinc suomet arbitratu facta vivendi poli stas vernantem virtutis siorem decutiunt. At vero in tanta discriminum varietate, in quae iuvenum virtus Vocatur, nulla capitalior pestis, nulla pernicies letalior, quam ex libris censoria nota signandis haustum virus, quod veluti venis inclusum, perque praecordia serpens, Omne animi ingenii religionisque lumen extinguit. A quo periculo res italas prohibete, auditores; huic tabidae lui longe lateque grassanti, novisque in dies viribus ingravescenti
vestram fidem, vestra consilia obiicile, ut sartam tectam ab hac morum labe succrescentem europae spem pro
virili tueamini: et quantum studii et laboris ad eam pravis voluminibus labefactandam scelesti homines conserunt, tantundem vos ad eius incolumitatem convertite. Quod ut libentius praestetis, me vobis indicabo, simulque evincere dicendo contendam, quantum salutis publicae intersit ab adolescentium manibus nocentia scripta ablegari. Si enim iuvenum virtus praeceptis est, hortatuque munienda, si fraudes ad illaqueandos mores ductae, sunt in adspectum lucemque prodendae, nonne id aequissimo iure ab eius .est voce expetendum, qui in docendi provinciam adscitus, discentium septus corona ad dicendum accedit: Molles, et ad quam quis expetierit, exprimendam
39쪽
ambigat. Vividior mens rerum imaginibus acrius percellitur, animus cupiditatum, quippe quae arrectae necdum expletae nec fractae, igne corripitur et aestuat, aetas nullo usu erudita, instructis veteratorum technis nullo negotio circumagitur. Utque paries recens colores, quibus inspe tur, imbibit altiusque servat, ut arbuscula flexum, quem villici manus optat, adolescendo retinet, ut rivulus alvei sinum, quem agricola tellure diducta recludit. pronus facilisque sequitur, sic pueros, quo cupias, impellis, unde mavis, reducis. Enimvero fingite mente in adolescentis, qui aetatem primam in litteris et pietate exegit, manus incidere librum, in quo velut in
hortulo floribus halante areolarumque varietate descripto lateat anguis; voluptate delibutus non prius oculos a lectione deflectet, quam caeco alteque adacto vulnere concidet. Si enim scriptorum, qui ab eloquentiae artibus poesemque venerihus arma mutuantur, insidias, si adolescentium mores et ingenia excutiamus, haud longe a re et veritate hoe abesse perspiciemus. Illae siquidem voluptati ministrantes sabulae, de romanensibus libellis loquor, qui religionis honarumque artium detrimento europae regiones insecerunt, illi novi nec opinati eventus, illa morum, Vestium, regionum varietas abducunt quodammodo, secumque legentem ita abripiunt, ut sui bonarumque artium oblitus nil agitare mente, nil secum repulare, nil diu noctuque animo versare queat nisi illa commenta, illasque voluptuarias imagines, quas toto pectore hausit. Quod si ex hisce libellis delectatio sola peteretur, nullumque religio probique mores periculum adirent haec tamen temporis iacturatum ampliori doctrinarum compendio osticeret, tum animum
40쪽
- 35 modo huc modo illuc distrahens non sinprot in veritatis rQ-
Ecquis vero in animum inducat suum, posse adolescentem intacto impollutoque pede foedissimarum voluptatum coenum decurrere, illasque pagellas amare et amari docentes innoxiis oculis lustrare Θ Ut enim propius ad rem accedam: initio nil contra mores; exquisitis artis coloribus pingitur, ut aliquod e multis exemplum decerpam, equitatus virorum tum genere tum dignitate principum, albescente die ab urbe digrediens: vestes, arma, aetas, oris et corporis habitus, equi, equorumque phalerae oculis legentium subiiciuntur: dum iter expediti carpunt, silentium, mox lenes susurri, tum convicia, iurgium iuvenis venustate et gratia aulicorum superbientis, in iurgio certamen Singulare et caedes: e vestigio quam laxissimis habenis su-ga, et in fuga hospitium in castro nomine et praesidio reginae tutissimo, quo in castro quae Voluptates quae luxuriosa laetitia quae scorta quae lustra animus refugit vel
innuisse. Hos vero libellos, de quibus illud vere dici potest quod de sua fabula quam inscripsit Elisam, Rousseavius mirum si quis ad extremam pagellam invulnerato cordo pertigerit; hos inquam impune in vulgus seri, urbes, oppida,
rura, domosque pervadere, hos impensius conquiri, avidius evolvi. diutius alteri, de manu in manum circumferri, et socios ruris, socios itineris, socios nocturnae vigiliae etκοntubernales conspicimus. Nec satis: ne sua procul oculis
absit libido, indecoras turpesque imagines et volumini praeponi et interseri, compertum omnibus exploratumque est. Quid ego tragoedos, quid comicos, quid leviorum carminum conditores proferam Θ Nonne si oppido paucos ex