장음표시 사용
291쪽
Cur insiexo corporc cub ire melius cli. quod etiam mcdici. plei li apiunt3 An quod vcnter cum recalescit,concoquere cclerius podesse sic autem fit, ut recalcat. Ad hac locum flatibus dare, in quem incumba tu ,&innuam. tur oportct: ita erit ira minime infestabunt. Hinc enim , & varices, dr caeteri bscessiis iuuant , quod ventriculos continent, in quibus flatum tecjpere queunt. Ergo corpore ex rento caverna milia eiusmodi adigi potest: ἰς imetenim omnem viscera occupant: inflexo autem, singula laxantun a c. si
Quod hJe proronitur do smrario ne,& poletura corporis inter dommicndum a s iunitempore; le eo enim tempore praveipith intelligi problema apparet ) illudia talinatis stu
dium inprimis pertinet. Dum mitem affert utilitarii rationes, quam es, rem molius. aes. lubrius si iacite, eo ore inflexo, quam extento, nimirum eorporeooacto, Z veluti in or- lbem conglobato, quod si genibus ad ventrem retractis, M pectore inclinarer non alarem liisdem membris presensri, dein limgitudinen o rectis. Prima est: quia huiusmodi situ, M figura coctio ventriculi melius perscitur, aligescit mim per liuiae modum eo in imo calor qiii coctionis opifex et . Quippe tum ventriculus ipse magis vantur, contactisisque singulis partibu , quae proximae sunt earundem' calore selictur; tum ctiam a toto corpore ad cum tamquam ad centrum undique calor conssuit; quae coctionem non parum singula adiuuant. Altera utilitatis ratio est: quoniam huer dormiendum maximi' ab assumpto cί- o flatus multi gignuntur, qui non habentes loca, ubi recipiantur, feruntur per corpus, de coctionem intere rhant, ac molestiam inserunt: si vero alieubi firmati quiescant,neg tium haud sacessiinti seruntur autem per corpus, atque extenduntes extento ipsis, quo niam viscera extenta totam sedem occupantia ἰ auibus non telinquunt lorem', ubi reeia piantur , de fit pntur, inflexo autem, A cunglobato corpore giviscera circa Mntrum c
acta, locum extersus , dc tera flatibus relinquunt. G.6n liui , 0 πιτα Hinc enim, o marices, o tauri absessus. rxemplo nonnullarum assici ionum decla at, quod modo p posuit , mices enim, Malij hululari si abscessii ex melancholico humo re, qui cum fatuum ab indantia sunt, ideo corporibuq salutare existimant ars quovianicum in ipsis cauitates contine latur: sunt enim loca illa, ubi sunt huiusmodi asscctionesi laxiora, & ampliora J spiritu , seu flapis, qui alio Artast. lati, pollent reddetccorpora aegrota, ad eas cauitatus decumbunt, nec alias inducunt aegritudities: Ex patibus autem varios, dc graucs morbos gigni, si quis dupitat is librum euoluat Hippocrati attributiam, Meodem titulo, de salibus insicriptum. Porth quod Theodorus ad suaeia problematis re s-:l diti gula laxansar, se Huantar, id in cficcis sonat amυιδ naullo ante, quod idem Theodorus vertiti cauerna nulla eiusmodi assi potest: Graece est uiuifici s: eoiti non L lm On t υ βοτοισαν; VJ ri κρεώωM, γ ύκιμ υλ ει ova; δ ι η - ά- ωὰ ω . . - α , κολαπώ - -
cur vestigo surgenti poti, accidat , quam sedentiὰ An quoti iam qui
flanti humor uni de uiu nutri in membriam se colligit: ex quo cruda etiam oua nequeunt circumueiti, sed potius desidunt: mouenti autem humor se aeque expandit. Surgimus igitur a quiete; qua ita a i sumus: sedet ius vero a motu, quo humor aequabili modo quaque versus se porrigit.
Quid Aristoteles hoc loco de vertigine inquitat, satis sicile est videre; nec multum di ficile quomodo quaestionem dimi lati eis postrema vetita odi dimi sunt fi liuita icthus, quomodo liac, aut Galent, aut multh magis Theophrasti de eadem te verbisuro emiant.
292쪽
COMMENT. IN VI. SECT. PROBLEM. 16
l Galenus iii .aphorismorum xxx I. auctor est,ucretiginem seri propter spiritum vaporosum, j j qui in regionibus cerebri inordinato cietur motu: sepe etiam in ventriculo vitiosis superi stillatibus aceruatis ad cerebrum ferri exhalationem vaporosam: nec non tertio de locisi assectis capite octavo, iis qui vertigine deprehenduntur seri inaequalem, & turbulentum,l & inordinatum motum tum humorum, tum spiritus:nec dissimiliter commentario quartol l in librum Hippocratis de ratione victus in acutis x Lir. fieri ait ob inordinatam spiritust statuosi motionem qui vel in capite localcm habet generationem, vel sursum ex infernis fertur partibus. Theophrastus etiam codem modo sensisse visus est: cum ad initium libelli
belli, cum hanc eandem quaestionem tractans haec habet: bιὸ 3 μωλομ siduis, rac
δει ψυere moti amar, Z Vtiar sinconstans fit J ct m unam panem in iisns s consertim la-ll tiam J merriginem fatu. Igitur Galeno,ut apparet, vertiginem creat motio humoris aut spiritus inaequalis. Ae inordinata: Theophrasto itidem spiritus alienus, aut humor, qui ex motui dis gitur, ac dirimitur, & in unam aliquam partem incidit: Aristoteles autem rem non lita videtor accipere. Verum antequam Aristotelis sensa explicem, problematis verba non -l nulla consideranda sunt, Gnaeca enim, quae habemus excusa, non eum sensum exprimunt, i quem Τheodoti realatio: sunt autem verba illae mouenti autem ha ον se aeque expanau: pu.l tauit enim Theodorus hoc esse alterum membrum priori oppositum, in quo ageretur de-l iis qui mouentur, eum in altero de quiescentibus egisset Aristoteles. At Graeca ad verbum ita sonanti hamidam assem, qώod moueta simulare I seu aequaliter Js hia ι S: videntur re t ferti ad ploxime allatam ex ouis similitudinem, eamque persectius declarare; nempe di est Aristoteles humidum , quod mouetur in ovis coctis aeque se habere ad emanes par-
l tes, atque ita posse illa in gitum verti: sed Theodorus fortase tegit - su, quo m do sensus reddatur , quem Theodorus expressit: illud etiam , quod idem Theodorus
transtulit,i m in membrum se colu ι, putem transserendum,υnam in panem e nam S membrum unum partes plures habet, atque hoc loco, quod de una parte unius membri intelli gitur, non potest de toto membro intelligi, ut apparebit; Haec , ut facilia sunt; ita difficile admodum dissidentia hoc loco praeceptori , Λ: discipuli verba conciliare. Aristotelis enim satis manifeste haec videtur esse sententia: sedentibus, aut quiescentibus ideo non seri vertiginem , quoniam humor vcrtigincm faciens illis decumbit in unam partem uniuersus, quomodo sane non fiat vertigo, si circularis motus; quoniam ad unam illam partem sthumoris prolapsus: in vertigine autem aequaliter, quoquo versus humorem ferti, de diffundi necesse est,si modo circulationi si locus: qudim rem probat crudorum ouorum similitudine, re ad coctionis eorundem experimentum, nobis etiam passim vulgata: illa enim non possunt similiter in girum verti ob humiditatem, qua intus exsilit ad unam aliquam panem totam decumbentem; quam rem scripsit etiam idem Theophrastus per haec verba; ut habentur in editione Henrici, quae innis sana, Si integra est Basiliensi, Φα ώti, ώὰ- ά δειδνωτα ι, H Ψὰ ἐφῖα, δὶam τί a άν - ,πι ne impμπιέ
Craia sua ideo non feriantur in rem . soli quae cocta sint, quissam ilia ab hamore inaequati, aeminime agini Di hae operarionesumamari sal ratem minime, quoniam eis haud inexistis, quia
possunt in orbem verti, propterea quod eorum humor non est smiliter, de aequaliter per omnes partes distributus, 3c diffusus, unde recidunt in eam partem ad quam corum humidum pronum est, Ac procumbit: cocta autem quoniam humorem continent aequaliter delatum, ideo possunt in orbom verti, illis igitur quiescentes, his autem, qui surgunt,proportione respondent Hacrem dixit Aristoteles per illa hamidam narem Pod moaetari sim i-io I seu aequaliter Jρ habrae si quidem locum accipimus, ut Graeca sonant, s verδ ut transtulit Theodorus, res de ovis non ita plene erit expressae sed ut dicebam erit alterum inem-hrum priori ornositum; mouenti fieri vertiginem quia humor smiliter, & aequaliter se habet, seu ut reddit Theodorus, te expandit, nimirum per Grebri partes. Igitur Caleno facit vertiginem motus inaequalis,.Aristoteli facit aequalis, impedit inaequalis. Theophrasto fatacit vertiginem de bitus humoris ad unam partem Aristoteli hic idem impedit. Ad Theo
293쪽
fluastum illud adhue molcstum quod ovorum similitudinchra adducenς, eadem proponit. lquae Aristoteles; cuiri de vertigine eontrario modo videatur sentire, si ca attendimus, quae ad suem libelli scripta sunt, unde& sibi inuicem manifesto videntur repugnare, quae pro-lponit Theophrastus, consentire autem, quae proponit Aristoteles. Nec vero Theophra- istaea nunc aut sabi, aut Aristotelicis conciliare aggrediar, aut valeo. Ad Galenum, leuia nonnulla quae subeunt, proponam. Inaequalitatis nomen Galeno, de Aristoteli varie aeci- lpi Circularis enim motus ab humore, aut spiritu in cerebro factus, inordinatus, At in. lqualis Galeno est, quem fieri consideraret, non in eodem loco praeci se, nec eodem tenore semper, de aliter quam antear quippe animali spiritu natura sua ad organa senstix recta
lato: tunc autem alieno mixto, circulariter moto. Idem vertiginis motus, quo caput in iorbem sertur; aut ferri videtur, cum eo reliqua, aequalis est Aristotcla naturam vertigi nis, consideranti, qua aequaliter in orbem res conuertitur, de humoris uilibrium, a quo vertigo ex natura seri apta est. Ita rem subtilius distinguit Aristoteles, Calenus non item de cum verbo multum dissideant, re non ad δ dissident. Praetereati3 vertiginosis non videtur casum cons deras e Aristoteles, ut ex verbis apparet, cum ouorum, quae cruda sunt, lsimilitudinem adducit, ait enim illa non verti in orbem, sed concidere. Circulariter igitur moueri, aut sibi apparere moueri vertiginosos cons derat Aristoteles ; cos cadere non considerat, non enim est ex natura vertiginis: eundem casum, qui vertiginos s saepe contingit , considerat Galenus, qui morbuim 1nprimis eiu 'Ne curationem, non ira vertiginis naturam respiciebat. Igitur etiam prolabente humore ad unam partem , viam la tantum
.leirculatione facta, si ea dat quispiam , ille Galeno vertiginosus est, Sc ab eo considerMur,.qDippe curatione indigens: Aristoteles hunc non cons derat, sed plures in vertigine circu-llationes. quas nisi a quali, & aequilibri humore scri non poste ille mihi ostendere videtur. Mi-- α οί. Fur quΛν a quiete. manifeste colligit, δύ concludit: verba tamen obliti ltiora sunt, isque loquendi m ὀus; cui aliquid subesse existimem qDod non deprehendam Graeca autem ita ad verbum sonant: seu unt ριιών pest quam qui erunt: quo tempore tina's δει μnt: sedemit autem. cum in mesa fuerim, tho tempore humulum aequatu/ν si habra. - ἀθeν sum es Igitur ex quicte ita assiciuntur,ut liu mor ad unam aliquam partem decumbat nec j fiat vertigor haec enim si eo per plures partes diffuso : ex motu autem humor aequaliter se lhabet. 8e disperius est; seu aequabili modo quaque versus se porrigit, ut vortit Theodorus, i atque ita fit vertigo. lain αἰ g. πιοῦ υ -κ diu , uti υ--;-ρ .a merum Δὸς horres γρηγο-
Quam ob caussam cum parte corporis A extra cubamus, somnus magis accedat Θ Vtrum quod uigilantes corura, quam dormientes, habemus i cr-go cum vigilando parte accubemus sinistra , contrarium sequetur in dormiendi initio, cum iss contrarium sit. An quod somnus priuatio motionis est. Partes igitur, quarum mouere interest, quiescant opurici: ὰ extrarum
autem partium mouercinterest. Cum autem ita accubamus,veluti initium
quod dam titiligendi getentum obligatumque habemus.
Quare somni caussa recumbemibu , faciliuς accedat somnus, si super latus dextrum liaceant, quam super sinistrum, rationes duas affert Aristoteles 1 quatum primam ducit a lcontrari tate, qDam somnus ad vigiliam habet: alteram vix munem; aut usu. quom par ltes illa' circa motionem obtinent. Primum igitur ita raciocinatur. Contrariis conueniunt connama, somnus, Λ vigilia contraria sunt, contraria igitur illis conuenient: at vigilantcs Iccumbunt super snistram dormientes igitur recumbent super dextram; & contrario li initio contrarius erit habitus, aut stus: appellat autem scimnum initium contrarium,quia lVt vigilia est initium motus ,&nperationum exteriorum ista somnus est initium quietis cellationis ab eisdem operibus, initiumque aliarum, quae intus sunt : camquam totail vita duobus initiis constet somno, & vigilia: appellantur autem hac initia non sane pro- l
294쪽
COMMENT. IN VI. SECT. PROBLEM. 169
prie, se proxime, sed communiori quadam de magis longinqua ratione:vnde de mox cum salteram solutionem affert Aristoteles, dicit , milium quo am. Vigilantes autem parte sitibi stra accumbere habemus ex problemate ultimo huius sectionisi quod putem intelligi de accubitu prandentium, S: Oaenantium; illi enim, cum initio cibi proni quidem in faciem
recumberent, in mensam in tu ciues vi habemus ex Plutarcho libro v. symposetas quaesti ne vi.& ex Alexandro libro primo problemate Lxxx r I . puluinis ad pectus appotitis, ut ex aliis auctoribus docent, tum alia viri, tum postremo Petrus Ciacconus in libello de triclinio, de Fulvius Vrsinus in appendice ad eum librum; mox tamen, ut scribit idem Plu tarchus in latus conuertebantur. In sinistrum igitur, ut plurimum conuerti solitos, sinistroque cubito inniti, ex hoc loco appareat, sorte, ut dextram motui aptiorem magis cxl peditam haberent, si quis usus interuenisset: apud alium enim auctorem in sinistram par tem fuisse hanc conuersionem non memini scriptum, aut adnotatum. Porro autem ex trema huius partis Theodori verba, a librario, ut putaui corrupta, restitui; deleta pol domunso, nota distinctionis, 3c pro dormiendo, reposito dormiendι. Liceat autem relicta ea distinctionis nota, tollere alteram pro, initio, reponere, initium, hunc
in modum. Comraratimseqvietur in dormiendo, mutam ci ta contrarium sit. Contrario igi
tur mogo affecti in somno, ac in vigilia, cum in vigilia snistris accubemus, iure inso
tera ratio desumpta, ut dicebam a munere, & ossicio partium: nam cana somnus si priuatio motus, scuti plenius ostenditur libro de somno, 3e vigilia capite primo, dextras rum autem partium munus sit movcre , & a dextris motus sit initium , ut habetur libro de incessu animalium capite quarto, atque tertio de partibus capite nono; quia nimirum sunt validiores, ut eodem tertio habetur , iure si, ut quo tempore sinistris vlius, 3e occaso eessat, quiescant cliam partes, quibus mediis perficitur motus; quiescunt autem, cuml ita accumbimus, suntque veluti illigatae partes illae, quae alioquin principium sunt, quo erigimur, de excitamur ad opera: ita enim interpretor illud ἐπνγ φη, quem sensum non
putem suisse expressum a Theodoror Quemadmodum, & voculam oro, , scuti Aiis . teli cohauet verbo , ita eidem Theodoro melius putem fuisse appostam participio, seienta . s teluti delenium J est enim ex illis particulis, quibus boni, de elegantes script tex ad moderandam, translationem utuntur, quod Crammatici obseruaruns Eodem autem penitus modo in libro, quem adduximus de somno, Se vigilia, somnum dixit esse
Cur torpeamus,& cur manus potissimum, & pedesὶ An quod torpor restigeratio est: sit enim propter sanguinis priuationem translationemque. Ma
nus autem, & pedes omnium maximc partium carnis inopes, nerui uberes
sunt, sed praecipue pedes: itaque ad refrigerationem cel crem sua natura nil mi uin habiles redduntur.
Antiquus Interpres unum solum membrum hoc in problemate videtur agnoscere, qui hoc modo legit: Propter quid stuporem paliuntur in manibus, optatias u Theodorus autem duo; nam 5 de torpore seu stupore uniuerse, qua ex caussa sal, cx eius tralatione quaeri videtur; de de torpore particullatim in manibus, de pedibus, quare magis his quam reliquis partibus fiat: de sane verba, quae excusa habemus, ita sonant. Ex solutione t men magis videatur approbanda lectio antiqui interpretis: ad soluin cium manuum, de pedum torporem omnia reserti videntur: His primis statim verbis, quibus solutionem aggreditur , rem dicamus etiam uniuerse dissoluit nimirum stuporem seri ex restifcrati ne. At haec ut apparet, in gratiam manuum , de pedum dicuntur, suntque confirmatio propositionis maioris syllogismi quem assert Aristoteles, hunc in modum: Illa maxime torpent quae sanguine priuantur, malius, de pedes maxime sanguine priuantur, lao igitur maximE torpent. Maiorem probat, ut dicebam, quia torpor est refrigeratio , quae Ll autem
295쪽
autem priuantur sanguine, illa refiigerantur ι siue natura sint partes sanguine destitutae, seu, quod eo tempore is ali4 recesserit, aut transatus fuerit: nam &in partibus scinguineis hac de caussa torpor fit. Probat etiam minorem propositionem: nam :naram dc pedes, sed potissimum pedes.ut ait, sunt ramis expertes,& neruis abundantcs: ncruorum autem nomine, ut puto intelligit etiam ligamenta; talia autem exiguum sanguinem obtinent, at que ideo iacile, & refrigerantur,& torpent.
Cur libenter in latus accubamus sinistrum, in dextrum autem potius dormimus 3 Utrum quoniam conuersi ad lucem minus dormire postumus t so-lmnus enim in tenebris Ocyus obrepit. An quod dum in latus accubamus sinita lstrum, vigilare magna ex parte consuevimus, & operum sertistio sic nobis lexpeditior est; itaque ad contrarium opus contrarius habitus saue situs re l
quiritur. Inuitatur autem quisque magis ad opus fungendum habitus sui l
Duo quaerentur hoc problemate; alterum quod fuit propositum paullo ante proble- lmate v. cur super dextrum latus potius dormiamus; alterum cur super sinistrum suauius laccumbamus. Pro solutione autem duas affert rationes, quarum utraque tamen videatur treserti ad alterum tantum ex quaestis, illud nimirum, quod problemate v. fuerat proposi- m. Dicit igitur, ideo contingere, quod propositum est, quoniam ad lucem conuersi mi- lnus dormire possumus a cum in tenebris ocrus nos occupet somnus. Vbi notandum est Theodorum 61 antiquum interpretem aliam lectione sequutos esse, quam habeant Graeca vulgata exemplaria, hic enim, non dormimus, ille vero, nuntis dormire possumus , conuertit, Grece autem est, u pDανών, id est, non videmus: nisi ei verbo haec dormiendi notio linst mihi incompsua. Quamquam autem utrauis interpretum lectio, S tralatio sensui ἰΑristotelis magis conueniat, non tamen video etiam quomodo concludatur ratio, nisi lminorem propostionem addamus, hunc in modum i qui vero sinistra recumbunt, illi ad lucem conuersos oculos habent: quae tanquam nota illis temporibus, Si illa dormiendi consuetudine fortasse omissa est ab Aristotele, nobis autem, qui dormiendo sue super ldextram, sue super sinistram partem iaceamus, oculos tam luci obuersos, quam minus, pro senestrarum loco, Si ratione habere possumus, illa quidem valde obscura est. Apo lnensis eam illinc probat, quδd recumbentes parte sinistra, oculum dextrum clatiorem habeamus, qui videndi acie sinistro praepollet, vi collatione huius, s iaceamus part dextra, fle oculus imistet si elatior, in tenebris esse nos dicere possimus: quae quidem tamquam leuia si minus satisfaciunt nobis, supponendum ad hanc rationem est; ita futile moris seta inestras eo in loco in cubiculis aperiri, dormientesque ipsos ita collocari, ut ingrediente tu ce, qui super dextram partem in lectis residerent, oculos haberent minus luci obuersos. Vitruvius sane cubicula, loca nimirum in quibus dormiebant ; hoc enim cubiculum apud fLatinos, ut ex Varrone constat libro quarto, cum triclinia, in quibus coenabant, 'pro an ni temporibus mutata, ad varias eiaeli regiones obuerti deberent) orientem spectare de lbere, tradit libro sexto. At hoc quidem modo pro dormientis situ, vcl aspiciet, vel non iaspiciet lucem. Si enim capitis vertex, ad Septentrionem sit obuersus, minus sane videbit llucem: at si in meri siem,iam contrario modo res set, is orientis lucem e directo aspiciet iProrsus hac in re mihi aqua haeret. ἡ δοπι mio in cidum m iasias areaba in sini rum. Altera ratior eadem illi, quae priori loco adducta est pro- lblemate quinto, eis non iisdem penitus uerbis proposita. Contrariae operationi contrarius habitus, de figura corporis conuenit, uigilans, & dor ens, seu vigilatio, εe dormitio, ut ita loquar, contraria sunt, aut contrariae operationes, vigilanti igiri r & dormienti contrarius habitus, aut figura corporis conuenit. Maior propositio mantidhaest ex libro 'i de somno, & vigilia: minor probatur, quoniam unusquisque inuitatur, 1 incitatur ad
296쪽
COMMENT. IN UI. SECT. PROBLEM.
dum ex conMemem S hturae possessione, qua opus illud exerceni iacet tum syllogizandum. Contrarius habitus, aut situs conuenit vigilanti, de dormienti, vigilantis litus eli decubitus superlinittratu passem ; quod, ut dicebam ad problema quintum,intelligituria illis , qui cibum sumebant,quis stro cubito ideo magis innitebanturi Wi dextrum tui biliorem ad functiones , de opera exteriora magis expeditum K berent,dormientium igitur itus erit luper dextram. Atque ita sane locum liunc. deTacionem Expiaui, sequiatus ualationem, melius dicam expositionem Theodori ad illa verba, inlue ad ea trarium etin, e rear ta, siue ρω νμαι risur: Graeca enim eo loco admo- dum concita M valde obseura sunt.
297쪽
Eorum quae ad lympathiam pertinent, THEODOROGAzA Jnterprete:
Cur oscitanti senenumero respondemus 3 An quoniam srecordemur turgido iam corpore ad actum delaendimus, maxime in iis, quae facile mouentur,&procliuia sunt, ut in urina: einiss1 ne. Oscitatio autem flatus quidam est, & humidi commotio: procliuis igitur res est, dum solae cogitatione eam apprehendamus: proxima cnim est.
Magna est codicum varietas in hac septima proxime sequenti octaua sectione sue numerum, siue ordinem problematum spectes. Aldina vetus , & Basiliensis editio manifeste peccant. In illa cnim, quae ad frigus & rigorem pertinentia problemata, squidem titulum respicimus, ochivae debentur, praepostere huc translata sunt.1n Latinis qui Tlieo-l dori tralationcm continent codicibus, hoc peccatum non est: sed in illis desiderantiit tria primo loco in Graecis posita problemata, hoc, quod modo propositum est, & duo dein ceps sequentia. Apud veterem interpretem, res mini1s male haberi Legunti ir entin apud illum, tum haec tria, tum qiue dicebam ad rigorem pertinere, suo loco posita sunt. Eum igitur ordinem ego sequutus sum. Tria autem prima haec dentio na: hi convcind.i putauit antiqua enim illa tralatio, cum illa sdelitate nimium barbara visa est, & vix aut ne vix quidem posse comprehendi: Α Theodoro autem puto illa fuisse omissa, quoniam ob idem argumentum & sundamentum cum eo problemate quod hac nostra editione numeratur sextum, illis caruerit exemplar, quo doctissimus ille vir usin est. Agitur ergo hac inhreui sectione de nonnullis pertinentibus ad sympathiam,quam assectionem Hacronymus Fracastorius eruditissimo libro huic argumento dicato, appellat latentem rerum consensum,scuti antipathiam, dissensum: quarum rerum vel ipso statim initio libri multa isem Fracastorius assert exempla: earum rationibus deinde inuestigatis. & propostist qui libet omnino videndus cst, coi illud argumentum perfecte tenere est in animo. Aristoteles autem , primo hoc problemate de eo essectu inquirit,quem passim accidere videmus ut oscisi tantem aliquem inspicientes , contra Ac nos saepenumerd oscitemus. Dicit autem saepenu i nnero aut frequenter; non enim semper accidit, sed tunc solummodo, cum ea caussa, ex qua oscitatio fit, inspicienti subest parata:quam rem diserte exprimit problemate sequenti. At ligni
298쪽
COMMENT. IN VII. SECT. PROBLEM.
signiscat hoc loco per verbum ορ--ή, hoc enim verbum promptitudinem illam ma- lteriae commodae designati cum apud Hippocratem primo aphorismorum xxii.non solum promptitudinem, verum etiam impetum, & motum denotet, ut in commentariis auctor est Galenus. Igitur materia laaec oscitationis, quae est spiritus, & humor, ut hic dicitur,nec dissimiliter a Caleno septimo aphorisinorum o I . spiritus vaporosus,aut humiditas saluosa in musculis contenta, quoties turgeat corpus, facile admodum S prompte ciet motum hunc oscitationis, quem ciere apta est: nimirum si solummodo quempiam inspiciamus eo motu comprehendit ex inspectione enim excitata memoria illud efficitur,& in actum deducitur , quod antea non eisciebatur, nec in actum deducebatur a nobis, quod tanquam obliti Essemus: est enim materia illa ad eam rem maxime procliuis, quippe tenuis, S facile mobilis: quod etiam in urinae emissione i de qua cum agatur problemate sexto, sicuti de eadem oscitatione eodem sexto, & proxime sequenti, non est, ut plura hoc loco ad
Quam ob rem si aliquem videamus manum extendentem , aut pedem, aut aliam huiusmodi corporis partem, non illi in re eadem respondemus, si autem oscitantem contra oscitamur 3 An. hoc non semper accidit: sed cum turgens fuerit corpus, & ita praeparatum, ut humidum recalfiat: tunc enim memoria commotionem gignit, quemadmodum etiam invene eis, &co
mestione usu venit: quod enim memoriam facit, illud idem impetum mouet, erga id, quod imaginatione est apprehensum.
' Hic consensus inuicem tespondendi in similibus actionibus, non semper locum habet: sed cum praeparata materia aduenit earum occasio. Tantum igitur abest, ut in extensione manuum, aut pedum, id debeat contingere,in qua nec turgidum dicitur corpus, nec materia existit , quae memoriam excitando, caussam praebeat, vi neque in eademmet Oscita tione idem semper contingat sed tum solum, cum turgente corpore, materia est apparata , tunc enim facile ex insiwctione, de memoria motis spiritibus humidum calefit, atque dimouetur; in quo non solum oscitandi, sed venereorum quoque, ut habemus etiam apud Fracastorium capite xxiii. A: cibi oritur appetitus. γ-v ν. Impetam moueι. Ita accepimus , εχον, putantes hoc loco idem valere, quod, ελαύνων, quae notio ab Hesychio, S: aliis Grammaticis illi verbo tribuitur; Antiquus tamen interpres reddit, consequens: tanquam haberet Aristoteles, se Poreb vltimam problematis vocem, ατ tu, addidimus ex Iustiniani codice.
Quam ob rem si prope ignem steterimus, desiderio mingendi asscimur:& si prope aquam, ut apud fluuium, mingimus 3 An quoniam aqua omnis memoriam exhibet illius, quae est in corpore humiditatis; & quod sponte fertur, euocati ignis autem ipse dissoluit, quod cst concretum in corpore, quemadmodum Sol niuem,
Antiquus interpres aliam lectionem sequutus videtur, quam habeant Graeca vulgata exemplaria,quibus nos in tralatione adhaesimus: ille enim cum negativa particula, imam problematis partem lcgit,in hunc modum. Propter quisse inxta ignem flet enimus m minimmy
299쪽
illa autem carent excus Graeci codices, quoveso viderim i N ad snem problematis in s - lutione, ubi hi habent τι ma δροχαλα, gnis dissulaιι. ille videtur legisse, τὸ G, uis λῆ, π3aad suur Atque ita ad Darginem reponit Iustinianus. Caeterum quoniam si negemus ab ligne cieri minpendi desiderium refellat nos experientia , malim vulgatam Graecani lectionem sequi. Nam quod idem interpres vertit,s ruxta Ignem steteνια - . non mingt 3 ex lquo existimare possit aliquis vera proponi; quippe apud ignem manentes non m msere sed lmicturire potius, iam non valeat: Graech enim verbum est, quod non mictionem, ted in L libritionem potius, ut ita loquar, designet, nimirum, ου antiq. . Igitur vulgatae scripturae malui adhaerere, etsi non absque aliquo scrupulo: quippe de igne res non videtur eodem lniti fundamento: non enim a s militudine pendet', scuti tum superiora duo, tum quod hoc eodem problemate de aqua propostum est: ut illud vix aut ne vix quidem ad shmpathiam referri possit. Fortasse autem hic sit sensus, atque tum tolletur scrupulus, tum verbnegatio quodammodo locum habere, fle non habere poterit: quam ob rem prope ignem se
enim, quod de igne micturitionem prouocante dicitur, iam non sit necesse reserre ad s- militudinem; quippe tantummodo propos tum alteri membro ex aduerso. Dicit igitur Aristoteles ab ignis vicinia urinae des derium prouocari, a vicinia autem aquae multa copia
existentis, de potissimum labentis, ut suiiij, sicuti ipsemet exprimit, opus ipsum, scia ope rationem ad actum deduci, id autem pariter sit ob smilitudinem, ac nac moriam quae su- petius proposta sunt. Quippe inspecta aqua eiusque in corpore genita specie, ob similiti
dinem excitata memoria euocatur illud, quod satis facile egressu est, nimirum labilis illa, ac tenuis materia in corpore existens. Ad ignem autem non contingit liaec sinii litudo, aut memoriar sed eius vi attenuante, Si colliquante, sequitur Aissolutio eius, quod in corpore erat concidium, non sectis, ac niuis ex calore Solis liquatio sti labente vero ea dissoluta deliquata materia ad vescam, mingendi oritur des derium. Quhd si hoc loco non si ι, sed υδωρ aquam,lcgamus; aquae speciem dicemus, quae oculis Obuersatur,& intus recipitiat, vim habere soluendi, a lartandi, tum concretos humores, tum musculum, qui vesicam claudit, atque ita utinam prosundi, magis tamen arti det lectio Graecorum codicum,quam etiam in contextum recepimus,ut locum absque negatione, A: πυρ, non υύba lagamus;haec enim confirmatur ab Agellio, apud quem libro xix. eapite i v. dum hoc problema ex Aristotele proponitur, manifeste locus ita scriptus est: Attiiλtira via et vim μ. se quia mire βοιών eaoeat. Duobus modis exponi possunt verba, eodem sensu: viro ut in tralatione fecimus participium Q α σήν, accipientes accusandi casa, ut intelligatur ab aqua euocari quod sponte fertur hoc est urinam ipsam quae sese facilem praestat exitui; alicro ut idem Omo,, si nominandi catus, de intelligatur aqua ipsa fluuii, cuius vicinia excitat mem tiam, tanquam dicat Aristotcles: de accedens seu prope facta euocat illam, quae intus est
Cur a morbis nonnullis aegrotant, qui appropinquarint, a sanitate nemo sanari potetit An quoniam morbus motio eth, sanitas autem qui , ergo ille mouere potest. An quod alterum non voluntaric, alterum V Uluntarie accidit : res autem non voluntariae a voluntariis, consultisque plurimum differuns. De hac morborum contagione habuimus nonnulla problemate septimo primae secti nise tractaturque iterum idem argumentum hac eadem sectione problemate octauo. In praesentia autem, cur morbi aliqui ut lippitugo, phthisis scabies febris maligna, dysente ria aliquando, de alij ctiam interdum contagione apprehendantur, sanitas autem nullo in genere ex approximatione ad sanum apprehendatur, caussas duas affert Aristoteles; Qua-j rum prima est, quoniam illud, quod in aliud mittitur, de transfunditur, per motionem l mittitur, 3c trans udituri morbus autem motio est, sanitas non est, sed potails quies: pcrmorbum igitur mittetur assectio, non per sanitatem. sciendum autem est. Calenum vo luisse morbum esse affectum seu constitutionem corporis actiones primo laedentem;
300쪽
COMMENT. IN VII. SECT. PROBLEM. 2 s
i nimirum e genere constantium dc permanentiumue quod veto in motu potitum est, dici svoluit pathos, non autem affectum, aut morbum, libro de differentiis symptomutum ita seribens: Matione pathos ab assecti diseraminatur, quam enim q. etiens alteriam , alteriasiope t manens in re, qua perpessa es. eiusdem rei assectas esse censeriar. Itaque pathos est. dum rhiapiam
s itin Aristotelcs tamen hoc loco morbum dicit esse motionem, at motio non cst e generet permanentium t Verum facile conciliantur, si dicamus, Galenoni considerasse morbum quatenus factus est, Ac quum talis non amplius a caussa pendet Ze e genere permanentium est, non ita sane ut neget Galenus morbos, dum sunt in seri, ut in scholis loquuntur,non esse morbos: quod falsum est . sic enim febris putrida non esset morbus sed quod in I.uiusmodi morbis, cum pars quidem sat . pars autem iam facta sit, Galenus morbi essentiam voluit esse in eo, Ac ex eo deduei, quod factum iam est,idque respiciens morbum dixit e se Egenere permanentium. Aristotcles autem, qui morbum eonsdcrauir, quatenus gignitur , dc dum gignitur, quod successive st,motionem hoc loco esse dixit: nec Galenus dissentiti qui enim si morbus, 3e dum fit, vult esse morbum; sic enim scribit primo de loeis affectis : Nonnunqaam a caussa quapiam oritur Uectus; sed ira Oritar, τι separaιΛ ea ahaia quaquam permanentem habeat is stolionem: inιerdum atitem partim ram so tis es, pari m/ιiamdam M. t 3 4 α Sanuas autem quies. In quiete consistit sanitas: nam cum iusta humorum proportione existente, nihil quidquam quantitate, aut qualitate excedit, partes omnes placide , de tranquille, ac sine turbulentia munere suo funguntur, quemadmodum in ciuitate contingit, cum singulis ciuibus, quod ipsorum muneris est. obeunti tibus, nec alio alius locum occupante, nullus motus, aut turbulentia contingit: secus saliqua pars in alteram tirannum agat. χ δῖ ου . haec autem nonpores. Nam quod move mouetur, quod autem quiescit quatenus tale non mouetur. ν δοn τι - cis . An ρώod aluom nais tota iaris. Altera solutio Morbus si nolenti, sanitas volenti: voluntaria autem a non uoluntariis, de iis, quae fiunt ex clestione disserunt: ex quibus concluso sequitur quam tamen non expressit Aristotcles) morbus igitur & sanitas in generatione differunt. At morbus ex morbi vicinia gignitur, non igitur gignetur sanitas. Quomodo porro disserant voluntaria a non voluntariis, iis, quae sunt ex electione, docet Aristoteles libro tertio de motibus ad Nicomachum , quo in loco scribit inuoluntaria seu Lismα esse, quae fiunt a nobis vi, seu propter ignorationem: voluntaria autem seu cuias se, quorum principium, in ipso, qui egit, manet, intelligente singulas res ac partes illius: quae autem sunt ex electi ne, illa arctiori spatio quam voluntaria contineri, gocet ibidem Aristoteles. Quomodo autem morbus sat nolenti, sanitas volenti de eo nihil proponit Aristoteles. Aponensis di eit sanitatem eligi a quolibet modo sanae mentis sit, aegritudinem autem a nemine: quod autem unusquisque eligit illud sibi habere,& nemini communicare velle quod autem quilibet spernit, unicuique potius, quam sibi vcisce talia autem cum sint morbus, At sani tas merito seri, ut morbi communicentur, non communicetur sanitas. Atqui enimve ro cum a voluntat S consilio nostro, morborum haec transmissio, At sanitatis, minime pendeat , non video quomodo ea, quae dicta sunt, locum liabere pollini. Quid enim cum ophtalmia asscimus, quem unice diligimus amicum, aut cognatum cum phthisi filios, quos saepius a patentibus affici ob rem peramenti assinitatem certum est3Αt vero num qui aegrotant, emittentes morbum, eo liberantur aut s sanitatis principia emittantur ea priauantur, quibias inerant ξ Non igitur assequor quid electio aut voluntas possit hac in re praestare praeter quam ad fascinationem, qua pertinet voluntas Qu3d enim legimus de Thes salis, & quibusdam familiis in Creta, quae intuendo infantes in tabem verterent, ad imietisum laeden3idesderium, cum quo icthahum spirituum emisso iungeretur putem reserendum esse. igitur hanc Aristotelis rationem accipio tanquam maximi communem quippe principiis morbi, & sanitatis maxime contrariis existentibus, altera enim voluntaria in eo, qui sanitate gaudet, altera inuoluntaria in eo, qui morbo asscitur: iam de conatratia erunt eorum accidentia, seu cffectus: at alierum communicatum non igitur alterum. Itaque est, vi reminiscamur, quod alicubi superius diximus, rationes. quae hisce inuibris asseruntuti, in doctrina problematica afferri, ut ad lancem subtilissime examinanda: non sint: Ee opinio quadam sufficiat, necessitas minimh requiratur. Porro idem problema ha bemus apud Alexandrum libro primo xxxv. his verbis. ά . ὁ ωμί, τώ --, n γα