장음표시 사용
101쪽
esti continet enim suam plurimam humiditatem. Qu 3 utique venarum ratione patescit, quae hinc pertendunt. Distylationes quoque ex capite oriuntur,& cerebrum humidum est, & foramina permulta in capite habentur, quae tam multa esse, ac foras usque pertendere, capillorum indicio constat igitur sugor non a partibus imis, sed de capite oritur. Vnde etiam sit, ut primum , & maxime fronte sudemus: primo enim fions subdita est.
Iterat, quae fuere proposta problemate decimo: A quamobrem facies maxime sudet, easdem duas, quas ibidem adduxit rationes, desumptas, tum ex viarum seu loci habilitate , per quem fluit sudor a tum ex materiae copia, ex qua ille gignitur, sinister hoe loco reddit; quaedam tamen in harum explicatione aliter sumit, fle quaedam praeterea ponit, quae omnia in hunc loquin reiecta nobis in ptaesentia explicanda sunt. Ait igitur, faciem lices minime carnosa st, quippe quae cute dc ossibus magna ex parte, musculis autem exiguis constet, ideo maxime sudare, quia duas nacta est occasones, ob quas facile,& prompth sudor fit, atque manat: altera est viarum multitudo, seu meatuum copia, atque amplitudo r altera humiditatum abundantiat in quibus autem utraque lixe insunt, in illis itidem sudoris magna suppetit copia. In facie probat utrumque adcfer faciei autem n mine hoc loco comptaehendit, vel praecipvh ipsum caput, vi cx rationibus apparet, quando ossς raritas, decutis pilostas capitis potissmum sint, ut ex multis eiusdem Aristotelis locis habemus, 3e praecipue primo de historia capite v ii.& v ira. quo tamen loco has partes exactissimh persecutus eaput a facie disiunxit, suisque terminis singula circunseri pst. Igitur in eapite magnam humiditatum copiam existere ostenditur. Dixit enim superius problemate decimo, caput esse fontem humiditatum, at in sonte maxime humorabundati Hippocrates etiam libra de carnibus cerebrum esse ait metropolim frigidi, deglutinos humoris, ostenditur etiam, quia venae multae illinc extenduntur ad alias partes, 3e ex aliis partibus illuc: venae autem humiditatibus plenae sunt: de his autem venis, quasissem Aristoteles dicit esse non paucas amplas ; sed frequentes,& tenues ortas a masori de ah aorta, agit ipse Philosophus libro secundo de panibus capite v ii. Ex eodem capite catharri, aut destillationes sunt cuius caussam loco modo adducto secundi de partibus idem lΑristoteles attulit. Abundat igitur multa tum aduentitia, tum propria humiditate caput, quae sudoris materia est. Patet etiam multis foraminibus, quae erat habilitas ad sudorem
excernendum id vero apparet ex capillorum abundantia: non enim possent illi tanta ire. quentia exire, nisi foraminum numerum pene ins nitum haberet caput, quae foramina a partibus intimis usque ad extremam cutim pertenderent. Capillorum igitor exortus hoc loco tamquam ossa, Se cutis raritatis argumentum proponi videtur: at problemate decumo tamquam humoris copiae i sicuti etiam problemare v. sectionis x x x I. non immerito; virumque enim indicare scribitur ab eodem Aristotele secundo de partibus capite xiv. his verbis: Homo an malium maxime omnium pilose evite es, carus res caussa tum aὰ neres, salem, tom ad praesidi, rarionem referenda est: necessariam eis propter e rebra hum ius asem, Ereommisti ras e vi r nam uti purimum hamoris, calora ae est, isώem ortam ριlorum es copultimneresse es Hippocratcs etiam libro de Natura pueri, cutis raritatem pilorum abundantia
Δι iis moto is pati ostiaι alias h nastintam Quae iterum ac tertio repciit paullo post eodem libro. cria iis . io ι. Iguar δεδεν non a pari bus imis. Colligit ex dictis, Se con- eludit orationem hoc sensu ut puto: cum caput fons humiditatum sit, totque habeamus illius humiditatis argume ora, illinc fle ex partibus superioribus, non autem ex inferioribus, sudoris originem meries repetemus: in superioribus autem facies est: eius autem rei hoc etiam habemus argumentum, qudd faciei illa primum, Se maxime pars sudat, quae rapiti primum subiicitur, haec autem frons est: facies igitur quamquam haud earnos, ob rationes dictas plurimum sudare solet. Eandem quaestionem iisdem pene verbis, tradidat
102쪽
COMMENT. IN II. SECT. PROBLEM.
Qua decaussa, qui sudant, si vel aqua, vel satu refrigescant, nauseant. Utrum quoniam humor, qui ex fluxu continuo minime quiescere possit, hic refrigescens, in parte priore uniuersus constiterit Θ A n quod spiritus, qui fo
ras versus proueniens, in sudorem ob frigoris occursum conuertitur, hic in tus ante frigescens, quam exeat, transeat in humorem, atque in eam partem incumbens nauseam moueactCur illi, qui sudant, s vento, aut aqua refrigerentur nauseare soleant 3 Duas asserre vi-l getur Aristoteles rationes: sundamentum tamen idem est, & caussa, ex qua ratio ducitur eadem, scilicet caussa materialis; quae varih accepta, vel tamquam spiritus, vel tamquam humor, aut tamquam proximior, aut tamquam remotior duas parit rationes, minimum diuersas. Est autem prima haec: Humiditas quae sudoris est materia, restigerata ab aqua, vel satu, haud amplius exire potest ab alterutro impedita, quoniam vero erat in motu, quippe quae extra sudoris specie flueret, non quiescit adhuc, sed aliter fluens, per interio ra colligitur, & considet uniuersa in parte interiori, scilicet in ventriculo, eumque relaxans,memolliens, nauseam concitat. η-e v a d M . An quοά spiritus, ori, addidimus
ex codice Iustiniani, quam particulam agnoscit Theodorus. Est autem secunda ratio: spiritus qui ex parte interiori exiens, si exterius sudori ita sentit nune Aristoteles, quam opinionem superius puto me tetigisset eiusque meminit tum Auctor libri de flatibus, tum Theophrastus ipso libelli de sudoribus initio per haec verbat . ἱ-ωι viri ams mo ' m. τέωάχυς evino ης γ H, η mmc-ώιῶαδι aia ἀι αροι, ar' qωπηγιο id σα--
eonere 'oeansistente,ML dicesura mks. Spiritus igitur hoc loco non tamquam e meiens sed tamquam materialis caussa sumitur: unde alia, Ac diuersa tatione seu alio & diuerso nomi- ne necesse si accipere candem vocem με, in altera hac ratione, quam fuerit in priore i atque ideo antiquus interpres ibi ventum, hic spiritum redditi in priori igitur ratione, . ci ci tamquam nauseae essicientem causam proposuit Aristoteles, hic autem tamquam sudoris materiam. Igitur hic spiritus, qui ut nunc dicitur refrigeratus exterius euadit in dorem, ille idem ab aqua, aut vento corpus ingredientibus, intus refrigeratus antequam exeat, humor sit sei Fiditas enim vapores, sue halitus in aquam conuertit: non dicitur
autem sudor ante quam extra prodeat: delabens veth ad ventriculum, scuti de superiori humiditate dictum est nauseam concitat. Theophrastus eandem quaestionem proposuit ad finem libri, cuius verba, aliquibus locis restituta ita habent. μοις δε tionis a. Αιαει-
n sient, non atque ratione: nam is humidum fri factam . quod pravi non galesiebat. eassectimeon fisit. Erlseris. ιν fiens, ae imus existens intia ι in loeam resuration s. o nauseam estas. Ammaduertendum autem Theophrastum his verbis, loci quo respiramus mentionem facere, de quo nihil Aristoteles: nec vero facile sit, nauseam, qui ventriculi es stus est, pectori accommodare, nisi ex partium consensu mutuo hanc rem aliquo fieti posse dicimus.
103쪽
Cur iii capite, pedibusque incalcscentibus sudores maxime ercitentur3 An quoniam humorem ad se membra incalesccntia trahunt, humor autem par tem, qua absumatur, nullam habet, cum ea loca ossibus scalcant: itaque ut
Quo argumento superius usus fuerat, quum ostendit problemate xiv. quare tergo ma gis quam anteriore parte sudaremus,eodem utitur in praesciati problemate ad eandcm rem de pedibus, S capite ostendendam. Ideo enim caput ac pcdes cum calefacti sunt, maximum sudore essundere scribit, quia cum sint partes osse nimiruin siccae,& adstrictae, nullasque habeant concauitates, in quas humor vi caloris attractus, quod contingebat in pectore, possit colligi, 3c residere, necesse est, ut qui trahitur omnis, ille per sudorem excat: aealore autem attiactionem seri tum Philosophis & medicis omnibus confessum est, tum vero in primis ipsius Alexandri testimonio patet. Capitis aurem cauitatem omnem rcpictrerebrum ipsum, quae autem in eo sunt spatia vacua, illa vero a natura summa diligentiaeustodiuntur inania; actum erum de licimine si repleantur. Porso autem problemate xvn.
hac eadem similiter sudoris abundantia in facie proposita, capiteque ut apparuit simul comprehenso, alia ab Aristotele fuisse huius rci allatas caussas eo loco vidi mos:quae etiam hic de facie,capite, de pedibus maxime sudorosis afferuntur, illa intelligenda sunt eisdem positis in omni te, quae subiicitur conditionibus: alioqui enim seri pollit, ut vel rationet morbi, vel temperamenti partis, fortasse alia pars magis sudarct, quam illae, quae di
Quare qui laborant, ubi a labore destiterint, sudare incipiunt3 Nam si la
bor caussa est, cum laborant, sudare 3 ebent. Vtrum quod inter laborant dum venae spiritu insatae comprimi foramina cogant, data vero qui cto laxael consideant; itaque per ampliora iam facta soramina, expeditius humor per-l uadat 3 An quoniam cum laboratur, spiritum ex cohaerente humore ri tus siccernit, 3: calore, qui a motu excitatur, humor in spiritum per summa cor- poris exicnuatur 3 Cum vero a labore cessitum est, simul Si calor desinit, &
l ex spiritu spissescente humor, qui sudor appellatur, consistit.
i Problemate,quod sequitur viges mo tertio, atque etiam vi csmo quarto eadem materia tractarur rationibus partim iisdem, partim diuersis : Nos eadem semel tantum ex ficabimus locis, qui exposti erint indicatis. Quaerit autem, cur non inter laborandum, sed postquam a labore destiterint, iudare homines soleant: cuius inistrariusi essici deberet videretur: nam si labor est sudoris caussa, a quo nimirum calor alii gignitur qui sudorcml e flaci atque adest etiam humor materia eiusdem, cur non eo temporc fluat sud r praesentibus caussis necessiariis3 Respondet hoc seri duabus rationibus, quarum prima est huius modi: Inter laborandum multa spiritus copia attrahitur, quae vcnas replet, rendit ἰ&int flat, illis autem repletis, meatus, de foramina corundem vasorum, per quae humor, aut sui dotexit, occluduntur: inter quiescendum verδ e contrario laxa vasa consdent, ex quo iidem meatus aperiuntur fle efficiuntur laxiores; s enim tendente spiritu replentur, 3c o turantur; utique abeunte laxantur, de recluduntur. Hoc igitur tempore via patefacta fuiti sudor, non antea mim ccar obstructa. Haec autem ratio quamquam pendet ab eodem sunt damento, quo usus est primo huius sectionis problemate nimirum qcclusione,aut obstructione; est tamen proximior, proYimiosque adeo est mino utitur Aristoteles, ait cnim mi oracie inflatae in a. anod participium ea solum signiscatvi ad ea solum usuri para potest, quae dilatari, 3e constringi queunt, cuiusmodi vela; sunt, Ac in externis solles
104쪽
'IFabriles: minime autem clepsydra, quam in exemplum, aut smilitudinem problemate mimo adduxit; de ideo ibi usus est verbo π est, non ἐμφω μεαρ , ut hic Theophrastus, ta
obseruo in his verbis proponi a Theophrasto non sudorem fluere cessante labore, quod faeit Aristoteles, sed magis fluere; quomodo etiam Aristotelis sententiam puto accipiendam i non enim durante labore nullus omnino sudor fluit, sed minus quam eodem desi-
medite. - ἔοi ορ,ουνγυε β. An quoniam cum laboratam Altera ratiotmodiis qui laborando sti ex cotinata, aut naturali corporis nostri humiditate, Theodorus vertit, ex eoherense humore)merito caloris spiritum creat, quemadmodum ex vaporibus a Sole elatis ventus in aere
producitur ob eandem caliditatem a motu subinde genitum, spiritus ijle qui ex humiditate procreatur,ad corporis superficiem tendit hoc contingit inter laborandum; cum v theessat labor, cessat etiam caliditas, eo igitur tempore non iam amplius ex humiditate eonnata fit spiritus ad superscicm tendens, sed ex spiritu hoc paullδ ante genito ex ea humiditate coacto,& crassescente ratione diminuti caloris, aut frigiditatis,fit alia humiditas, quae sudor dicituri Inter laborandum igitur ob vehementiam caloris extenuato humido sit spiritus cessante labore,& vehementia caloris, ex spiritu densato sudor. Haec autem s Ititio respieit illam de sudore opinionem, quam non semel tetigimus,cuiusque Theophra- , meminit initio libri de sudore, fieri eum cum spiritu, seu halitu , qtii cum carnem pertransiis, extra conerescit, consstit: AI quam repetit, esim hanc eandem quaestionem proponit per haec verba: επ a 3 e η-η caetra ἡ-wο θνη τ ανα - - - s virid νώ - , η se ἄγει τὸ Δ πώς. sIμ 3 α ἄπο -- , η m ληκπιχι αα - δι, ee- ου-σ-ιδώς, λε e in m e ρά s eis Eo, hoc est. praeterea aealore permeatmsseretis hamissi mri , qvii aἁβρer em usae pertingis .am ireὸ ressaι Iabis, periranss ιοιa hae catauar, is ex Disu frigefacti nitui ν humiduis, qvi vocasa adre, unde, o celsus, o fatuas exelius.
virum per aestatem potius, an per hyemem sudor mouendus sit 3 An tune opportune sudatur, cum humidiora corpora sunt, neglectaque dissiciliora redduntur 3 Igitur per hyeinem potius conuenit. An magna per id tempus
mutatio sit, ncc excrementa concoqui possint, cum coelum contra natu
ram frigeat Igitur per aestatem potius mouendum , quippe cum humores per aestatem potius omnes putrescere soleant: quapropter exhauriendum
tunc est, ut etiam veteres omnes authores hac eadem de causa censent. Theodorus aliter scriptum videtur habuisse hoc problema, quam iri vulgatis Graecis excusis, di praeseream in Basiliensi editione sit, quantum quidem ex ipsius tralatione appa
rex. Nos autem ipsius tralationem primo sequemur, deinde nonnulla, quae Oi videntur repugnare adiiciemus. - οτε μῆ-ον. An tune opportunὸμdatur. Dieodoriis putauit Aristo telem in utramque partem argumentari, ac prinuum hoc in loco hyeme csse mouendum sudorem hoc modo: An tunc magis mouendi sudores sunt, cum corpora cxistunt humidiora
105쪽
diora, de nis adhibeatur diligentia, dissiciliora circa sanitatenn sunt, per hremem autem lillud contingit, tunc enim merito temporis, quo abundat hii diras, corpora humida ora lredduntur, indeque dissiciliora, nisi prouideatur; per hyemem igitur magis necesse est pcrsudores corpus euacuare i μή , in ii μπinci . An magna peν iil temptis intitatio sis. Interpungit ante haec Theodorus, εἴ nouam vult hic incipere sententiam , adeoque Aristotelem in alteram, S contrariam partem argumentari, hyeme non esse mouendos sudores: in Basiliensi tamen editione, ne distinctionis quidem nedum interpunctionis nota est V ide tur autem Theodorus existimare ita disputare Aristotelcm. An potius magna eo tempore sit mutatio ad frigus, & ob hanc caussam excrementa non concoquuntur, praeter natu- trale hycmis temperamentum, quod frigidum est, eo adhue praeter naturam refrigerato: videtur enim Aristoteles prout quidem se habet hac interpretatio, hyemem poner impense fragidam; non concoctis autem excrementis sudor mouendus non est: id enim ad absoluendam ratiocinationem adiungendum videtur, s quidem Theodorum sequi velimus, qui tamen in tralatione s deliter non videtur expressisse illa, -λιν, ψαε- ντα-e, i m. - ita reddensu m earlumeontra naturam fragrat. Quae niminam, ut nos exposuimus, ita sonant. rursus hyeme adhue praeter nasaram refrigerato. δεα ωn. 9 Itirper aestatem potius mouendum.Concludit ex Theodori tralatione, atque sententia Aristoteles
cum ob rationem proxime allatam hyeme mouendus sudor non sit, id per aestatem potius essc facies luminam cum eo tempore humida omnia magis putrescant, tunc nimirum sudor mouendus etit, B corpus ab humiditate euacuandum, ne scilicet genita putredine morbi ingruant. Ita sane interpretatur Theodorus: at nonnulla sunt, qua in huiusmodi interpictatione negotium exhibeant. Primum enim illud molestum, quod, dum quaesita rationcm reddit, hyemem assumit impense frigidam, quae tamen talis proposita non est, sed hyems simplicitet d uua. Deinde h3eme frigida non concoqui exciementa simplici
ter Wabsolute non sane concedendum videatur; nota cnim Hippocratis sententia, vora-rrcs hγeme, Λ vere natura calidissimos esse. Praeterea, quod neces ario est assumendum, cum concocta excremcnta non sunt, sudores non esse mouendos, id vero non solii in falsiam est, auctore tum Theophrasto, qui tum eos, qui concoctum habent alimentum, tum qui inconcoctum paratos ad sudorem esse dicit, hos ob multitia Ainem humiditatum, illos ob secretionem excrementorum quae ex coctione si ab aliis suceis qui nutriunt; sed etiam omnino contrarium eidem Aristoteli, qui hac eadem sectione problemate x x x it. dia
serte assirmat, cum minus cxcrementa concoquuntur, tunc magis sudores csse mouendos,
atque idcirco eodem problemate, ubi eademmet quaestio, q- luc proponitur, absque alia disputatione ob illam inconcoctionis rationem, concluditur sudores magis mouet dos esse aestate, quam hyeme:considerandum ieitur num alia magis quadret intc rotatio.
Et primum selendum est, in codice Iustin i in illis verbis, L Gi, negationem interponi hoc modo: iam του- ι άν δὲ Μ, id est. 1 Iur per hν em non eo ueniat. vi hymac sudorem moliendum esse, dum ex assumptis inseri, non dicat Aristoteles, sed contiatium potius; ad quem scopum, ita lesentibus omnia erunt dirigenda pro bicinans.verba; de erunt consentanea iis quae dicuntur problemato X N X a I. de XL. nimirum aestate, non autem hyeme, mouendos cis sudores. Et sano, quae praecedunt, ut ego existimo, accommodari pollunt. Ait enim tunc sudores csse moliendris, cum corpora humida sunt, & nis adhibeatur diligentia, dissiciliora circa valetudinem evadunt, id autem
aestate contingit: licet enim concedati iri non esse eo tempore ratione aeri qui siccior est corpora aeque humida, ac hyemesunt tamen magis parata ad putredinem, ob calorem qui tunc viget; nec ord tanta humiditatis portio deest, ut in ea, quae adest gigni putredo non possit, cum& ample humida esse ratione eorum, quae assiimuntur, dixerit problemate X x x v iti t. Hyeme autem lichi luimidatatis copia in acie sit maior, non sunt tamen cor pora, quamquam negligantur, adeo obnoxia putr dini, cum caliditas extranea dest. Illa igitur duo, quae ad putredinem requiruntur, si iungantur magis locum habent in aestate,
quam in byeme N hoe inn it idem Aristoteles ad finem problematis clim ait, humida
enim omnia magis putrescunt aestate. η, ista e 1. An magna per id tempus mutatios H c sunt,quae me magnopere torqvcnt,no enim video aut unde sint apta,aut quo reserantur, & quam sententiam sequatim utationem magna ad frigiditatem significari, apparet ex iis,quae sequuti Mes ,ro n isti - τ --,ν sed quo sensu no dispicio Iustinianus etiam,quod non omiserim legit: γ is ita etiam legisse apparet Antiquit inte
106쪽
COMMENT. IN II. SECT. PROBLEM.
de aestate esse intelligenda, non de hyeme, quod existimauit Theodorus, ut consentanea sitit problemati xxxi I.Cogitabam etiam, illa Gu a. e Tristi ἔπι.quae The doriis videtur actipere de difficultate valctudinis, accipi etiam posse de dissicultate suta doctam, scuti facit Aponensis, verum nec sententiam, quae mihi satisfaciat, possiim reperire, locum omnino arbitror clic corruptum.
Quare cum corpus asstae quat, effuxusque ipse de excrementis proueniat corpus leuari non possi,nis sudaueritὶ An quia minus excernitur,quams ktis sit 3 Cum enim ex Dumore mutatur in aerem plus de minori existat, necesse est. Humor enim quicumque, copiosius cum se discernit, redundat, diutiusque ob eam rem profecto excernitur Lenta item glutinosaque excrementa , ut cum humore propter missionem excerni pollunt, ita cum spiritu nequeunt: quae quidem res maxime ossicere potest. Hinc etiam vomitus magis, quam sudores corpora leuant, quoniam ea ipsa excrementa edu cunt , ut qui crassores, corpulentioresque sint, utque cum carni quidem proeul is locus sit, qui lentam illam, glutinosamque materiam continet: itaque non sine magno negotio, dimouendi datur facultas.Ventri autem e vi cino est: aut en in eo consistit, aut prope. Quo fit, ut dissicile queant aliter educi:
Inter alias euacuationum species, quas pro nostri eorporis salute natura institui trafit spiratio per meatus, aut occulta foramina cutis. assidua, & perpetua in corpore est: per ill lam autem quunt ea excrementa, quae in tertia coctione, quae in singulis nostri corporis partibus celebratur, ecernis natura; cuius coctionis excrementum itidem est sudor, vi habemus a Galeno primo de tuenda valetudine cap. x xi. Quaerit igitur Aristoteles cum perpetuo totque adeo senes itis corpus nostrum assidue quat, insensibili hac in aera trant piratione, qua excrementa assidue euacuantur, quae corpus grauare solent, quare tament non allevetur ex ea corpus sed grauitatem percipiat, nisi exsudet 3 Duas autem affert et tiones , alteram a quantitate, alteram a qualitate materiae desumptam , quarum illa re spectia temporis, haec autem respectu loci, quo evacuatio fit, non patitur alleuationem contingere. Ad primam igitur dicit a quod excernitur per insensibilem transpirationem minus esse, quam redundanti humori, aut excremento satis esse possit: nam cum illa eua citatio sat per spiritust quum humor aliquis in spiritum, aut aera resoluitur, ex minori
mole maior fit, humor enim qui se discernit, & diuidit, plus est, At magis quam antea redundat : proportionem praecish scripsit secundo de generatione, A corruptione; ex unol pugillo aquae decem fieri pugillos aeris. Illa igitur insensilis emuxio, licet numquam ces j sci, quia tamen fit per spiritus, qui multi, A copios de exiguo humore sunt, idcirco lon-j tiori tempore fit, quam pro corporis alleuatione sit necesse: breuius enim, aggravans materia colligitur, & fastidium, ac laborem parit, quam per spiritus,aut halitus occulte trant spiret, it fluat. Dixis autem Aristoteles in proponenda quaestione hoc loco, αφι--i, quod i sectione x x x v ii. Ias, nimirum exsudet, hoc est per sudorem expellat materiam, quael laborem assere. I MN Gu ni A ἐ-λν--ἡ D euosi io . Haec verba Theodorusi non agnoscit nulla enim sunt in tralatione quae illis respondeant uectione autem x x x v 1 r. problemate primo, quo eadem res proponitur ad disquirendum, sunt haec verba initium alterius problematis a primo dependentis, addita particula, dc nota interrogationis m, hoc
107쪽
modo. Δια m vi quod hic unum problema est, ibi sint duo, quorum alterum ex alte ro aptum est: ibidem autem quaesto respondetur per ea, quae itidem ioc loco habentur, δι- εχ ροσων ἔξοδ . quae mox confirmantur per illa, quae in praesenti problemate tamquam altera & princeps caussa initio proponuntur, quia materia lenta , 5 glutinosa non educitur. Igitur hoc loco ea male fuisse collocata existimo, cilin videantur signis care alteram quandam rationem ipsis contineri cui deinde subiungatur tertia per illa Aiγ- sed lixe illi eadem est, adeoque una sola utrobique continetur, ut apparet sectione triges ma septima, iuxta quem locum haec erunt restituenda: nihil autem interiit, unum, an duo, quae nexa sint constituere problemata, AI per me licet, vel hic diuidas vel ibi coniungas modo rationes bene proponantur. Igitur ratione qualitatis materiae, de loci lper quem excretio fit, ostenditur non posse ex euacuatione illa spirituum, aut halituum lper cutis meatus, alleuari corpus oppressum, sicuti per sudores si, quoniam in corpore adsunt excrementa viscida, de glutinosa, quae illud adgrauandi, haec autem mixta cum humo- lre, aut sudore foras excernuntur, cum spiritu autem seri non potin ut excernantur: spiri tus enim egreditur per foramina exigua per quae ilip qui tenuis est patet via, crasso autem, Ac viscido nequaquam, sed ante itineris finem sistitur, saltem ad cutim, ut habemus etiam la Galeno, loco quem adduximus primo de tuenda valetudine. Huc igitur pertinciat, quae paullo ante posita suerant verba : χ εο προ ν κορων ή --- -ν. pre an flabram na exori itio ' . quomodo collocantus problemate secundo sectionis x x x v ii. de quomodo hic lcollocari debent: tenuia autem tantum per hanc viam excerni, scripsi etiam Galenus libro de atra bile capite quarto: Λ quamuis primo de tuenda valetudine, loco quem saepius citauimus scribat insensili hoc perflatu, qui Graece dicitur αδhase in incla πιοπι crassi
riseriam excrementi nonnihil expelli, non tamen aut tot expelluntur, quot corporis r dundantiae forent necessaria, aut non ita crassa. Δου-οἱ 1μ. ι τ Io is, ας oin μολον. Hine etiam momum magu, qua Mores corpora leuant ex dictis corollarium infert, quo etiam lumilitudinc quadam ea quet dicta sunt, consimantur. Quoniam glutinosum excrementum in corporibus maximh relinquitur , tenui per insuus bilem transpirationem ato ι ab eoque corpora maxime grauari, de labore assici solent, hinc etiam iure meri to contingit,ut vomitus magis, quam sudores corpora leuci, quia huiusmodi excremen- ltum crassum , magis per vomitum, quam per sudores e3cernitur: quam rem consi mat letiam alia ratione, proximius sinopia a loco, cum alia sumpta esset a materia - ideo enim vomitus magis leuat corpora humore crasso, quam sudor, quoniam locus sudoris, qui in lcarne st, longius abest a loco, ubi crassum illud, de glutinosum excrementum continetur , ut difficile sit mutare ipsum a loco eo ad locum sudoris; ventriculo autem illud excre-mcntum proximum est, quare facile per vomitum expelli potesti per vias enim proxima somnia facilius expelluntur, quam per distantes, unde diccbat Hippocrates primo apho
aatem Nomine venitis generatim intelligi possunt omneu uitates; hic autein cum de vomitu agatur, ventriculum accipimus. Probat autem illud excrementum esse proximum ventriculo, quia vel in ipso st, vel in locis vicinis,nimirum in superiori intestino, aut venisi servicis, aut locis aliis proximis. . . 3 '
Cur ininus inter laborandum sudamus, quam cum relaxati labore quiescimus Z An quoniam cium facimus, laboramus, cum iacimus, laborauimus
Igitur plus tunc ratione excernitur. Alterum enim fieri est, alterum csse. An quia cum laboramus, carnis foramina retento spiritu obserantur 3 Cum autem relaxauimus, aperiuntur3 Quo fit etiam, ut spiritu retento minus luda
Idem proponitur, quod paullo ante problemate vigesimo, sed ratione, quam ibi primo loco attulit, hic autem secundo, aliam addit, quam de proponit statim subiungens.
108쪽
COMMENT. IN II. SECT. PROBLEM. ,,
--,ἡ,υς β mιῆm, - eo ς θ -πm 6. Λn 'μο -m cum fac-us, laboramus , ω- fecimus Inhorammin. sensus est,ut puto. Sudor fid, dum laboramus, quod vero fit, non perfecte est, sed partim est, partim non est; cum vero lab0rauimus, lachis est sudor: tunc igitur omni rio , per iste est ; quarc lurc merito tunc maior est,cum ad perinionem reuenit,quam .dom fictet, de materia disponeretur. ἡ λ - - β. An wa cum laboramus. Altera ratio, quae scriptas liter est superius problemate vigesimo, Mantea ctiam primo huius sectio nis, ut iam non amplius egrat expositione.
Quain ob rem non incurrendo, agitandoque corpus sed postea, quam cessatuin est, plus sudoris euadat 3 An riuus quemadmodum manu, vel aliquo fluens, undique aqua obstructa se colligit, relaxataque, demum copiosior profluit, quam ante: sic etiam inhiberi cadem a spiritu potest, ut in vase,
cui nomen clepsydra, atque etiam in vesica. Coercetur enim, detineturque intus hutnora spiritu. Pari igitur ratione, cum corpora motu vehementioricitantur, spiritus intus circumuenitur, coerceturque: itaque vena etiam distenduntur,ac intumescunt,cum hulmor sic educere nequeat. Quod cum vni uersus coerceatur,spiritu postea relaxato, Vnidersus erumpat, necesse est. Quod uniuerse de labore proposivi paullδ ante, idem nunc de e Irsu, de corporis motione particulatim quaerit, quare dum currimus, aut corpus est in motu, non aeque fiat si dor, ac dum quiescimus t eradem autem quam superitas adducit rationem, rem tamen assidue magis illustrat. Vtitur autem nunc similitudine: Q emadmodum aquam fluentcm, si ex pluribus locis simul alicubi eongregetur, dc corriuet, possumus aut manu, aut alia re obstruere,& impedire ne exeat,illa vero duinde aditu patefacto,& permisso exitu, maiori fluit copia, quam ab initio, quippe diutius collecta. congregatalita contingit in sudore. Potest enim quemadmodua manu,ita a spiritu aliquid intcrcipi, M impediri, ut in c lepsydra patet, aut in vesica, aut in alia cauitate. Ita clepsydra enim spiritus, qui intus cohibetur continet aquam, ne deorsum fluat i id quomodo fiat, lato petiequitur problemate octauo sectionis xvidaperto autem clepsydrae taramine, εc excurrente spiritu, aqua statim deor sum labituri similitudinem deinde accommodat ad propositum ea referens de retcntione spiritus, 3c venarum distentione, quae non semel allata supprius, ad hunc locum non sunt denuo inculcanda. Porro illa in textu Latino, Mi aliquosuens. non respondent Graecis vulgatis, quae sonant sicuti lios exposuimus: quemadmodum manu, vel aliqua aba re ob aere tiret aquam fluentem. ta autem haec pars,quo melius etiam Aristotelis sententia exprima tur, ita ad verbum reddi potest. An quoniam tunc quidem, quemadmodum a manu, aut quatiam alia re, fluentem aquam et Aque costia iam licet obstruere, qua posteaquam laxata fuerit, copiosior
Cur si quis cum biberit, cibum sumat, minus sedet 8 An quoniam cibusi ingestus, numorem attrahit, quasi spongia. Est enim non parum, rei impei tum retorsisse, quod vel fluentorum constat argumento: ita enim cibo quo-
110쪽
COMMENT. IN II. SECT. PROBLEM. 9
expe/ite committunt. An quod trepidatio non caloris de suminis locis adama transitio est,ri accidit in metu, ex quo alui etiam metuentium saepe sunduntur ed eius incrementum potius caloris accedit, ut in ira: quippe cum
ita seruor eordi sussus sanguinis sit, Ac trepidans ipse non metu,refrigerationeque sit ita affectus, sed membri ipsius an ectione.
Theodorus --ι e reddit, trepidantes, Ae ita etiam exponit vetus glossarium t non tamen existimem hoe loco Latinam eam vocem Graecae vim, de emcaciam assequi, α ων--σ enim Graeca voce illi intelliguntur, qui positi in aliquo periculo,aut qui aliquid magnum aggredientes, in quo de illorum summa agatur, maxime anguntur, de solliciti sunt Hesvehius, ..isI interpretatur, κυνὶ ναι, id est periculum patior: trepidare autem apud
Latimos eiusmodi animi commotionem, dc affectionem non puto exprimere. Huius affectras naturam liquid δ explicauit Galenus libro secundo de Hmpl. caussis capite v. per
haec verba ex Linacri interpretatione. Gnor enim intro, o ad principsum tam Dirisum, tam
saniatnem una eam refueratione eorum, qua in summo covor unt,abricat, ae contrahis: ira υ
νο c foras agis. Θ Ianait. o calefaeit ; qua vero tomposita ex ambilus est, qaam Graci agoniamd eum, is 3 les haser motus. Daque etIam pulsus Iam arteriarum, eum tardis dis qui timem .m
nimi, ae maxime imbreulisnιr iratis conιra maximi, ese vehemenissimi: his autem ριι eomposta ex js passione usaranι inaequales. Accipi etiam aliquando idem verbum ἁμνιαν, de eo qui alioqui metu vacuus si,docet Henr.stephanus ex Aristotele primo rhetoricorum illis verbis. κm M. 29 άγου, .m μὴ φαλαμοι- m. id est, Honesia esiam ista stim de qa1bus agonia pereelianstir meta earentes. 3c sanE hoc loco parum timoris participem, aut forte nihil facit eundem affectum Aristoteles: contra problemate x x x. in quo de eodem affectu eadem
proponitur quaestio. De his igitur, qui hoc agoniae assema percelluntur, quaerit in prae sentia, quam ob rem sudent pedibus, minime verδ facie.Ostendit auteui qumsitum expli
catione egere, cum potius Contrarium fieri oportere videretur, tunc enim pedes sudare esset magis rationi consonum, cum sudat totum corpus ι eo enim tempore non videretur
mirum; at non sudante facie quae maximh ad sudandum propensa est,ut superius apparuit, sudare pedes, non ita aptos,seu potius ineptos, ut sequitur ad ostendendum, id vero absu dum videtur: sunt autem inepti, quia locus ipsorum frigidissimus est, quippe a corde Ca loris sonte maximδ remotus, ipsique valde exangues, unde Ae minimum eos sudare dicit ad sudorem enim mouendum necessarius calor est, ut vidimus superius Cum tamen iidem pedes incalescunt, maxime sudant, ut dixit problemate x i X. ob rationem quae ibi adseratur : verum non solent incalescere, nisi toto corpore calido, quia maxim F frigidii 3e inde quaestionis oritur occasio. Confirmat etiam eandem pedum frigiditatem alio medio nam
de medici in aegritudinibus magnam diligentiam adhibendam praecipiunt ad eos e petariendos , 3e custodiendos a frigore, & ab iisdem pedibus, tamquam corporis membro fri gidiori , rigoris principium est in corpore' ori κώ η ἀμπια. An qaod ιrepidas is solutionem assert, sed .alde obscure, s quidem Theodori, aut antiqui interpretis tralatione in sequi mur. Sollicitudo, seu agonia est non migratio caliditatis edi una parte ad aliam, ut contingit in timore, in quo transitus caloris fit ex partibus superioribus ad inferiores, seu de ex terioribus ad interiores dicuntur enim partes in superficie postae, quodammodo superiorestespectu illarum quae interius, de sub eis postae sunt. In timore igitur ex una parte ad
aliam fit caliditatis transitus; non sic in hac'ollicitudine, aut trepiὰatione ex quo corollarium insere Aristoteles, quia enim in timore caliditas confugit ad internas infernas partes, ibέque conturbat quaecumque reperit,st, ut ventres illi inferiores a timore soluantur. Aut sit hoc non corollarium, sed argumentum a signo. In timore, fgnum est seri migrationem caliditatis ab una parte ad aliam, quia in eo ventres soluontur. Agonia igitur non est migratio caloris ex una parte ad aliam: sed incrementum potius eiusdem caloris ut contingit in ira, quae est e uitio quaedam sanguinis circa corr nec qui hac assectione percellitur, patitur aut vib timorem , aut ob refrigerationem: non enim agonia in prinsentia quidem Aristoteli est timor, nee idem quod in timore in alia contingit. Ex Galeno autem superius habuamus, ex ira, fle timore mixtam esse assectionem. Multo tamen magis caliditati, quam frigiditati proximam; vel calidam etiam absolute, eam videtur hoc loco Aristoteles proponete, contrarium autem problemate x x x.vt diximus qua de re nos ibidem nonnulla. Porro autem nondhim per haec verba videtur explicata quaestio: non enim s similem motum dicit esse tum in ira, tum in agonia, ideo solutionem affert, non