장음표시 사용
131쪽
temperatum. Prima ratio ex tribus. Vinum aquae admixtum tenuius est quam merum,
quare per plura, & angustiora loca ingreditur; unde difficilius deinde educi potest: quae enim tenuiora sunt, facilius subire, dc ex angustis difficiliorem esse exitum, notum cuili bet est. Fit igitur ut ex diluto celerius & promptius generetur crapula, illi quippe proin ptior, de latior via; magis affligat, quia plures partes occupat, scilicet tum latiores, tum angustiorest diutius perseuereri quia angustiora loca ingressis dissicilior est exitus Memmautem quia crassius, Sc corpulentius, dissicilius progreditur, ac ascendit, atque ad latiore, solummodo meatus, ad quos solos patet illi aditus: Sc facilius educi potest, tum quia non sunt ita multi tum quia non adeo remoti, M in profundo positi, quibus rationibus magis lente fit crapula, minus amisit, Bc facilius sedatur. Haec autem ratio quo planior sit, mixtatio vini quae dicitur, sicut adnotat Aponensis, ita praesertim accipienda est, ut largiori ad
modum mensura vinum quam aqua adhibeatur: aliter enim dilutum, vix aut ne vix qui dem inebriat: tum vinum intelligatur generosum, dc Validum,quale vetustum Sc coctum, cuiusmodi illis temporibus erant in usu dc coquuntur ctiamnum in Graecia, Sc alibi vina)cocta autem locis fumosis ad centum, dc ducentos annos assi: ruabantur. Huiusmodi autem vina crassori substantia constabant, nec per se absque aquae mixtione commode assi mi poterant, aut assiimpta distribui, & corporis partes intimiores subire: attenuabantur igitur tum aqua. tum etiam percolatione, quae fiebat per saccos lineos, qua de re habemus Plutarchi problema septimum libri VI. symposia indicebantur autem vina illa sae cata , dc castrata, quia robuν non paruum, dc veluti virilitas illis per colationem eam adi mebatur , quemadmodum etiam obseruauit clarissmus Mercurialis libro secundo variarum lectionum. Talia igitur crassiora vina, ut ab illis petatur caput, aquae mixtione omni no indigent. Mensuram autem seu proportionem exacte definire non sit facite: nam pro vini facultate de crassitie,de robore illius qui assumit,moderanda de praescribenda res csi,vi sane patet: qua de re 6c proportione Plutarchus libro primo symposiac.quaest.I v. de tertio eorundem qiussi. I X. Hippocrates sanE V II. aphorism. L v I. aequale aequali potum soluere nonnullas affectiones scripsit. Caeterum iis quae modo dicta sunt ab Aristotele M Auia cenna de aqua vini distributionem promouente,id enim significant Avicennae verba antea proposita illa aduersari videntur quae scripsit Galenus libro primo de simplie.meditam. facultatibus cap. x x I X. vinum adminiculo esse aquae, ac veluti alas illi ad omnes corporis partes permeandas addere, unde fieri ut vinum Cum aqua, aut aceto bibitum, efficacius sitim extinguat. An dicendum, fieri utrumqueposse, M aquam vino, 3c vinum aquae mutuum praebere auxilium: aquam vino, modo subtantiae, hoc est attenuatione, Ac fluxibilitate: vinum aquae, facultate, hoc est Calore, Sc spiritu: ita ut & vinum per se Ac aqua per se, minus permeent, mixtim verb, magis. At Galenus videtur hanc responsionem tollere, qui scribit, non solum vinum misceri aquae, quia auxilio sit ad omnes corporis partes permeandas ; quod ad calorem, aut spiritus vini forte referri po1iet: sed manifestis verbis adiungit, id fieri ratione tenuitatis aquae, scribens, ideo vinum aut acerum illi permisceri, quia eandem promouet, cum acetum, aut vinum, non sint mota, 8c humida, quibus duabus qualitatibus sit ivsedatur: ita enim praestare, sola nragis quam cum aqua, eadem exhiberi: sed quoniam illis admixta aqua, ob tenuitatem facilius distribuitur,& ab hyp chondriis recedit : hic tamen locus ab interprete fuit aliqua parte corruptust ex Galeni igitur verbis liquido apparet, concedi non posse aquam praebere vino attenuationem: sed contra potius vinum aquae, sicuti Be acetum. An dicendum loqui Galenum eo loco, non de omnibus vini gencribus : sed de nonnullis, quae tenuia sicuti acetum sunt, Se quae ad
extinguendam sitim, non secus ac acetum aestatis tempore vino immiscebantur 3 se δι nimisia minim. An quod merum minus bibitur ρ Altera ratio. Non re vera mixtum magis crapulam parit, quam merum, si aequali mensura utrumque hauriatur: sed quoniam illius maiorem copiam assumimus; quippe possumus: non enim eandem utriusque possiimus, fit ut ex stequentiori haustu immodicae copiae diluti,fiequentior sit crapula, quam ex inero insigni copia inisequentius assumptocui rei illud praeterea accedit, quδd si assumitur,vomitu relicitur, quippe vehementia, acrimonia,& crassitie sim percelli rint subuertit stomachum: unde vel non assumitur, vel assamptum euomitur. - γα cris N M . Adhaemerum υι eatera eon quit. Tertia de postrema ratio. Vinum quoniam facultate calidum est,
tale enim illud, de quo accipi problema diximus, Concoquit tum alia, tum etiam semetipsum, merito enim caliditatis concoctio sit: dilutum vero seu aquosum in quo nimirum maior est aquae quam Vini portio, quia frigidum, id eificere non potest: sed potius eontrarium. Ubi veris coctio bene celebratur, ibi crapaea locum habere non potest: iure igitur
132쪽
COMMENT. IN III. SECT. PROBLEM.
igitur in iis isamagis contingit qui mixtum quam qui merum bibunt. Pro otiumuli G οὐ-λα , quomodo habebat Basiliensis editio, ex lustiniano reposuimus αι - λι- His lenim lectio visa est magis congrua, de confirmatur tum ex versione Theodori,tum ex problemate vigesimo tertio.
Cur semen genitale ebriosorum magna ex parte infoecundumξAn quod habitus corporis eorum prae humidus est, semcn autem, non quod lunnidum, sed quod conflat, crassiimque est, hoc vim obtinet procreandi.
Theodorus Onit mi reddit ebriosos, apte equidem 1 qui vino nimirum Aediti, eo sinpius se ingurgitare, atque inebriari solent: ἐμφλή enim apud Graecos est, Mi propcn- isonem, & impetum ad vinum habet, φλυ- enim est,m v a V εχ i, , ut quidem exponit Phavorinus: talis aurem, ebriosus apud Latinos, Se vitium ebriositas: ebrij autom, qui l& quo tempore vino repleti, mente hedantur 1 tales veris aliquando etiam, qui natura aut leonsuetudine minime ebriosi sunt. At de ebriosis in praesentia loquitur Aristoteles: ebrios enim problemate NI AI x x i t. re venerea minime uti posse; quod tamen caute δ: moderate accipiendum cst,ut ibi dicemus. Ebriosorum igitur semen esse inscccundum scribit etiam Plutarchus libro tertio symposiac. quaestione V. per haec verba, quae ad auctoris sen sum melius de fidelius exprimendum a Xilandri tralatione aliquandisper diuerse reddere labuit. Aviem multum meri bdant, laneuιὰ iam ad renestitias,o rationen οὐ nihilumlidam , aat bene tempe Iam pra setant e sed ob pravitasem or fetiditatem seminis eaania imperfecti sunt raram eam muleribus eonsiti adines. Quod habemus enim apud Auicennam libro tertio fen x x I capite octauo primi tractatus his verbis. Et de genere easdem mmaris ex quo non fit generatio, est sterma ι antis, o paιunsis nauseatulam fmieralem, o e ιν est senis. Macrobium quid memorem quem ex Plui. adducto loco ea puto desumpssse 3
sunt tamen haec Illius verba I. satur. ha o autem ιιna plurima lium τινι is eortam perrores ala mini nimietas opinato is sieme exue mela sile. Dixit autem Aristoteles magna ex parte, seu ut plurimum, qstia inter ebrios, variis de caussis hac in re non exiguum possit esse discrimen. Primum enim ipsi non aeque omnes ad vinum feruntur ; praeterea vario sunt temperamento, tum aliae ac aliae temporum ac mulierum quibus miscentiir condi- ltiones, multum ad hanc rem conserunt: ut fieri possit aliquando, adeo multus coire op- lportunitates ut seminis malitiam vincant,eorumque non irritum esse concubitum. em
admodum exempli gratia, ut dicit Aponensis si quispiam sit natura admodum cholericus, lsemenque habeat maxime calidum S siccum, AI ob hanc rationem ineptum ad procream ldum: tale enim semen, per frigiditatem SI humiditatem, quae a vino introducentur,quae - que aliis qui diuerso temperamento sunt, generationem impediunt, ut mox apparebit, redactum per aliquod tempus ad mediocritatem ac temperiem, gignendae proli set accommodatum. M an η Mom c. An quoa habitus eorporis. Caussam infoecunditatis dicit esse humiditatem temperaturae corporis,quae ob vini immodicum usum contracta est,humidus lenim habitus, humidaque vitia, ex vino licet facultate sicco, per acci3ens producuntur: cuius humiditatis ratione, semen fle ipsum praehumiduin fit; tale autem est, inscecundum lfoecundum autem est, quod est constans, NI crassitiem habet, non fluidum, & aquosum, lin quo spiritus exigui continentur, de qui facile evaporant. Qua de re idem Aristoteles libro Iri. de histor animalium cap.vltimo haec habet: e. γ βι νομιν ea τυ υ. tim ἰ mnis' - ,--o secandam qu dem m a via deorsum semisu, infreandum autem diffundi rar i Illud nimirum crassius it corpulentius hoc tenuius de magis aqueum. Est autem causisa corpulentiae calor, ut liabet eodem loco Aristoteles his verbis: Gar. 3 - λε - πυδεο, ὼς et χνε . ealore aciem erit se erassitu. luimiditas autem tractu temporis, asciscit sibi frigiditatem Unde Ac Plutarchum vidimus ii5 in solam humiditatem,sed in stigiiuratem etiam intacunditatis caussam reiecisse: cuius frigiditatis licet non meminerit expresse Aristoteles, appareat tamen eam intelligi; quando ex verbis modo adductis velit, calore semen crassesceretquod igitur praehumidum ac tenue est,illud nequaquam calidum sed frigidum 8u crudum potius est, ut habemus iterum ab eodem Aristotele Ii. de generat. animalium l
133쪽
Cur ebriosi tremunt,& eo magis, quo liberalius merum hauserint3 Absurdum enim id esse videri potest, quandoquidem vinum calefaciendi vim habeat, re tremor ex frigore praecipue soleat prouenire: itaque qui rigent,
maxime tremunt. Sed tamen multi cum mero tantii in cibi gratia uterentur, tremores vehementes adeo exceperunt ut homines prementes reiicerent, &aqua per si calida nihil sentirciat. An quod tremor tum oritur, cum corpus admodum friget: scilicet aut calore intus circuml istente ob externi frigoris violentiam , ut hyberno tempore fit: aut naturali calore extincto, quod fieri solet vel qualitate contraria, vel aetate, vel senectute, vel externi caloris cxcessit, quod iis sane accidit, qui vi Solis, aut ignis deuruntur. Igitur iis etiam idem obuenit, qui mero abutuntur.Vinu enim calorifica sua facultate amplificata plus quam vires corporis patiantur,calorem propriu corporis, se permiscens extinguit: quo extincto, refrigeratόque corpore, accidit ut tremores oriantur. Quin cliam praetor omnes refrigerandi modos, quos proposuimus,ille quoque notatur,ut deleta materia, qua quisque calor sustentatur, de alitur, calor etiam ipse deleatur. Quod luccrna inter re inanimatas demonstrat, quippe quae dempto oleo lumen amittere, cogatur. Se- iacetiis vero in animatorum generc illud idem essicit. & morbus longus diutino consumptu corpus in tabem redigens: alimento nanque deleto vel exicnuato caloris, euenit ut calor etiam ipse deficiat. Calor enim humore alitur, non tamen quolibet humore, scd leni &copiolo. Quam ob rem tum
134쪽
COMMENT. IN III. SECT. PROBLEM.
ii qui ἱ praedictis tenentur vitiis , tum aetate profectis, exolescente, alterascenteque tali humoris genere s si enim pro leni & pingui, acre & siccum l
euenit vi calor ipse deficiaci Patent baec argumento auxiliorum, quae iis impendimus , qui ob narcorem e vita abeunte fit enim ut eorum virtus vitietur, cum aliquid mittientis humoris instillatum est, utpote cum eiusmodi humoris defectu resolutioilla eueniat:Mero igitur hominibus deditis,caussae id esse videtur. Vinum etenim calidum, corporis caliditati naturali conum-ctum, essicacius porro, quae calor proprius sibi si ibdi a pro alimento obtinet, consumit.Vnde si ut alios ex his aqua intereus premat,alios taxio,alios alia deiectio, &plo que alia vitia eiusdern allii exerceant. Nam & Teliqui humores acerbi, ineptique remanent: & qui liquidi extrinsecus aduenerimi, crassari ob imbccillitatem caloris proprii nequeunt. Calor autem ipse imbecillus propterea manet , quoniam materia viva contineri adhuc potest,
imbecilla est: quomodo ignis quem arundo reddiderit: hic enim propter lmateriae imbecillitatem, infirmior est, quam qui aligno praestatur.
Proposita quaestione quod facete Aristotelem videmus aliquando, dubitationis latici nem ponit eamque confirmat: Nam cum illia quaesuisset, eur ebrios tremerent, Areo magis , quo liberalius vinum liniuissent, quo loco in Cramo textu ex Iustiniani codice addivimus pacticulam ψ, quam Theodorus agnostir,scribentes--μωὶ id fine non in tutia quaeri ostendit,olim Ebriosi vino se se replete soleam, vinii autem calefaciat; tremor contra a fiigore potissimum prouenire soleat r nam rigentes quos maxime refrigerari si- gruscat maxime omnium tremunt. Porro si quispiam tremere, δe rigere idem esse dicat, ille merito eum marone Coarguatur a Gale .libro de tremine, palpitatione, conuulsione de rigore capite v I sunt enim ut ibi dicit Galenus, qui tremunt,nullum frigiditatis sensum expcrientes,non tamen tari potest, ut quis citra perse hi is opicionem tigeat. Atqui ilia kid non dicit Aristoteles : sed quod dicit verissimum ,rigentes tremere, eoque argumento aut spiro, tremorem oriri a frigore confirmat: rigentes rem maxime rinigerati iam non ostendit, notum ippe dc receptumapudetantiquiores : ut vel rigorem perfitctionem , vel prefrictionem validam, vel perseiationam cum tremore desnirent.Quorum sententias quamquam refutat Galenus locoquem adduximus; perfitctionem tamen esse linud negat: M s a. Calida materea ctiam ortum d ad aliquando, quod non insciatur Aristotelest qui afiigiditate praecipue , inon absolute δά praecise dixit 2 id vero Galeni sententiae omnino congruit: sunt eram qni trema ut modo ex illius verbisdicebamus, nullam fit ditatis sensum experientus. Tromor antem eodem libro capite et I a. Λ libro I e de symptomatumeatisti s eapite seeundo proprie fit ex facultatis quae corpus sul inet, mouet te infirmitate. Corporis enimpartes quia graues sua natura fiuit, de sum etiam sua natura ferunt ratfacultas quae per neruos musculis a principio transmittitur, illas sustinet ac attollit: ac in valente quidem brachio,ne vel minimum quidem vincitur victus a pondere sed potentioli membri deorsum nutu, stis mct id, tantumque in sublime attollit, quantum illud deor- n. minit: in tumore verδ multa virtute, membrum ruit deorsiim, quod cum iterum eadem facultas attollete conetur; sed lis guide prae debilitate id agat,illud denub prae pondere labitur. Imalcem igitur vincete, A victa potenti mutu ue semper contrariis succe- deiicibos motibus,deotium labente membro fit um arton te virtute tremor efficitur,seu tremiam ille motus ex Auobus compostus. Hic igitur imbecisitati effectus semper in Omaribus trementibus est, quacumque ex uisa intum ducat. Ex frigore illum maxim esse ait hic Aristoteles ede veto res ita habeti quin ad fiigus omnino reducitur, licet sensin inmani stet caloris enim natiui inopia ea parte quae tremit, contingit a seciust ita se nes, ita timentes, ita quicumque alia hoc affectu pxaehenduntur , quodetiam mox docet.
Aristoteles ac liquidius problemate xx ν I. α I δε δωμή,ως μονυ ι--τω. Sed tamen multi eum mera tantam. Contirmat exemplis quod in proponenda quaestione fiampserat, ex ebrietare oriri tremorem, mag9que ex illa quae ex mero est. Multos enim extitisse narrat, qui mero solo alimenti gratia us, adeo validos tremores incurrerunt, ut homines prementes reiicerent, de aqua calida loti, nitul sentirent. Quos autem dicit meto solo aliiventi gratia vias, fortasse intelligit canina appetentia detentos, quam soluPa thor i id est meri
135쪽
potatione scripsit Hippocrates secundo aphorismorum xxi sicuti sane locum Calenus ex ponit i quod verδ rcadit Theodorus, ut homines prementes reiicerent, fortasse scriptum habuit Θλα,- , sicuti reponit Iustinianus, ut existimo exproblemate xxvi. ubi eadem iteratur quaestio: Atqui OMI M hoc loco exponunt nonnulli, potius ex sensu, de exl quodam etymo, seu ex compositione a mnais, Ze φιλια, vi ex illii'o, quam ex certa vocisi signiscatione, quando nullum alaud asseratur exemplum, illos qui super amicum se coni iciunt officij gratia, ut corporis sui iniectu tremorem illum cohibeant: quem tremorem adeo magnum fuisse hoc loco dicit Aristoteles, ut ita affecti reiicerent a se amicos, nimirum vel quod prae tremulis motibus non possent amici illi ita superiniecti permanere, &adhqrere trementibus sed repellerentur ob concussionem 3c vibrationem vel quod reiicerent a se eos maioris caloris procurandi gratia, ut balneum aqua calidae, cuius meminit statim ι quo tamen perfusi Ae loti, nihil prae uigoris ac tremoras vehementia dicit eos sen- lsisse: hoc autem eodem sensu, Θλιc rati etiam, Se melius accipi posse satis notum, o cem tum est. Henricus Stephanus suspectam habet uocem φιλοζιλιῶς, de Iustinianus ad marginem habet ira condit, haec tamen vox de ipsa mihi ignota. Antiquus intcrprcs vertir, proiiciunt vestes. Vnde suspicio subit, forsitan legisse αα pcoλ, Γ, aut equari
pus maxime Πι. Solutionem quaestionis pluribus persequitur, scuti etiam problemate
xxv r. Vult autem ex vino ideo oriri tremorem, quia tremor oritur ex frigore, vinum au- ltem frigus parit. Hoc postremum ut probet, docci quot modis in corpore nostro frigus lprogignatur, seu calidum corrumpatur, ut quo ex illis vinum refrigeret, deinde doceat; quam rem facit etiam problemate xxvi etsi cum aliqua diuersitate ut ostedemus.Hoc igitur loco videtur proponere quatuor modos. Primus, cum ob externum aeris frigus, calor nativus qui intus cst, circumsistit, Ac obsidet partes illas interiores, nec soras prodat, ubi viget hostis,ut hyeme accidit. Quo casu partes exteriores frigent. Secundus qui diuiditur in duos; quia hic idem nativus calor extinguitur: extinguitur enim v ct a contrario, qui sit
secundus modus vi in senectute ob temporiis progressiura: vel ob externi caloris excessum, sicuti illis contingit qui aut Sole,aut igne utuntur, qui tertius: quartum adiicit paullo post nonnullis interpositis. Porro hi modi quibus calor, aut ignis corrumpitur,tanguntur etram ab Aristotele problemate xxvii. huius sectionis, de in libro de iuuentute, senect. vita, &morte. Atque etiam a Caleno libro de morborum caussis capite tertio, qui loci quoniam faciunt ad hanc doctrinam, eamque maxime igustrare possunt, sunt etiam a nobis proponendi Se excutiendi: Veium quia praeter iam dictos modos, alius adhuc ut dicebamus hoc
eodem problemate mox proponitur, praestat, quae interposita sunt enarrare, tum loca discutere. μαα I των ε το nil ns κω νοις. I Iur js esiam Idem obuenu, qui m M abutansuri Modum virum ostendit quo a vino corpus refrigeratur, qui fuit postremum postus, nimirum ob externi caloris excessima: nam cum vinum calidum sit, ubi corporis propria Se innatae caliditati inmixtum, facultate sua corporis caliditatem superat, cundem extinguit: extincto autcm, refrigeratoque corpore, ob debilitatem succedentem tremores, fiunt. εο 3--,GL G ωρ υ να αλλο --τα Auan 'ater Omnes refrigeranssi modos quos praeposuimus. Secuti sumus hoc loco Theodori de Antiqui interpretis lectionem, ea supplentes quibus vulgati Graeci codices carebant, quae habuimus ex margine Iustiniani, nimirum propositionem χααῖα ante de illa in 'Mς υπι Continent autem haec alium, atque quatium corruptionis caloras modum, quem
cur tu hunc locum, illis interpositis reiiceret, non sane afferam caussam, cum pisertim eundem etiam velit in meri immoderato usu locum habere, sicuti illum alium quem dixit ante. Est vero hic vltimus modus, cum ablata seu absumpta materia, quae pabulum de nutrimentum caloris, aut ignis est, ille descit de emoritur: hunc autem modum pluribus persequitur, S: exemplis illustrat, tum in inanimatis tum in animatis, quae distinctius paullo polh considerabimus: nunc enim considerandi sunt omnes modi quihus calorem corrumpi dictum est,& loci quos indieauimus proponendi,& conferendi,discrepare enim aliqua ad inuicem videntur, & aliqua scrupulum facere. Igitur qua de modis corruptionis caloris proponit Aristoteles hoc problemate, illa si perius allata sunt, quae autem probi
l autem cum modum proponit quo in ebriosis deficit calor, hunc postremum assert ab alie- no cxcedenti Calore, qui etiam in praesentia propositus est. In libro pored de iuuentute,
136쪽
COMMENT. IN III. SECT. PROBLEM. 113
serie Iure vita & morte,cum hos eosdem modos tangit, rum etiam distinctius caussam traesit per luec verba. At mera gnu duas esse corruptiones viaemine mauorem is erimchonem. 6- .pe G-m tem eam qua Ugsos mauorem, Pa vero a tanuariis eximetionem o uti qaidematerie diate, sane aviem violentam τι mque ιamen correptionem eisdem de ea se fieri aeriau,ῶ ieme enim alimento, quod non possit talor ista aeeipere, eorrumpitur ignis. Gmranum sane e esionem ensare finiens, quo minas narriaιur proiabrae quando rem eontingit m martesias. I id fit J qmniam ampliora ealore collicto, non pores restirare . nee refrigerari: ita enim eoste cim prώνι--αε calor absimis at mensam, θpraeoccupans absumere ante viam res iratio insistat: θ-e rea non fiam minor ignis mansit maiora agns appositus: sedo ipsa pres lacernae flamma maiora famma indula aάώνιιών ,sicia. quodcumque aliud crematiis. Caassa acilem est, laoniam alimentiam Pod ιnsamma ines, ρυοtivas arriperesamma maior, antequam aliud adueniaι. Haec nos ita convcr-ti mus, rudi sane& pingui minerua, at fideliter. Nam Vatilli versonem etsi verbis elegantem, non omnino approbabam ; illa enim 'Am inven1ς-σ κοφὰ ου λώ δ λωιζάνων A; Qος , φλει, μν0 φ-, ita vertere videtur, tamquam sivit declaratio unius
ex modis dictis, quibus calor corrumpitur: ad quem finem ut puto peruertit fgnificati nem particulae p., quam reddit, nam, quae vertenda iuxta propriam significationem, , aut 'airim, aut simili modo. His autem verbis Aristoteles modum seu potius caussam Communem proponit, quo ignis deficiat & ad quam caeteras reducit;uimitum desectum ritatrimenti: explicat deinde quomodo uterque ex dictis modis, seu per contrarium fiat, seia per excessum caloris reducatur ad desectulo. Nam contrarium cuius merito fite tinctio i& est alter ex duobus modis propositus) intercipiens coctiorem, tollit nutrimentiam : nutritio enim non sit nis praecedente coctione siti inanimaris Utem coctio si praeparatio illa, aut dispositio quae praecedit. J Quando autem ob excessum caloris marcor coi itiugit, qui crat prior ex duobus modis propositus, accidit id quoque ob alimenti desectum 1 nam maior flamma absumit identidem cibum minoris, antequam minor possit illlam accipere, quod habemus, etiam ab eodem Aristotele scriptum in libro, de longitudine A breuitate vitae capite 111. & v. Cum porro deficit ignis quia nullo pacto apponatur materia, seu nutrimentum, ex desectu esse non sit sane cur dicat hoe loco Aristoteles, neque enim hunc marcoris modum nominatim proposuit hoc loco; dixit tamen quo illum nominauit problemate xxvi. Igitur consona sunt his,verba problematis xxvI. duobus modis corrumpi calorem, extinctione aut marcore, qui ex marcore in duos rursus diuiditur, ob desectum nutrimenti, de ob excellens ealidum alienum: quae diuiso licet non ita e preste ponatur in libello adducto de longitudine, & breuitate vitae, habetur tamen mani
feste ex verbis Qt nos ea conuertimus eo tamen in loco omnes modi reducuntur ad unum,
se ilicet ad nutrimenti defectum: in patuit; quod non habuimus in problemate xxvi. Hoeautem problemate v. quadam cuariare vigentur; nam cum duos modos propositos, tum
in libello de iuuentute, tum problemate xxvr .nimirum & ab extinctione,& a marcore,hic etiam proponat; licet marcorem, haud nominet, qui tamen est secundus modus secundi membri hoc loco propositi, scilicet ob excessum alterius caloris; primus ille modus quo dicitur stigete corpus, aut deficere calorem ob stigoris externi vim, res dente nimirum proprio calore in partibus internis, circumsistenteque, nec λras prodeunte; non ponitur tamquam distinctum membrum aut problemate xxvi.aut in labello de iuuetute nec sane ut videre videor, distinguitur ab eo quem statim proponit esse ab extinctione a contrario quia enim nativus calor magna ex parte intus residet,exiguus in exterioribus relictus, cum non possit ambientis frigori resistere: superatur, imminuitur, & extinguitur, tu inde frigus ea in parte,atque tremor oritur,quod etiam apparet ex problemate xxv I.Praeterea qui mox seorsim proponitur alius refrigerandi modus, quem fecimus quartum, ob materia ablationem , seu absumptionem, quomodo non comprehendatur in secundo modo alterius membri, qui dictus est ob extinctionem ab excedente alio, calore, sicuti manifeste com- praehendi patuit in libro de iuuentute, de problemate xxvI.diciturque his locis per mare rem3 qui marcor eis in praesentia haud nominetur, illum tamen intelligi patet ipso senectutis exemplo quod proponitur: ad marcorem enim referri etiam senectutem vult pr blemate xxvi.qua in re, seu quo in exemplo illud etiam difficultatis emergit, quod paullo ante, cum primum extinctionis aut corruptionis modum proponeret, ad extinctionem a contrario videtur eam tetulisse; Nisi quod ad id quidem pertinet, dicamus , senectutem considerari quodammodo polle, M tamquam rem refrigerantem, ac ex qua frigus in coopus inducatur,etiam absque consideratione materiae absumptae, M tamquam exsiccantem,l atque ideo utrobique locum habere posse; melius tamen & propith ad marcorem reserti.
137쪽
ta ui sola ex voce diis starem non faciat quod hoc problemate ebriosos ideo frige
icere ae tremere dicit quia vinum extinguit, & refrigerat calorem proprium, problemate autem xxvii .ex marcore, qui modus ex aduerso videtur distingui ab extinctione, re enim. i idem dicit Rristoteles, quamquam utitur verbo γ:r cimini, hoc est, extinxtiit. quo etiami sus est hoc eodem problemate paullh ante,cum alterum membrum proposuit illi oppositum, quod dicitur ab extimalone: res enim eadem manifeste proponi videtur, quamquam vocem usurpat magis particularem, loco gencratioris quam intclligit: idem enim hoe lo co extingui ae corrumpi, quod pro genere antea posuit. Illud fortasse maiorem possit inii cete scrupulum, quod hoc problemate duos modos videtur proponere, quibus a vino rei frigeretur corpus calido corrupto nam primum dicit id sera externi caloris excessu: per mixtum enim uinum calori nostii corporis, illum ratione maioris caliditatis extinguere: tum proposito alio modo corruptionis causdem caloris per materiae seu alimenti absilinial ptionem, hoc etiam modo a vino corrumpi calorum nostri corporis, de corpus refrigeraris dieit, Auobus itaquo modis a vino nos irigcscere; Uterque autem modus problemate xxvi. dicitur per marcore uitiat eodem problemate xxv a. quod auget diis cultatem diserte a me mat in ebriosis corrumpi quidem calorem ratione marcoris, non tamen scuti in senibus in ibus id contingit desectu alimentii sed minici illo tertio, quia ob excessum caloris ad uentith,innat lix calor aut extinguitur,aut dehil iratur, A ex dcbilitate tremor fit, uniis igitatur tantum est modiis, isque iam non ob le etiam nutrimenti, aut materiae videatur in problemate xxvi. sed potius ob debilitatem agentis, quae sat ob externi caloris excessum . de litatem inducentis; hoc autem problemate duo modi proponi videntur, scilicet oblexteris ealotis edi e lilia, qui proprium extingui de ob materiei aut alimenti absumpti nem Dicimus probi inate xxv i . haud negate Aristotelem corrumpi calorem ob defectum alimenti, quin imo affirmare potius:sed negare corrumpi ob desectuin alimenti eo niodo quo in senibus; in illis enim id fit propter siccitatem, vi docuit; non ita in ebriosis, causia autem virobique allata eadem est: nimirum innati caloris debilitas eo refrigeratio 1 ratio autem vel causia. seu etiam modus huius debilitatis siue refrigerationis, adhuc vel proximius consideratur, At dieitur esse defectum alimenti, tum hoc problemate loco secundo, tum etiam problemate xxv r. non tamen sciit in senibus t admonuit eodem rivi .vel non consideratur ita proxime, & dicitur caussam debilitatis caloris innati esse quia excedens calor externus superando extinguit innatum. Porro autem si quaeratur haec victoria externi aduersus innatum, quomodo illlim corrumpat aut debilitct, iam respondeamus quia aufert niItrimentum; atque ita eodem reuoluimur. Vna igitur caussa est proxima, quae vitoque problemate affertur, etsi modus quidam alter, qui remotiorem catissam continet, hoc problemate videtur proponi. Haec quamquam non incommode adducta apparere possinr, non silebo tamen quod in mentum venit: fortasse corruptum esse laetim ad illa verba qiue refiigerationis modiam postremo adductum continent, qua' nos ex Iustiniano apposuimus: in Basiliens namque editione lacuna est, Λ desunt omnia illa verba, quae eum esse alium modum,3c a priori diuersum exprimunt. Theodorus quidem videtur legis se ut nos edidimus. at sunt qui legant locum absque particula ante Misse hos κου l 'in υζ, qtiario casu,non primo, ut Iustinianus: ex qua varicrare su sta eliauspi-l ca , sortasse abundare verba illa quae fle nos edidimus, A habet Theodorus: atque ab Ari
l tele ita continuari sententiam, ut nouus haud proponatur modus , scd cxplicetur quil propositus erat, & ille idem qui dictus est esse ab externi caloris excessum, reducatur adi nutrimenti desectum, quae caussa proponitur problemate xxvi. quam rem facile iudical bit qui verba utraque appendet, tum paullo antc prolata, dum modum explicaret quo di
citur fieri ab excessu caloris, tum postea cum ad defectum eundem reducit, ac vel mini mum locum immutare necesse erit. Atque haec quidem nimium multis mitii videor pe secutus, quibus tamen ut subiiciam quae Galenus de hac materia scripta reliquit, quando iam antea citatus est locus, necessarium arbitror,nec fuerit absque aliquo operaepretio,nam de perspicua admodum sunt,dc Aristotelis verba admodum illustrant ita veris habent Leo nicero interprete. Calidae quiam agru--ι in imuersium diximus cogas, nane ad fis am
138쪽
COMMENT. INII L s ET T. PROBLEM. a s
quam illa queassumere a per ni,non bellabunt. Ex quo mani Hyam fit, γοά flamma quia
puto reddit Theodorus qui solos logos morbos exprimit, de ut intelligamus faciticum etiacolliquantes qui breui tepore corrumpunt calorem,scuti Iethales quida alui fluxus, febres ardentes,& quar colhquatiuae proprie a medicis dicuntur,ab Aristotele simul ligniscenturi
*idd ablationem, defectum & absumptionem nutrimenti aut etiam extinctionem caloris dixi no praecise accipierdum de toto, sed de parietae illis nominibus imminutione etiam lnobis intelligenda, si Q u φ disia μ. Caloremm ha -κe atirari ostendit quomodo minuatur is in senibus tum in motbIsaidi dicti sunt,at serande deficiae calot nativus: nacum hic nutriatur humi lo,ut vulgatu apita meditos & imulosophos est, non tamen latinii-du qualibet copia, ac cuicuimodi qualitat8 est aptum nutrimentu, sed tum proportionata quantitate,ac mensura,ria apta qualitate ac genetis sicuti hoc loco sequitiit ad ostendendis Λ non paucis etia explicat libro de lonsitudine & breuitate vitae cap v. ubi similitei docet huini dii hoc quo calor nutritur,tale esse Abere quod non sicile siccescat:atque etiam non exiguit tale autem est primigenium,& quod ab ortu naturae nobis insitum est quamquam non in omni animate nec in singulis eodem nodo. Quod verδ ex ingesto cibo identidem rescitur luimidum,no tale est,nam prodent x pingui ut hic dicitur, aere δ: squallidum sit: nec ea copia resci aut augeri potest, qua antea orati sed aissidue aliquid deperdatur necesse et halioquin enim immortale fieri post et animai,ut hahemus a Galeno tum in lib. primo de tuenda valetudine, turii in libro de Marcore. Depascentergitur subitide calore, humidum
tum copia imminuitur, tum quod restituit re, alteratur,& dcterius fit;vnde corruptio tandem sequituri in senectute quidem longioris temporis tractu si nihil interueniat quod a
celet et i breuioris vero s quidpians tala contingat, cui usin di sunt morbi dicit,uini ima moderatus haustus de quo propositum cli problema. Ora si O Akς όνπς - ις τυι κοιλ
moris ιηυιlusam es. Non assequor quid voloerit Theodorus fgnificare verbo, vis e ιν, nec ab eo partem hanc bene fuisse redditam existimor nam nec exprimuntur Graeca, ut qui dem ea nos iii excusis habennus, & quod magis molestum est, non sunt congrua sententiae Uerba sed contraria potius: Quomodo enim instillato aliquo nutritio humor uicesimen tario humido iis,qui ob marcorem e vita abeunt,contingit ureorum virtus vitictur3 idque per hunc modum illius resolutionis signum est, quae proponitur Z Αn legendum in Latinis
Theodori codicibus virius reuaurator, euerar rita enim congrua sentcntiae verba: at quomodo consentanea Graecis VOci enim mirisu,quae G carespondet 8 at fuerit addita a Theodoro sensus gratia, ut si eorum virtutem restaurari , quod raece dicitur ramo κιδε-
id est illos denuo referri & restitui:verba profecto illa re θ ό.-να-ν,quibus a The doro exprimuntur Equidem haec ab eo non agnosci vidco. Quis enim sorte putet illa ab eo exprimi per vocem, O m; quae praecessit i quod ideo dico quoniam si recipienda haec
139쪽
sunt quibus caruisse existimo exemplar quo Theodorus usus est, attexenda putem praece dentibus, Ac interpunctionem post vocem συμ4M H, uram me collocandam, ut sit,ino Θυ et μύ- aetxias,, deleto quomodo locum accipere videtur Theodorus, Quid tamen in presentia resiDM,3sane antiquus interpres,'ex eo Aponcnss reddit 5 intellasit,ajectum; iam tamen vox illa propcih υψὼ autperstectivaseu vim liabens videdi denotet, ut dicimus neruos optico .Existimaui aliquando legendu me υων per η,quae vox sensu torrendi
haud ignota omnino est: sed agendi potius quam patiendi s gnificatione,cum hic patiendi magis requiri videatur:sed A Henr Stephanus eH ἀή potius dicendum putat Cogitabam etiam fortasse legendum ὀά aut intium,nimirum risum id est.. occatum ioc sensu. Argu meto est ob humidi desectum te exsccatione dissolutionem de interitum illum gigni, quuinstillatis humidis alimentariis, restauretur quod erat assum S exsiccatum, S restituantur noti quo eodem sensu licet etiam accipere οχ -,si Uectum interpretemur,lioc modo argumento est ob humidi desectu & exsiccationem gigni interitum illum, quando instillato
humido alimentario, aspectus eorum restauretur, resciaturque. Animaduertendum autem est, licet oriosa interpretemur sectam, sicuti facit antiquus interpres, non tamen attexendam eam vocem subsequentibus proxime ante v I collocata interpunctione, si cuti etiam dicebamus paullo antemeque reserendum ad verbum latici, quod sequitur visimilitudo dicatur de ipso aspectu, ad id quod ex dissolutione ob defectum humoris tale est: iam enim hoc non est illi simili, sed idem I quod dicitur ab Aristotele : eoque modo
collocata interpunctione, particula I post εοι quem habebit locum ρ Igitur ante astita interpungendum, quod facit Theodorus, de iuxta cundem Theodorum, εοισα conuertendum est i Διών, hoc scilicet sensu. Haec igitur caussa iis similiter est, qui mero nimio utunturi quam rem sequitur ad ostendendum, docens calorem extraneum additum calo iri nativo, viatica promptius insumere; tot s igitur locus, iis qui ecu nos cuint ita perinos pingui minerua conuertatur. S gnum aalem dicto am aiaxit a senI,quae Igιι an bentur, aseb mariorem e mira abeunt si enim quisiam inlistra Ipsis nHruia humida, isnas resti rentinis quoa is Vsi erat exsceatam. Aut iuxta alteram interpretationem, asecum ipserum, tam
tiam fatu hamisti infecta facta resolvi me. Via ι- uuari s 3ώι meram Liam, hane esse ea liam: iiὴtim enim cum δε eatidam: Et reliqua. δο συιδ υνὶ iac β υδ ismias rinici seri . V d si is alios ex his aqua inιerius premat. Ex dictis insert ac enumerat nonnullos morbos, qui ex primogenii humidi desectu natiui caloris corruptione aliena vero SI adscitith abundantia oriuntur. Sunt autem hi, aqua intercus, distillationis At venitis fluxiones, hydropem enim seu aquam intercutem ab hepatis frigiditate, sicuti destillationes a capite in thoracem, seu ad alias partes ab ciusdem eapitis frigiditate magnam partem pendere, notum apud medicos est ssuxiones itidem alui seri quoties crudi succi ad eas partes documbunt. Quod igitur Theodorus vertit Juxis, distillationes sunt quas diximus Ze quod
alia derectio, ventris fluxiones, quo nomine tum ventriculi, tum inscrioris alui ratione excitati fluxus comptithendunturtilla porro, pleiaque aba τ ιιa eminem Hai, a Theodoro det suo addita sunt, non enim exstant apud Aristotclem in nostris quidcm exemplaribus. rit m si M- υο α αυτοις δειμμα. Nam o relitii iamores acerti, ineptique remanens. Ostenditi quomodo ob natiui caloris inopiam, ex meri liberaliori hausta pxouenientem, pradictis morbi contingant. Iis enim quibus a vini calore nimio innatum humidum maxime a i sumptum est, humores qui atauc sunt reliqui, nonnullos enim adhuc esse necesse est ali l ter enim vita non constaretolli sunt διμυς ut etiam appcllauit paullo ante, hoc est 3. Ll Mi ,sMitisse seri minime lenes & pingues, de qui extrinsecui adueni: rat, hoc est, per cibum Sc potum, moses, liquidi & fluidi qui sinat, ob caloris innati debilitatem non pos
sunt cogi de incrassari; non enim ut patesset concoquuntur, cuius coctionisti beneficio, crassitis ipsis pararetur. Ex quo fit ut facile ad varias partes suont, de praedictos morbos gignant. In hydrope enim fluentes ad pedes, eos in tumorem attollunt, scuti etiam vent trem alias parres ad quas decumbunt. ἀλδει δὲ εm τι eagor autem ι ε -be is propterea ma= es. Caussam affert debilitatis ea rix qui in corpore remanet,& seruatur doneci penitus extinctus site id autem seri dicit ex debilitate materiae qua nutritur, nimirum lipsius humidi r nam eum assidue altetetur, ut paullhante dixit, deterius Sc debilius fit,
s anae pares in cista est Ad verbum. Eaoniam materιa ια qua ad se servatar, talu est. sol quitur autem ad ostendendum hane debilitatem etiam a similitudine, sumpta 3 re congci Here, nimirum ab ignet nam cum subinde calor eorum qui se vino ingurgitant imminu f tiir, qui iii eis reliquus adhuc seruatur, non enim totus illico absumitur, ille similis est igni
140쪽
COMMENT. IN III. SECT. PROBLEM.
l ex arundine accenso, hic enim ob raritatem ac tenuitatem materia ex qua omitii habet, ldebilior ust quam qui ex crassiori, firmiori dc magis compacta materia, urest lignum, ac lccnditur. 6λ- νον autem quod stipulam significat, sed ἡὀm liis, quod arundinem, doniatum este auctor est Petrus Victorius variarum lectionum litabro xxxi II. capite primo. Atqui ad sensum, hoc quidem non illo melius est.
Cur vinolenti, in vinum calidum st,rigere tamen solent, citissmeq; laterum dolore,caeterisq; huiuscemodi vitiis excipiutur 3 An quod multum humidum,cuin refrigeratum cst,in multum frigidum se couenit ita ut calorem superet naturalem: quς autem sunt humidiora,eadem omnia naturae calidiora occurrunt. Argumentu quod rebus elaternis calescimus,non hum cscimus. Verum si minus calida, quam humida sint,accidet prosecto vi suam caliditarem potius quam humidatatem amittant.Humore igitur frigido remanente, non sine caussa vinolenti amplius rigent, & vitia rigoris propria patiun tur.
Iterat problema primum, pro cuius dissolutione cum multa rursus adducantur quae antea allata sunt, nonnulla ad snem proponuntur quae solutionein clariorem e sciunt. Nos autem quae antea explicata sunt omittentes, reliqua explicabimus. in K o A i, Λ
l i. In facilibus verbis locus valde difficilis: & qui si ita legatur, nullam sane, quam ego
quidem videam , aptam sententiam ad propositam rem contineat Mire autem in eo red- dedo lapsus est Theodorus, quippe qui sensum nulla-tenus percepit.Primum igitur scien- dom est, Iustinianum 'o Θερuam reposuisse d Myri r quod ideo propono non quod ea lectio mihi satisfaciat, aut scrupulum de animo tollat, sed partim ut cogitandi praebeam occasionem, partim ut mendi suspicionem cos em a locum autem legi ita posse tutem , -Γ γ ἡ Θερμο ειε δή, ἀώ φ . aut, 3 onyri et seu, ατι. I, ii modo alticulus A non omnino sensum quem dico, exprimere posse videtur; atque ita cointeriemus. Omnia autem haec humidiaνa qnam ea ιδον ΛΡnt. Hoc autem modo difficile non erit, sententiam ad propositam rem accommodare. Propositum enim est Arist teli, ostendere vinum relicta caliditate quam habct, frigiditatem inducere, unde consei taneum sit, affectus illos frigidos oriri. A it igitur quod haec sue talia, nimirum quae paullo ante memorata sunt, scilicet humida, quibus vinum annumeratur, sutit ex natura sua magis humida quam calida, hoe est magis ingenita de insta est illis a natura humiditas quam caliditas: qnam rem signo seu effectu quodam comprobat: legerim autem libentius tiam π ΓΕ -ταγω , quam πινῶ ταῶΓ, nisi si, b pro Oe, quod tamen videtur duriusculum. Novi νύ β γ γιι i 5 ου. Areamentam qaod rebus externis calesimus non ha-mescimus. Locum expono non quemadmodum reddit Theodorust sed quemadmodum dixi putare me accipiendum esse. probat igitur Aristoteles quod paullo ante proposuit. Nam vinum quemadmodum etiam aliae res humidae eiusdem generis, ab externis seu extra corpus calefiunt quidemiat non homectantur, caliditatem enim maiorem quam habeant , recipere possunt, humiditatem autem non possunt: ex hoc autem colligitur summam illi; & maiorem quam caliditatem, inesse a natura humiditatem, cum altera augeri possit, altera non possit. De ea autem caliditate non tantum intelligenda est sententia, quae actit in vinum introduciria rex igne, aut alia re calefaciente, sed de vini facultate calida, ea enim augetur in ipso; nam ob vetustatem vina potentiora sunt ,&magis calida, minime vero magis humida, sed potius sicca. In his autem reddendis foede, ut dicebam, lapsus est Theodorus quippe sensum nullo modo percepit, qDi enim vorum est, nos rebus externis calescere non humescere Faut eiusmodi sententia quid ad rem propositam δε- Cit 3M-ηρο, ε Λ ει mi, e-δηλα, . Verum s minus eatida quam homi sunt. Haec l2 verba