장음표시 사용
191쪽
-δeorum mercedem fuisse dicit medicis sub Romanis principibus,& qu, It i dringenties sestertium ut immensas rapinas in Lollium criminose extulit. Quid illud Tranquilli ri, q a nam modo explicari poterit 8 aut quid animi tandem eo in lico interpretes habuerunti inquit, Romano quadrim enties, tribubus tricies quinquies sestertium, Vmmanu mitilom Iingi ra millia nummum , cohortibin urbanis quingenias , ligionariu tre nos
nummor. Ex hoc certe loco admoneri illi debuerunt. Qii modo enim populo Romano satisfacere quadringenta sestertia potuissent id est tertia pars census Senatoriiὶ praesertim cum ' in singulos legionarios trecenos sestertios Iegaret Τ Magnuri autem militum numerum tunc fuisse, ex eiusdem auto is lecti . ' ne nouimus, qui in eodem Augusto quodam loco sic inquitis:
Copia Ex militaribm copiis legiones s auxilsa prouinciatim diserabuit, classem Ram A seni, es aberam Rauennae ad tutelam sivera es auferι maris collocauit.
Hunc principem Orosius libro siexto scribit quatuo s quadragin-ιa legiones habuisse ad tutamen orbis, id est imperii Romani. Em - . sebius autem autor est, censu sub Augusto acto, Romanorum capitum quadragies semel centena millia censa fuisse. Ago transeamus ad reliqua quae sequuntur in eodem loco Tranqui te
Reliqua, inq ait, legata varie dedit, yraduxuque quadam ad vicena s stertia, quibuι βωendis annuam diem finisi excusata reι famisaris meis diocritate : nec ρωι peruenturam ad haeredes se os, quam millies V quingentisi profusus et quamuis v ginti proximas annis quinerdecies mi res ex testamentis amicorum percepisset, quod pene omne cum a bm Ptem is patrimoniis , caeterisque haereditatibus in Rempubbcam ab nisi sit.' O dignum etiam atque etiam locum qui plane enarretur: quod hactenus iactum non est. Idem 'de Nerone: Diuusarum S pecu nia fructum non alium putabis, quam profusionem : soritidos ac depa cos esse quom mitio impensarum constaret. Laudabat mirabaturque ungulum Cmum nulla magis nomine , Fam quod regenter a T)beriorab Io ver in brem θ tio prodegisset: quare nec largienai nec absumem in modum tenuit. In Iliadatem, quod vix credibile videatur, octingera .ia nummum missia diurna erigami, abeuntiquι Aper sesternum mi i contulit. Quaero quonam modo consentaneum fuit, Neronem
primipem pGiusissimum Tuidati Armeniorum regi in p. triana
192쪽
- abeunti non plus quam mille sestertia dono dedisse , cum m nenti diu in Urbe octingenta diurna pensitaret 8 idem de caeri .guia loquens, Nepotiora sumptibus omnium prodigorum ingema supermo : in extrutasnιbm noxiorum atque villarum omni ratione posthmbita nihil tam ε cere concupisiebat, quam quod esset posse negaretur. H paulo infra: Ac ne singula enumerem, imme/fas opes, orumque illud berii Caesaris vicies ae septies missus festertium, non toto vertente anno ab
sum it. Quo autem intelligere possimus immensam quandam pecuniae congeriem his verbis significari, addemus id quod idem . de Tibιrio in vita euia scripsit: inquit, demum tempore ra'n.ta conuertit animum. Galliarum lc Hispaniarum Syriaqueis Hec Graeciae principes confiscatos constat ob tam impudens calumniarum genus, ut quibusdam non aliud sit obiectum, quanta quod partem rei familiaris in pecunia haberent. Quantae vero pecuniae ex iis confiscatioitibus exaggerari potuerint, uno pa- tebit exemplo vis eundem in Caligula, qui Tyberii successor fuit: de quo in initio principatus cum optimum principem simul
ret, ita inquit: Si quibm resina restituit, adiecit fructum omnium ve-Ligabarum red tuum me i temporis, ut Antiocho Cometeno sisertium millies conmatum, quae quanta sit summa, moκ sottasse consta. 'bit. Age vero porro etiam etiamque pergamus, di autores alios
linguae Latinae percenseamus, ut de rei difficultas appareat, &hu- ius suscepti laboris necessitas, ac pretium operae, si diuina tan dem benignitate propositi compos euaserim, & huius aerumnae ut ita dicam umbratilis Hercules. Iamprimum Tacitus bb. XLI.
Exum est aere publico Senatmconsultum, quo libertinin se uertii ter mulier post ir, antiqua parsimoniae lauisibis cumulabatur, de Pallante libem
romuli principis loquens , cuius immodicas opes intelligimus ex illo satyrici loco Sat a mima:
pere, ut qucrente eo quondam de fisci exiguitate, non absurde
193쪽
sit dictum: abundaturum, si a duobus libertis in consortium reciperetur. Eius autem Senatusconsulti in Pallantis gratiam a Senatu expressi meminit Plinius Iunior ad Montanum scribens, his verbis indignabundus, Ridebis, demis indignaberis si veru: quod nisi legeris, non potes credere. Ese via Tiburtina intra prim mlapidem, proxime adnotam, meta mentum Pa tintis ita scripsum: Im Gnaim ob fidem pietatemque erga patronos, ornamenta pratoria decrevis es sestertium centies quinquagies, cuivi honore contemin fuit. dem nunquam sum mirat tu quae sepim a fortuna quam a iudicio pr. cisterentur e maxime tamen hic me titu admonuit.qisam es sint mi-y. .mca es inepta qua interdum in cornum, in h. v si des abuceremur . qua
denique in furciser es recipere ausiti est. es ricusare. Tranquillus rursus in Othone, Nec quicquam prim pro potestate subscrinis, quηm quingentisi sestertium ad peragendam auream domum ; de orea conva- Geronis loquens, qui iam sese interemerat. Et in Goa, Ad ronis medium principatum in secessu plurimum vixit: ne ad gestandum quidem unquam aliter iter ingressis , suam ut secum vehiculo proxima decies si retium in auro ferret. Idem Tacitus lib. itirim suprad . iis: Eodem Nerone oratore Bononiensi colonia igni haustae subuentum ce
ties si/risi largitione. Cicero in Philippica illa nobili, Vbi est septi smillies s stertium quod in tabula quae fiunt ad Opis, parrbas' funesta quia
dem illius pecunia : sed tamen se iis quorum erat, non rediretur, ροα nos a tributis posset vinaicare. Tu autemsestertium quadringenties quia Idibuι Martiis aebuisti, quo modo ante Calend. Aprilis debere desisti 'Et rursus. Jnagrapha sistertii centies per legatos viros bonos,sed timiados es imperitos Me sua sine resiquorum hori tum regis sentemia, facta in Duεceo. s grapha quid sis acturus, meditere ce eo. Et pro Lucco: Viel quo ait Luceius L. Flaccum sibi dare cupis vi me si ah mceret , sistertium bicies : s eum tu accuses auarιιιa, quem di is vicies moluisse perrire t Tacitus libro XIII. de Nerone loquens, Sed nobili familia honor auctus est, oblatis in si Mog annot quingenu sestertiis,qui bm A ssala paupertatem innoxiam Astentaret. .aureo quoque Cotta sMheris Amonio ann m ρςcuniam statuit princeps, quanquam. Hr D-xum habitas opes Hessipassent. Quo in loco ne quinquagenis lege dum putetur, Tranquillus de eodem, Senatorum, inquit, nobilissimo metuo: φυμμι - δε Mn-ina salaria, s quibmdam quiuena
194쪽
ir , eo, ituit. Et de V p . mphini censum Senato, cans tires imperquingenis sestertiis annuis s en init. Et rursus in Nerine: PONGium PaulinAm Uectigabλυ publicu praepositis cim insectamne priorum yrrnci' ,'r' graustate sumptuum iustos reditus antrassent, se annuum sexcentisi se tum Reip. iar Rri. Et rursus, Cladem Lugdunensem qua cui Meraio statvi est princeps, ut amissa urbi reponerent. Et . : iterum: Bis es vicies misse sestertium donavionibus Nero murirat: ubi no n mille, sed millies contra fidem exemplarium lego. Verum- enimuero quandoquidem immensa ac caliginosa autoritatum ,
sylva restat apud iuratissimum quemque autorum linguae Latinae sparsarum, tempus iam vertandi cardinem ipsum obscuritatis esse duco,& illud Artas. praefandi per parodiam,
ne si in densiores sensim tenebras insinuemus, nulla ut sic dicam face explicationis praelucente, interim lectores magis in habIucinationem inducere, quam lucem aliquam afferre tenebric sis locis videar : proinde ut rem obscuram illustrare quoquo modo possim, lucem ab ipso capite rei accersendam habeo.θAs aes ,-- igitur, qui Sc assis dicitur, ut antea dictum est, libralis nummu- Ius erat, quod nomen inditum est nummo iam inde ab eo tempore quo Romanus populus aere graui pro nummo Vtebatur. 1. Plin. D. XXI. de Scipione curamento Suarisne loquens, Nec ei fuit is bonis funeris impensa, asses ergo contulit populus, ac sunm elocavit: qu que partese Mursores e prassem omni last. Tranquil. in λαgusto : Ex noctumo si . stipem quotannis die certo emendicabat a P ρ, csuam manum asses porrigentibus Araebens. Idem nummus li- Libens
Ulla dicitur, per diminutionem a libra : quanquam libella argentea esset, ut autor est Varro. Cicero in serrens amane III. Eo quis Volcatis, sisua l me Gnisset, unam libellam dedisset Τ Libellam pro asse posuit, ex eo dictam, suod libra aeris valcbat, id est, asse. Cum autem minimam pecuniolam significare volabant, assemec libellam dicebant. Idem no Rasio Comoedo de poena pia peten tium loquens : β'turi sisteri. LVI. hie nisi minum facis sistere. LIII. ad ubesiam sibi deberi, causam ρινῶt: id est, si minimo quiadem nummo minus debitum fuit ex formula plus petitionis causa cadit. Plautus baliud. Os irim brecte etiam supra prom- I
195쪽
ptra thesauros Iouis, tibi libellam argenti nunquam cretam. Libella autem argenti ideo dicitur, quod nummulus erat argenteus, Ut praediximus. Quin ta signata statim argentea pecunia, constitutum ut denarius nummus libris decem aeris valeret, Si seste tius dipondio S iemisse : qua ratione quaterni sestertii denarium unum aquabant, ut autor est Festus. Diu autem Populus Roman. aerea nummo usus est , cuius rei testis est Plin. m. 'ingenium XXam. his verbis : Argentum signatum 'st anno Vrbis quingent imo .H' έ - octogesimo uinto, Q. Fa io Consule, quinque annis te prit m bellum: placuit denarius pro decem bbris, quinarim pro quini sestertim pro dipondio ac semisse. Idem po Rom. ne aregent uidem signato ante Pyrhum Regem deuiatum usta est. Libratu et de Hiam nurae libellia dicitur , dipondim appendebatur .ssis. Luare Qui uti poena ricta, es adhuc expensa in rari,isibin dicuntur : item -- pendia, pondera. Quin es militum stipιnotiorum, hoc est, stipis pom Lurip ni, deranda pensatores, libripenis dicuntur: qua consuetu is in iis empti nibin quae mancupi sunt, etiam nunc bisa interponitur; hactenus Plin.
Mi Dcin. Ego in verbis supradictis ex antiquis exemplaribus duo verbae, emendanda censeo, ut pro pondera dependere legatur, ec pro . . mancupi mancipit. Quid autem sit dare de vendere mancipio, aras primi, ut arbitror, docuimus in i. . Fui a atem hic ordo rei nummariae, ut primum Romani are rat,aati graui , id est, nummo rudi di informi usi sint: postea aere signa- i to. quod fuit sub sexto demum Rege : deinde argento signato anno Vrbis quingentesimo octogesimoquinto, autore Plin. his
- - a verbis : Seruisu Rex primm Huauit aes : antea rudi Romae L 'Acunia. mei traiat; signatum est nota pecudum : unde S pecunia a P
Maximus census centum decem millia assium Miti Id m n,- rege: ct ideo haec prima classis. Nummum autem dc sester misi δε- tium idem suisse notius prope erat, quam ut probari deberet ,
nisi in hoc Merula vir destias salsus esset ut supra admo limus: ec Calderinus vi, ingemosus nummum apua Mn. V1. J narium esse diisset. Cic. in I/ sp, si uiu
196쪽
nis ob singularem imprantatem, atque Muticiam praedarionemque vesaria sortMu, si, tum quin ue millia, mercedis nomine ac
ra, Quinque sestertia, quinque millia sestertium,ic quinque , '
millia numinum pro eodem dixit. Vitruviu3 bb. T. Senatum popoque Rom. petiit, ut liceret transferre oppidum: con lituitque ma Ha , s areas Hust, nummaquη sestertia singulis munici mis mancipis
ridii; id est, sestertiis singulis areas aedificaturis ciuibus vendidit, quae res instar donationis , imaginem venditionis habeto: quo modo di nummo addicere Suetonio in Caesare. Valerius D. M inquit: pratore s/niti Hircii Pa se iussu Senatuso me. qui tunc libitina exercuant, tum irarum suariam' um, tum . . mimigerium Dum gratuitum polliciti sunt , perseuerantique ρ Harione extu erunt, ut exequiarum apparatrusestertio nummo i is praebentibus λὶψ .
addicerettir. Ab huiusmodi consuetudine emanauit illud ni in L si quis,He acquirenda posses. Si quis conduxeris es rogaueris precaria via ρ eirat, si quidem nummo την conduxit, nussa dubitatis est quin s necarium selum teneat. Columella libro p irto, Vinitar bcet sit emptus sex vellatim sestertiis octo missibus, cum ipsum situmst
ytem iterum totidem millibus nummorum partum, vinea que' m si ad te, id est, cum pedamentis dc viminibus binis millibus in singula iugera positas duco, si tum in assem consummatum precium sestertiorum vigintinouem millium. Huc accedunt semisses usurarum sestertia tria millia S quadringenti octoginta nummi biennii temporis, quo velut infantia vinearum cessat a fructu; fit in asem summa sertis trigintaduorum millium quadringen
torum octoginta nummorum e quod quasi nomen si ut scen rator cum debitore. ita rusticus cum vineis feceriti eius summa o in perpetuum praedictam usuram semissium dominus constit 3 .d i at, percipere debet in annos singulos mille nongentos qui suaginta sestertios. Mirum videri non debebat pro septem iugerum, octo iugerum apud Columellam lectitari, nisi di apud ,
Hermolaum in altem editione itidem legeretu , ea parte in castigationes condidit in lorum ritimumquartum Plinii, Ulail si mcus citatur ad comprobationem eorum quae de usuris semissibus trientibusque se centesimis ipse doctissime. scripsit: ita ut pria ua errorem non modo iurisperitorum, sed ec omnium neote-Z 2 . ric
197쪽
ricorum ostenderit : quem locum si ad calculum exigere vob. uit, facile fuit animaduertere errorem exemplarium. Quonam modo enim ex octo millibus quod precium serui vinitoris C lumella statuit & altero tanto, id est, octo iugerum precio, ecocties binis millibus quae summa pro pedanda vinciendaque vite iugerum Oct o taxatur confieri summa undetri tua mil-' clium possit 3 Quod si solum septem iugerum legatur, conueniet ratio. Id enim in promptu est vel in digitos calculum is deducenti. Porro cum in semissibus usuris millenarius quiliabet sexagenarium pariat, ec quingenariusetricenarium : ex via ginti millibus summa fit usurae mille ducenti nummi, dc ex decem millibus sexcenti : ex quibus sexaginta ideo deducuntur, quod sors non triginta, sed undetriginta sit millium ; quare somissis usurae summa erit annua mille septingenti quadraginta , nummi : quae in biennio duplicata, tria millia quadringentos octoginta nummos sestertios essicit. Sic fit as sortis S usur rum triginta duo millia quadringenti octoginta nummi. Ru sus si hane summam sub semissibus usuris occupatam esse si tuas: cum triginta millia ratione antedicta mille octingentos pariant: dc duo millia centum & viginti, id est, mille di nonge tos viginti: ec si quadringentos octoginta pro quingentis i telligas. ut ex iis triceni nummi annui pariantur : fiet summa , usurarum mille nongenti quinquaginta nummi, alioquin si scrupulose exigas quod Columella neglexit tot nummi huic summae deerunt, quot viginti in anno pariunt, id est, unus di circister quadrans unius ; id quod ideo explicare volt limus, qui Hermolaus inexplicitum reliquit, contentus admonitisse loci :nec aliquid praeterea addidit, quam id quod sequitur : Ex his mobis, inquit ille, euidentissime co Uium ex Ucrusimi bi non
uageras de centenis, sed fenos uaxat in annum rerire creditori e soti quaternos ex trientibuι. Hoc quoque, ut arbitror, addere debuit, si in mentem ei venit, cur centesima usura diceretur: quan do id plurimum valet ad fidem faciendam erroris deprehensi, qui perdiu sesellerat. Atqui cum haec ratio centesimae duod nos numnaos annuos in singulos cratenarios pariat, et meri
198쪽
simos singulos : facile patet ideo centesimam diciam , contesimo mense seriem aequet. Vsurarum enim dies olim a. πin singulos menses cedere eXistimabantur, ut hodie moribus h ius urbis tertio quoque mense cedunt earum pensitationum dies, quae precio legitimo accepto praediis imponuntur, & mancipio dantur, & citra Utium Mnoris instar habent. Dicitur etiam centesima ustra ideo nisi fallor in quia centesimus nummus pro scenore stat litur. Centum enim nummi sertis , pariunt singulos numimos menstruos: haec a Graecis .ecisa dicitur. Plutarchus in Lucili. ἐκ λευσε , G. - τλ ιν εις M. Vbi ita με in subintelligo. Quod autem menstruae esse censerentur usurae , calendarium vocabu- Cain lum docet, quo Iurisconsulii utuntur. Proinde cum centesima usura pro asie intelligatur, dimidiata centesima semissis dicitur: dc semis tursus dimidiatus,quadrans. Similisque ratio in trientatio scenore statuitur: quod Antonius Pius Rom. princeps tanquam minimum exercuisse dicitur, ut patrimonio suo plurimos adiuuaret. Vidi homines iurisperitissimos qui adhuc centesimam usuram cum Accurso intelligerent, nec Hermolao assen- , tirentur, nec sis iurisconsultis qui cum eo sentiunt, calculo cutarbitroo offensi, quem non facile expediunt homines eius artis ignari: quae causa suit, ut eum locum explanandum ducerem. verum ne de hoc posthac dubitetur, locus est apud Plinium in Opistolis ad Traiatium his verbis rem manifestam reddens: Pecunia publica, domine , rouidentia tua σ mini 'rio nostro es iam exactoinit,
exigutitur, vereor ne octosa iaceant : nam es praediorum compse
randorum aut nulla aut rarissima occasio nec imunmntur qui velisit inbera Rei buce praesemim duodenu Hs , quoiia priuatia iniuniamtur. Di ice ergo domine numquid minendam Uι - , ac per hoc a neos debitores inuitandos hute1 e re si nec sic reperiuntur, distribuem vim inter Decuriones pecuniam ita ut redia reipublice caueant: quod . quan am inuitis es recusantibus, minus acerbum erit, leuiore usi raconstitura. Duodenos asses appellat plenam centesimam, eo modo loquendi quo nunc in ea re utimur duodecimum denarium vel decimumquintum dicentes. Cicero in Pratura urbanis ob
199쪽
menti publici , apud publicanos relii iam unde erat attributi duabus centesimis sceneratus sit. Duas centesimas Cicero qua tuor & viginti asses in centenarios singulos dixit. Demolihenes orator in oratione quam contra Aphobum unum ex tutoribus suis habuit, hoc apertissime docet: ait enim patrem suummosthenem Aphobo, quem tutorem sibi dederat, in testamento octoginta minas reliquisse dotis nomine, ut uxorem suam D mosthenis matrem, uxorem duceret: quas cum ille accepissecimatrem tamen uxorem non habuit. Sic igitur inquit: regia, ιι
rit, lege quidem iubente debet dotem cum usuris nouenum obolum resiluere : bed fae drachmatis tantum usuras eum debere r has secum se tr aliquis seu putauerit, duodecim annorum spatio tria arge talenta im
o niti. Ego cum hanc rationem inirem, sic colligebam, oti ginta minae centenariae, octo millia drachmarum valent, siue o-Aogies centenas. Cum autem in centesimis usuris quilibet cem tenarius siue quaelibet mina in anno duodenarium pariat : si octogies duodenas drachmas ducerem , suturas in summa dr climas nongentas seX ginta: quae summa si duodecies ducatur, fient undecim millia drachmarum, & quingentae praeterea & v, ginti, ex quibus centum S quindecim minae fiunt, it viginti drachmae superant: quibus si octoginta minas, id est, sortem is addas, fiunt centum nonagintaquinque minae t, ita tria talenta sunt, ic quindecim minae, cum I X. minae talentum faciant, ut infra videbimus. .: Propter quod Demosthenes exacte summam colligere volens, large vel prolixe tria talenta dixit pro tribus talentis S quadrante: nouem autem obolos pro sesquidrachma a posuit. qua ratione sesqui centesima usura procederet, quam ipse,
mura ivt omnino aduersario defensionis ansam praecideret, ad centesimam retraxit. Vsurae sesquicentesimae taxatae erant ex lege decem tabularum in rei uxoriae actione, eodem autore in oratione χὼ ν me' ita enim inquit: εαν Σο τεμπν ἀυ
200쪽
γαυαικα, - ἀ--ε ιν δε μη, ἐά ἐννέα οβολοι:Lex iubet eum qui uxorem repudiarit , dotem restituere, alio ira mora tempore interi fur tum pendere sequi achina . Ea autem actio mi. δικὴ vocata est a solone , ut ex eodem oratore nouimus. Itidem alio locb, et turre: ταἰ, τὰς τριήκο α λανας γ τοῦ τουριου, - χ ο ὐ-ν ο τὼ ἐτων,τ ἐὰν ' δ ea esse diu τι et μόνα , αλλα:e ac πισκοπια 'ἔυρία . Has igitur, inquit, triginta minas habet ab . e ina, es partum eorum octo annorum : em si fuis drachmao v* ra occupatum esse ponat, alier u pariter triginta minaι inuens t. Triginta minae quotannis tricies duodenas drachmas pariunt, id est, trecentas & sexaginta , quae octies ductae duo millia & octingentas octoginta drachmas valent. Hoc in loco Crato a numerum auxit mina una, dc quinta parte minae: superiore Butem exemplo numerum diminuit, vel quia exacti calculi taedium vitare volebat, vel ut summas potius ronaridas sacere : utrobique tamen inarum est eum drachmalem usuram dixisse , quam Latini cetatesimam dicunt. Est enim drachma, centesi-Draumaisma pars minae. Sie fit ut centesima usura aequare sortemtar, quia centesimo mense dr clima in minam evadit; ut enim a Romani ab assibus, sic Graecta drachmis usuras denominarunt, ' 3, , ivt nos hodie a denariis. Q d autem menstruae essent usurae . apertius etiam ex oratione AEhchini contra Oesiphontem ostendetur.
Criminose enim obiiciens Demostheni quo a pro quodam Atheniensium plebiscito quod Graeci psephisma appellant) cuiu, ipse autor fuerat, a tribus ciuitatibus', in quaruri gratiam id pro
mulgatum erat, talenta tria dari sibi stipulatus essςt, cum aritae, inquit, beta exhausti id dissuluere nan ροί sint, forem ei talenti spoponde- . runt qhoad talentum soluissent: ἀναγκαζόμRροι δ' οι Wειτα , 324 - ἐυπο-
τὸ κ ψάλαυον ὰπεύουσαν : id est, Citacili autem Oritae, en, pectiniae inopia premerentur, vectigalia puniea iis t. enti summam ibi oppignerauere,ffae m. Demostiani sieleratae mercedis interim pependerunt, drachmas men bruin insutias minas, quoad sortem rotaiderunt. Hoc unum is exemplum maius est, quam ut altero adminiculo egeat; quanquam di aliis exemplis non caremus. Cicero ad Atticum libi