장음표시 사용
151쪽
Minquum cochlear. Quinquuncialis autem ordinum ratio in arbustis ec'. si i vineis,& in quinquuncem arbores dispositae cur dicantur, comminisci non.potui: quid tamen fit, ex Fabio facile intelligim us,
istis,uom apud Quem haec verba lib. VIII. leguntur, Num, etiam f- ι mdus Ueru adhibendm decor Z uuu mgat 2 nam es in or*mm emaque amrerualla redigam eas arbores. Quid isto quimruunce δαissus , crsu in liquamcunque partem oectaveru, restiti est Z Sed protinm in id quoque prodest, vi terrae succum aequaliter trahant. Cicero in Catone, Cum autem miraretur Lysander es proceritatem arborum,Haerectos in qui quuntem ordines, ct humum subactam atque puram, V Daum tem . . dorum qui asarentur e soribm et tum eum dixis, nurari se non modo diligentiam, sed etiam solertiam eius. Columella M. IV. Haec in q-quuncem vinearum metatio, expeditissima ratisnecon sertur. Hoc De. mosthenes in ea oratione quae k ν κοπίον inscribitur ita ex. pressit, 'ae αναδενδραδας ἐξ κ ψ φυlislηρια ἐλαι- -ςορ υων κα-Q. κλασε. Arbustium vites excutit, o obueta in versvi quoquoversmis
digesta confregit. Quod verbum Suidas assequi non potuit, Xenophon ipse, ex quo Cicero transtulit, ita scripsit: ἐπει δε uαυμα- aαυτὸν ο-ως καλ α μὲν Τὰ δίνωα G, δἰ ῖσου Ταπ φυ - μοῦνα, ορ ρι δε ὀι ς χρι δείγων, εὐγάσια-ππα εια. G- autem locum consitum miraretur Lysander, quod decora essent arbores, Ssirpium consitarum aequabilis series ita in versm directos configurata es...deretur, ut ad angulos rectos pulchre exacta essent omnia. Ex quibus iverbis cum Ciceronis collatis coniicere statim possumus quid siet quinquuncialis ordo, etiam si nondum intelligimus cur ita a pellatus sit. Fortasse autem antiqui sic quinquuncem appella- verunt exactam plantarum metationem, ut decussem exactam spatii diuisionem. Theodorus Gazes Ciceronis interpres dirotios in quinquuncem ordines Graece ita expressit, ορθ- εις πεΠάδα λιγύων obseruato scilicet Xenophonte, Ciceronis verba vertens. Eo anno quo haec scripsi, vineam habebam sterilem, di multis iam annis decoctricem. Huic cum auctionem diu ut fit) minitatus essem, nisi in posterum paria saltem cum expensorum ratione faceret, nec impensiorem ipsa culturam sen-tire videretur, prostripta etiam emptorem non inueniret smale '
enim ob id ipsum audire coeperat, quasi non damnosam vineam i
152쪽
nunquam emancipaturus essem) ad extremum eousque damnatae succensui, ut in ortum eam transformare meditarer arboribus coalitum, nondum tamen extirpatam. Hoc cum primum in
mentem mihi venisset , arboribusque eam ad soli naturam a commodatis conseruissem, frugi me hominem existimabam, o-. - 'mnique religione ac superstitione Blutum, nam ultimi anni lamitate percuitas, tot superiorum annorum ste litatem exci
piente, temperare mihi non potueram quio pr
do negarem unquam me postea teruncium in erus neae culturam impensurum. Quo iureiurando satis me defungi posse interpretabar, si ortum eam magis factam quam adhuc vineam colorem, praesertim cum nullus inueniretur tam aduerso Mercirio natus, qui sibi eam indicari peteret. Sic autem rationen impensae subduxeram, vix ut viginti francicis eam mihi rem si turam eximimarem, at consitoris selertia quaestuosa eo me sensim perduxit noua in dies comminiscendo, visendumque operis Q absoluti decorem speciemque milicendo, ut a tenui illo dc sim- plici primordio iustum tandem pomarium instituerim iugerum paulo minus quatuor. In quo mihi ita euenit, ut qui aucti nem facere prius praedii mei meditabar , & nummo propem dum id licere paratus eram, idem subinde liceri magno cogererparticulas confinium agrorum, ne instituti pomarii modulatio, ambulationumque metatio aliquo loco non quadraret. lntra id villam aedificabam, simul & ipsum muro undenum plus mi- nus pedum ungebam crassitudine in summo sesquipedali, in medio atque imo pro portione emodulata. Hoc Sammaurianum praedium mihi suturum instar amoeni cuiuspiam Tuscula ni sperabam, quarto ab urbe lapide situm, in quo liberiores solitioresque congressus cum dilectissima mihi philologia exercens, mecum ipse saepius commodiusque viverem. Hoc faciens, di- dici duplicem quinquuncialis ordinis rationem esse.ὶAlteram nostrates scacaciam, quasi alveolatam appellant, sumpsit enim formam a postica parte aluei in qua scrupos hodie lusitantes promouent & reducunt, altera ratio reticulata dici potest, non in quadras ut prior, sed in rhombos consormata, ea forma .qua
specularia apud nos pletumque videntur in senestris lumen use
153쪽
tro transmittentibus. Ego quadris usus sum pedum quoquoversus quaternumdenum. Huiusmodi ordinum obseruatio Normannis solennis est instituendis pomariis r quorum alboratores e seminariis plantulas transferentes, ita stellatim decussare norunt ordines, ut quamcunque partem te verses. rectam semper neriem videas , nusquam obliquante prospectu in longinquum. Vaec habui de his vocabulis quae stri im primum
dicerem, quaeque velut prooemium huius operis esse vellemis. Itaque quando de integro sermonem instauraturi hac eadem, de re sumus, ut eorum vocabulorum usum magna ex parte obsoletum Latinitati reddamus sic enim futurum spero a facti rum me operaepraecium existimavi, si non modo rem hanc to tam latis per se satis finibus patentem prosequerer & abistus rem . sed etiam si disputationem aliam ad hunc loeum nonnihil pertinentem, εc veluti cognatam adiungerem, tametsi iam alto situ obscuritatis errorisque squ alentem , vix ut nitorem pricti num lingua Latina hae in parte receptura videretur. Cum α' enim de Asse Sc Libra Pondoq; & rei nummariae vocabulis mul- sta ab enarratoribus neotericis dicta sint, antiquorumque monumenta iisdem vocabulis scateant: nondum quod scire aut , iuspicari potuerim) a quoquam scriptorum nostrae aut avorum langeque superioris memoriae deprehendi potuit quem modum pecuniae his verbis statuere debeamus. Proinde ita tulit anu 'mus, ut rem per se subobsciaram, & cum multa ambage autoritatum implicitam, tum vero glossalariorum errore Perplexiorem sinam, simul corruptis exemplaribus propemodum comploratam, explicare nihilo secius improbo insanoque ut dicitur l hore aggrederemur; siquidem scitum illud comici poetae memineram, nihil tam difficile esse, quin quaerendo inuestigari possit t& dignam rem prorsus existimabam in quam toto pectore incumberem. Atqui cum ad hanc aetatem, ex quo post tenebricosa secula literis sensim lux assulgere coepit, eo iam prosectus labores eruditorum hominum euaserint, ut ad linguae Latinae in- staurationem perpauca desiderentur e nemo tamen cut spero inficiabitur hanc operam prorsus adhuc desideratam esse. Planum erum facturum me coi do, neminem intra pctingentos
154쪽
annos, ac longe plures sortasse, recte haec vocabula intellexis e, duntaxat eorum qui commentarios ediderunt, qui in vulgus e. manarint, aut alias innotuerint. An putem id assecutus sim, quod anxie perquisiui, lectorum erit iudicium, non tamen qu rumlibet. Verumenimuero eam a me suspicionem longe am
Iiri velim, quasi aut ingenii singulari quodam acumine fretus,
aut reconditae doctrinae fiducia eam rem totam susceperimis,
quam viri tot doctissimi ne mimoribus quidem digitis sine noxa
tractauerunt : id quod mox apparebit. Iure autem meritoque facturum me arbitror, si in ordinem lautiorem literis studentium
admittendum me censeam : quibus aliquando ipsis liceat post emerita audiendi vel legendi stipendia non enim tam sorturi tus sui, ut in hac disciplina vocalem praeceptorem haberem stylo specimen sui facere. Proinde cum aliorum scriptis his in rebus adiutus sim, quas ipse per me assequi non potuissem, dein id videam literatos sere conspirasse. ut velut symbolam quisque quam posset lautissimam in medium conferret, quasique in
musaeo donarium aliquod posteritati visendum consecraret et commotus di ipse sum, dc aemulationis stimulis usqueadeo exagitatus. neque nunc primum 2 vi impensiore studio eum locum inter scridentes tenere posse non dissiderem, quem multi
aut ingenii prae sentia steti, aut ingenti aliquo studiorum adminiculo subnixi, certatim sibi asserere quotidie videbantur. It que alteram iam aleam iacimus, quandoquidem prior illa de Annotationibus nostris loquor quas in Pandectas edidimus non incommodissime cecidit , tametsi incursura ipsa in prim rum ordinum offensionem videbatur. Quippe rem per se invidiosam, serocius quam par erat, in iudicium quasi in theatrum adduximus seribenui tyrocinio: id quod tum demum sensimus, cum iam opere edito quod domi timui nostrae,& in officin
chalcographia cudebatur qui inserbuerat animus, paulatim deflagrauit, ic hactenus tamen impune ferre nobis contigit ab iis etiam ad quos ea res maxime pertinebat, nedum ab illis hominibus quibuscum necessitudo nobis humaniorum literarum nomine intercedit, quanquam impunitatem mihi stolide forta
se promitterem, uti etiam gratiam me inisse iisdem ab ipsis iu-
155쪽
tis peritissimis experimento didicissem, vs queadeo quod candia do atque ingenuo proposito susceperis, etiam si in eo transigendo ut est humana conditio secus nonnihil imprudens admia seris, non solet id fere non bene tandem vertere , nisi si forsan,
id est, veritatis numen, ut rem principio invisam, aduersoque rumore explosam, ad eXtremum etiam popularem reddere plausibilemque potuerit. Quorum enim hominum odium inexpuabile contraxisse musteo adhuc opere videbar, eorum nunc ocin cursum vix sero, de pollicitatione me reliqui voluminis conui filo se appellantium. Quorum autoritati tantum tribuo , rem depositam nescio an abiectam , retractare denuo coalius sim. In qua ipsa cum occupatus essem, animi causa sui fata auocamentum quaerentis, parergon hoc arripui, initio quidem modulis diuerticuli destinatum e rerum autem serie perpetua aliam atque aliam deinceps commentationem ingerente, eou-que progressum me esse sensi, ut ex parergo, id est, operis insti-ι tuti diuerticulo, plenum opus iactum sit, ut Graeci dicunt, μι το - γον γέγοM. Haec satis ad exteros Italos, oc alios'. ubicunque gentium literatos, quibuscum sacris iisdem initiatili
sumus. Quibus quidem ipsis in musaei sella contigit incuba
re, non etiam qui ex pronao ut aiunt Musas salutauere. rum enim nullum ex albo reiicimus: quando id fieri non pos-i se putamus, ut qui literarum humaniorum studio sint expoliti, non iidem quoque sint iudices nobis aequi. Ab nostris autem, metuendum nihil erat, nisi quosdam homines primariae auto tritatis aut dictitare aut mussitare comperissem, cum unum tan . tum genus hominum literarum bonarum studio aptum, at tu etiam natum esse, tum vero nos operam di oleum perdere, qui Ain eo vitae instituto ingenia exerceamus: non aliter ac lienosos qui instituantur ad cursum. Hoc cum nostratium quidam rescissent, primum mirari autores, deinde eo magis succensere , lpostremo re plane intellecta fremere. Sed reliqua ut arbitror). silentio nunc premenda, ut omnia in potestate habeamus, si se te illi aequiores esse coeperint. Nisi vero obscurum esse potest, cui homines Franci externa ingenia sese exosculari dictitentia,
.c stomachi sui doctos in Gallia vidisse. Quos si veritati in is
156쪽
seruire potius k q iam animo suo indulgere existimarem, aut ea esse eraditione, ut Latine loquentes intelligere sine magistri opera & praeitoris possent: facile, nisi fallor ostenderem adhuc factum sit vi dicendi facultas olim vernacula Galliarima, sae Ii, Iteri, iamdiu in Italia illustratis, in Galliam non reaersa sita, transalpinarum ipsam rerum plus quam dc par est & utile cupidam. Qua malum opinione fallere se in re tam clara homi num iudici an credunt, qui ne in iis quidem fefellerunt, quae t tegumentis oririnibus compositi vultus speciosique sermonis e- gerunt 3 Usque adeo enim omnes hominum sensus iam inno. 'tuere in vulgus, ut fidem quidam non faciant vel si aram utra. ue hianu tenentes ausi sint sanctissime deierare. Itane vero ' Franci quidam homines aut male obsequiosi, aut ex ingenio suo viventes, nec per istorum genium iurare didicerunt, nec solitis hac aetate lenociniis eorum se potentiae venditare: satis digna causa fuit quamobrem calcata charitate patriae, odio tran versi aut liuore raperentur 3 mihi certe non videtur. Atqui si ingeniolum ipsi & doctrinae quae nos quoque in externis mirifice agnoscimus admiratores veros credi sese volebant: beniagne igitiur vel exteris facerent, idque eo nomine, ut intellige. retur cur viros ipsi doctos praemiis adsciscerent. Sic enim elo. quentiam & poeticam 8c literas elegantiores patriae dicerentur vel dedisse, vel reddidisse. Nunc cum id non faciunt, videant quaeso ne externis verba dare potius, quam nobis sacuruliam doptare videantur: imo tui plane loquar) ne Qbdolam mentem prodant, aut certe malevolam, qui priuato vel studio vel odio instinta nam quam aliam causam coniicere quisquam possit Τ suggillationem patriae inurere non timeant. De qua quam bene alioqui sint meriti, publica fama vidςrit. sed criticam seue. ritatem cognoscere in hominibus imperitis pretium est operae Galli omnino homines nec ad poeticam artem nec ad orat tiam nati. Quis hoc iudicium facit φ3 homines germana in Francia nati, in sitia Fresilii asti & educati, & nunc in gremio eiusdem hoc dictitarites. .a igitur tandem fiducia hoe iud, care praesumunt 3 age quid tum postea ' quia patria honestis. simum quodque decus meriti, iuuneriti tulerunt. Egregios es-. e S a ves
157쪽
ves, dc patriae amantissimos. Audiamus porro, Solis hominum , ae Italis haec studia capessere iure ac moribus licet. Sic enim 'fert coeli selique natura, ut infantes etiam illic diserte numer seque vagiant. O acre iudicium hominum, quibus tamen ipsis inter classica recitanteis Italos exaudire tantum vacavit. Siccine Francos homines pituitosum fel habere ad iracundiam putant. di crassa quoque ad studia praecordia , eorum ut stomachum, improbitate tanta prouocare gaudeant: quanquam latius patet ahaee contumelia, quam ut in literarum studioris consumatucis.
Ad eos enim etiam pertinet, qui literarum ipsi imperiti, ingeni sos tamen liberos di spei magnae genuisse se arbitrantur. Porro etiam patet. Solis enim Italis doctos esse licet ac disertos perde iudices istos nostros, Musarum scredo dc Apollinis sanctissimos antistites : qui ea fiducia utriusque lacultatis, atque etiam linguae utriusque iudicium praesiainunt, quod ut Ascraeus olim, poeta ex tempore factus ad sontem Pegaseium creditur, sic
anno uno auut altero cum doctis super mensam loquitando, uberem harum rerum scientiam hausisse credi volunt: quippe qui nasci in Italia doctos, non studio annorum triginta & amplius , fieri putent. En quibus te approbes, si Mineruae sufflagio do
ctus haberi velis. Heu miseram conditionem nostram, qui in- tabescimus literis, hasque indignitates exorbere ac vorare cog mur, quam concoctu difficiles stomachis aestuantibus St biliolis idque eo magis, quod ius nobis non est ad primores aut prim 'cipem prouocandi, quorum isti ignorantiae imposturam ex anumi sui sententia factitant. Illa autem illa singularis est teme- .ritas vel amentia, obtrectationis ut ita dicam tragulas in unita . verssis intorquere, si quosdam sorte priuatim incommodos at- que inuissis obstinarint serire. Illine ut irato animo tantum, indulgendum putent esse, ut propter unum aut alterum expu
gendos, a calu0 cut dicitur ad caluum e numeris eximant Z veLquod quidam eorum huius calumniae architecti dictitant, se , cum omnia studiosorum diuersoriλ Iustrauerint, adhuc tamen quod quaerunt, extra gentem Italam desiderare 3 Ecquod igitur , capitalius verbum ullum hoc verbo esse potest Quasi vero qui
gram ignoret sic eqs bono. docto que eis Alpes inquirere, vi
158쪽
qui diuersissima via congredi cum hostibus festinant. DEUS te perdat simultas, quae oculis clausis in hominum obtrectati nem impingis, S velut mente capta propositum malevolum tuum prodis. Tu ut tuorum ingenia damnes, quorum partim nec periculum seceris, nec alium fecisse quenquam noris 3 partim ne facere quidem tu animo orirmaris, nec faciendum curare, cum tu id si velis facere fortasse non possis φ dum deinde exteros si diis placet commendatione inani quassaque prosis . quare, ut licentiore calumnia possis in suos velis desaeuire 3 Hic hic nitra hucciti tu inu, ut lepide inquit poeta. Cedo igitur cui e 'unquam doctrinae nomine benigne tute seceris, aut cui omnino non ilia causa bene tantum cupiueris 3 Heu candor Mecoen tum eorum quos & videre nobis de obseruare contigit: qui ru
mul & studiosis sunt & Reipublicae desiderati, insigni ad poste
ros inclinatione rerum. Superi immortales, quantum inter anuinos hominum interesse dicemus 3 Illos ut heroicis annis ediatos, nihil appositius quam viscera charitatis appelles : ita unuversas cogitationes suas ad homines nostros iuvandos coni lerant. Isti huiusmodi animum rebus nostris exhibent, ut ad delendum Francici nominis plendorem incubuisse videantur et quos tamen Sc ipsos non adeo lividos esse crediderim , vi nisi Transalpinis rebus oculos cupidius adiecissent, premendi n strum gratia in coelum laudibus ferrent exteros. Quid enuria
consilii eos cepisse dicas i an ut eloquentiae ac literarum gloria am desperare nos cogant 3 quid id eorum refert i quandoq*dem huius aetatis decreto, ninil cum literis aulico comitasti: an ut gratiam ab Italis ineant Z Sed quo inter Gallos ab Italis νθ tiam 3 Restat igitur vi aut priuatis studiis indulserint, aut nota modo protervi, sed etiam propemodum amentes iudicentu Equidem libens ab ipsis audierim , utrumne studia literarum. honarum hodie flagrantissima quamlibet iniquo tempore, re- ninguere illa sua obtrectatione sperarint, an oblectandi sui gratia potius ingenia prouocauerint. Illud certe obtinere nulla autoritate possunt, ut oratorum vel poetarum it historicorum , libros nobis e manibus ut prophanis excutiant, quas bonis iamdudum autoribus conuebandis inauguratas habemus. Nam
159쪽
qui famae dudum per ora hominum iure vel iniuria obstrepe ii moderari nequiuerunt quo minus in circulis, in ambulationibus & sobriis & basilicanis, pro castris, pro concione, nusquam
non denique actus eorum obtrectarent non cauillabunde modo, sed etiam tumultuose e ecquid se illi iuris habituros putant in eorum Mineruam qui literas didicerunt λ Scilicet hoc illud est, hominibus venustis cupido incessit Gallicum stylum prouocandi, a quo sibi metuendum nihil putant, ut qucm hebetem esse de plumbeum dictitent. Nempe hac fiducia illudunt. Francicamque Mineruam ut insantem & inermem despicantur, nec aegide terribilem. At ego ut italos Francis ingeniorum acumine prastare nunc inficiari nolim, sic non facile concesserim ut praestent etiam docilitate. Quippe ut primis omnium Latin . rum Italis post annos centum licuit stylum suum ad cotem , priscae venae exacutum, scribendo dicendoque explorare: sicia stris obuium est, ut omnibus, dc antiquos & recentiores scribe, do autores aemulari. Nam salem eodem nobis precio quo Italis praeberi, docere istos potuerunt actores theatrici, qui satyrici, eos falibus totos saepe periricant, queis acriores non puto ultra Alpem aut Pyrenem inueniri. Atenim innocentia succinctis mnium rerum securis esse licet. Equidem hoc fatebor, si intra vallum innocentiae stativa se semper habuisse rebus gerendis administrandisque contenderint. Dicere igitur hoc audeant,6c ego illis ordines omneis iudices seram, ni constantis famae te. stimonio reuincuntur, ut ne ad populum quidem prouocaream deant. Quare ego suaserim eis potius si me autorem non
respuant ut insense animo vel alioqui male assecto usqueadeone obsequantur, quin sese suumque etiam fastigium respiciant,
rationem antea, vitae habeant, nec in extremo summoque
actu sub peisona primarum partium indecorum aliquid aut proloquantur, aut agant. Etenim quum sint eorum nonnulli praeteriti temporis continentia & grauitate ita obstricti, ut peccare . ne tantulum quidem sine crimine maximo nequeant di ii memi- nisse debent vitae suae cursum non ad amussim popularem exigi.
sed ad eam quam sibi ipsi in mediocri fortuna praestituisse creduntur et ut si a pristina probitatis di integritatis orbita ingre sum
160쪽
sum quoquo modo detorquere videantur, quicquid recte ac prae. clare ante secerunt, protinus non virtutis suisse, sed ambitionis existimetur. Nam Oi aliis moribus vivere prouecta iam aetate,& ad instituta transire videntur utilitati seruientium: vltimana utique salutasse recta consilia dc honesta creduntur atque dicuntur: perinde atque ii solent, qui ad temporariam modestiam . bellissime compositi, simul ac se euasisse ad res secundas sentiunt, tanquam emeritis simulationis stipendiis, ambitum lc cupiditatem profiteri perfricta fronte obdurataque non verentur. Aut igitur sibi posthae imperent studiosos Galliae non odisse , procul ambitione summotos : aut si male loqui pergant, dc Vtcunmque doctis incommodare, quosdam etiam expectent iusto dolori tandem obsecuturos. Nec sibi eo nomine blandiantur , quasi in sinu Iouis positi male audire nequeant, aut quasi dolin rem animo quantumuis inustum Gallica ingenia stylo exigere non possint. Qui enim Aristarchos se orationis Latinae aut etiam architectos intulerunt, quum minime ipsi esse didicissentisattifices dicendi, Gallicae fortasse doctrinae, Italicae discipulae, extremam propediem manum accessisse sentient, quum ex atrio Libertatis, suis ipsi maledictis respondentes audieui. Neque enim in uno aut altero opere debuerunt omne genus structurae omniumque aestimare. Sed quid hoc ego crimen persequor, quum iidem ipsi qui literas Gallis adimunt, non iam scientiam nobis elegantiorum artium, sed etiam prudentiam omnino quasi sensum communem abstulerint 3 contumelia non ad v- num tantum eundemque neglectum ordinem, sed ad singui sVniuersosque pertinet. Notum est enim quod eius societatis mancipes, quam minime decebat, nihil pensi habere di untur quo minus errata sua luculenta clauo ductitando admissa, i no- .minia patriae obliterare nitantur. Proh supreme seruator. NOnne satius erat nos culpam agnostere quae negdri non potest, quam clauum ut dicitur clauo protrudere. 6c culpam crimine expungeret Antiqui Romani dixerunt maiestatem in populo, autoritatem in Senatu esse : inde crimina maiestatis appellatata laesae. aut imminutae : at nunc inuenti esse dicuntur, qui notas contenti Rems blicam non juvilla, in minuere etiam maiesta