장음표시 사용
201쪽
Oboim m. Et tamen sic nunc soluitur , tricesimo quoque dis ratinia Atticis XXXm. es hoc ex tribuetis, nec id stis escitur in usuram menstrua . Simile est illud apud Athenium circa finem lib. XIV. ex oratione Ly
es iudices, qui cum versuram fecisset a Susimo trapetia ternis drachmis, ad me venit orans ut se faenore inruti s facultatibus lusum ne despicerem. Est mihi, inquit , in anima unguentariam factitare, sed saeuitas non suppetit. Si mihi mutuam pecuniam de eris. na. uenos tibi obolos in singulas minas pensitabo. Haec verba ita intelligenda esse dico, ut ternas drachmas prius pro ilibus centesimis, dc novenos obolos pro sesquicentesima accipiamus. Qui enim querebatur se graui scenore ad inopiam redactum , di ad pisnorum distractionem, ab amico postulat, ut dimidio lauiora usura pecuniam sibi mutuet, ut cum ossicinam unguentariam instituerit, liberare se eo quaestu aere alieno possit. Siquide singulae drachmae in singulas minas ac singulos menses pensitatae, centesimam unam faciunt, quae centesimo mense sortem quat. Ita ternae drachma ternas centesimas faciunt. Noueni autem oboli sesquidrachmam tantum valent, cum drachma sex obolos penderet. Faenoris autem nautici exemplum est aprea Demosthrnem in oratione quae in k λαν-τω dicitur, his verbis r ἀνδροκλῆ: -ράπις αρτίμωνι aias ἀπο δωρ'
Id est : Androclo es Naucrates pecuniam foenerari sunt Artemoni s οἱ urire Phasielitis ad tria millia drachmarum, hoc est triginta minas: conuenitque ut Athenis pe iam Mendam exportarent, indeque in B sporon, aut etiamsi p Merct 'prorsum Migare ad Borasthenen in ur, es rursus Athena cum mercibu redise. Statutus autem modus f noris in millina drachma ducentauice grina drachma. Quod si 'st ar Iurum Zπt m cxcηπι ς Pom/ a sacrηm Pro εrsem namgmturi
202쪽
18s p . , trecene in millino. Hoc perinde est ac si diceret, in denas mi-l nas ternae minae, vel binae cum quadrante minae: quae ratio lon-s . ge abest ab illa centesima Accursanorum. Hoc enim conue to ianus non in mensem statutum intelligo, sed semel in ma-i ris commeatum remeatumque, di in eius negotiationis exitum. I Haec autem quae retuli, verba sunt syngraphae nauticae. Ipse Dei mosthenes in oratione quae ορκ inscripta est, i centum & quinque minarum totidem drachmas menstruas τινi Φόκον esse dicit, hoc est iustam S legitimam usuram .
, μω: Quibus verbis circa principium eiusi orationis positis, significat, contractum illum nomine quidemi conductionem fuisse, sed reuera mutuum usurarium. Quemi contractum ne quis improbandum censeret, addidit usurae locol pensitationem menstruam se stipulatum , quantam scilicet usu- ram stipulari per leges liceret. Eam autem esse in singulas mi- ,
i noris nomine constitutis; atquae haec & hoc ipso interprete dc proxe- . neta facta est constitutio. Haec usura centesimam triente excedit. Vsura autem apud antiquos duplex filii, terrestris,dc nautica 3. VIus orat Terrestris, id est, . cio, menstrua erat: nautica iterum duplexi fuit: una quae in alteram tantum nauigationem statuebatutas haec a Graecis heteroplus dicitur altera ita contrahebatur, ut i non aliter deberetur nec ipsa, nec Prs eius, quam si nauis cum i mercibus sospes domum rediisset. Hanc amphoteroplum di.
dunt, quasi in commeatum remeatumque taxatam ; de qllolo rui .cutus est Modestinus in I. prima de nautico faenore. Demostheis
ptim siexcentas reciperet. His verbis liquet id quod supra dixi mus, usuram nauticam non menstruam fuisse, sed una in omne
203쪽
tempus nauigationis di negociationis constitutione taxatam . Fuit enim pecunia a Lampide nauclero Phormioni faenerato mutuata Athenis in Pontum, & Ponto Athenas. Et haec ratio maior est sesquiquarta, & iure Pandectarum non admissa. Nam legitima usura traiectitiae pecuniae non potest duplam centesimam'. excedere, ut autor est Papinianus in I. Nihil interest. A Graecis ephectos locos vocatur, supersexta usura e cuius exemplum luculentum est in supra dicta πρ ι Φορμιωνα Demosthenis Oratione. Nouissimum exemplum addemus ex Isaeo in oratione in qua bona cuiusdam defuncti recensens .dc nomina, ita
gulis annu septingenta viginti drachmae fiunt fanore nouenum obolorum. Post haec verba quis controuersiam referre audeat eorum qua
diximus Z Cum enim centesima in singulos millenarios centum & viginti annuas pariat, sequitur ut sesquicentesima ceditum di octoginta pariat, qui numerus quadruplicatus septingemias & viginti efficit. Nostra autem ratio hodie in pensitatimnibus di vectigalibus quae praediis imponuntur, besiales usuras . referre quodammodo videtur: sed qui innocentius stipulari vo lunt religione obstricti, aut ciuili scenori detrahere aliquid, aut precio addere solent. Vnciaria usura est cum centenarius sim gulos parit, ut init. Titium, de a Drastratione tutorum. Qui a Diaeeratum tem religione soluti sunt, ec hodie Epidecatum probant, nos ve- ctigal decimarium ' pellare possumus, quod nec boni viri pro-''bant, & inciuile iam existimatur: ex quo scilicet tempore idemGEis p ., Vsurariam male esse intellectam a tutis enarra. toribus docuit. andoquidem autem Pauli responsum in ca- iij. pite: s hares, ad legem Earciduam, video a iuris enarratoribus Asa de esse intellectum : de eoque ipse a uiris non mediocriter in ν. eo studio eruditis interrogatus, Pauli sententiam pene aenigma- ηticam, Hermolai vero interpretationem sensi plane videri ieiu- . nam, ipsoque Pauli disti illis obscuriorem, licet ipse aliter existimem': idcirco mei muneris esse duxi, institutoque operi de Proposito conuenire, eius responsi verba enarratius explanare
204쪽
- res alisa sinquit Paulus in in annos , cumi aevi lege Fastidia quaeratinu, Marcesim putat tantum videri se atum, I Qquantum sistat sorti mi Uurvi trientes eluae summa aua brata es
i primum hoc praefandum habeo, quod cum ad c ratio initur, ut constare indero possit an vitry dodrantem a testatore Iegata producta fuerint ea legata quae certam summam non habent, legitimo precio ae- . - . Est' igitur exempli gratia ut seni aurei Reipublicae
lint annui in perpetuum , notum est eius summae reditum ab haerede alicunde comparandum . reique publicae ab eo mancipandum, unde stabilem obuentionem eius summae habere quotannis possit: aut pro eo precium dandum. Nunc igitur ii ratione legatorum ineunda quaeratur quantum haeres eo no- , Pine imputare in rationem debeat, respondere possis ex Marcet Ii opinione, de Pauli sententia, non tantum imputandum quanti lex aurei annui emi possunt translatitio & plerumque usitato
Precio, vel quanta est pecuniae summa et quae si scenerato collo. cetur , senos aureos quotannis parere potest ciuili & legitimo tinore et sed uberius ac plenius huius legati aestimationem ideo me faciendam, quod Reipublicae relictum est. Nam cum per, leg , eos, m tractatu de Uuris, Iustinianus Augustus sanxerit Iegitimam & ciuilem usuram esse semissem, si priuato ipse homi
ni ponas aureos senos quotannis esse relictos a testatore t hvires tum non vltra centum aureos pro eo legato deducere in eam rationem poterit. Siquidem centenarius sortis ut ex praecietis apparet) duodenarium quotannis parit faenoris , tum aquadem, cum usula procedit centesimae quare in usura semisse, quae dimidia est centesimae, senarius anniuersarius e centenario h coniicitur. Sic fit ut legatum senum aureorum priuato homi, ni relictum, non vltra centum aureos aestimari debeat, cum ea umma faenori data, vulgo senos aureos pariat iuris concessione. At nunc cum Reipublicae huiusmodi legatum es e relictum p
Dium sit, opinione Marcelli aestimatio erit superioris sesquiplar Ripp e cum usura trientalis subsesquipla sit, id est, Iemiliis, hoc est , tertia parte minor . v quaternatius subsesqui- plus est senarii. Senarius enim tertia sui parte superat quate
205쪽
narium, hoc est binatio : quod perinde est ac si dicas senarium
contimere quaternarium, di quaternarii semissem, propter quod hemiolius eius dicitur, & sesquipsus. In hac igitur specie aureos senos legatos, centum S quinquaginta aureis anima ita, Chaeres, tantumque legatariis eo nomine expensum ieret. Qiadn- to enim usurae modus a testatore taxatus minor est unde lega- , tum annuum percipiendum, tanto est summa maior quae prectum est aut atamatio legati. Hic autem licet testator non sconstituerit summam, tamen iuris interpretatione taxasse existi- ' matur, Marcelli te Pauli opinione; ita enim constitui legatum annuum, sundarique testatorem voluisse ipsi interpretantur, non ut plerumque percipi posset, sed ut quouis tempore, id quo&β tum euenit, cum pecunia leuissimo scenore collocatur, verbi gra tia, trientali. Siquidem ex ea promptum est quouis tempore nomen facere, mutuamque eam accepturum hominem inueniare, ita ut inde conditionem suam longe meliorem eisiciat, si stu- si est debitor: idque omnino est quod responsum Marcelli Pa .nque significat. Capitolinus in Antonino Pio: Ipse famu, inquit,rrientarium, hoc est, minimu usuris exercuit, ut parrimonio suo pluriamos assiuuaret. Hodie autem cum aut edictis aut lege municia
pali in hac urbe maximus pecuniae fructus partusque in emptiatiis pensitationibus, quas tentas quasi reditus aut reddentes aut reuenulas lingua vernacula vocatis rationem besialis usurae ii beat, aut plusculo pleniorem otioni enim cum triente e centenario conficiuntur tantique municipali priuilegio redimiquam docunque psssunt pensiones in urbis aedificia venditae, quanticunque emptae sint. Verum, ut dixi, hodie ubi legatum Reip. factum esset, ipse ex sententia Pauli censerem, si sententiam rogarer, Octon orum aureorum legatum paulo minus centum lcquinquaginta aureis aestimandum in ratione falcidiae, aut ali consimili: quippe haec summa sesquiplex est sortis, ex qua mi nicipali lege otioni aurei fere annui percipiuntur, in iis contra-. ctibus quibus pensiones in praedia urbana aut rustica venditan- ltur, ita ut redhiberi possint, duntaxat cum ita commodum est di sibilum venditori, non etiam emptorL Sestertius igitur de l
nummua apud autores significant , quoniam quaterni
206쪽
- donarium valent. Itaque Cicero in Ver. M. IV. cum ita dixis.
siet: ex Sicilia regiovi flumentum in ceram pumere liceret, id ν'e frumentum Senaim ua aestimasset, quaternis sisteritu tritici mo- saluit. Hum, binis hordeit: isti num ro ad siummam tritici adiecto, tritio m odios singulos cum aratoribin denariis tritus aestimauit. Hac autemis Uverba i e veluti declarans paulo p. i ita subdidit: Verumenimuerσcum esset frumentum sestertiis binis aut etiam irinis quibitivis in loci3 prouinciae, duoaeras sestertios exegisti; itidem hoc declarat multis aliis in locis eiusdem Actionis. At vero denarius drachmae. - ενξαν Pondus habebat duntaxat Atticae. Plinius lilro XA IDrachma At. rica fere enim Attica obseruatione medici utuntur denarii ar- g Mei habet pondiu. Plutarchus in Systa: Potitiu rerum .'D , cum . a x multos occideret, es tibertini aeuerit 6mo quendam ex proscriptis o uti raro videretur, ideoque e s o praeci dus esset, obiecti ilia quod ova simul in domo vitam egissent : cum hierim ipse quidem pro superimis, bi aculo duo is illia nummum, ita autem pro inferiore tria mi iameris cerim penderet: iraque inter utrι usque fortunam mille nummos intemfuis, qui drachmas istic υ ducentas es quinquaginta valebant, τῆς σωτῶ το με αξυ χιλίους Ιου μους eam , οι πεντηκονlα 'Hs 3κοσγας α κυς δ ιν αν . Idem in Bruto. Testimema cum leta et Caesar ciui cuilibet se u tutaquιnque drachmas, praeterea reliquisset hortos qui rans Tyberim erant, ingens beneuolentia es admirabiis desiderium omnes
aenuit. De hoc a via Iranquil. in Caesar. ita legimus: Populo hortes circa et berim pubine, ef Writim trecenos sestertios legauis. Si septu gintaquinque quater multiplices, trecentos efficies: qua ratione quinque ec viginti drachmae centenos sestertios valent. Idem Plutarchus in Antonis : C Caesar adolesiens hares a Caesare scriptus, ex Apollonia rediit, debebat Romanorum cuique drau ad quinque septuagena ex testamento ρatris. Apud Appianum tamen in secundo, bellorum ciuilium ita lagitur: Populi horti irans Dberim praebiti, si .gulis Romanorum ciuibus qui in urbe aderant, quinqMe V octoginta dramc a isticae collatae. Sed errorem esse numeri non dubie assi mauerim, quippe idem Appianu 'septuagintaquinque drachmas pro trecenis nummis dixit, ubi de Caesaris liberatitate loquens, Omgulis, ex popula minam unam isticam dedit. De quo Tranis ut Π μηρι quoruι nummρι , Inos pollicititi olim rem, viritim a
207쪽
uisit. Quo ex loco probari videtur minam Atticam quinque , a. in is septu/gint' drachmarum fuisse :Eid quod apud Priscianum te explicabimus. Sed interim centens ' fisu riam minam intelligere Oportet. Nunc igitur causam tenemus nommorum cur sestertia singula, mille nummos sestertios significent: nam sit si duae licitae , 5c selibra seu quod idem est) mnae duae es hemi-mnaeon ducentas & quinquaginta drachmas valent: qtiae si qua- η ternario multiplicentur , mille nummos essiciunt. Quomodo igitur sestertii dicti sunt nummi, quod duos asses & semissem singuli valerent, id est, dipondium & semissem aeris: ita sestertia ex eo dicta sunt, quod duas libras singula fi selibram argen-mad in- th valerent. Ita factum ut quadringenta sestertia, dc quadri tῖntases e genta millia sestertium nummorum apti qui pro eodem ac sine discrimine significatus dicerent. Uerum id adnotandum, quod libram nunc S minam centenarias intelligimus, indifferente num num- utentes : quod pondo etiam identidem appellatur. Plin. l. a Mna, quam nostri minam vocant, pendet drachmas Attic- i SL; a. iisa 'Q Hermolaus, Mnam, inquit , lib=am,r ponis, pro eodem nostri dicunt, ut Graeci μναν, λίτραν, ὁλκ . quod dictum ut non usquequaque verum est, ita in re nummaria libram de minam pro eodem sere usurpari deprehendimus, vix vidisserentiam animaduertere possis, quamlibet obserues accurate 8t Latinos dc Graecos ; idque cum ex eo videtur quod de sestertiis diximus, tum vero ex sequentibus magis comprobabitur. ιλκη autem interdum pondus significat, ut cum Dioscorides dicit, ολκή , ροπα- trium obolorum: aliquando drachmam, Dracbma, vi apud eundem Dioscoridem identidem. Drachma igitur non
modo pondus denarii Romani, sed etiam nummum significat eodem pondere percussum ab Atheniensibus, quod praeter autorum exempla etiam versus illi significant In scrupulis ternis drachmam, quo pondere doctu genti facilis signatur ρο-- Athenis.. Ventum iam esse ad locum praecipitem, horrore quodam animii sentio, instantis ic proximi periculi magnitudinem reputantis; hoc est enim caput eius rei quam agimus, hic cardo totius mperis, haec denique alea ancipitis incepti, ut ostendere aggredia-
208쪽
Cum viloquitiatis; istac opis coagmentatum,
,-i uia istatutiorin possit. Ac mihi ouillem a de um omnino erat S. eorum , ut plo periclitandum, qui res: distri dis antea susceperum v mi elimo ra nullum ut dicitur tum sit, nisi mi . 'rarum aetatumdc auitarum praecipve placita deleverit, ut si quia 'abomino in compsis non euaserim, designatoris ridicu ν ti atque opinionem sebiturus sim. Seo quid agasyh eo Iam pervicacia ventum esto et moderari tibi nequeas , α 'nsulere integrum non stat , nim eorum occursum vita non possis quibus hoc iactovin te receperis, nisi si tibi publico interdixeris, id est, nisi domesticum tibi consciveris exilium, aut abstrusum secessum S lucifugum 3 Agedum ab stupore antini interues us, ει 'inii iam 9 guentem ad reliqua scitem,m . Audeamus denique μυρο quandet eoi ventum inirmare inhies doctissimos, quibus alioquin omnia prope modiim o ''s, toto citi aiunt P coelo, id est, centuplicat er
209쪽
ris primari testibiu, multorumquo tabulu vobis priore actione sis. Dum est sistertium undecies numeratum esse, ut eam cauom in tenuissima quidem dubitatis esset, isto cognoscente obtineret r isa se undecies se. Dν-- , quod haeremtas es 'obvenisset, nullamq- alia
ea am perdidisse. ' Eae horum locorum collatione intelligir quod decies centena millia sellattium dixerat in sec 'ne, tae it tertia undecies sestertium dixisse: quanqualis in non decies centena, sed undecies legendum est, vel utrobiquo decies. Quare decies sestertium. non decem sestertia significsed mille potius, hoc est decies centena millia : summa sci centuplicata. Qim autem undecies sestertium anuliori summa quam quadringenta sestertia, ex eidem oratione liqi Sequitur enim statim post illud Dionis crimen 6c aliud , qthis verbis prosequitur: Accipite aliam in mιnore pecunia Mn. Rimpurintem calum m. Sosiρρα es Epicraues fratres sunt Atime sis r horum pater abhinc dare viginti annos mortuis est in it stamento quodam loco si commistum, quid esset, mu'cta ervi in. annos, cum tot interein pratores, tot quaestores, tot calumniassiare prouincia fuissent, bareditas ab ris nuru non ne petita non est e ea Verres cognoscit per Volcatium et pecunias acce't fere ad hesteis.
dringenta millia ab duobus fratribis. Quadringenta sestertia sro minorem pecuniam decies vel undecies sestertio appellat Quare iam sere planum factum est , decies sestertium; mginta partibus plus esse decem milibus sestertium. Et tinatim infra d Qua vis erat micatio tanta, ut sestert. quadringema. tia duobiti hominibus a erret 8 Ecquu Molcaris, si flua ιμ- vea. unam i bellam ridisset y at ego auetius dico e sestertium quadria accepisse te arguo contra leges. : Ex his verbis liquido apparepotest quadringenties sestertium longe ampliorem si nimai seisisAin- quam sestertia quadringenta, cum omnia Verris furta nutenιies .dringenties sestertium aestimauerit, quae innumera di inciemiserιi- . lia ab eo recensentur e ab uno enim homine, no nomine, vssirio decies centena seste tia accepisse dicit P a tota autem euia triennio dc variis sui torum, expilationum, rapinarumqt nominibus quadringenties sestertium stanquam rem fidem cedentem y abstuliue oratorie'vocueiatur; tanti enim :
210쪽
IPI, utauit litem repetundarum Verri ob iurisdictionis furta, ob noe. 'gocia facessita, ob improbas dinundinationes, ob interuersas peis cunias in tamento imperando, in locandis decimis fiumenti. . ει ob expilationes publicas priuatasque sis rorum aereorum, sc ἡ. vasorum argenteorum et quae crimina inusitata esse videntur, et fidem excedentia iis qui accusationes illas perlegunt. Quare ipse Cicero primam accusationem ita claudit: Disimis C. Herrem,
cum multa Mirinose, multa cruribter in cisus Romanos atque in secios, e multa in Hos iamriusque moris fecerat, tum praeterea quadringentus
sestertium ex Sicum contra seges ausul se ; sic enim legit Asconius, Pedianus, quanquam in exemplaribus CCCC. sestertia legitur etiam Hanu scriptis. Quapropter admirari hic subiit id quod Plutarch. de hoc scripsit his verbis. ούτω , τοῦ κίαδιμα θέμ
ne Verre damnato, crimini datum est Cicetoni quod in litis mctimatione praeuaricatus esset pecunia corruptus, ut qui quinque Cis . iac ec septuaginta myriadibus litem eam aestimasset; id perindeis incensa est ae si tricies sestertium dixisset'; 6c hie myriades drachmarum intelligendum , quae tricies centena mil. sestert. valento. Quare coniicio diu post exilium Verris Ciceronem orationes mmendauisse, ut interdum moris erat domi orationes limate 8c conficere ut ex Cicerone eodem intelligimus in Catone , apud Oν. .no, quem Cato ipse ita inquit: Sut m mihi uber Originum est inma. domi emennibus f omnia antiquitatis monumenta castigo ἰ eausarum illustri m G qnt quascunque defendi, nunc quam maxime consitio orationes: Et ex Plinio timore in Epistolis. Existimatio tamen potius apud Pluta chum ita legendum, metu κοσψ- ἔβδομήκονlα πένJε μυριάδων : ut sit centies quinquagies sestertium ; fortasse etiam maior summa enore librariorum deest. Quod autem in Diuinatione legitudo:
cilia tota si una voce loqueretur, hoc diceret: Qued argenti, qu am ri, quod ornamentorum, in meta urbibu , seaibiti, delubru fuit, quod in unaquaque re beneficio Senatau populique Romam iuris habὴi, id m: hi tuta Verres eripuisti atque abstulisti et quo nomine abs te siserimm millies
ex lege rep/to. Hoc inquit Asconius y per auxi sim dictum est- Cicero enim postea hanc summam ad quadringenties contra-