장음표시 사용
221쪽
Ita fari siris minorem et inritatem eo an notas. Si a fideiu re quinquaginta stipulatus fuero , si in iudicium reus non venerit, petiturus a reo centum e α dolo Sempronij factum fuerit, ne in iudicium reus v niat e centum a sempronio consequar. tanti enim mea intersuilla videtur. quia si venisset in iudicium, actio mihi centum aduersus eum, Vel haeredem eius commiebat:licet fideiutar minorem mihi summa promiserit.
temperauerit. Tit4π I. ad uenisndσpro singiuis minii miliaribita inis dies
e A i v s lib. I ad edim prouinciale. Icem milia passuum in singulos dies diri linerari pretior iubet: praeter eum diem, quo cautum promittitur, de in quem sistere in iu dicium oportet. nam sanὶ talis itineris dinu eratio neutri litigatorum onerosa est. Per transmonem a Minime de iussicis Alti contingis Me
Non exigimus reum iudicio sisti r si negocium, Fpropter quod iudicio sisti promiserit,suerit trinia
actum. Sed hoc ita, si non prius id negocium trans ctum fuit,quam sisti oporteret. caeterum si postea trinia actum est: exceptio doli opponi debet Quis eni de pinna promissa laboret post negociu transactumi cu trafacti negocij exceptionem putauerit quis nocere,quasi Otiam de poena transactum sit: nisi contrarium specialiter partibus placuerit. Impedit in impedimento pal- ω neces , in mam M inoridis eum essem.Barroti . Si quis municipalis muneris caussa, sine dolo malo suo impeditus,in iudicio secudum sua promissionε non stitit: aequissimum est ei exceptione tribui . simili mo
222쪽
Si quis emtionibus in iudicio &c. η 9
do,& si ad testimonium desideratus,ad iudicium occur-Airere non potuit: erit ei subueniendum.1i iustum impedimenti sum ueniat in pesona eius qui
Mebet, vel mitinere, vel in loco sit debetsi ere, absiue culpa oromissisis: et exceptio concedism amolio.
si quis in iudicio se sisti promisit: & valetudine,vel tempestate,vel vi fuminis prohibitus, se sistere no potuit: exceptione adiuuatur, nec inam eritis .cum enim in
tali promissione praesentia opus sit: quemadmodum i potuit se sistere, qui aduersii valetudine impeditus erat 'Et ideo etiam lex duodecim tabularum : si iudex, vel alteruter ex litigatoribus morbot sontico impediatur: iubet diem iudicij esse diffissunt. si non proptera valetudinem mulier non steterit iudicio, sed quod grauida erat, exceptionem ei dandam Labeo ait. Si tamen post partum decubuerit: probandum erit, quasi valetudine impeditam. Idem est & si quis larere coepe xit. nam qui furore impeditus est, valetudine impeditur. QAod diximus, succurri etiam ei, qui tempestate aut vi fluminis prohibitus, non venit: tempertatem
intelligere debemus, siue marina, siue terrestris statε, pestatemque intelligere debemus talem, quae impedimento sit itineri, vel nauigationi. Vis fluminis etiam sine tempestate accipienda est. Vim fluminis intelligimus: & si magnitudo eius impedimento sit, siue pons c solutus si , et nauigium non uet. Si quis tamen climposset non incidere in tempestatem, vel in vim fumi-mis,si ante profectus esset,vel tempore opportuno nauigasset: ipse se artauerit: nunquid exceptio ei minime prosit ' quod quidem caussa cognita erit statuendum. Nam neque sic artandus est, ut possit ei dici: cur non multo ante profectus es, quiis dies promissionis veniret Neque iterum ei permittedum: si quid si,quod ei irnputetis: caussari tempestate, vel vim fluminis.Quid enim si cum Romae esset, ipso tempore promissionis sistendi, nulla necessitate urgente, voluptatis caussa in municipium profectus sit nonne indignus est, cui exceptio patrocineturi Aut quid si tempestas quidem in mari fuit,terra autem iste potuit venire,vel flumen ci z cumiret
223쪽
cumire 'aeque dicendum est,no semper ei exceptionem prodesse: nisi angustiae non patiebantur, terra iter in Dtiri,vel flumen circumire. Si tamen vel flumen sic ab dasset, ut implesset omnem locum, in quo sisti oportuit:. vel aliqua fortuita calamitas cundem locum euertisset rvel praesentiam venienti periculosam fecisset: ex bono & aequo etiam hic exceptio ei accommodanda est. Impedim ntum suemcniens facto magistratus, dat exceptis-riem reosecisus est impedimentu acto priuati contingens.Bar. Simili modo exceptio datur ei, qui cum ad iudicium venire volebat,a magistratu retentus est, & retentus sine dolo malo ipsius. nam si ipse hoc adfectauit,vel caussam praestitit: non produxit ei exceptio: ac ipsius quiadem dolus ei oberit: caeterorum non oberit, qui dolo ae malo fecerunt,ut retineretur. Sed si priuatus eum detinuerit: nullo modo proderit haec exceptio.
SEd amo ei datur aduersus eum,qui eum detinui in id quod eius interest.
Capitalis Gndenatio vel relegatio est iusta caussa in iudieio non mendi.Bareolus.. IIII. VLPIANV s lib. Lxxx iri. ad edimini.
SEd di si quis rei capitalis ante condemnatus, iudicio
sistere se non potuit: merito & huic ignoscitur. Rei capitalis condemiratum accipere debemus, qui mort exceptio damnatol Sed respodebit', εius esse necessariam: aut si forte in exilium salua ciuitate abiit, ubi defensori eius exceptio ista proderit. Illud sciendum est: eum,qui idcirco non stitit,quia capitis reus factus est: in ea caussa esse, ut exceptione Utinon possit. damnato enim datur. Plane si vinculis, vel custodia militari impeditus, ideo non stitit; in ea erit caussa, t exceptione utatur.Praeterea si quis funere domestico impeditus . non venit, debet ei exceptio dari.
Item si quis in seruitute hostium fuit, ac per hoc in iu
dicium nonstitit: debet exceptione adiuuari. Genera. renuntiatio casuum fortuitorum non malet in iudiciis: μμ silicialiter op imantua Bartuus, exiliove coercitus est. Dixerit al
224쪽
Si quis cautionibus in iudicio.
aesitum est,an possit conueniri: ne ulla exceptio in pronussione deserta,iudicio sistendi caussa facta, obii-o elaturi &ait Atilicinus. Sed &ego puto conuentionem istam ita valere: si specialiter causiae exceptionum expressae sint, quibus a promissore spote renuciatum est. Item quaeritum si quis clim iudicio sistendi caussa satin dare non de ret, latisdatb promiserit: an fideiutaribus eius exeeptio detur puto interesse et viruin per errorem satisdatis promissum est,an ex conuentione. si per errorem: dandam fideiutaribus exceptionem . si ex co- uentione: minime dandam. Nam& Iulianus scribit: s iudicio sistendi caussa pluris, qu in statutum est, per
ignorantiam promissum tirerit: exceptionem dari d bere . Si autem ex conuentione tantae summae promi sio facta sit: exceptionem pacti conuenti replicationuinfirmandam. Culpa unius ex reis eredendi is adsurendo nocere aeteri funesciua nolun
SI duo rei stipui di sint, & uni debitor iudicio se sisti cum poena promiserit. alter autem impedierit: ita demum exceptio aduersus alterum danda est, si so- cij sint: ne prosit ei dolus propter secietatem. Sisunt duo rec*t pater filius, non potestas uno perires, ab alio interesse Battalus. et Item si duo rei promittendi sint, & unus ad iudicium non venerit, contempta sua promissione iudieio s. stendi caussa facta: actor autem ab altero rem petat: ab altero poenam desertionis petendo,exceptione submouebitur. Aeque si a patre facta fuerit promissio , iudicio sistendi caussa, ex filij contractu : deinde de re ctor egerit cum filio: exceptione submouebitur, si cum patre ex eius promissione agat.contra idem erit,si filius promi serit,& actor egerit cum patre de peculio. reptiui perueniens reo prodendet spinv r. C A i v s lib.r ad L. duodecim tabularum.
SI quis cum fidei utare dedit,ideo non steterat,qubdreipublicae caussa abfuerit: iniquum est, fideiusi, rem ob alium sistedi necessitate obligatum eue,clim irri
225쪽
' Digestorum lib. II. Tit. XI.
si liberum esset non sistere. 2-Helisitnosciuo, habet eas exceptiones quas halus xo Ide, os ieiussis et :Diuo quod serum Reipublica caussa od esse uora
SI quis seruum in iudicio sisti promiserit, vel alium qui in aliena potestate est: itidem exceptionibus v-titur,quibus ii pro libero, vel patrefamilia; fideiussite praeterqu2m si reipublicae caulla abesse diceretur se
uus. nam seruus reipublicae caussa abesse non potest. Praeter hanc autem eliceptionem, caeterae quia communes sunt tam in libero homine, quam in seruo locum habent. Iustipulationibu iudicia lium ubi est dies Opoma admittitur Epu=gasio viora imi a modicum te rapi in ius actoru nou sfaita
deterius.Bariolus. VI a I. CAI s lid. xx I x. ad edictum prouinciale.
ET si post tres aut quinque pluresve dies , quari iudicio sisti se reus promisit, secum agendi potestatem fecerit: nec actoris ius ex mora deterius factum sit: consequens est dici, defendi eum debere per e ceptionem. Vbi obligatio rei principalis es nulla, iliter eris nulla Alia ratio fideiussoris, Bariolus. I x. v L P I A N V s lib. x x. ad edictum. SI seruus se iudicio sisti promittat: non committitur . stipulatio, neque in eum, neque in fideius res eius. si sipulatio facti diuidui in praepat atoriis iudicioru pro partena impletur,ebmittitur'pulatiopimam insolita mero mire:sed pro parie o qua fuit impleta,obstat de aequitate exceptio.Baitolus. Si plurium seruorum nomine, iudicio sistendi cauta se,una stipulatione promittatur : poenam quidem integram committi,licet unus status non sit, Labeo ait: quia verum sit omnes statos non esse. verum si pro rata unius offeratur poena : exceptione doli usurum eum, qui ex hac stipulatione conuenitur. Ratione dubitatium imittitur quod alias uo permitteretur Sx- ν A V L V s lib. i. ad lautium.
I eum iudicio sisti promisero, qui iam tempore Iiberatus
226쪽
. Si quis cautionibus in iudicio &c. si
beratus esse dicatur: quamuis sorte iam actione non te-a neatur: actio in me danda est,ut vel exhibeam eum, vel defendam,ut veritas inquiratur. Vbi est dies O eιnditio,expillatur dies: licet conditis eueneris. Homo sisti promissus, ante die dolo proinissoris periit. certo iure utimur,non ante poenam peti posse,qu .m dies promissionis veniat. tota enim stipulatio in diem collata esse videtur. Stipulatio alteri accessoria assumit Ini naturam eius cui acciadis. 1torus. i iniuriarii acturus, stipulatus erat ante litem contestata,vt aduersarius suus iudicio sistat: cfinissa stipulatione mortuus est. non copetere haeredi ei ' ex stipui B tu actione placuiti quia tales stipulationes propter rem ipsam dantur. iniuriarum autem actio haere)i non competit. quamuis enim hςc stipulatio, iudicio sistendi caussa facta, ad haeredem transeat: tamen in hac caussa danda non est. nam & destinctus,si vellet omissa iniuriarum actione,ex stipulatu agere non permitteretur. Idem dicendum est: si is, cum quo iniuriarum agere volebam, stipulatione tali commissa decesserit. nam non competit mihi, aduersus haeredem ex stipulatu actio : & hoe
Iulianus scribit. secundum quod & si fideiussores dati
erunt, minime dabitur in eos actio, mortuo reo.
Idem Pomponius, si non post longum tempus decess C rit . quia si ad iudicium venisset: litem cum eo contestari actor potuisset. Hominem In omissum debet quis iere in eadem causa quo ad
frum ion quo ad facultatem. Baisolus. X I. V L P i AN V s lib. x L v I r. ad Sabinum.
SI quis quempiam iudicio sisti promiserit: in eademeaussa eu debet sistere. IN E A n B M aut C A v s-s A sys TERE, hoc est, sistere, ut actori persecutio
Ioco deteriore non sit: qi iam uis exactio rei possit esse difficilior. Licet enim difficilior exactio sit: tamen dicendum est,uideri in eadem eum caussas itisse. Nam &si nouum aes alienu contraxisset, vel pecimia perdidi set: videretur tamen in eadem caussa stitissLergo & qui
alii iudicatus sistitur,in eadem caussa sisti videtur. g iij x I I.
227쪽
, Digestoriim lib.II. Tit. XI.
ini autem nouo priuilegio utitur, non videtur in eadem caussa sisti. Illud tenendu est,aestimationem eius,quod intersit agentis, ad illud tempus reserendam,quo sisti debuit: non ad id , quo agitur, quamuis desierit eius interesse. Qui omisis eumsistere qui Mnponsi esse in iudicio, non tor
QVoties seruus iudicio sistedi caussa,vt ipse Iitig
turus,vel ab alio stipulatur,vel ipse promittit:nec comittitur stipulatio,nec fideiussores teneritur: quia seruus coueniri,vel conuenire no potest. Stipulatio procurato u super re domini in dubio intelligis facta procuratoris nomine: ad domini interesse refertur M.
SI procurator ita stipulatus, ut sistat duntaxat eum, que stipularetur: no etiam poena,si status n5 esset,stipuletur: propemodu nullius momenti est ea stipulatio. quia procuratoris quod ad ipsius utilitatem pertinet γnihil interest sisti.Sed cum alienum negocium in stipulando egerit: potest defendi non procuratoris sed eiuscuius negocium gessit, utilitatem in ea re spect aridam esset ut quantum domini litis interfuit sisti, tantum ex ea stipulatione, non stato reo, procuratori debeatur. Eadem & fortius adhuc dici possunt , ii procurator ita stipulatus esset, TANTI EA RES ERI τ rvthanc conceptionem verborum no ad ipsius , sed ad domini utilitatem relatam interpretemur. si promittens de iudiei bidesumse eonueniri, stipulatis e
SI tutor iudicio sisti promiserit,ae stipulationi no Ob-
teperauerit: α interea pupillus adoleverit,aut mo tem obierit,aut etiam abstentus sit haereditato: denegabitur ex stipulatu actio. na & ipsius rei, quq petebatur,s tutor iudicatus fuerit, aut eorum quid acciderit: non esse damum in eum actionem iudicati probatum est.
228쪽
Tempore vindemiarum vel mesitum nemo compellitur in ius me inrestamenθοntevenerit,in litigauerit ata sentenuia tenet. lata vero contra non comparentem, Ea erit. V I. P i A N V s lib. I III. de omnibus tribunalibu .
'Equis messium vindenaiarumque tempore aduersarium cogat ad iudicium venire, o, ratioe diui Marci exprimitur: quia occupa ti circa rem rusticam, in forum compellendi non sunt. Sed si praetor aut per ignorantiam, aut socordiam euocare eos perseuerauerit,hique sponte venerint: siquid ein sententiam dixerit,prς sentibus illis, & sponte litigantibus: sententia valebit,tametsi non recte fecerit, qui eos euocauerit. Sin vero clim abesse Perseuerauerint, sententiam protulerit, etiam absentibus illis: consequens erit dicere, sententiam nulliu S esse momenti. neque enim praetoris factum iuri derogare oportet. Citra igitur adpellationem sententia infirmabitur. Sed excipiuntur certar caussae,ex quibus cogi poterimus etiam per id temporis , cum messis vindemiae isque sunt,ad praetorem venire: scilicet si res tempore peritura st,hoc est,si dilatio actionem sit peremptura. s ne quoties res urget , cogendi quidem sumus ad praeto-xem Venire: verum ad hoc tantum cogi aequum est,ut lis cotestetur:& ita verbis ipsius orationis exprimitur.denique alterutro recusante post litem coicitatam litigare,dilationem oratio concessit. II. I DEM lib. v. adia Arem.
EAdem oratione diuus Marcus in Senatu recitata es fecit, de aliis etiam speciebus praetorem adiri di
bus feriatis: utputa ut tutores aut curatores detur,Vt os ficia admoneantur,cessantis excusationes allegetur,alimenta constituantur,aetates probentur etris nomine in
possestionem mittatur,vel rei seruande caussa,vel legatorum sidetve commissorum, vel damni infecti: item de tincunentis exhibendis:& ut curator detur bonorum g eius, 1 his Plato dim
229쪽
Di gestorum lib. II. Tit. XII.
eius,cui anhqres exstiturus sit lacertum est:aut de aleredis liberis,parentibus, patronis:aut de adeunda suspecta haereditate: aut ut adspectu atrox iniuria aestimetur:
vel si cui fideicommissaria libertas pret standa est. Solet etiam messis vindemiarumque tempore iusci rebus,quae tempore vel morte periturae sunt.morte:veluti furti, damni iniuriae muriaru atrocium:quocide incedio,ruina,naufragio,rate naue expugnata rapuisse dicetur:& si quq similes sunt.Item si res tempore pzriturae sunt, aut actionis dies exiturus. Liberalia quoque iudicia omni tempore finiuntur. Item in eum, qui quid nundinarum nomine aduersus communem utilitatem accepit,omni tempore ius dicitur.
P Raesides prouinciarum ex consuetudine cuiusquo loci solent messis vindemiarumque caussa tempuS
PRidie Kalendas Ianuarias magistratus neque ius
cere, sed nec sui potestatem facere consuerunt. V I. I E M ti L x x v I r. ad edictunt. si feriatis diebus fuerit iudicatu lege cautumae iis diebus iudicium sit,nisi ex volutat:par- quis iudicatu facere, neue soluere debeat: neu quis, ad quem de ea re in ius aditum erit, iudicatu facere cogat. Poseprimam dilationem Mia dilatis non est danda , nisi caussa
o Ratioe quidem diui Μarci, amplius quam semel
non esse dandam instrumentorum dilationem, e pressum est: sed utilitatis litigantium gratia, caussa c gnita iteru dilatio tam ex eade quam ex alia prouincia, secundum moderamen locorum impertiri solet: dc ni xime, si aliquid inopinatum emergat. Illud videndum: si defunctus aliquam dilationem acceperit propter instrumenta, an successori quoque eius dari debeat: an vero,
tium:& si aliter aduersus ea iudicium erit, ne
quia talia data est i amplius dari non possiti S magis est,
230쪽
vi hic caussa cognita dari debeat.
More Romano dies a media nocte incipit,& sequεtis noctis media parte finitur . Itaq; quidquid in iis vigintiquatuor horis, id est, duabus dimidiatis noctibus,& luce media actum est: perinde est,quasi quavis hora lucis actum esset.
Negoria militariapossunt quolibet tempore expediri. Barto . I x. VLPl AN Vs lib. V II. de oss. ProconsDIuus Traianus Minicio Natali rescripsit, ferias a
forensibus tantum negociis dare vacationem : ea autem,quae ad disciplinam militarem pertinerent etiam seriatis diebus peragenda: interque ea custodi ru qu que cognitionem ede.
IN pecuniariis caussis omnibus dilatio singulis caussis plus semel tribui,no potest: in capitalibus autem reo tres dilationes,accusatori duae dari possunt: sed utrumque caussa cognita.
Petitio debet exhiberi reo ipsis declarare an velit cedere vel
v L P I A N v s lib. Ir I r. ad edi iam. Va quisque actione agere volet, eam prius edere debet. nam aequissimum videtur, eum qui acturus est, actionem ederer ut proinde sciat reus, utrum cedere, an Contendere vltra debeat:& si contendendum putet,veniat instructus ad agendum cognita actione , qua conueniatur. Edere est copiam describendi facere, vel in libello eomplecti & dare vel dictare. Eum quoq; edere Labeo ait,qui producat aduersarium suum ad album. S demo-stret,quid dictaturus sit,uel id dicendo, quo uti velit.
tem & consulem excepit praetor, quo instrumentu conscriptum In timeti