장음표시 사용
261쪽
tur,lt in vapores dissoluitur, non est necesse hia asserte: quod facit Aponensis non enim faeit ad Arithotelici loci explanationem: cum materia illa forma acquirat a morti, in quam thythmi causam omnem resert Aristoteles Sane autem rhythmum,seu numerum apparethoe loco ab Aristotele in respiratione eum intelligi, qui sat pcr portiones aequas, cum rhythmus tamen etiam per alias habitudines,31 portiones constet, prout rei, in qua cons deratur,ratio postulat, νεοπ Λασα - δελοῦς απιαπνοα. An quod omnis spranssi rassa eo an Mela, tudine. Alia problematis dissolutio, qua nulla noua ratio afferri videtur: sed hoc tantum lproponi rhythmum ideo in mediocriter eurrentihus diu extare, quod cum alibi celetur, lhic appareat. Ait igitur quoties fiat respiratio secundum naturam, nec ab aliquo ita retineatur spiritus, ut naturae cursui sit impedimentum,fieri illam militer A tim, qualis in mediocriter currentibus posta est, nimirum per aequat s portioncs sed non percipi,quoadmodum contingit in sedentibus, & ambulantibus,atque etiam in illis qui summa contentione adhibita eurrunt. Nimirum haud percipitur in exi remis: sed in mediocriter currentibus, quod est medium inter illi In sedentibus igitur Ae ambulantibus, quia motus est leuior, in vehementer currentibus, quia validior, δe celerior, quam ut sensus possit illum consequi. Motus igitur ille numerosus, qui ibidem fit, de . ex cuius mutua habitudine resultat rhythmus, non percipitur a sensu nostror occultus igitur etiam rhythmus est. At in illis, qui moderate currunt, cum motus talis si , ut efficiat respirationis mensuram sens bilem, rh3thmum etiam reddit manifestum ..d ἴσου. Compam visisseisine. M ith gaudet Theodorus dicendi copia,& varietate: cum tamen prae ea, quam seruare debet interpres, fide nihil,ut
ego quidem existimo, minias illi debeat esse cordit in illis praesertim partibus, in quibus
rationum momenta consistunt, ut hoc loco; nam cum hac proportione, quae semper ab Atiliotele expressa est per voces α ὶ ,rhythmus in respiratione consistat, de manifestetur, Theodorus ramen, illas primum reddidit,per Maasportrones, tum per eompares utres Hicata tem ompari Merseitudine. μαίαι ς ς γ τ αυν M. κ πυ-- quod moιus corporis med seris es. Quod dicitur de mediocritate, aut moderatione motus, intelligendum est de tali termino mcdiocritatis, aut moderationis, in qua nondum rhythmus possit manifestari; cuiusmodi est sessio, aut ambulatior alioquin enim in mediis diximus rhythmum percipi, non in extremis Aristoteles quidem superius numquam illum definiit nomine mediocritatis sed vel nobis intelligendum reliquit, in verbo τειχε bino, vel per remotionem contrarij, Intelligi voluit, ut in propositione problematis, cum dixit, non viase concitate currenses; ea autem voce mediocritatis; utitur paullo post,terminum motus definicias, AI reponens non in m tu moderato, sed in cursu moderato, dicit enim: Si autem mea ocratercurramus, motuu effe/ens respirationis mensuram sensibilem, re u νμι um manses vim. Sed problema ipsum totum, quando non solum in loco, quem superius adnotavi, verum in aliis cliam, eleganter quidem; sed parum fideliter a Theodoro conuersum fuisse existimo, ut Aristotelis se tentia lucidius appareret, ut nos quidem putamus; de expositionis nostra' ratio melitis con staret, crassiori minerita, sed maiori fide transatum, ita proponere libuit: mrum quoniam omnis AEdishmin determ nato mensaram recipit a motu: Ialis autem motus illae est,qaι aquati propis tione A, scati faciam qui moderate J currant. Simia igitur Incipienses euriere res rant, ita τι respua1ιο aequatipraponsone facta, eo quod aquati mola mensitireιών. νεγιhmum producat. An quo nι- omnis sari ressuralso sim bese ex aquai proportione sis illis, quascundum naturam ea Mam
Quare inter currendum aer in satum convcrti nobis videatur ξ Vtruml l quoniam dum per cursum agitamur, aerem corporibus nostris continentem excitamus, quod non nisi flatum mouere prosecto cst : quocirca noni. solum
262쪽
solum videtur sed etiam vero in satum aer conuertitur. An quod in currendo aerem impetu nostro violemus: quo facto sensu aeris per motum magis assiciamur. Ergo rccte in flatum aer se conuertere videatur: hoc enim ratio-
Cui inter currendum videatur nobis aer ventus fieri, squippe ab eo tamquam a vento inter currendum percutimurὶ inquirat Aristololes hoc loco: duas autem assere solutiones: quarum prima ex aliorum Philosophorum sententia tradita, talis est i quia scilicet dumi currendo movemur, aerem itidem movemus, qui proximus , dc continuus est nostris co poribus, illum enim scindimus e diuidimus: hic vect ventus in quippe ventus aer comi motus est. Apparet igitur nobis, quod verἡ est: veia enim aer in ventum euadit. Haec autem sicuti dicebam proponuntur ex aliorum philosophorum opinione, quam reprobat libro secundo Meteorologisorum idem Aristoteles, ubi subtilius, de ex proposito de venti natura disserebat, recipit autem hoc loco, ubi rudius,& probabiliter, quod illi satis est sententias proponit. Tum vero alio modo soluit, quia nimirum dum currimus impingimus cum veloeitate in aerem, qui nobis circumflisus est, ille verδ violentius percussus, magis a nobis percipitur magisque sensum nostrum assicit, quam si placide a nobis tangatur de dioidatur, reflectitur enim etiam in nos violentius. Iure igitur si, ut videatur conuerti inventum cum ob impetum illum, quo in acrem serimur, δί quo aer in nos fertur, illud ac- ll cidat. Nec vero hic etiam, quamquam ratio non si eadem omnino, videtur Aristoteles a proposita antiquorum de vento opinione,mihi quidem discedere Morini , -ιν sc - l
Quamobrem currentes potius cadimus, quam ambulantes 3 An quod magis, quam moueamur, attollimus: hoc enim inter cursum, & ambulatal tionein interest.
l De hac eadem te habemus etiam problema xxiv.sed ratio non eadem utrobique asseriatur. Primum autem hoe loco sciendum est, in Theodori tralatione omitti, qixe in Graeco
textu, ac in tralatione antiqua habetur particula πρὶν, , qua totius rationis momentum mihi quidem niti videtur. Ita igitur ex illa scriptura locus conuertendus est: An qaoniam magis prius quam moueantur attoliam' otiis autem hic locus, problematIsque solutio facile deeIaratur ex modo, quo progressivus motus stique explicat Arist in lib.de animal incessu c. 3.his
verbis Leonico interpreter Ammal profecti quae gae loco mouentariaba qasilem toιο simia conpore motientur, ut illa,quasalta lotu mutant, atra vero per partes mi Pacam1 progressus τιantuν
in τι que astem has modi muιationibu8 semper matMM ia,quod mou/ιών ι sum auia quia ignsabiaeri atiamobremsiae id risius Alabaι- qaam mi innitiposi ι ι2, 3aoa sapereum moaesar ,sae si is omnino mola pν leas firmamentum, nihilsapra uua se ipsum motiere poterit. Si igitur, quod mouetur progressivo motu, moueri necesse est innisum alicui, quo regitur, ne cadat hic veris nisus miniis inest currentibus,quam ambulantibus,ture si, ut currentes magis radant: nisus autem ille minus inest currentibus nam in eo,qui currit prius quam pes unus moueatur, qui non debet moueri nis innisus si, alter tollitur, ac eleuatur: unde veluti in aere suspensus pendet, qui currit, non ita, qui ambulat ; ille enim prius, quam moueatur, seu alterum pedem moueat, alteri bene innititur , nec prius alterum eleuati quod enim hie dicitur; priusquam moueatur, idem est, ac prias quam nisus fuerit, non enim fit progressio nisi hoc nisu mediante; hac igitur re dieit differre cursum ab ambulationet in cursu nimirum alterum pedem tolli, prius quam alter sxus si s nemora interueniat, Ze celerior sit motus) non ita in ambulatione estu magis in cursu , quam in ambulatione illud contingere, fle hinc fieri, ut cadant magis. Theodorus, qui non agnoscit particulam πω ,3c vertit, magis giam moueantur, atιoliant. nis mendum sit in codicibus Latinis omnibus, non assequor,quomodo locum acceperit. Posset equide, si locus ea particula careret, alter
263쪽
sensus asserti ex problemate xxix. eaodem rationem huic loco accommodando sed verba lhuiusce problematis aliter, quam secerit Theodorus, necesse esset interpretari: ita veto lille eum verterit locum codices Graeci, ac antiqua tralatio, eam particulam habeant, lfacili, & expedita via, quid salebras quaerimus Aponensis praeter Aristotelis rationem duas alias affert: quae autem posteriori loco adducitur, mihi eadem videtur huic Aristotelicae quomodo igitur Aristotelicam acceperit, videat si cui Aponensis dicta curae sunt.
Cur ascendentes genibus, descendentes femoribus elaboramusὶ An quoniam dum ascendimus, corpus sursum iactamus, distensionemque corporis, genuumque movemus, ex quo genibus laborandum est Proesiuis autem locis, eo se moribus laboratur, Quod iis ipsis enixi crura submovemus. Ad haec omne quod praeter naturam nt, laborem, doloremque mouet. Est autem se
cundum naturam genibus, ut ante sectantur: femoribus autem, ut retro.
At locis acclivis genua retro sectuntur, nam inniti, semarique volumus: procliuis autem femora ante coguntur: corpus enim se pronum,propensum
Quod hic dieitur, ascendentes laborare gentias, problemate xxi v. dicitur, sybist; nimi rum tota pars, quae est a genu ad pedem, non solum articulationis pars laborate ac tibias etiam dicit Theophrastus, eum hune eundem locum tractat. Videntur autem ex Theod
ri tralatione, problematis solutiones duae: unam verb tantum si dicamus esse, quae confirmetur ad illa verba, e F απυν γ -ἀ is, quae Theodorus vertit: ad hae omne. qaod ρυισnataram se. fortasse non erremus. Laborant igitur in ascendendo genua, de tibiae: indescendendo femora, aut coxa: nam in ascendendo, corpus sursum i iacimus,& eleuamus illud autem natura graue deorsum labitur fit igitur ob violeti motus contrarietatem multa corporis distractio,& diuulso, facultate erigente sursum, pondere serente deorsum: haec autem distractio, & diuulso circa genua potissim im contingite illa enim sunt, quae totam molem sustinent, Si sursum sciunt,quibusque reliqua omnia innituntur: distractio autem, At diuulso est eausa doloris, de laboris: a continui enim solutione ille st. Qua parte igitur maxime diuulso contingit, ea maximὲ laboratur. porto Theodorum puto tegille non
emam, sed τάσie, qui vertit, durens Onemque, ita vero si legamus, melius sit eam vocem rediare, intentionem. Sursum enim dum vi iacimus corpus,multa ut fiat corporis intentio, seu contenso, aut rigiditam, ut ita dicam, ut corpus rectum maneat, nec relabatur, necesse
est, quae nis cum multo labore fit, hic vero labor smilitur ob propositam rationem circa genua est. Existimo tamen eundem locum in Latinis codicibus esse corruptum, in quibus legitur. Aistcnsionemque corporis, gen mae movemus. Quid enim profecto stimo resistensionem isortasse autem legendum: a flens onemqae eouor enaumque moaemar. nimirum in mouendo patimur distensionem corporis, de genuum. Melius tamen etiam hoc mod' reddamus:/ntenιioneque eoporis.ad verbum autem locus ita sonat: ει Asramo seu intentio mustaeorporis, Cragenitas. . sis. e. I Mῖς iis in Unc u . pracbais ariem Iocas, eo
femo=ita. Iaι πιών. Alterum membrum explicat. In locis declivibus, in quibus scendendo gradimur, quia gestamur a cruribus innixi femoribus, ideo semora laborant: pars enim illa in motu praecipue laborat, cui altera innititur: semper enim qdia mouetur,duabus ad minus organicis utens partibus mutationem efficit, ut altera quasi comprimat, altera vero comprimatur, sicuti dicit Aristoteles in libro de animalium incessu capite tertio; quod igitur comprimitur in descendendo, femora sunt: haec autem ratio liquidius apparet problemate xxiv. illud antea adnoto, putaresne kgisse Theodorum non του ε μή, ut lin
264쪽
ita esse reddendum: In deesivitias autem, qa δε----a erantias .semoribus innixi, Mea Milabor μου. Nomine autem orarium, seu potius ma Marum, non intelliguntur, quae tibiae
modo dictae sunt, sed coxae, & tibiae simul, hoc est, quod ab osse coxendicis usque ad podem est,ita enim declaratur haec vox ab Aristotele in primo de historia, capite xv & libro,
cui titulus sitim ο, κὶακα, hoc est Introiaetio. vel Medicias: quod igitur ait ma εMin. ac Theodorus vertit, cνων submotiemus, est ac si diceret, movemus corpus, seu nosipsos movemus descendendo i quo tempore innitimur femoribus seu tibiae , quae dictae sunt, innituntur femoribus, ex quo femora ipsa magis laborant.- ω γ p . aahae omne qaod praeter nasuram fit. Nouam rationem dicebam his vetbis non asserti, sed allatam confirmari: particulam igitur iam, quam vertit Theodorus. M iam si, ut dixi,locum accipimus, possit non male reddi, ita quae enim de motu contra naturam femorum, Ac ge- .nuum dicuntur, illa confirmant rationem propositam. Fit enim hic morus contra nat Iam ex quo labor est, quia corporis moles gestatur, modo innixa magis semoribus, modo magis cruribus, quae prima ratio fuit, atque ita ad eandem haec recidit. Verum aut noua sit, aut proposita confirmetur huiusmodi est. Quod praeter naturam fit, dolorem, Ac lah rem creat; dum ascendimus, genibus accidit motus praeter naturam, iure igitur ascendendo fiet illis labor: accidit autem motus praeter naturam genibus, quoniam genua secundum noturam flectuntur ad anteriora, sicuti si in pedibus anterioribus quadrupedum: in ascendendo autem, quoniam corpus totum eisdem innixum fulcitur, ut possit erigi, me liusque firmari, nee te labatur, flectuntur ad posteriora a ita enim corpus intentum magis periis 1l-erectum femora similiter secundum naturam in partem posteriorem sectuntur, cuiusmodi euruatio est crurium auium 1 in descendendo autem eadem femora contra naturam curuantur in partem anteriorem: nam cum in descendendo corpus pronum , At propensum ad terram si, nisi femora flectetentur in anteriora, corpus super illAhaud posset sustineri erectum, sed facile prolaberetur: fulcitur autem, & bene nititur ita flexis femoribus. De hac crurum flexione ad anteriora, aut posteriora, seu ad curuum, Ac con
eauum habemus apud eundem Aristotelem libro de animalium incessu capite duodecimo.
Cur in itinero media femoris parte potissimum fatigari solemusὶ An quod longi cuiusque, atque continui pars potissimum media laborat, cum scilicet stabilitum , fixumque manete quamobrem haec praecipue rumpitur , sc-mur autem tale est, ergo partem potissimum mediam eius fatigare merito
solemus. Superiori pmblemate de femoribus illud singulatim proponebatur,cur in descendendo
maximε laborarent: hic autem alia ratione dii luendum, seneratim, Ac in uniuersum p onit, cur in omni ambulatione , seu ascendendo, seu descondendo, seu per plana,&moris media pars potissimum laboret: cum enim varie laboret femur ipsum pro viarum Conditione, semper media pars iuxta illam rationem plὰς aliis panibus laborati facili autem ratione quaestionem soluit . dicens cuiusque longae, dc unius, aut continuae quantit iis, cui aliquid innitatur, qtiaeque aliquam rem sustineat, aut regat, mediam partem p tissimum laboraret quod probata signo, nam huiusmodi fulcimentorum media pars potissimum rumpi solet, ut in semoribus ipsis, ac tibiis saepenumero accidere videmus,Mirpe parte illa prae maiori labore magis debilitata. Possit autem hoc etiam corollarium esse, quomodo hisce in problematis multae sententiae efferuntur: femora igitur sunt tale quidpiam adiicit Aristotcles pro minori propositione, femorum igitur media pars potissimum laborabit: esse vero femora continuum quiddam de longum iam sensui constat,& partem habemus problemate xxiv. in ambulatione vero iis fulciri corpus, modo magis, modo minus, vidimus superius. Cur autem pars media longi, de unius existentis plus laboret Icij quis partibus, non sane videtur omnino exprimere Aristoteles: at significat tamen illi Gg verbis,
265쪽
verbis, ἐς o, quae Theodorus vertit, cum Ititicet salilitum, fixumqtie manet, fortasse autem non male, quo tamen ahquias metur. H Ahature particula enim Θ, omnino per immen, exprimenda est. Ostendit nimirum Aristoteles cum longum aliquod, Sc continuum l eorpus alicui firmamento est, laborem potissimum fulcimenti in mediam eius partem incumbere r ad eam enim tamquam ad centrum undique onus irruit: in breuiori vero quantitate , seu corpore, res non ita videtur: quippe medium non ita distat, Ac omnia sint via ciniora veluti centro, ac oneris partem serunt. Quod autem dicitur de semoribus, putem etiam dici polle de tibiis,quarum partem mediam plus aliis laborare eadem ratione dicen dum sit. Aponensis, hanc Aristotelis rationem ita accepit, tamquam ille diceret, semoris medium ita laborare , quia medium coxae, ut ipse loquitur, in corpore hominis mensurati, si medium uniuersalis longitudinis, A unius existentis in ipso, atque hanc longitudinem tam esse in homine medium: mensuratum autem hominem dicit Appnenss ut puto qui Graece συι -- , verba autem, quae ipse Latine reddita habuit, non ita ad vitisum sensum Aristotelis exprimentia eum in hunc errorem deduxerunt: nam cum Graece facilis admodum, ac expedita sit verborum Aristotelis ratio, quam nos proposuimus:tum vero holi minis corpus dici unum,seu cotinuum .si huius continuitatis femur stituatur pars, mediaq:l semotis pars media totius cotinui minus recte & proprie seri existimo sed & medium ho minis symmetri,non media pars coxae Est,verum umbilicus ipse,qui pro centro ponitur.
Quam ob caussam, qui humida constant natura, facile a labore , aestuque
strangulantur 3 An quod humor eoncalfactus transit in aera, itaque aerius urit. Ergo cum ob nimietatem facultas submouendi non datur, refrigeratio in ulla subsequitur, atque ita celeriter homo calore insito, & aduentitio exar
descit. Quapropter sudor, spiritusque seccssio cos iuuant, qui se exercent, qui denique laboribus se dederunt, cum enim humor discernitur, atque extenuatur, spiritum inde enasci, necessarium est '
Duas caussas proponit siti cationis, aut strangulationis in corporibtis humidis, nimi ruinaestum,&laborem Aorsimque rationem inquirit. Proponit autem particulatiin cor tara humida, quoniam de iis magis dubitari poterat, cum suffocatio oriatur a calom, c tot autem in eo ore sicco cis clua operetur, quam in humido. Sunt aurem , quas proponit , causae duae diuisae & distin che: nam tum a labore, cum vehemens est, absque aestuitum ab aestu, esim summus, absque eo, quod laboret quispiam, suffocatio fit. Dicit autem Aristoteles caussam esse, quoniam humor ille, quo h abundare duni sunt, ob calorem, seu ex labore, seu ex aestu genitum, in aena, seu siil, stantiam aeri similem transiti sti ue maiori copia, quam antea esset, attenuatur enim a calore, maiorique adco copia excrescit ex
aqua enim aerem seri habemus apud Aristotelem libris de elementis de de generatione, N corruptione: Λ ex uno pugillo aquae seti decem aeris Philosopborum sententia est, ex secundo de generatione, & corruptione r aucta igitur calida illa substantia magis adurit. In Theodori tralatione omittitur hoc loco vocula, quae omittenda non est, quippe magni momenti, vir dicit enim Aristoteles humor excalfactus. aer si, de adurit magis, plus existens de maiori copia, quam antea: ex transmutatione enim augetur sicuti dici inius. Hie igitur cum transinutatus, & au hius cst, nec ob copiam potest a natura expelli,quae magnae adeo multitudini haud dominari potest, diffunditur, & loca omnia corporis, ac pr. sertim partes spirituales replet, unde claus s viis respirationis, nulla sequitur cordis refrigeratio , quae per respirationem sti ex eo autem euenit, ut celeriter homo exardus cair duos cnim intuscalores continet, naturalem. qui restigerio priuatur ob defectiam respirationis,& acrior euadit, astititium ex labore, aut aestu ortum .Qmutuor autem calores ad hune i eum inducere, quod facit Aponenss , superflue curiosum arbitror; ad eorum emm alteru
266쪽
COMMENT. IN V. SECT. PROBLEM. 2 I
trum, quos nominauit Aristoteles caeteros omnes quicumque a nobis fingi possunt palam lest reduci: particulares autem diuersis rationibus, vel aded plutes singi possunt. Ex dictis leotollarium infert Aristoteles Cum aer ille, seu spiritus ex humore genitus tantam possit sua copia inferre nodiam respirationi, si ut in iis, qui exercitationibus utuntur, & generatim in omnibus, qui laborant multam utilitatem asserat sudoris excretio,& exitus spiritus: si enim sudor, dis luto ,& attenuato humore illo , qui morbum afferebat; eodemque dissoluto & attenuato si spiritus, quibus e corpore recedentibus, iam cestat morbi cauila, nec suffocationis imminet periculum, refrigerato cordeac undique ventilaro calore.
Quare corpora, quae modice constant, temperataque sit mi, in morbum tapius incidunt, & facilius curantur Z An utrumque cadem dc caussa euenit. Est enim aequabile j quod modicum est. Quod autem aequabile, id coimpa tibilius est. Qiiamobrem si qua eius pars laborauit,protinus totum collaborat di immodicum autem contra, utpote quod sciurustius sit partium suarum vitia minus haurit, mimisque consentiens est. Ergo saepius id in morbum hac de causa incidit: facilius autem curatur, quoniam malum partium com
mune omnium est. Ed namque debilius redditur, quo se in plura digesserit: itaque curabilius est. Immodicum vero illud, ut quod rem communem cum partibus non habeat, minus quidem aegrotat, sed dissicilius curatiir, quoniam
Quod Theodorias dicit, eo ora quis milite eonstant, temperat aestivi, Graece viro uvrbo est ex; corpora autem symmetra dici, quae & ἀκει is, hoc est, bene temperata sunt,& media aliquo in genere, aut species habemus apud Galenum secundo de temperamentis his verbis, ut Trincauellius reddit: Inumquodque fecundum gentis, vel l elem non modo e lidam . figidam, humidum ,sctumis sed eIram magnum, paruum, celera, tarsium, as'ae raeenus, tane nominari, cumsura mediocre, meiuum3aeste verbi graιm,an maleatidam, eum se pM m diam rem ne sit ammat equam eahilam, cumsupra mediam temperie siegatim. Porro mqtioque genere,pecreue messiasam ea, quae si erra dicuntur: quippe a summis in ιο genere est os lete bus aquasi ter distant. Ae genus quidem es animal secres equin, sos, eanis, meδum temperie in foro animatiam genera homo es: Hemm m sequentibus aemonstrabuών. Mediam vero, ut in lhomisum stetis est, quem Grace enserem, is eueraton meam statine puto quadratum J ti porro est, quem nee Meilem duere, nec erassum possis , nee eatidam, nee fclitam, nee alio quouis nomine ex 3s, qua exessum, demumme indicam. appellare. Δari Missapo huise fuerit, is projlis eati lδον. stitiaior, hamidiis .set Die est. Adnotandum autem ad illa verba: ad euianon moeant addidiste nos, eνaton, ita enim puto corrigendum etiam in Graecis e*emplaribus Gale ni loeum, scuti in eodice, qui eiusdem Iustiniani suit ex antiquo exemplari correctum habeo. In Latinis autem codicibus, qui ex Iunctarum Oiscina prodierunt, a marginei similiter pro rasenos, legendum esse eae tot admonemur. Non tamen ego putem, eusanos, deletidum', & eaeratos, solum retinendum: nam cum utrumque videam retineti in codice, Mem mogo citaui & eularcos, ath codices habeant, cur alterum deleamus, caussa nulla est, eum marcos dictas esse habitudines, quae sunt in medio extremorum,& dcbitam partium symmetriam, speciemque inculpatam obtinent, ac sequuntur mediterica . & nulli vitio obnoxia temperamenta, habeamus apud Galenum libro I. de sanit. menda cap. v. ad finem, symmettum igitur dicitur, quod in medin positum ualiter ab extremis recedit. Hoc autem quod de uniuersali temperamento effertur, ratione singularum partium euenit : nam ex temperatione cuiusque singularis membri, totius resultat temperatio. Tunc
267쪽
enim temperatus dicitur Ioannes: Cum caput cor, iecur, ventriculus,mcinciae partos bene erunt iuxta qualitatem, qua cuique debetur, temperatae. Itidem enim , quod dictum est de uniuersali temperamento intelligendum etiam est de singulis partibus: pars enim illa dicitur temperata, quae est media eo in genere, seu specie: ut caput, quod inter capita qualitates illas moderate habet, quae capiti debentur: ut iam politum dicatur in excesssu, aut defectu, quod aliqua qualitate ab eo deficit, aut illud excedit. Haec autem mediocritas, isque modus varius ethin singulis partibus , alius enim ali3 parti requiritur pro varietate cinctioninn, quae parti obeundae sunt: caput enim etiam temperatum frigidius, & humi dius est, cor calidius, & siccius: illud autem temperatum caput eth, quod in frigiditate &humiditate mediocritatem habet dicunturque haec temperata ad iustitiam: temperamen tum quippe nacta,quale earundem naturae pro suis actionibus, vi dicebam iure debitum est. Ita sane corpora symmetra accipit Galenus; nee vero aliter Aristoteles hoc loco,sicuti existimo, cui colpus symmetrum est,hoc est Maaόιυ.sauh quod Theodorus vertit, aequab le qasa modieam est: clarius reddatur: quabile ρώιὰ eti temperasam: aut Graecam etiam vocem retinendo Latinis auribus non inusitatam, his rarum. AEquabile igitur Aristoteli lest corpus, quod symmetrum dicit, & cuius panes omnes, singulae singulis ita respondent,
ut cum temperie ad inuicem similes, & aequales sint omnes, quippe omnes temperatae,nul-Ia st excedens 1 quomodo enim temperatum caput est suo in genere, temperatum itidem in suo Cor ventriculus: ex quo totum corpus uniuersh symmetrum, & temperatum : ac
aequabile; in medio enim postum aequaliter distat ab extremis, sue spectes totius uniuersale temperamentum, siue singularium partium singularia, quomodo paullo ante diximus. De rasi igitur corpore ae ita temperato duo inquirit hoc problemate Aristotcles, tum cur saepius laborare, de in morbos incidere, tum cui facilius ab iisdem remoueri soleat. Est autem quod proponitur valde dubium. Galenus enim in libello de optima nostri corporis
constitutione capite secundo, corpus temperatum aut symmetrum optimc ad unamquan-que se habere actionem ,-dissicilius quam caetera omnia corpora morbis superari dicit: quam rem sequenti capite pluribus ostendit, ut apud ipsum videre est. Non enim totus li- lber, qui nulla alia de re est, huc nobis est transserendus. Aponensis dubitationem candem lproponit, non tamen ex Galeno; et, quam solutionem ipse afferat, apud eundem videre licet: mihi sarie eius solutio multas difficultates pati videturi; sed illa nobis excutienda non' sunt: proponenda autem, quae ad dubitationem occurrunt. Primum, si dicamus hac in redissentire Galenum ab Aristotele iam nobis dissolutus, aut disiectus sit nodus: nec vero ita lloqui religio sit Tum quod ait Aristoteles. -- τι πω rivio, an fortasse non de aegritudi ibus, sed de labore, vel potius de lasstudine intelligendum verbiun est 3 sane cnim hanc notionem eidem verbo inesse pluribuet exemplis vulgaria lex ica docent: sed enim respon- lsonem, hanc tollit Galenus, qui eiusdem libelli capite tertio , ut in Latinis codilibus ille diuiditur corpora temperata minime a lassitudine laedi scriptum reliquit Graece his verbis: t
dine sentit Galenus Concedit vetd temperatum corpus seu medium aliqua re vinci ab ii temperato , quod magis ad alterum ex extremis vergit, cum ita scribit ad finem libri, ut quidem venunt Latine: na qua pollopias ista fuerim eaha ora: non ιamen mutior figiatara
268쪽
COMMENT. IN U. SECT. PROBLEM. 1 3
lgendam. Haec ita Calenus:non tamen ex his id colligere, aut deducere licet, quod expresse habet in praesentia Aristoteles: temperata intemperatis Acilius morbis laboraret etsi enim quod ad unum contrarium pertinet, intemperata validius resistant, ut excedentia frigore morbo calido, reliquis omnibus res fiunt minus quam temperata, & minus quam medim criter, quomodo resistere temperata dictum est. Si igitur plura sunt, quibus temperata re stant, quam quibus intemperata qua viri solo contrario ; iam frequentius laborabunt intemperata : Quibus enim cum pluribus de sortioribus negotium est, saepius labi, de vinci par est. Intemperata autem, cum unum tantum hostem imbecillum habeant, oppositum lscilicet contrarium a quo non ita timent, reliquos omnes habent praepotentes: iam igitur
dubitationis crescit difficultas; ad quam priusquam aliquid dicam, ipsum Aristotelis problema libet explicate, ex eo enim sortasse aliqua conciliationis spes exorietur. η me παμισα. An Uramae eadem de eaussa e enu. Vtriusque partis problematis caussam eandem
esie dicit, tum quδd Deile morbis laborent temperata, tum quod iisdem facile releuentur: haee autem caussa, aequabilitas est totius corporis: nam cum partes omnes sint eodem tenore , iusteque temperarat, nec aliqua excedat, si mutuus partium consensus, unde aliqua parte laborante, aut affectionem aliquam sentiente, reliquae thatim simili afficiuntur,l ac ita totum corpus simul afficitur: mutui enim consensus eaesh vis, vi alterationes, non solitin partibus unius eiusdem inuicem communicentur: sed vel etiam distantibus eodemi modo temperatis Unisono enim in cithara tacto, inquit Fracastorius,moueri, de aliud via sonum videmus, quod ne prope etiam sit. Igitur in re praesenti,consensus ratione, latius,&uniuerse per corpus propagato malo iam totum laborat. Quod malum ui parte solum corporis existens,nec ad alias distribuitim; non ita uniuersale percipiatur,ut ea ratione corpus llaborare dicaturr quoniam aytem partes multae sunt,multis in locis fit, ut affectio contini gere possit Ac ex illis ratione eiusdem consensus ad alias propSigari, unde multiplici existen- te occasione, qua totum ipsum corpus laborare possit, multoties etiam laborare solet. Inl intemperato res non ita habet: nam quoniam inter partes non adest mutuus ille consei
sus: quippe illae dissimiles, de inaequales temperamento sunt: nee dissimiles dico, aut inaequales, quod altera calidior, altera frigidior sit, id enim necessarium esst paullo ante pro posuit sed quod suo in genere tales sunt: haec profecto dissimilitudo caussa est, ut non re i pondeant sibi inuicem partes, quippe veluti seiunctae, de semotae, quod aliis fiat nihil aliaei sentiunt. Rem, si opus est, declarare liceat cxemplo Reipublicae, aut alius societatis; qua
bene constituta patrumque, dc plebis, aut aliarum alio nomine partium consensu ad libo talem, aut publicum bonum defendendum conspicante si externus hostis aliquam partem tentet, iam reliqua, aut reliquae timore percelluntur, ac si alicui detrimentum contingit, aliae pariter eode se assici existimant,de vero assiciuntur Noo sic in discordi ac dissentiente patres enim tentari,cum ab iis dissidet plebs,nihil plebem moueat.Iam vero ad propositam dubitationem quid respondemus: Rcspondcinus,quisd dicitur corpora a caussis laedentibus magis assici, seu caussis morbi hcis minus res stere, dupliciter intelligi posse, hoc est ut vulgo in scholis loquuntur, intensiuc aut cxtensiuer ponunt enim corpora intense, 3e valide, ac uehemcnter ab affectione aliqua prehendi, quae intimius eorum etiam substantiam penetrando eandem labefacteti pollunt cliam ita prehendi, ut cum per summa tantum, sed latu extendatur affectio culter corpora attingantur, non a uicin penitus substantia immutetur: illo modo morbis cis caussis resistere corpora temperata dixit Galenus in libro de optima corporis constitutione: hoc autem eadem corpora saepius laborate dicit in prae sentia Aristoteles: nimirum bene temperata non saepe vincuntur: sed saepe leuiter assiciun tur. Dixerim id ex Galeni menter eodem enim in libro, ita de optima illa constitutione locutus est, ad initium scribens: ἐγ m ραδέαι-τ νοσωδίμ αταν quae ad verbum ita sonanti Et non seriti a mors eis ιausiis et cι.Interpres autem illa reddit: ' usi mretiram hisas fatin obnisi s. Eo autem modo intelligeda etiam illa ni paullo post τι με ραδ- αλι-- Σ; HGις, hoc est o aes tilius morbis cora Fra. corripi enim morbis ex loco superiori est vinci, At superari: atque etiam, quae deinde voces ad hanc rem smificandam de eodem cor pore non seisiel usurpantur, , Ibia in , δύ- ω Lm stabo ον σὰ δε Quae ad eundem sensum trahendae sunt nec enim repugnant: sed potius coadiu. uant. Concedamus igitur corpus temperatum saepe sacile attingi, de alterari, hoc est leuiter immutari, quod ιυμ, ν in praesentia dicit Aristoteles, inec tamen sit luc lassitudo)ob caussam ab Aristotele allatam ex mutuo partium consensu: pati autem a morbis, hoc est, vinci, fle superati, diiselle; quod ob actionum praestantiam fieri dicit Galenus. Vtrum autem huiusmodi exiguus, deleuis motus dici morbus possit, alia quasio st. Nec verhis Aristoteles
269쪽
ut a Caleno definitur, accipiendum putauimus: Et ut facilius incidere in morbos corpus temperatum,quam intemperatum Acens seratur, ita facilius superari non seratur: ad con- leordiam liae ita adduxit semiter quaerat aliquis. Vix adduxi de tantum non deletu saepius asserendum tamen aliquid erat, donec doctiorum prodirent opiniones.
Cur aequalibus, quam inaequalibus locis, magis fatigari solemus, Ocyus autem iter aequale, quam inaequale, expedimus: An quod minus laboristum est, cum non assidue habitu eodem movemur: quemadmodum in gressu aequali potius agitur: o iis vero ingredimur, ubi minus pari tempore attolimus. Ergo per locum aequalem usus attollendi exiguus est, atque frequens e per inaequalem autem e contrario. Quod vero per singulos gradus paullum redditur, multum id pcr multos demum exultat.
Hoc problema idem omnino est cum δecimo illiqtae plane geminum: in Graeco tamen textu, vi quidam habent excus codices hic nonnulla desiderantur, quae ex dccimo supplenda sunt Theodorus sane vel integrum habuit, vcl ex decimo stippletum integre transtulit, sicuti ad decimum adnotabamus i quo loco cum eiusdem Theodori tralati ne maduer us Henricum Stephanum , dilutis obicchionibus dcfenderimus, quae aduersus hoc vigesimum tertium proposita erant, non est , ut alia addam , praeterquam, pro eodem Theodoro, ut admoneam lectorem sid enim ad decimum fuerat omissum in quod Henricus Stephanus Theodoro obiicit, verba illa , quae hic habenturi quemadmodam ingresti qua ιροι ius a iuν: quae sibi esse νιγιυτώδε dicit Henricus Stepharus, iam vel Tiresiae perspicua sutura, si Typographi erratum emcntitur, 3 pro qualio, legatur istaeq-k5. Typographi autem erratum cum odoratus esset Henricus:cur piguit eum problematis decimi tralationem relegere,ex qua,& Theodorum culpa liberare, Z loci sensum poterat facillime assequi Qui satae vel adeo, etiam absque decimi problematis auxilio paullui nconsderanti obvius est, ut scriptum mendum qui libui, vel minus perspicax facile agno sceret: ne dum Henricus in eiusmodi negotio adeo oculatus, de tinccus. Accedit quod cam in Graeco exemplari, illa hoc loco desiderarentur, quibus Theodori Latina respon. dent rationem omnem pollulasse, ut sensit dubio ad decimum, quo Graece sententia con tinebatur maioris perspicuitatis gratia accederetur: quod cum semper faciendum sit, tum vero praecipue, cum ca de re doctos viros coarguimus.
Cur semora in descendendo, tibiae in ascendendo laborant 3 An labor in ascendendo est,qua corpus attollitur. Fit enim ut tot uiri cornus nobis oneri sit. Itaque cui totum incumbit ,& quo totum attollitur, id praecipue pre-l initur, atque laborat, hoc autem tibia est. Postremam enim haec longitudi-
270쪽
nem tenet, nec modo pessis latitudinem aliquam sortitur. Vnde fit, ut hoc minus se valeat stabilite. Itaque ut humeris, ita tibiis pondus sustinemus, la-lboremque Ob eam rem, quo humerus maxime assici solet, tibia quoque pa- i
tiatur necesse est. At in descendo, quoniam corpus deorsum se defert, propellitque contra naturam, hinc labor, & vexandi ratio prouenit. Itaque laborem huic praecipue admouet , cui incumbit , quodque vexat: atque tibia manet, thorax ponderi est, femur sustinet, atque vacillat, eo quod &porrectiun in longitudinem est, desuperne versatur, qua scilicci thorax procumbit. Iterat, quae suere proposita problemate decimo nono. Quae autem pro solutione ag rtantur quamquam multa illis eadem sunt, omnia non sunt i fundamenta quidem ea dem : sed rationes aliter deductae. Expositione igitur indiget problema, sed breui: omnino enim etiam X ix. videndum cst. Antequam autem rationem proponat hoc loco Aristoteleq. cui ascendendo maxime laborent tibiae, pro fui damento, magis uniuerse ostendit prius, unde ascendentibus labor fiat, ut ex eo rationem colligat,qume tibiae in illo m tu maxime laborent. Ascendendo, inquit, sit labor, quoniam sursum corpus attollitur, estque corpus totum eo tempore oneri, seii potius onus quoddam non ita in descendendo cum eo tempore pondus ipsi im nostri corporis iuuat potius ut pronius deferatuti quippe graue, quemadmodum dicit similitet Alexander lib. i. problem. Lx ir. dum eandem quastionem pertractat. Mox aut m ita argumentatur: Quae paries onus ferunt, quibusque onus incumbit, totumque corpus sursum tollitur, illae maxime laborant, tibiae huiusmodi sunt, tibiae igitur maxime laborant probat minorem propositionem: tibiae enim P
stremae partes sunt, quae longitudine praeditae moueantur; puto autem significari id, quod ex libro de animalium incestu ad xix. diximus, quod mouetur duobus ad minus organicis
partibus utens moueri, quarum altera quasi comprimat, altera comprimatur, ascendenti-tim autem tibia compimitur, quippe alli innititur semur, nec alia post illam longitudine praedita, atque ideo maxime laborat. Problemate xiv. usus est eodem fundamento,non ad hoc membri 1 sed ad alterum, quod sequitur de labore femorum inter descendendum tuariare autem sundamenta locis dum opportuna snt, quid ad rem interest Tum cons mat Alistoteles eundem laborem, δe vexationem tibiarum, eὁ quod destituantur auxilio, quod ad sustinendum corporis onus habent pedes: non enim sicuti latitudinem habent tibiae, eius beneficio possint firmari, de fulciti. Quae enim latiora sunt, eum melius stabiliantur, pluribusque pallibus innitantur, minus laboranti vi de non secus, ne pon/us impositum humeri, inter ascendendum tibia tegit corpus. Problemate xix. rario fuit, genua magis laborare, quia illic seret maior distractio, aut contentior haec autem cui ab eodem fundamento, non omnino idem sunt. crine-- --τώ-atin des aenia: explicat alteram partem problematis. Docet autem de hic similiter antea magis uniuerse, unde
in descendendo fiat labor, ut ex eo semora maxime laborare iure ostendat. In descendendo inquit labor fit, quoniam corpus incidit ad inferiora, hoc est, labitur super partes, quae inferius positae sunt, de plus, quam natura serat, ultra propelliturtillae partes igitur ad quas fit prolapsus, de quae ob prolapsum agitantur, Bd quatiuntur, sunt quibus laborem praebet
corpus incidens, Ze prolabens: haec autem femora sunt. Haec autem ratio non ita omnino deducenda videatur, si Theophrasti verba, quibus hunc eundem locum tractat, consileremus e quia vero fortasse non admodum intersit, de Aristotelis verba commode sic exponi videntur: ita a nobis sit illa proposta. Theophrastra autem proponentur paullo post. Sane autem ratio viac ex illis etiam vim habet, qum problemate xlx. de superius diximus
ex Aristotelet illi , cui aliquid innititur magis laborare: qua adhuc declarantur ab Aristotele, eum subdit, ιibia manet. fmarsusipis, idem ostendentia illis, quae eodem libro de animalium incessu leguntur in hunc modum α; si , , Θ γ Qμον τι in τοδ ἐει- - σα Ias, hoc est: quod enim manet, eo rimitur, quoniam fera: qaia autem altassisar, senastur ad M. qaod pondus sanael. Thorax autem, inquit Aristoteles, onus est: sed magis femori, quam tibiae: illi quippe parti magis incidit. De fimore autem eandem proponit longitudinem, tamquam ad laborem adiuuantem caussam quam de tibia etiam proposuerat. Porris aurein quoniam Theodorus hoc secundum membrum liberius venit, & nonnulla se, ut expositionem nostram vix recipiant, necessarium existunaui H li alteram