장음표시 사용
211쪽
xit, ut in multis locis repetit. Idem Cicero in eundem Act. III. Heraclim est Hieronis film, fracusanm, Φ-o inprimu domi suae nobialis, es ante hune nasorem vel pecuniUUmm S Musinorum, nunc nussa Hia eriamitate nis sura auaritiae aitque urua pauperrimus p hmchrinistra ficile ad sestertium tricies venit testamento propinqui sui Hera cB: Hena domus celavi argenti optimi, multaeque stragula vestis, nocios morumque maincipiorum, rem in sermone, magnam Heraulio P auniam veni se r non filum Heraclium diuitem, sed etiam ornatuin se resectile, argento, veste, mancipiis,futurum. Et isserius: Posteaquam. Inquit , damnatus est absens Heracbus, non solum istius hereditatis etiqua ambigebatur, quae erat tricies sestertium, sed omnium bamrum p urnorum 18sim Heraclis c qua non minor erat pecunia P palastra Syracusanorum, hoc est S Musaxis, misso traditur. Et rursus isserius: Verum est it,d praecurum, Spracusani qui praefuerant his Heraclia bonis verbo redetenris, reia Prtiendis, reddebam eorum negotiorum rationem in Seninu et dicebam scyphorum paria complura, hydrara argenteas, pretiosam vestem fragulam, musta mancipia pretiosa Verri dara esse: dic bant quantum cuique eius issu nummorum esset datum p gemebant S Dracusani et sed tamen patiebantur. Repente recitatur uno nomine scin stertium ducenta quinquaginta mistia iussu Praetoris data : D maximω clamor omnium. Et paulo post de pecunia ista reddita anmeloquens': Numerantum ista ducenta quinquaginta sistertia 0racusanis. Nonne
ex hoc loco patet clarissime, ducenta quinquaginta sestertia, hoc est ducenta quinquasinta millia sestertium nummorum particulam unam esse tricies sestertii l Quippe tricies sestertium significat tricies centena millia sestertium nummorum e quom do & illud Suetonii Tranquilli in Augusto e Senatorum censeum ampliami, ac pro octingentorum millium summa duodecies sestertium tax
nit, id est duodecies centena millia sestertium p quod cum in mmnibus exemplaribus legeretur, Antonius Sabellicus vir alioquin diligens & doctus emendasse se gloriatur, ut supra dictum est,& pro duodecies sestertium, duodecies centies legendum esse contendit: cui etiam adstipulatus est Philippus Beroaldus, itidem ipse doctus, ac multae lectionis: ambo nihil in ea revidentes. Hoc dc ex eodem autore alio loco ostendi potest in Oιλ-SPerauerat fore is adoptaretur a Galba: ιdque in Hesm- ne
212쪽
b d ρsquam 'sena prolato spe decidit, ad vim conuersis est. Uigii re se per eum dolorem etiam magnitud ne aris alieni ; nequa enim dissimulabar, risii principem se stare non pos et nihilque referre, Ahose in acie, an in foro sub credito ribus caderet et ante paucos dies se Mo C aris pro impetrata dijensetisne decies sestertium expreserat, Mas.bsidium tanti coepti fuit et ac primo quinque spiculatoribus commissa est res, deinde decem aliis, quos singuli binos produxerant: omnibus d na sestertia repraestentata quinquagena promissa, per hos solicitati retia
qui. Insignis erat ille locus ad animaduertendam disserentiam , , inter dena sestertia, & decies sestertium, & tamen ibi Sabellicus decies sestertium dena sestertia interpretatus est, com inhaniuente Beroaldo. Si enim quindecim spiculatoribus dena se. tia. stertia repraesentata, hoc est ungulis decem, iam centum quinquaginta sestertia fiunt: & si quinquagena promissa, hoc est singulis quinquaginta , septingenta quinquaginta in summata fiunt, quae simul iuncta nongenta millia sestertium faciundis. At Tranquillus dicit decies sistretium subsidium tanti coepti Dis, id est inuasionis imperii Romani. Iam igitur esse tum habemus, decies sestertium non minus esse nongentis sestertiis. Martialis in primo Epigrammatum: a ilia pro puero centum me mango popossit,
Risi ego, sed Phoebus protinus illa dedit. . c '. me Alet es queritura dolet has mea mentula mecum, Laudinurque meam Phoebus in inuidiam. Sed sestertiolum donauit mentula Phoebo Bis decies : hoc da tu mihi, pluris emam.
Calderinus vir ingeniosus bis decies sestertium, XX. sestertia interpretatur, corrupto sensu epigrammatis r cuius dubio procul huiusmodi sensus est, non mirum esse si Phoebus puerum centum sestertiis licitatus esset, quanti Martialis emere non potuerat r quippe qui vicies centena millia sestertium ex quaestu cotilegisset, hoc est vicies tantum quanti puerum mercatus eratio, alioquin sensus erit absurdissimus. Cicero XIII. Dist. ad silium scribens : fisi Pinnii filio mira erudito, sudiosio, es modesto, pecuniam Nicaeensies grandem debent, ad se stertium octogies t m, ut audio, inprimis volunt ei sobure. Ibi interpres epistolarum, sistertium, inquit, pro se-
213쪽
sertiorum ponitur , es siubauditur millia, id est ad octoginta millia seste rium. Erganter autem in his sermonibiti ponimi oratorer es ρπτα - δε uerbia pro nominibus: ut, debes decies sestertium, quadrigisi sistertium, es sic is careris, es utuntur genitivo duc ato in nominibm nummorum.
Dicimiu etiam hoc sestertium,s hie si mim. Hactenus ille. Ego autem octogies sestertium, octogies centena millia sestertium, significare affirmo, S grandem ob id pecuniam a Cicerone dictam. Hoc etsi ex praedictis satis confirmatum videtur, non ' tamen scrupulo carebit, ut video ; si enim hoc verum est dicet aliquis circumspectus obseruator quonam modo intelligi illud potest quod apud Tranquiliam in Vespasiano legitur : Md es mnere Fauo archimimis personam eius ferens, imitansquι ut est mor) f m ac dicta viri, interrogatu palam procurasoribus quanti sunm Ufompa constaret, ut audisti sistertium centies, exclamauit, centum sibi siste
darem. ac se vel in nyerim proiicerem. Hic Iocus ut arbitror Tranquilli interpretes sesellit, ut idem esse putarent sestertium centies, Sc sestertia centum e quem tamen corruptum esse necesse est intelligere ex iis quae ante demon strauimus. Vtrob, que autem sestertium centies legendum esse argumentis proba . ri non leuissimis potest. Nam praeterquam quod veritati non congruit ut ianus imperatorum centum sestertiis aestimaretur, quum Nero imperatorum omnium flagitiosissimus, qui destitutione conterritus, pugione sese interemerat, furtim raptimque . a libertis sepultus, bis tantidem laneratus sit, de quo idem Tranquillus: Funerauus est, ullait, impensa ducentornm mi irrem, stragulas albis auro intextis, quibus Uus ealendis Ianuariis fuerat ἔ reliquiM Eclo. P- exandria nutrices cum Adie concubina,gentili Domitiorum an
. numento condiderunt. Cum igitur id simile veri non est, ut poe. ta mimographus Uespasiani sanus, ut deparci principis, ita optimi , centum millibus nummorum aestimarit, cum princeps nequissimus ante eum Nero ducentis funeratus fuisset : tum vero' sapientis poetae non fuisset, tam licenter illudere fastigio principali , ut ob paruam pecuniam eo usque commotum fingeret, ut vel in Tyberim se abiici praeoptaret , quam tantula pecu nia funerari. . Eodem igitur errore apud Tranquillum censum pro centies scriptum est librariorum temporumque Vitio, qu
214쪽
19Trro quadringenties, ut supra diaeimus: Sc apud Plinurit non sornes idem error deprehendituri ut infra ostendetur. Maioris illud anxietatis, quod apud Plutarchum in Antonis legitur his
verbis : Antonis munimentiae turim exemplum narrabo. dam ex amicis dari iusserat millia viginii 3tiinque; hoc Romani decies appellant, procuratore autem admirante, so magnitudinem donationis ossenderet, in con pectu eius pecuniam depromente, regauit istonius quid hoc esset ritu autem reripodente eam esse pecuniam quam dono dari iussisset, cenis catus hominis improbitatem et Equidem, inquit, arbitrabar ampliorem pecuniam Getes sistertium continere ς hoc vero parum est, itaque ramrundem superadde. Sic in Plutarcho Latino iacto legitur. 6c illo locus uno in loco ab Antonio Sabellico citatur , ec ab Roberto Vulturio in ludire is Re militari. 5c ab aliis itidem, qui de re nummaria scribentes, locum eum vere traductum existimauerunti et cuius tamen sensus pugnat cum eo quod omnes de sestertiis censuerunt; nam cum illi omnes concordi errore decies sestertium decem sestertia significare dixerint, Plutarchus, si locus ibIe non mendosus est, vigintiquinque simi ficare dixit. Ego cum in eo quod tuendum suscepi, pertinaciter haeream : possim sor lasse, si alium exitum rei non inueniam, vel in hanc praecipitem defensionem erumpere , ut dicam Plutarchum hominem Graecum in Romanorum consuetudine falli nonnihil potuisse. Sed cum veritatem tueri alia via possim, temerarium omnino esset, ει inscitiae plenum, futili uti umbone, 6c e medio sumpto, autOris tanti eleuata autoritate, praesertim cum eius testimonio ut graui ει itresutabili usurus sim in sequentibus. Proinde eum Plutarchi locum accurate mihi anxieque versanti, hoc etiam ita mentem venit, posse me dc hoc quoque eius dicio uti ad con
firmandum id quod dixeram, di id quod mihi obiici potest, in
meam rem vertere. Primum igitur hoc dico, consentaneu . Veritati non esse, vigintiquinque millia nummum magnificam donationem a Plutarcho dictam esse, praesertim eius imperatoris qui bonam partem imperii Romani teneret, de in suos usus Verteret, ut infra ostendemus. Paruam autem esse eam summam
Interim saltem ex eo liquebit, quod Martialis puerum amasium centum millibus emptum esse in eo epigrammate scribit, quod
215쪽
supra retulimus. Deinde hoc dico, hunc errorem ex eo mu - luisse, quod haec verba quamuis mendosa, veritati tamen magnopere alludunt. Qigomodo enim sestertius duos & semis, asses valet, & sestertia singulas duas libras di selibram, ut ante docuimus : sic illud genus tertium sestertii duo millia Zc qui ' gentos nummos valere posse videbatur. Quare pulchre ratio quadrare videbatur, ut decies sestertium vicenaquina millia va-Ieret. Ego autem cum dixerim eius generis sestertium centum millia valere, quod alii singula millia valere dixerunt, sed apud Plutarchum tamen pro binis millibus 8c quingentis legi sie enim inquit Sabellicus inuenienda ratio est, di quidem hule licci consentanea, quae hunc strepulum lectori eximere plane possit; ut autem hoc fiat, necesse est aecedere in singulas sestertii huius unitates nonagintaseptem millia dc quingentos nummos, Mein Plώι. hoc vero pulchre fiet, si ita apud Platarchum legimus : Gulam ex amicis dari iusserat viginti ruinque myriadas drachmarum. Si gulae myriades, dena millia drachmarum, id est denariorum valent : quae quinquies m vicies multiplicata, ducenta quinquaginta millia denariorum faciunt : quae summa rursus quater . , ducta, cum quilibet denarius quaternos sestertios valeat, mille sestertia efficit, id est decies centena millia sestertium: sic a Pl - tarcho Graece scriptum esse aliquando ne dubitarem, antequam scilicet Plutarchi historiae aereis formis edirae essent, secit mos a-- liorum Graecorum, ipsiusque Plutarchi, atque ipsa rei veritas,
quam consertis manibus retentanti mihi, nec mendae librario. rum eripere, nec errores interpretationum possunt: argumento erit ille locus eiusdem Plutarchi in Galba: δοκει μεδ' ἄν
ι ρίοις μόνον - τον κληρόνομον, ἀκόλας ον πολυτελῆ, πεντακιχιλίων μυριαδων-β. οῖσνδραν. Videtur autem Gau
ba Othonem ne in priuato quidem patrimonio successorem sibi destinasse,
vis quem sciret es vitae lucontinentia luxuque perditum, s instuper aere mirae ' limo mersum ad quimque millia myriadum. Hoc ut recte interpres
f s' ' quinquagies decies centena millia colligit, quod quidem ad nimmerum reddendum attinet: sic ego Latine dc usitate quingenties sestertium verterem, ita tamen, ut myriadas nummorum
intelligamus : quod genns loquendi assequi nemo secentiorum Diui irco by Cooste
216쪽
rum potuit; quae causa est ut in libris e Graeco versis alias prorsum summas legamus quam in libris antiquis Latinorum, ut apud Appianum identidem, & apud Orosium uno in loco mox videbimus : qui cum supra mille annos suerit, priscum tamen morem non tenuit, Eum autem morem Graecorum fuisse, v non per numerum nummorum, nec per sestertia, sed per myri das drachmarum, omnes summas pecuniae memoriae traderent, duntaxat de Romanis scribentes, ex dicendis constabit, cum eorum autoritatibus utemur. Sed & de hoc more loquendi biso tertio videbimus ex Demosthene. Cum autem post primam huius libri editionem legere mihi historiam Graecam eiusdem Plutarchi contigit, recens ex ossicinis Transalpinis publicatam, certam, iam fidem habere coepi eius qnod coniectura exacta antea collegeram : sic enim eo in loco historiae legitur, ψιλων τινι μυρ&
micorum cividam in ladas quinqueo viginti dari iusterra : hoc Rom.
ni decies a Apentini. Quanquam autem per ea quae hactenus dicta sunt, satis demonstraste videri possim. quid sester sum decies a sestertiis decem differat, & ea quae occurrere poterant dubia dissoluisse : iamque cui arbitror lectores cum ad hunc locum accurata intentione legendo peruenerint, fidem dictis nostris Q accommodare non dubitaturi sint, ulterioremque nobis prob I tionem remissuri, quod ad hoc quidem attinet: hanc tamen in me legem ultro ferre planeque sancire hoc in opere statui, ut nunquam perfunctus pollicitatione videar, nisi ita omnia perspicua fecero, ut negare omnino quisquam ea quae demonstrauero, citra improbitatem nequeat. Vt hoc autem essicere possim, utar rursus Ciceronis autoritate, qui in Actione III. in cum multa Verri surta obiecis et pro totam eam orationem, ad extremum velut summam criminum exaggerans, Vnius tantum
oppidi surta ac paucorum mensium colligere statuit, ut de uniuersis pecuniis per iniuriam ablatis documentum coniecturamque daret. Ait igitur se publicanorum tabulas conquisitas obsignasse, dc ad iudicium illud Verris attulisse, ut ex perscriptis sub Domine Praetoris nauium commeatibus, constare iudicius ratio posset earum mercium, quas Verres tunc Sicilia Prator in Italiam
217쪽
i- deportandas curasset. Eius igitur haec verba sunt circa Ilim is his pq ς' ' mς sium ratio in his bristis sit, facit. ιι
vobis trienam totius veniat in mentem p sic comendo, ex his paruis i bellis apud unum magistrum societatis repertis, vos sam coniectura qui pose cuimmodi Prado iste in icta prouincia fuit : quam mucim cupis ditates, quam varia , quam insivita habuerit : quantam pecuniam non selum numeratam, verum etiam in huiu3cemodi rebus positam conscerit, quae vobis alio loco planius explicabuntur ἰ nunc hoc attenasu: Has
exportasionibu quae recitara sunt, Milut si Hia Lx se os pervidiosi ex vicesima Portoris . Musis. Pauculis igitur mensibus , ut hi pusi is contempti bbelli iηdicant, furta Praetoris quae essent sestertium auodecies, . ex uno oppido sis exportata simi. Nego quenq iam este acutur
ac perspicacem lectorem, qui post haec verba Ciceronis dubitare potuerit de Quod eo adstruimus:quod ut omnibus etiam crassioris Mineruae lectoribus planum fiat, paucis verbis rem explicabo. Cum enim assirmet Cicero societatem publicanorum ex vicesi- ma portorii sexaginta sestertia, id est, sexaginta nummorum millia, ideo perdidisse, quod Verres immunes merces tanquam praetorias, nec tamen improfessas transportabat, & ex eo colli gat furtivas merces ad sestertium duodecies ex uno oppido ab stulisse : certo iam certius habeo sestertium duodecies, mille ac ducenta sestertia significare ; si enim sexagenarium vicenaria multiplicaueris, mille de ducerita fient in summa : atqui Cicerasurtorum summam a portorio vicesimae probare facile potui Si ergo vicesima pars sestertii duodecies, sexaginta sestertia esse ab eo dicitur, necessario sestertium duodecies, mille ac ducent/sestertia eodem autore erit. Hoc etiam post Ciceronem tulistiseo primo grammarum docere his verbis potuit:
Si dederint supers aecus mihi millia centum, i Dicebas nondum saeuota fidius eques r. siuactur o vivam, quam large, quamque beate 'RVerunt factus es tribuere Dei. D ius a fallax atque infriator eamus, qui vive, aut decies Scaevola redde deis.
Sic enim N ipse S alii poetae loqui latent sine adiectione se
218쪽
n iam Irarem eras Galene, ut em ηυ tare' tibi centies amicia
ubique enis, sestertium subintelligendum. Et in urtis
N a domin fuerat tibi Tovitiane ducentis, Ab sit hane nimium casin in urbe frequens. Contum est decies: rego, se potes ipse vidisti Incendiis tuam Tongiliane domum rNec poetas modo decies absolute , sed etiam prosa oration taloquentes solitos esse dicere Plutarchus in loco sapradicto do
priscae quae a nobis sparsim in sesuentibus citandae sunt. Usrum Martialis aperte docet decies sestertium maiorem multo pecuniam esse sestertiis ducentis: quo in loco Calderinus non ducenta sestertia, sed ducentos nummos ridiculo errore intellexit ; sie enim ducenta absolute dicuntur a Martiale, ut alau nate quadringenta in prima Sasyra:
-- Sed quinque tabemast drogenta parant. --- -
id est, censum Equestrem. Et in quartadecimar
me deos equites, fac tretia quadringenta.
Oratores plerumque adiiciunt sestertium. Rursus Marti . Dederaι siti bis trecenties meor Sed adhue supererat centies tibi laxum. Quo in loco Calderinus: sitim, inquit, habdat septingenta milliae sex consumpserat luxu : es cum adhuc centum severa G, veruin ne non posset explere gulam ea pecunia, venenum bibit. Centies ille pro centum millibus intellexit, centuplicato scilicet ut alii omnes) falsus. Martialis enim centies centena millia intellexit, id est, centies sestertium. Ortus est enim apud antiquos ille loquendi modus ex compendio sermonis. Nam cum primum dicerent cen- sti novi ties centena millia sestertium nummum, postea usus obtinuitas, compendi ut compendiose centies sestertium dicerent: quem loquendi se modum nonnulli recentioris memoriis scriptores non percipientes, centies talentum protulerunt, quasi sestertium rectus aut Cc accu-
219쪽
accusandi casus sit,& non potius genitivus. Poetae autem Ecalii interdum scriptores compendium illud iterum contrahentes, non centies sestertium, sed centies tantum dicunt, ut in cxemplis suprascriptis, subintelligi volentes centena millia sei cum 'vi in illo Martialis Epigrammate in secundo in O:
Aia diues mortua Q. Hundilla, Centena de es tibi dedit dotis.'
Decies enim centena millia intelligendum: ut apud diu OL
--Es ritu decus centena dabuntur Antiquo ua
mam magnam esse pecuniam ex Horatio in Sermo inm
--Decies centena ridissimis parco, paucis contento, quinque HAMNil erat in ticulu.
Asconius quodam in loco: Lusiim mim Centurio φrunm, inura svictoria farim, nam a lim centio possederat. Caeterum ex obse uatione antiquorum didici, nunquam infra denatium numerum sic esse eos locutos, ut dicerent lepties, vel octies, vel novies se stertium : sed intra denarium per millia vel sestertia loqui sta llitos. Cicero libra L Epist. adisticum: Lucio Cincio sestertians gen- lrAE nos is Megaricis, τι tu ad me stri ras, curaui. Et pro amentio e Initio permagnam pecuniam pusul, post ad id peruenis icatisici potuit, sestertia sexcenta quadraginta millia deferri ad se a mum iussu. Idem: Se cim dira Iurices, m Oppianisus ariolueretur, corrumpendos fuisse: ad Salenum siexcenta es quadraginta millia nil mum esse delata. Et ad Rustum scribens in quisito Epist. Nam vi ἔ- sertiis nongentis missibus 'te ita relatum est, ut tu sine ρ ater tum refrei voluit. Supra de A per adverbium de genitivum antiqui fere locuti sunt , ut in exemplis omnibus superius adnotatis. Non me latet apud Plinium ara XXXra ad sestertia mille lagi, et sestertiis mille ducentis: sed vetusta lectio non adstipulatur
impressis libris. Tra ncqtanta Seruiliam Bruti matrem ante abas ἀ kxii, cui es proximo se Consulatu sexagies sistertium margaritam me catin est. Sic Plin. lib. δε do: Vineptis rim quadringemus μ
220쪽
emplaribus sestertiouegitur. Tranq. in Geuiar Nota res est, Aponio Sur ira inter Avela dormitante, monitum praeconem ne tris rium virum crebro capitu motu nutantem Au, praeteriret et ne auenvi βω- facta ad XIII. ladiatores sistertium nonanes i noranti adis . .
dicerentur. Quo tamen in loco non dicendi , sed licendi lego. 'contra fidem exemplarium, id est, licitandi in auctione. Verum sestertium in superioribus exemplis gignendi casa dicitur, ut
apud Ciceronem in Verrem Hiana prima : c nosteret ex me populis Rom. quid sis quod iudicιis ad Senatorium ordinem translatis. subuista fue populi Romam in unumquemque nostrum potestate , Qui in Cribriis damnatui dixerit, minoris sestertium tricies pratorium hominem
honeste nou posse damnari. Quae verba licet notis scripta sint in . libris impressis, Asconius tamen ita legit: In quo more loquenia a ut supra dixi aliquid subaudiendum faciis intest imm, ut sis integrum, seminem Araetorium damnari insoris tristes centenis missibus hestertium: . quoad XIII gladiatores nonagier eouisu millibus sestertium addicerentur Satumino dormitanti. Sestertium enim per syncopam pro sestertiorum dicitur, ut autor est Cicer. in Oratore perfecto . Fr ruentius tamen per ablatiuum legitur, ut Tacitus libro XVI. Cla-em Lugdunensem quadragies sestertio flatin est princeps, ut amissa o Myteri .. ibi reponerent. Plinius ad Calvisium bbro tertio, Dist. Vt scias quanti Ciriantur posse emi, sistertia trietes : non quia non aliquando qι quagies fuerint S verum ex hac penuria colonorum, F temporis iniquitate, ut ressitus agrorum,sic etiam necium retro abiit. Tricies sisteriis, protricies centenis millibus uixit Primis : tametsi vir alioquin sc d ctus de diligens, opinione inueterata omnium enarratorum d Ei us, triginta millibus id verbum interpretatus est. Valerius libro IX. de cito Domitio es L. Crasso loquens : uuem cum continus' Crassus qanti ipse domum μam aestimamet, interrogaret, atque ut re so ait siexagies sestertio : QM ergo eam, inquit, minoris fore aestimas,s decem arbusculas inde Accideroy Ipse tricies sisteriis inquit Apud Ciceronem in Philip. II. sestertii in genitivo legitur: H u - s Niιρba sestertii centies per legatos viros bonor sed dimidios es imperitos facta is unaceo. Sic apud Tacitum libro XII. Fixum es ere publica Senarmconbustum, quo libertinus sestertii termisites ρυχ', -iqua pam Onia i tib cumulabasur. Idem: Eodem aratore Bononiensi e Ce a loni