장음표시 사용
231쪽
Angara oleam natara eacidam eis. sequuti sumus lectionem Theodoti, qui hic agnoscit v culam qua tamen carent tum excusi Graeci codices, tum etiam antiqua tralatio , 3c hinc alteram exordimur problematis rationem: etsi enim absque ea aliquis sensus constaret, erat tamen violentus, 3e inconcinnus. Est igitur altera ratio, ideo oleum aquae mixtum magis prodeste lassitudinibus, quia minus exsiccat: lassitudini autem exsiccatio noxia est; oleum autem per se plus exsccat, quam lassitudini opus sit aquae autem immixtum non ita, aqua enim quia humectat, olei exsiccatione imminuit. probat autem exsiccare oleum, quia calidum est: omnia autem calida exsiccant , 3c indurant; ex accensa enim caliditate, inflammataque nimium parte, evaporat humidum, atque pars dura, de s cca redditur. Oleum sane calidum esse habuimus etiam problemate x L. sectionis primae, de qua calcfactione ad eum locum cx Galeno nonnulla adduximus. siccum fuerunt citam inter antiquos, qui dicerent oleum t constat ex Galeno libro secundo de simplicium medicamen torum facultatibus capite x x. inrer illos suisse Aristotelem non dixerim,diserte enim se ctione x x x v III. problemate tertio, oleum asserit esse humidum. Id vero non impedit,
quin per accidens, 3e plus quam lassitudini par sit, exsiccare possit, ii absque aqua corpori diutius afflicetur, ratione scilicet nimiae caliditatis excitatae, ut dixit Aristoteles: Quod tamen dici iuxta Caleni doctrinam si oleum sumamus, quale ab co describitur libro secundo de simplicium medicamentorum facultatibus capite x v ii I. non sane assirmemt nisi frictio vehemens, Ze admodum longa sit. Sed At illud occurrit, quod scribit idem Galenus eodem capite. Archidamum ab olei seictione dixisse cutim aduri, quippe oleo iniecto sale ad partem roborandam: sorte igitur fieri possit, ut ex huiusmodi, aut alio siniti oleo stimonem intelligetet Aristoteles,cui nisi adhiberetur aqua, exsiccationis immineret periculum.
Cur lassis corporibus euomendum praecipitur, cum tamen vomitus sit laboriosus 3 An quod lassitudo collisis ovibus, aut pressatas, aut fatigatis consequi soleat: quos quidem assectus patiuntur extrinsecus, aut intrinsecus: ld-que bifariam: aut enim cum copia carnis vires exuperauit ossium, aut cum frequens corpus se caetero corpori miscuit, quo locum sibi obtinere apte non postit: quale genus excrementorum est. Pondera enim quaequumq; extrinsecus corpori applicentur , laboriosiora sunt, quam ipsa corporis membra,
232쪽
COMMENT. IN V. SECT. PROBLEM. Myetiamsi pondere lepiora, illis esse contigerit. Argumentum, quod qui plus
aequo,vel ederint, vcl biberint, hi minus quamuis laborarint, quam ieiuni, grauius tamen fatigantur: quoniam cibus locum suum non obtinet, utpote qui adhuc maneat crudus. Cum autem fatigatio maceret, atque collique Ciat, colliquamentum autem non nisi excrementum sit, hoc est, quod lassitudinem mouet, dum temere vagatur, occursatque ossibus, & ncruis,& intimis carnis: quae rara, soluta, patefactaque substant. Vomitus igitur, cum id extrudat, quod fatigationem inducit, merito hominem recreat, liburatque a lassitudine: corpus enim, quale principi uerit, tale restituit. Elaxaz autem vomitus, non nimij motus ratione, sed si ita nerit,ut non plene agatur. Copia enim ciborum, quae in ventriculo remanserit,& excrementa, quae his incidant cibis, faciunt, v t lassitudo vomitum consequatur, quemadmodum
in corporibus nimium impletis dictum iam est, quod si nec illis caussam las. sescendi labor inferat, sed cum ita se se haberent, laborarint,nec iis, qui non
totum cibum eiecerint, vomitus caussa foret lassescendi, nam si hoc esset, haud erat, quod non omnibus euomentibus lassitudo incideret:nunc vero multi post, ubi euomuerunt, alacriores certe redduntur.
Illi,qui in labore positi sunt, indigem aliquo solatio, Λ recreatione: non autem alio labore cumulati ; quid igitur lassitudine assectis, idem autem est dicere laborantibus, eademque voce utitur Aristotclcsὶ iniungitur vomitus,cum vomitus laboriosa res siti Soluit quaesitum Aristotclcs: primum autem os cndit, quomodo, & ex quibus causis lassitudo Oriatur: unde qui illi vomitus conserat, mox explicat: tum vero obicchrionem propositam de labore vomitus dissoluit. Dicit igitur, lassitudinem oriri ossibus collisis, oppressis , dc f tigatis: quae voces omnes, ut apparet amictionem ossium sisnificant,modo maiorem, modo minorem: praeposuit autem maiorem Aristoteles; collidi enim,hoc est, tundi Ossa, plus
est, quam opprimi,& opprimi plus, quam fatigari: singulis tamen his dispositionibus inest,
lassitudinem parere. Quamuis autem ossa tantum hic memorat, alias tamen etiam, praesertim solidas partes intelligit, Vt nemos, Zc interiora carnis, quas nominat paullo poli. Has autem partes amictionem illam pati ostendit, a caussa modo externa,vt ictu, pondere, M plaga;modb interna, quae rursus duplex est:vel enim quia carnes vincunt, Ze superant vim, te facultatem ossium,quod nimium austae illa aggravant,& premunt,Vt continsit nimium carnosis x pinguibus, qui facilla in lassitudines incidui vel quia corpus aliquod,seu moles, ω corpulentia humoris densa, de frequens miscuit se alij corpori, seu parti corporis eo in loco.in quo denso illi sedes propria non est, sed occupat locum alienumcuius lane generis excrementa sunt. Haec autom magnopere aggravant, & dolassant corpus,quia extra propriti locum sunt quod probat simili quodam exemplo Aristoteles:oncra enim,dc pondera, quacsimque exterius corpori inleseret,& appensa sunt,eidem corpori magis sunt laboriosa, quam ipsius corporis partes,licci ea onera partibus sint pondere leuiora,har aute grauiores, quam rem habemus etiam apud Lucretium suauibus hisce carminibus libro v. ὸe rerum natura,quae ita leguntur:
Visiua cuique homini nullo sent pondere membra:
Nec caput ectoneri colla, nec denique totum
Covom in pedibuι pondussi Mimus inesse. Mi quaecumqueseoru et emunt, impostaque nobis Tondera i , iadunt permultosepe minora.
Nimirum panes corporis loco suo naturali sunt, pondera non sunt. Eandcm autem rem rursus simili exemplo confirmat. Qui enim cibo, & potu repleti sunt, illi quamuis minus excrceantur,dc fatigentur,magis tamen lassitudinem percipiunt: Quippe cibus paullo ante ingestus, locum libum nondum obtinet qui debeat concoqui,& Conuati in sanguinem, atque in venas transmeam: tunc autem crudus adhuc, naturae quodammodo grauis, quae in coctione aduersus illum pugnat, ut expugnet, & in chsum ptamim, tum in sanguinem conuertat, extra proprium locum, quodammodo dicitur esse: alioquin enim cibi in chy- . lumi
233쪽
olum conuertendi, vcntriculus propria sedes est. em 3 a--- En insiti. Cum astem δε- Dest o materet, colhquefaciat. Hactenus ostendit quomodo ignatur lassitudo , &quibus ex caussis: inter has vero excrementa retulit. Docet igitur modo ab exercitationel :mmodica, seu a labore excrementa gigni, ex quibus eum fiat lassitudo, iure illi vomitum deberi constet, qui excrementa euacuat. Quamquam autem virobique utitur voce Gn Aristoteles, tum cum a labore liquationem gigni tradit, tum cum ab eisdem excrementis lassitudinem; pruno tamen loco sumitur pro exercitatione immodica, Si motui secundo autem pro lassitudine, quae ad motum illum sequitur: unde de Theodorus, primum, μιλgationem ι alterum lastitudinem transtulit. Ex labore igitur ait Aristoteles liquamentum fieri,iabor enim attenuat, tenuia autem siquantum haec autem nihil aliud, quam cxcremeta sunt. Porro de liquamento, & excremento qui exactiora cupit, primum librum videat degeneratione animalium capite xviii .Huiusmodi autem, qua colliquata fucre, inordinate vagantia per corpus, & incidentia in loca ossium & neruorum, & in partes etiam musculorum magis interiores proph ossa collocata, quae loca rara sunt, AI aperta eiusdem laboris ratione, qui calorem creauit illa agaperta reddidit,cum snt extra propriam sedem, alienam occupantia iure grauitatem, & lassitudinem pariunt. Ita sane de lassitudine Aristot les. Caeterum Galenus de hoc affectu pluribus in locis egit: praecipue autem tertio de tuen-ida valetudine capite v tres illius statuit differentias, ulceroiam, phlegmonodein, ac tensi-uam quarum unicuique proprias caussas assignauit. Theophraalus de eadem integrum libellum edidit, quod scripsit Galenus loco, quem modo adduximus; εc extat etiamnum lliber, quamquam satis corruptus,& lacer, praesertim ad finem. Nobis quae illi auctores di lxerunt, non sunt nunc afferenda: neque qua consentanea, aut dissentanea Aristotelicis
exactius distinguendum 1 non enim postulat locus De liquatione Theophrastus ad initium llibelli non pauca, qui cum lassitudinis eam proponat caussam, absque illa etiam, S absque
motu lassicii dinem fieri disputat Galenus quam hic Aristoteles collisione, ut vertit. eodorus, seu contusionem affert, ad illam differentiam reducit, quae dicitur phlegmon es: quae si accidat tendonibus& neruis Graece appellari O mrν, quas dicas, ossium dolorem. Theophrastus autem, etiam nominat: nec vero plura horum virorum ad hune i eum essetamus i sed Aristotelica prosequamur. ο λ λω ea otiis iam vomitus i tun eum Heriradas Iam facile quomodo lassitudini prost vomitus, & cur adhibendus ostendit: quia enim euacuat, quae lassitudinum causae sunt,merito eandem tollit, hominemque in prioΞ rem statum reducit, ab eoque onere subleuat, quod cxtra proprium locum existens: illum summopere aggravabat. Hic autem πονοι dicit, quog adhuc is o nominauit. δει, o Elaaeas avisem momi us. Soluit dissicultatem de vomitus labore ad initium problematis allatam,tisdem usus vetbis rimo ibinm mym autem momitus est: quare non bene fecisse Theodorum existimo, qui ea immutauit in , elaxas autem et o uus, tum quod a Graecorum signiscatione magis discedit, tum quod sensum minus bene exprimit. Dicit igitur Aristoteles, minime esse verum vomitum per se, ratione immodcrati m tus, qui in eo sal,laboriosum esse, sed id contingere cum non bene vomitur, ita enim sonant, quae Theodorus vertit, non plene agatur, quod fit, quoties in ventriculo multi cibi retenti sunt, & iis excrementa incidunt, simulque miscentur: tunc enim ex vomitu consequi laborem dicit, non secus ac in illis, qui cibo,& potu repleti satigantur, quod paullo ante di. xit i De his enim puto haec verba intelligi. Quemadmodum igitur si bene pasti mouentur , ac laborant, lassitudinem percipiunt, ita qui in ventriculo cibi copiam habent, si per
vomitum moueantur, ex vomitu lassitudinem incurrunt, ac mescitias: non enim excrementa bene euomi possunt immixta cibis, qui illis impedimento sunt, sed ibidem relinquuntur 1 unde vomitus non perficitur, & hunc sensum, opinor, exprimere voluit Tite dorus per illa τι non pleri vasar, hoc est perfecte. Dubitat hoc loco Aponensis, quomodo dicat Aristoteles multis cibis assi impiis non bene seri vomitum,cum auctores contrarium praecipiant. Avicenna enim primo canone Fen quarta,& libro quarto de Animalibus, vomendium esse dicit post cibi satietatem: soluit: vomitum esse duplicem quendam univcrsalem qui totum corpus euacuat, qui etiam ficti debet tempore eniuersali, ut ipse inquit, nempe ver & autumnor ad cuius vomitus apparatum praecipit Damasccnus in a photis mis per aliquot dies ante purgationem,humores csse commouendos, S dissoluendos medicina cibali, & cibo medicinali , ut praeparentur ad exitum: M postea cum abstinentiat praecedentis diei purgandos esse: & de huiusmodi euacuat i ne per vomitum intellexisse Aristotesem. cum enim supersultates multae tali vomitu cuacuantur a toto, si cibis quoque esset repletum, M potibus periculum suffocationis immineret: alium esse vomitum parti
234쪽
etitatem; qui fiat solum adae etiandum, quod est in stomacho; & tempore particulari, ut semel, aut his in mense, sicuti praecepit Hippocrates, & de his loqui Avicennam,& Al-
manseremi haee Aponensis r cuius distinctio de vomitu. seu vomitoriis pharmacis, ut vera est, & doctrinae Galeni consentanea, ita quae ex Damasceno affert, non bona fide asserernee enim Damascenus in aphorasmis. cum per aliquot dies, humores commouendos esse ait & deinde eum praesentis diei abstinctam purgandum. Hentis enim, non praecedentis, libet quidem meus habet, hoc inquam loca, qui cstaphorasmus xxi. non de vomitorio pharmaco agit Damascenus, sed de eo qu aluum ducit, ut manifeste constat ex aptim tismo tvm est autem haec per inediam praeparatio mihi admodum dubia. Hippocrates enim quarto aphorismorum cum elleborum assumpturos praeparat facit id pluti cibo , a que quiete, cibus autem qualis esse debeat irastendat Galenus in commentario, nempe cibum medietnalem: tum etiam idem Calenus e mmentario v. in sextum Epidemiorum textu xx m. non solum in superiori victus ratione, cibum maiori copia assumendum esse ait: sed eo tempore quo helleborum homo deuorauit; igitur instante vomitu assumendus cibus est, minimh verhinedia, seu abstinentia quod dicit Aponensis, imperanda: AI verδ Ae quo loquimur vomitus, univcrsalis est quippe ex helleboro, qui per illam regionem tortim corpus euacuare dicendum, cibos in ventriculo vomituri eam creare molestiam qua non sinant opus absolui. quoὰ dicit Aristoteles a minuere autem imminens ex euacua tione periculum, quod dicunt meὀici alia igitur ratione cibos noxios, Ad incommodo, esse Aristoteli, alia eommodos de proficuos medicis. Maι---- .isianis . ωaoas nee ιι - sescenae titio inferas. Perseit dubitationis solutionem ex simili, quod modo adduxit, quemadmodum enim illis, qui cibo repleti defatigantur, ubilas itudine prehenduntur, caussa lassitudinis non extitit labor: sed quia ita habentes, nimi rum quia cibo repleti labora ierunt; ita de illis dicendum, qui ventriculo haiad vacuo cibis, vomitum arcessunt: illi enim non ex vomitu in laborem, lassitudinem incidunt sed quia apparati ad illam minime erant: aliter enim si ratione vomitus,quatenus vomitias est, institudo illa gigneretur. iam omnibus illa seret . quia non videtur; sunt enim, qui postquam multa euomuerunt alacriores redduntur. Lego autem libentius-i, ut reponit Iustinianus, quam απονοι, ut habent ex si codices: haec enim lectio allatameYpositionem magis confirmat: laborem ad vomitum consequi, cum exigua vomuntur, nec e acuatio petiicituri qui enim multa vomunt, ala ores redduntur. Sie igitur ista conuertantur: Da enιm oponebat . a bis vome/πι- fleri laborem esMu vero, 34ι t quam
ί 0, , , m. ἁ--' . I, Θῆροι , --, l Cur laboriosius brachio est inanem iactasse manum quam cum lapidei Ani quoss inani iactura brachium quasi conuellitur vehementius: nulla enim ini re nititur, quemadmodum cuna mittit missili obdito, fulcire se potest.Huici proximὸ saltans quoque pondusculis susceptis innititur. Et qui currit, maianus obquatiens, ili sustentat. Quamobrein ille plus prostit halteres tenens
quam non tenens: hic velocius currit, manus obquatiens, quam non baquatiens.
Eadem habemus a Theophrasto paullo etiam facilius ,& explicatius, in libro de lassii tudine, cuius verba ita leguntur in excerptis ab Henr. Stesiano editis: in editione enimi Basliens hie loeus, ut pleraque alia huius libelli, admodum est corruptus: sed in illis ex
235쪽
i verberante, ipsa iaci videtur eam tamen vocem non habet Aristoteles: sicuti nec Theo phrastus, at sensus idem est. Rei propositae rationem affert Aristoteles quae ex Τlieophrai o modo adducta suit, quia brachium inani manu iactarum conuellimr: hi autem Conuult so aut avulsio, ut habemus problemate xxxvii. cum membrum in contrariam partem l vehementi motu trahitur ac mouetur: id autem contingit brachio quia nulli rei innixum validius intorquetur scuti innititur,qui iacit manu aliquid continens, i nimirum rei,quam
iacit. sane Aristoteles cum antea nominauerit lapidem in praesentia dicit , hoc est missile, sententiam generaliorem esseiens pro quo Theophrastus dixit ὁγ- quod propriὸ nat tamarem ut molaem. nimirum pondus aliquod, quod manum repleat inon enim leuis quaelibet res, lahorem illlam brachio tollere possit. Rationem confrinat Aristoteles duobus similibus adductis: se inniti dicens peneathlum ad halteras, de qui currit manus qua tiens, ad manus, sicuti qui iacit, ad pondus ia m. Sane, pentathlum. hoc loeo Theo- ldorus vertit latrantem 1 recte ad sententiam; de hoc enim locus intelligimri erant autem lpent lili qui Latine quiv-- es dicebantur, qui non solum saltu, sed uniuersis quinque cete nimis certaminibus contendebant , aut victoriam reportabant, nimirum pugillarii, cursu, saltu, disco,& luctat hic autem ea voce intelligimus saltantem, quippe generis no- lmine speciem. Sicuti etiam libro de animalium incessu capite tertio, quo loco cum huius problematis rationem liquido tradat Aristoteleu, atque etiam eadem similia adducat,ope- irae pretium putaui, totum locum huc transsertet qui ita legitur ex Leonici tralatione Ania l
Manifeste igitur patet phoblematis ratior si enim in omni animalium motu, innisus partium est necessarius; ubi sane non fiat innisus, fieri non poterit motio, & ubi mala, & de bilitet sat 'math, & laboriosὸ fiet motus. Terrenis igitur animalibus tellus substernitur
dura, fle tenvos; aquatilibus humida aquae natura, volucribus aeri singula enim horum singulis tamquam rei firmae innitunturi terrena verh quoties innatant, perpetuo & continenti motu, quo aquam apprehendunt, de impellunt, innixum eum sibi adquirunt, quo motu si priuentur statim labuntur,& verd aues eodem naturali artificio uti apparet. Fi mitudinis rei huius, quae substemitur exemplum affert Leonicus in commentatio ad hunc locum dicens: Rei merita. palam sepotes si an Aod quis ι- arenarum eumulo , aut D. Ριν ris miti, , ver nucam meruis progredi aenιatierit: eum emm Hιιas dilabaιών, is subre se assabina ta uti materia quam ilhmΛιιι 'miser possu ρει, μι iusseuiter a odiam, aus nulli progreάιρα rit mori. Igitur in omni motu extat innisus hie, etiam in sartii, ut diserte affirmat Arist it teles; etiam in iactatione brachij manu inani, nimirum ille quem partes ad se inuicem ha-l bent in ipsis flexuris, seu membrorum atriculis, vina enim innititur carpo, tibia talo, 3cita in caeteris; denique ad depressum, quod ait Arctoteles, id quod deprimit innisum illum habeti quanto tamen nisus hic semior est, & applicatiori, inquit Leonicus, tanto v getior erat motus, & expeditior ; igitur ad rem nostram minus laboriosus: firmior autem est manu plena iactanti brachium, quam vacua, ibi enim non solum est nisus ad inuiceml partium bracs ij, sed etiam manus, ad rem quam continet: iure igitur erit minus labori l su , A: minus Diellens, urtistili enim minus distrahunturi & disiunguntur brachio firmato , quam suspenso. De halteribus pauca dicam, quid enim ea repetam, quae a Mercuri li libro secundo, ac quinto de arte gymnastica, ex proposito hac de exercitatione traden j ii, prodita sunt 3 Patent illa melius socis suis legere cupienti, M vero praeterra quae a Meracuriali habemus, alia sunt, quae si chartas replere velimus, illa de re afferri possint. Atquil hoc loco iὸ tantum sussciat: hesteres pondera Disse plumbea, aut ferrea, aut ex alia graui materia ad varias exercitationes usurpatai ve apparet tum ex aleno libro seca1ndo, &sexto de tuenda valetudine, tum ex Antrito apud Oribasum libro soloeia staneorum iis autem praecipvh exercebantur partes co potis superiores, & validae; ut ex lolas, quae adduximo constat. Vtebis ut etiam iisdem sidiatores, sicuti patet ex his Aristotelis lGcis ,&ex Theophrasto, quo nimirum plux saltarent: hos autem mon Helia gnues, ae superio
236쪽
superiores: quippe eo modo saltationibus ineptos , existimare licet: quare Ac ,3 mristiti conuertit hoc loco Theodorus: iis nimirum saltatores innixi librabant se, ac ita minori eum labore saltabant, ex quo fiebat, ut plus saltarent, de diutius saltando perdurarent quippe minus laborantes: eodcm prorsus modo ac in funambulis memini vidisse.qui dum super funes cυrrunt , de in modum ac numerum saltant, ac tripudiant, expansis brachiis ilongiorem baculum, utraque manu apprehcndentes, eoque se librantes & veluti innixi saltant, fle tripudianti quod si agilitatem, de artis peritiam ostentantes baculum proiiciunt aliquando, quod nonnullos interdum fecisse vidi, tunc vero eisdem brachais expansis, Armotitatis, librant se: sed maiori admodum cum labore, ludi illi, AI exercitationes tune ab iisdem obeuntur, Ae eitd etiam desistunt. Igitur halteribus innixi plus saliunt, de mani bus Obquatientes citius currunt, ob renisum, quem dicit Aristoteles tum hoc loco, tum
etiam planius libro de Animalium incessu, quem paullδ ante adduximus. IX.
Quam ob caunain cursus velox tam in hominum genere, quam in caeterorum animantium facit, ut capita a morbo tententur ΘQuanquam cursus unusquisque detrahere ad ima genus omne excrementorum Dutatur, Ut ambia latio : quapropter crura eorum implentur, qui nimium ambulant, quoniam de parte superiore ad imam labitur ac alimentum omne & excrementam. An motus quidem v bsque agere idem potest. Uerum motus velox, ctam vires intendit, & spiritu ira retinet caput concalfacit, ciusque venas nimirum inflat , & attrahentes reddit facultatis externae, ut frigoris, ut caloris: adde quae in pectore continentur. Nam ea quoque attrahi, resor-
fersque inde credendum est. Quibus remissis locum aegrotare illum, ne
Noxam proponit, quae tum hominibus, tum aliis etiam animalibus circa caput, eiusq; partes, ex veloci cur tu euenire solet, quae partes ob eam rem in morbos saepenumeto in cidunt. Velox autem cursus ille dicitur, per quem libere & expedite respirare animali non licet, sed aegre spiritus trahitur, ut ex iblutione apparet. Affert autem inprimis Aristoteles obiectionem aduersus rem propolitam, eamque confirmat: tum omnia dissoluit. Videri igitur praeter rem posse ait, velocem cursum capitis partes morbosas reddere i cum uniuersm cursus videatur excrementa trabere aeorsum, atque ita salubres potius reddere partes superiores, quae inde ab excrementis evadunt immunes, unde morborum existit
origo. Illud autem probat Aristoteles ex ambulatione ipsa, in qua res ita habet, nam es
utraeque ex ipsis snt crurum acti 5 cxercitatio, ut habemus a Galeno libro secundo de tuenda valetudine capite xi. 8c alibi; non abs re, quod in ambulatione contingit, in cursu etiam seri debere possit existimari, atque etiam quod ad rem praesentem tartinet, magi s, quando illla, qui vehementior motus est, aptior sit ad humores deorsum trahendos in ambolatione autem se rem habere docet Aristotcles exemplo eorum, qui multum ambu lant, quibus crassiora solent reddi Crura, quippe impicta tum ab excrementis, tum a cibo; quae vi parte superiori ex motu ambulationis ad inferiora tegrediuntur. Dicit autem excrementa, dc cibum, intelligens tum humorem, qui nutrit partes, qua cibus earundem est, tum superstoitates, de excrementa, quae ex coctionibus supciant, alcndo inepta; virumque enim delabi fgnificat ex quo etiam apparebi illam crurum crassitem moibosam esse.quippe ex excrementis si igitur id facit multa ambulatio, cur non idem efficiat velox euisus 3 Respondet Aristoteles, atque tum obiectionem diluit, tum quaesti rationem reddit. Ait itaque motum sane. qua simpliciter motus est,idem sempes operat 1, nimirum deducere 3c trahere ad partes, quae mouentur alimenta, Ac excrementa, sicuti in obiectione
237쪽
dicebatur: qui tamen motus velox est, qualis est cursus velox ille ratione alicuius accidentis id autem statim proponitul ab Aristoxele) non ad crura, δέ partes inferiores: sed ad su- petiora deducit, quoniam enim dum velox ille cursus peragitur, fit virium multa contentio Se spiritus retinetur, non enim ita laberἡ possunt, qui velociter currunt, respirare: sed anhelant propter coactam respirationem, ut dicit Galenus commeesto secundo in tertium de morbis vulgaribus aegroto septimo, 8c alibi, ex eo contingit ut caput excalfiat: solet enim refrigerari ab aere inspirato, quo auxilio magna ex parte eo tempore destituitur: vcnae inde, quae in capite sunt, ob eandem spiritus retentionem inflantur de tumidae redduntur, sicuti vidimus sectione secunda problemate primo, ita vero calefacto capite veiasque calore repletis trahuntur ab eisdem facultates , 5e qualitates externae, nimirum frigiditas, Zc caliditas quae in aere sunt, usque etiam a partibus internis corporis vapores de halitus in pectore existentes a illis igitur qualitatibus ac substantiis caput ingredientibus redditur intemperatum , mosso ad calidius, modo ad fiigidius vergens: diuersae igitur illis intemperie varie caput assicientes eius robur debilitant,&morbis reddunt obnoxium. Apud Oribasum vi. collectaneorum capite xxti. ex Antyllo habemus cursiam caput replere, de apud auctorem libri quarti de ratione victus in acutis textu Lxv. Ob cursum dolorem rapi tis crearit quibus similia ex aliis etiam au tibus alia adduci possent: sed hac de re qui plura cupit, Mercurialem adeat libro v. de arte Omnastica capite vii. cui de hac exercita tione erat instituta tractatio, nobis non itidem, sed sensuum Aristotelis, qiu in problema tibus habentur, explicatio. Interim tamen quando maxim3 ag rem nostram facit, eandemque Aristotelis rationem in problemate allatam continet, Δ magis explicat, asserendum est problema Cass), Iatrosophistae, siue hic Cassius sit, quem memorat Celsus& ingeniosissimum appellat, quod non facile dixerim, licet ita existimet Mercurialis,liue alius ab eo, quod potius existimo i est autem problema illius libelli vigesimum sextum, Ze Lati- l
δε- est, des derantur in Graecis excusis exemplaribus, quae ego quidem viderim: de verosne illis locus integer est. N .mωm H λον - ω τοῖι , - eo ανανώλις ποποις ξατον I siadum ἀύ
Cur locis aequalibus, quam inaequalibus, magis fatigatur : Ocyus autem iter aequale , quam inaequale conficitur 3 An minus laboris tunc est, cum motus non se in per eodem habitu agitur: quod ingressu inaequali poti in fit: Ocyus enim ingredimur, ubi minus contra naturam movemur. Ergo per locum aequalem parce, atque frequenter, & ponitur, & attollitur: per inaequa-j lem autem contra. Atqui ratio, attollendi contra naturam est: vi namquel omnem attollendi usum exequimur. Quod auicin per singulos gradus paulum redditur, id inultum per multos demum exultat.
Superius ad problema primum dixi, hunc locum de labore, qui sequitur deambulatio-l nes aequales, aut inaequales breues aut longas, tractatum fuisse hac sectione ab Aristotele
238쪽
' per septem problemata, primum, decimum, duodecimum, vigesimum tertium, trigesi
mum tertium, trigesimum octauum, de trigesimum nonum ι nec omnibus omnino videri
conuenite inter se. Id autem in praesentia paulld diligentius considerandum est. Primum sanh dicimus, non eodem penitus modo, nec iisdem terminis Aristotelem suisse usum. Modo enim simpliciter, de absolute proposuit comparationem; ut hoc loco, 6 problem te xxiii. 3e xxxvIII. ubi simpliciter vixit, ambulationes inaequales esse laboriosiores aequa. libus: problemate tamen xxxviii. non , hoc est aquatis, sed .c d diviti hoc oh re-laa; simpliciter etiam Ze absolute problemate xi .& xxxiii. comparauit breues longis, de breues dixit esse magis labotiosas. Problemate autem xxxv OI. comparauit ambulatio nes per loca mμά, hoc est sma, aut repanda, quae Theodorus sensum sequutus, vertit aratia, scuti problemate xxxv III. sectionis secundae, Melisia, , iis quae per talia non sunt, illasq; dixit, esse magis laboriosast reliquum est primum, in quo non absolute aequales in qualibus, nee longas breuibus sintulit; sed longas per vias aequales longis pervias inaequales vividimus, illasque masis laboriosas esse dixit, de breues per vias aequales, breuibus per inaequales, illasque minus esse laboriosas 3e leuiores; has autem laboriosas magis. De hisce ambulationibus ita sentit Aristoteles. Caeterum H.Stephanus in adnotationibus ad excerpta quaedam Theophrasti de lassitudinibus, quae una cum aliis quibusdam ediAit, occasone loei Theophrastaei, ubi itidem de hoc labore ex ambulationibus aequalibus, Λe inaequalibus agitur, problema xx 1 I a. mcndosum existimat, de Theodorum magnopere accusat, i diis cultate non leui proposita, quae ad problema illud ita conuersum, ut transtulit Theodorus , consequatur : Etsi autem H cnricus, praesens problema decimum non nominet, quia tamen eadem omnino est sententia, iisdemque penitus verbis scriptum est problema hoc, quibus vigesimum tertium, praeterquam voce et mis, qua vigesmum tertium Caret, cum ibi ta lien subaudiatur, nos eam diiscultatem ad illud problema noluimus reiicere; sed quando hoc, quod geminum, de illi plane idem est, praecedit, eam hoc loco asscrre,at- qtae Theodorum a calumnia liberare Diis cultas igitur ab Henrico proposita virum ex propositis membris conuellit, quod habetur tum hoc problemate, tum xx II I. rum etiam x cxva I. inaequalibus locis nos minus fatigari, quam aequalibus: ratione cuius sententiae, ira a Theodoro translatae, Ac propositae, quod facit tum hoc problemate, tum xx III . nam Uxv tD. habet non loca sed ambulationes eundem Theodorum non condonandi lapsus iraculpat Henricus nimirum aded falsum esse, ac ita rationi repugnare, ambulationes per loca aequalia,& plana magis fatigare, quam per inaequalia aut gibbosa, ut licht mendi etiam suspectus locus esse non debuisset, ne uniuersae quidem simul Philosophorum cohorti hoe dicenti, fides adhibenda fuerit: istud enim paradoxum, vel potius αλογν omnino esse: tum etiam quia ex ratione ab Aristotele red3ita, illam non suisse Aristotelis mentem pateat i postremum quod si conferatur hoc problema cum xxx m. de xxxviii. socordiae sit accusandus Theodorus, si id ipse fecit, At non vidit ex illis rem aliter se habere. Inprimis si locus mendosus est, quomodo eum restituit Henricus Si enim ideo se illum restituisse putat, quod dicat ad initium adnotationis omissionem vocis αλ πατου. apud Aristotclem, quam habet Theophrastus, impulisse in errorem Theodorum, errat ipse, ut puto i quid enim sensum euritat aut . Λαγις, aut apud Aristotelem legere, aut neutro ex illis posito alterutrum subaudire, ut problemate xxm' An non ambulationes denominationem sortiuntur . locis quibus sunt3 talesque ab illis dicuntur ac si loca sunt inaequalia,nonne ambulationes inaequales, ac si per aequalia aequales 3 Quod si aliter ambulationi aequales, δά inaequales,accipit Henricus, nae ille iterum errat scuti existimo: non enim inaequales ambulationes quii piam fortasse existimet, quae aequali loco fame ex progressione, de regressione subinde constant, Ita enim contrariae potius dicantur, nis etiam fuerint in locis inaequalibus , tune enim Λ contrariae de inaequales smul essent.Negari sane haud potest, in huiusmodi ambulationibus, quae ex progressu, de regressu constant, adesse etiaminaqualitatem quandam, non tamen eam de qua his problematis x. xx III. xxxv III. loquitur Aristoteles; sed quae ex crebra subsistendi mora dum flectimul oritur, cuius meminit Aristoteles problemate x ti. quae de im reducitur ad contrarietatem, ut apparet ex eodem Aristotele eo loco: dom enim regredimur subsistere aliquantulum est necesse non igitur aequabiliter semper ea in ambulatione movemur; ex quo inaequalis appellatur ambulati scilicet ratione motus interpoliati quod itidem dici possit de ambulatione toga, Λ continua quae fieret modis ad dextrum modδ ad sinistrum seu de flexuosa;etiam per mon-dros de labyrinthaos errores, aut circulo; haec enim omnes inaequales sunt, eo modo quo dixi rubotis etiam multum sunt, oblationem ab Aristotele allatam problemate x M.
239쪽
quia crebra subs stimus, de contrario ad contrarium crebro mouemtir: quod circulari etiam ambulationi omnium maxime euenit, in hac enim omnium maximό mutatio illa, etsi non ita appareat cotingit, idque eo magis, qud eirculus fuerit breuior, unde de vertiginem parit. Hanc autem inaequalitatem, ut dicebam, non intelligit hoc loco Aristoteles, sed aliam,per quam immutari corpus vult,sicut partes aliquae,quae antea laborabant, quiescant, quod nisi immutata situs ratione in ambulatione non contingit: inaequales ambula tiones ita etiam accepit Otiabasius ex Andilo libro sexto collectaneorum, cum ait, illas
utiles esse iis,qui cito deambulando fatigantur, qua vero in campo fiunt hoc et , s vi accita pio aequales, seu in loco aequali magis laboriosas, quam illas esse: qua voce utatur Graechi Oribasius, aut Antγllus non dicami Graeco enim Oribas; codice destituor: igitur aequa litas, de inaequalitas hoc modo est accipienda , scilicet a loco., non ab interpellato motu ob conuersionem, quo modo non valeat ratio ab Aristotele adducta de partium corpori, mutua quiete. Non facile dixerim ab Henrico ita accipi, apud Theophrastum , de apud Aristotelemi cum ad finem adnotationis dicit vocem , 5 duobus in dis eo loco v siit pati, nec enim duos illos modos apertius declarat, aut sententiam suam sal tis explicat, homo alioquin verborum minime auarus. Alterum autem, quod addit Henritit eu ex ratione ab Aristotele reddita debuisse Theodorum cognoscere earn non fuisse Ari stotelis mentem aequalibus nimirum locis ambulates magis defatigari, quam inaequalibus, id tale est,ri nisi N: Henrici verbo, At Aristoteli, sententiam diligenter consilerassem , ingulaque accuratius expendissem,putare me omni intelligentia pi matum,neutrius mentem percepisse ; nam cum Hunti mi plurimi faciam, virumque doctum, dg diligentem existi mem, δe Aristotelis rario admodum aperte mihi videatur omnino probare , quod proponit Theodorus, illique omnino aduersari, quod dicit Henrieus, nihil praeter meam ruditatem arguerem. At quando exactissime, ut potui, re examinata ata omnino apparuit dicendum prorsus fuit, quod sentiebam, quod etiam ex se ipso, cuilibet, nec multum animaduertenti, sed tantummodo legenti, patere possit ex ratione inquam ab Aristotele sed
dita, omnino comprobari rem ita se habete, scuti transtulit Theodorus, de scuti nos exposuimus ; ex eaque nos paullo ante, non inepte, ut puto, refutauimus illam opinionem, ii quispiam ambulationes aequales inaequales aliter acciperet: ex alia cnim constat aequalitatem, S inaequalitatem ambulationum accipiendam este de locis: SI anibulationes in aequales ita acceptas minus fatigare quam aequales, cuius contrarium omnino vult Henticus .Ratio autem luc problemate xxm ad quod haec proposuit Henricus in Graeco exemplari corrupte, de deprauate legitur ἰ ut adnotat idem Henricus: at in praesenti x. mregra
de incorrupta habetur: miror autem Henricum,dum ci xxiri. succurrCre tentaret, non ve
nisse in mentem huius x . a quo illi facilis erat medicina. Tertium quod proponebat Henricus, sunt problemata xxx m. S xxxv m. senh de trigesimo octauo dicana, quod de rati ne Aristotelis paullo ante dicebam, vel me intelligentia prorsus carere, vel Henricum hoc loco somniasse. Quis enim non videat problemate xxxv m. idem ab Aristotele proponi, quod in praesentia,& problemate xxii I.inutatis solumnio do terminis: vi enim rixum. dicit, ambulati es inaequales esse α,α-τεεν id est mruas Mon es, ita xx m. de laoc deci mo, in locis, de ambulationibus aequalibus magis laborare ambulantes: atque etiam eamdem de corporis habitu rationem , qui idem perpetuo est in aequalibus ambulationibus singulis hisce locis asserti etsi problemate xx iii. inexcusis Graecis emplaribus sit cor rupta, quae tamen ex pra senti restitui potest, ut diximuς, de restitutam transtulit Theod rus aut integram habuit. Problema trigesimum tertium, scia quae in illo rcdditur ratio,m ximum sane ad Henrici opinionem momentum facit; illi autem dum satisfacimus,eadem opera dissicultatem tollemus. Quod enim tribus problematis decimo, vigesimo tertio, de trigesimo octauo ait Aristoteles, ambulationes inaequales, seu per loca inaequalia: esse mi nus laboriosas, quam per aequalia, intelligendum est iuxta primum problema3 alioqui contraria assereret Philosophus: 3e haec erat dissicultas, quae proponi debuerat ab Henrico, de cuius ratione dixi ad initium expositionis praesentis problematis non omnibus hisce deambulationum labore problematibus conueriire. Primo cnim dixit , ambulationes per i ca inaequalia, si breues sint,esse magis laboriosas: non igitur miniis 1 quod his tribos dicit Respondetur: Si comparamus absolute breues longis, aut inaequales aequalibus id ex Ari stotelis quidem sententia dicendum, quod superius attulimus, cum membra uia omnia proponeremus, si vero breues locis inaequalibi, breuibus locis aequalibus, illas magis laboriosas esse, quod dicebat primo problemate: sunt igitur haec inter se distincta, nee ab unol ad aliud licet argumentari. Qu/d s denuo arguatur ex ratione, quae problemaee x II. Ac
240쪽
COMMENT. IN V. SECT. PROBLEM. 11
xxx 1 t t. assertur, constare de inaequalitate id quod dicitur, nempe caussam esse laboris; ideo enim breties este laboriosas, quod a it Aristoteles, quia inaequales i dicimus inaequalitatem ibi aliter accipi, nimirum, quae pendo a motu interpellato, seu a ratione subsistendi, δύ , mutatione ad contrarium: & liaec iacit laborem sicuti proposui superius, cum ambulationum vatias species protuli, huiusmodi autem inaequalitas maxime apparet in am bulationibus breuibus, quia in illis saepius subsaetur,& ad contrarium mutatur atque inde labor maior,& hanc etiam inaequalitatem inambulationibus breuibus locis inaequalibus puto me ad problema primum adnotasse. Haec igitur inaequalitas laborem sicit ratione contrarietatis, alia leuat ratione quietis, quam aliquibus partibus praestat. Atque ita non
iam omnibus simul philosophis, sed ves uni Aristoteli adhiberi fides possit, aut ex ratione,
quam assere nobis persuaderi,eo quidem modo quo res proponitur, ambulationes per loca inaequalia, seu ambulationes inaequales essc minus laboriosast quod paradoxon esse nemo Alcat,vel mediocriter in medicinae parte salubri, seu in gymnastica versatus, ad quam hu- liusmodi locus proprie attinet. Iam vero mst adeo multa quae nos dicere coegit Henricus quod reliquum est expositaonis persequamur. Sunt isitur duo membra problematis, de quorum altero, quod primo loco ponitur, iam nimium multa diximus , locis aequalibus magi, Arigati, quae selitentia, sicuti antea proposui, intelligenda est iuxta primum proble ma in qdo eum eandem revi habemus propositam, tum eandem rationem de corporis habitu. qui idem perpetuo ca in ambulationc est non itidem in ina quali, vi plenius eo loco ostendimus. Alterum autem membrum est,qqod videtur primo opponi; atque ideo usus est particulis si Λ I quas ad hanc rcm soleiat boni scriptores saepius usurpare: ubi enim ma tot est fatigatio, ibi miniis consci itineris, atque ideo tardius idem spatium perambulari iure videatur Si igitur aequalibi is locis, & itineribus seligatio maiores , tardius perambulari,concludi appareat: quam oppositionem nominatim expressit Theophrastias ita selibess
ἰώ, -hoe est Neque ιstia aduersatur, qviod aequalibus locis magu defasCantών i ostis aurem ingrediunιών, quam ana 3 bbm. Caeterum Aristoteles dum huius partis solutionem assere de acclivibus seu arduis potissimum loqui videtur: illaque praecipue nominat, ac de his principue vaIet ratio: eorum autem ratione de tota locorum inaequalitate res confirmatur, inaequalibus enim loeis, M ambulationibus ardua, δά sublimia necessarid continentur. Inpri
mn autem pro ut habet Basiliensis, & Aldina antiqua editio , EE videtur legisse
Theodorus qui vertit, σι ει enm ingredimar, audacter reponamus, ξαρ, ο . hoc est os. aώ- rem ingred mar a haec enim est ratio alterius membri problematis, At ita legitur problemate xxiii. dc ita eo loco vertit Theodorus , ex quo miror hunc non fuisse ab eodem Theo doto testitutum Est autem huius secundi membri ratio haec: ubi minus contra naturam
movemur colerius movemur, aequalibus locis minus contra naturam movemur,aequalibus igitur celerius movemur.Minorem probat: nam locis aequalibus minor est attollentia, siue elatio, elatio aurem cst contra naturam: igitur contra uaturam moueri minus inest locis
aequalibus, & magis inaequalibus. Quamquam autem non adeo magna est elatio aequa libus, est tamen crebrior,& frequentior, saepius enim attolluntur, S deponuntur pedes, &ctura, quae corporis elatio est, inaequalibus autem rarior, sed maior: ex quo etiam maior celeritas: frequenter enim pedes attollere, & deponere, illud in ambulatione celeritatem parit non patit autem ita lassitudinem elatio in squalibus,licet maior ob caussam iam pro posita quoniam corporis habitus immutatur,nec idem semper est, hanc autem caussam ad eam rem plus posse, quam alteram existimat Aristoteles. Porris autem esserti, S: attolli esse contra naturam probat Aristoteles, quoniam est violentum, violenta autem contra naturam sunt: totus autem hic locus illustrior euadit ex iis, qua habet Aristoteles probi mate x L 1. huivis sectionis, nimirum omnem ingressiam , seu ambulationem constare ex attolentia, & depositione,quibus deinde propositionem, seu aequalem positionem addit: ex quibus attollere sat praeter naturam, ponere secundum naturam, proponere medium tene te Qui igitur per locum aequalem ambulat, non mulium attollit, quia quod mouetur non ita contra naturam mouetur, sicuti cum ad ardua, & sublimia mouetur, quo tempore corpus sua natura graue,ac deorsum tendens, visursum spiritui,& calori trahcndum est, sicuti etiam dictum est problemate xxxvii. sectionis secundae. Theophrastus,cuin hanc eandempti a Muι ι- νου rem elationem habes: lutusemias avis est quae .gnati lotos. Quam rem