장음표시 사용
241쪽
Digestorum lib. II. Tit. XIIII.
Alui pro parte emptionem: quoniam & ex alio contrapaciscendo alter ex haeredibus adquirere sibi me letionem potuisset. Vtruque itaque placet, & quod Iu- ianus,& quod Pomponius ait. Praetor ait: ν Aeet A
Pactorum autem quaedam in rem sunt, quaeda in personam . in rem sunt,quoties generaliter pacisco ne petam. in personam,quoties ne a persona, id est, ne a L. Titio petam. Vtrum autem in rem, an in personam pa-oum factum sit: no nimis ex verbis, quari ex mente c6- uenientium aestimandum est. Plerunque enim vi Pedi ait persona pacto inseritur,non ut personale pactu fiat: sed vi demonstretur,cum quo pactum factum est. D L o M A L O ait praetor pactum se non seruaturu . D
Ius malus fit calliditate & fallacia:& ut ait pedius dolo malo pactum fit,quoties circuscribendi alterius caus si aliud agitur,atq; agi simulatur. Sed si fraudandi eaus hsa pactum factum esse dicatur,nihil praetor adiicit. Sed eleganter Labeo ait,hoc aut iniquum esse aut superuacuum. iniquum: si quod semel remisit creditor debitori suo bona fide, iterum hoc conetur destruere . superu cuum , si ipse deceptus hoc fecerit. inest inim dolo &Daus. Sive igitur ab initio dolo malo pactum factu est siue post pactum dolo malo aliquid factum est: noeebit exceptio propter haec Verba edicti, Fi Ε Q V E FI ΑΨ.S, praecedit interrogatio, o sequatur respoαμ: praesumitur si
putatis misi probetur contrarium.Bartim
od sere nouissima parte pactorum ita solet inseri
vi v si haec verba no tantu pactionis loco accipi utur, sed etia
242쪽
sed etiam stipulationis . ideoque ex stipulatu nascitur actio misi specialiter contrarium adprooetur,quod non animo stipulantium hoc factum est,ted tantum pacisce
Osii; istet: seciosi tolleretum ius pullicum, quia tunc non valet etiamsi fuerit iuramento melstipulationesrmatum. Bariolus. Si paciscar , ne iudicati vel incensarum aedium aga, tur: hoc pactum valet. Si paciscar, ne operis noui nunciationem exsequar. quidam putant,non valere pactionem, quasi in ea re praetoris imperium versetur. Labeo autem distinguit: ut si ex re familiari operis noui nunciatio sit sacta,liceat pacisci: si de republica, non liceat δ quae distinctio vera est. Et in caetoris igitur omnibus ad edictum praetoris pertinentibus: quae non ad publicam laesionem,sed ad rem familiarem respiciunt: pacisci licet.nam & de furto pacisci lex permittit. Sed & si quis I iciscatur,ne deponti agat: secundum Pomponium va- et pactum. Item si quis pactus sit, ut ex caussi depositi omne periculum praestet: Pomponius ait pactionem valere,nec quasi contra iuris formam se tam,non esse se
uandam. Et generaliter,quoties pactum a iure communi remotum', seruari hoc non oportet . nec legatum, nec iusiurandum de hoc adactum ,ne quis agat, seruandum,Marcellus libro secundo Digestorum scribit. & sic stipulatio sit interposita de his, pro quibus pacisci non
licet: seruanda non est,sed omni modo rescindenda.- pactum factum ei quis velfuturus estbaeres: statu non mutat' quadoprimatit quo ad paci exceptionem ,sed statu mutato valebit quoad Oeaee'tionem doli vel utilis pam. missa non Si ante aditam haereditatem paciscatur quis cum cre scivia, a iψ litoribus,ut miniis soluatur,pactum Valiturum est. Sed re tierat,
si seruus sit,qui paciscatur priusquam libertatem & hae puleisdreditate adipiscatur quia sub conditione scriptus sue- Cis. lib.,
rat haeres non profuturu pactum Vindius scribit. Marcellus autem libro decimooctauo Digestorum, & suum haeredem & seruum necessarium pure scriptos,pacisce-tes priusquam se immisceant,putat recte paciscit quod verum est. Idem de in extraneo haerede.qui si mand
243쪽
Digestorum lib. I I. Tit. XIIII.
tu creditorum adierit: etiam mandati putat cum has
reactionem. Sed & si quis vi supra retulimus in serui- ntute pactus est, negat Marcellus. quoniam non solet ei proficere,si quid in seruitute egit,post libertatem.quod in pacti exceptione admittendu est. Sed an doli ei pr sit exceptio,quaeritur .Marcellus in similibus specieb', licet antea dubitauit, tamen admittit . utputa filiusfamilias haeres institutus,pactus est cu creditoribus:& mancipatus adiit haereditatem. & dicit doli eum exemptione uti posse. Idem probat, & si filius vivo patre cucreditoribus paternis pactus st. nam & huic doli exceptionem profuturam. Imb & in seruo doli exceptio non est respuenda. Hodie tamen ita demum pactio huiusmodi creditoribus obest: si conuenerint in unum,&c6- Emuni consensu declarauerint,quota parte debiti coni ii sint. Si vero dissentiat: tuc praetori s partes necessariae sunt,qui decreto suo sequetur maioris partis volutatε. Naior pars intelligitur pro cumulo debiti, non pro eumulo re sonarumnis quando in eum se debiti est inr alitas.Bart.
vi II. PAPINIANVS lo. c. Responsorum.
MAiorem esse partem pro modo debiti,nori pron mero personarum placuit. Qusd si aequales sint in
cumulo debiti: tunc plurium creditorum numerus prPserendus est. In numero autem pari creditorum, auth ritate eius sequetur praetor,qui dignitate inter eos pri- cellit . Sin autem omnia undique in unam aequalitatem p concurrant: humanior est sententia a praetore eligenda. hoc enim ex diui Marci rescripto colligi potest. Praetendentes unum debitum velplura debita, si eo erant τοι
semper loco unius habentur.Bart. IX. PAVLus lib. L x t r.ad edinum.
SI plures sint,qui eandem habent ad ionem, unius loco habentur.rt puta si plures sint rei stipulandi, vel
plures argentari j,quorum nomina simul facta sunt: vni' loco numerabutur,quia unum debitu est . Et cum tui res pupilli creditoris plures radii eniunt: unius loco numerantur,quia Unius pupilli nomine conueniunt. Nec-nori &vnus tutor plurium pupillorum nomina, unum
denitum praetondentium , si conuenerit, placuit unius loco
244쪽
Ioco esse. Nam difficile est, vi unus homo duorum vi A ceni t sustineat. Nam nec is , qui plures actiones habet aduersus eum,qui unam habet: plurium personarum ioco accipitur. Cumulum debiti & ad plures summas referemus : si uni sorte multae summae centum aureorudebeantur,alij vero una summa aureorum quinquaginta. Na in hunc casum spectabimus summas plures: quia
illae excedunt in unam summam coadunatae. Summae autem adplicare debemus etiam usuras. Pactum maiorispartis ci edito 'umpromtium noeet assentibin pi iuile atis, bapothecam tamen non babentibus. Bar. x. v LPIANV stili. IIII. ad edictum.
R Escriptum diui Narci sc loquitur, quasi omnes creditores debeant couenire. id ergo si quida
absentes sint 'num exemplum praesentium absentes sequi debeant sed & an priuilegiariis absentibus haec pactio noceat, eleganter tractatur: si modo valet pactiodi contra absentes. Et repeto ante sermam a diuo Marco datam, diuum Pium rescripssse: fiscum quoque in iis casibus, in quibus hypothecas non habeat, & cael ros priuilegiarios exemplum creditorum sequi opo tere . Haec enim omnia in his creditoribus, qui hypothecas non habent,conseruanda sunt. Conuentio liberatoria non nouatur per sipulationem pinalem sequetum: sed aut poma petetur ut exceptio opponetisaear.
Si pae o subiecta sit poenae stipulatio: quaeritur, Vtru Iacti exceptio locum habeat,an ex stipulatu actios Sa-inus putat quod est verius utraque via uti posse,prout elegerit, qui stipulatus est. Si tamen ex causa pacti
exceptione utatur: aequum esse accepto eum stipulationem ferre. Pam m prοωratoris prodest domuo O meet domino si habet Deciale mandatum, velgenerale cum libetis. secus si ad agendum tantum sit datus. Bar lus.
Plerunque solemus dicere, doli exceptionem subsidium esse pacti exceptionis.quosdam denique, qui pacti exceptione uti non possint, doli excoptione usuros:& Iulianus scribit, & alij plerique consentiunt . V utas procurator meus paciscatur, exceptio doli mihi pro
245쪽
Digestorum lib. II. Tit. XIIII.
derit,ut Trebatio videtur: qui purat,sicut pa bain procuratoris mihi nocet,ita etiam prodesse. Qx i ν A V x v s M. II i. ad edictum. Via & solui ei potest. V I. O A N V sid. iii Dadedi immNAm & nocere constat: siue ei mandaui , ut pacisce retur: siue omnium reru mearum procurator saluvi Puteolanus libro primo adsestarum scribit: clari placuerit eum etiam rem in iudieium deducere. x III. A L s M. irr. ad edim S Ed si tantum ad actionem procurator factus sit: c uentio facta domino non nocet. quia nec solui ei polost. Sed si in rem suam datus sit procurator: loco domini habetur,& ideo seruandum erit pamam conuentum
ITem magistri societatum pactum &prodesse constat& obesse. xv.νAVLVs M. II i. - dictum. TVtoris quoque,ut scribit Iulianus,pactum pupitilo prodest. Pam fact- al eo eui metimixtiles His at ei cui e
SI clim emptore haereditatis pactum sit factu & vel ditor haereditatis petat : doli exceptio nocet. Nam ex quo rescriptu est a diuo Pio, utiles actiones emptori haereditatis dandas: merito aduersus venditorem ha reditatis exceptione doli mali debitor haereditarius oti potest. Sed si inter dominum rei venditae & empi rem conuenisset: vi homo, qui emptus erat,redderetur ei, qui pro domino rem Vendidit: petenti ei precium doli exceptio nocebit. Obligatis qMe re contrahit , 'onpotest trahi ultra piam'
SI tibi decem mutua dem, & paciscar, ut mihi viginti
debeantur: non nascitur obligatio ultra decem . Reanim non potest obligatio contrahi, nisi quatenus datum est. Maedam actiones per paAum ipso iure tolluntur:
246쪽
luntur:vt iniuriarum,item furti. De pignore iure honorario nascitur ex pacto actior tollitur autem per exceptionem,quoties paςispar,ne petam. Pactumpersonale που pinigitur ad lucredem. SI quis paciscatur, ne a se petatur: haeredi exceptio non proderit. Si pactus sim,ne a me,neve a Titio petatur: non proderit Titio, etiam si mihi haeres extiterit. quia ex post facto id confirmari non potest. Et hoc Iu- anus scribit in patre,qui pactus erat,ne a se, neve a filia sua peteretur: cum filia patris haeres exstitisset. Paci perfnale vivo paciscente porrigitur ad s. Usorem mrxm etiam mulo singulari.Bar. Pachum conuentum cum venditore factum, si in rem constituatur: secundum plurium sententiam & emptori prodest,& hoc iure uti nos Pomponius scribit. secundum autem Sabini sententiam, etiam si in porsonam c5ceptu est,in emptoro valet. Idem existimab& si per do- tionem successsio facta sit. Cum possessor alienae haereditatis pactus est: haeredi si evicerit neque nocere, neque prodesse, plerique putant. Q 'doquesbuspaciscitur directo patri, O-boeprimo. cffuat -
De filiv. 'oscitur dire usibi. Bari Q I filius seruus ve paciscantur, ne a patre dominoveo petatur:
SIue de eo pacisc ntur, quod cum ipsis r siue de eo,
quod cum patre dominove contractum est: x I x. P A v L V et lib. II I. ad edictum.
APquirent exceptionem. Idem est & in his, qui bona fide seruiunt. Pactum personaleslii trist ad patrem adhaeredem eius uia, filio. r.
Item si filiusfamilias pactus fuerit,ne a se petatur: proderit ei,& patri quoque,si de peculio
x x. C Α i v s tibia t. ad edictum prouinciale.
V Et de in rem verso,vel quasi defensor filij si hoe
maluerit conueniatur: Xx I. PAvLvstili. ri t. ad edictum
247쪽
Digestorum lib. II. Titi x IIII.
FThaeredi patris vivo filio. post mortem verbMij r,nec patri, nec haeredi eius, quia personale pactus xeth. dd si seruus,ne a se petatur , pactus fuerit: nihil
valebit ut de doli exceptione videamus. Et quid c si in rem paciscatur,proderit do mino, & haeredi eius pacti conuenti exceptiq. QMd si in personam pactum c5ceptum emtunc domino doli stiperest exceptio. Sipales paciscaturpi ostio ut extraluo, uan prodeniciose sfidis ut filiolam tamen proderit si est actum.Bar. Nos autem iis,qui in nostra potestate sunt,paciscendo prodesse non possumus: sed nobis id profuturum, si
nomine eorum conueniamur, Proculus ait. quod ita rQ-
dicitur, si in paciscendo id actum sit.caeterum si paciscar,ne a Titio petas: deinde actionem aduersum mCnomine eius ipstituas: non est danda pacti conuenti cepti 0.nam quod ipsi inutile est. nec defensori competit. Itilianus quoquq scribit, si pater pactus sit, no a se, neve a filio suo petatur: magis esse,ut pacti cxceptio filiosamilias danda non sit, sed doli prosit. Filiatamilias pacisci potest,ne de dote agat, com sui iuris esse cinpexit. Item fit i u sfamilias , de eo, quod sub conditione sibi
legatum est, aeth a paciscitur. yacium in rempora itur ad omnes quorum pecuniariter intem ad quos porrigi interest pecuniariter paciscentis: O piarum
personale personam non Treditur.5at
In his, qui eiusdena pecuniae exactionem habent i solidum, vel qui eiusdem pecuniae debitores sunt:quatenus alij quoque prositvel noceat pacti exceptio,aueritur. Et in rem pacta omnibus prosiant, quorum Oolixationem dissolutam esse eius, qui paciscebatur, interfuit. itaque debitoris conuentio fidedelutaribus proficiet:
NIs hoc actu est,ut duntaxat areo non petatur: unQ
enim fidei usi exceptione Mn Vtetur. X III. PAVLVs lib. et i ta ad edi m.
FI delusibris autem conuentio non proderit reo: quicnihil interest eius a debitore pecuniam non peti. imo nec confideiussoribus proderit, neq; enim quoquo modo
248쪽
modo euiusque interest. Cum alio conventio facta prodest,sed tunc demu: cum per eum,cui exceptio datur,principaliter et,qui pactus est,proficiat: sicut in reo Promittendi,& iis,qui pro eo obligati sunt:
FT si fideiutar in rem suam spoponderit. hoc enim casu fidei utar pro reo accipiendus est: & pactum
cum eo factum,cum reo factum esse videtur. Pactum de nou petendo factum uni ex duobio reis,proges alte-νissua interest,uon quod prosit alteri: pactum personale non e- inditur personam : pactum fideiussoru nepetatur a re prodes reo quantum ad exceptionem doli: licet paciscentis non intest pe- eurmariter : Gluc es propter connexitatem quam habet obleviis a fideiussisis eum Obligatione rei.Alex.de Imo. x x V. I D E M lib. I r r. ad edictum.
I Dem in duobus reis promittendi, & duobus argentariis sociis. Personale pactum ad alium non pertinere,quemadmodum nec ad haeredem , Labeo ait. Sed quamuis fidei utaris pactum reo non prosit: plerunque tamen doli exceptionem reo profuturam, Iulianus seripsit:
Σx Vr. VLPI AN Vs lib. III r. ad edictum.
VI delicet si hoc actum est,ne a reo quoque petatur. idem & in confideiutaribus est.
Perpactum vel uationem unius ex dissius reis credendi Io-C eiis, alteri praeiudica i non potest reus persolutionis receptionem, mel litis rentestationem.Bar. x T v II. P Α V L v s lib. r tr. ad edissium.
SI unus ex argentariis sociis cum debitore pactus sit:
an etiam alteri noceat cxceptio Neratius , Atilicinus,Proculus aiunt, nec si in rem pactus sit, alteri nocere. tantum enim constitutum, ut solidum alter petere possit. Idem Labeo. Nam nec nouare alium posse,quan
uis ei recta soluatur. sic enim &his , qui in nostra potestate sunt, recte solui quod erodiderint, licet nouare non possintiquod est verum. Idem quo in duobus reis stipulandi dicendum est. Exceptio pacti porrigitur adsideiussores eatenus, almus comst petit principali tem principalis potestpaciscifideius OriSar. si eum
249쪽
Digestorum lib. II. Titi XIIII.
si cum reo ad certum tepus pastio facta sit:vltra ne que reo,neque fideiutari proderit. bd si sine perso- Pna reus pepigerit, ne a fideiussore petatur: nihil id pro-aesse fideiussori quidam putant,quanquam id rei inte sit: quod ea demum ei debeat competere exceptio, quazo reo. Ego didici prodesse fideiustari exceptione,non sc enim illi per liberam persona adquiri: quam ipsiqui
pactus sit,consuli videtur. quo iure utimur. Liceistipulatio perstipulationem totali ipso iure tame pacturr liberatorium ρει secundum ope replicationis eliditur, sprima αθειο duratfdsi es extincta, per pacto nor restituitu sed in obliga
tionibus qua consensu contrabuntur, noua actio nascituri. res de Delli ad suam natura reuenitur.Banotas
Pactus, ne peteret: postea conuenit, ut peteret, prius Rpactum per posterius elidetur: non quidem ipso iure,sicut tollitur stipulatio per stipulatione,si hoc actum est: quia in stipulationibus ius continetur, in pactis factum versatur.& ideo replicatione elidetur exceptio.Eadena ratione cotingit, ne Sc fidoiussori bus prius pactum prosit. Sed si paAum conuentum tale fuit, quod actioneni
edo efficere,ut agi possit. quia dc prima actio subita est, & posterius palium ad actionem reparanda in- 'efficax est.non enim ex pacto iniuriarum actio nascitur, sed ex contumelia. Idem dicimus & in bonae fidei contractibus,si pactum conuentum totam obligationem su- γstulerit,ueluti empti. non enim ex nouo palio prior o ligatio resuscitatur: sed proficit pactum ad nouum comtractum. od si non ,ut tolleret totum contractum,p oum conuentum intercessiti sed ut minueret: posterius pactum potest renouare primum contractum. od de ins ecie dotis actionis procedere potest . puta pactari mulierem,vt praesente die dos redderetur: deinJe pacisci,ut tempore ei legib' dato dos reddatur. incipiet dos redire ad ius suum. hec dicendum est,deteriorem co ditione dotis fieri per pactu.quoties enim ad ius, quod lex naturae eius tribuit, de dote actio redit: no fit caussa dotis deterior,sed formae suae redditur.haec & Sςaeuolae nostro placuerunt.
250쪽
, Illud nulla pactioe effici potest,ne dolus malus pristetur: quati s si quis paciscatur,ne depositi agat,vi ipsa id pactus videatur, ne de dolo agat: quod pactum pro-
Pacta, p- continent turpem caussam meipublieam utilinum ninsunt obseruanda. Ba notas.
Pacia,quae turpem caussam continent,non sunt obseruada: veluti si paciscar; ne furti agam,vel iniuriaruini seceris.expedit enim timeri furti vel iniuriarum poenam, S ad post admissa haec pacisci possumus. Item ne experi-arbnterdicto v N B E vi : quatenus publicam caussam contingit;pacisci non possumus. Et in summa: si pactum
conuentumare priuata remotum si non est seruandum. Ante omnia animaduertendum est: ne conuentio in a-
Ita re facta,aut cum alia persona, in alia re aliave persona noceat. Si cum mihi decem deberes , p pigero, ne a te viginti petam: in decem tibi prodesse pacti conuem ii vel doli exceptionem placet. Item si cum viginti deberes, pepigerim, ne decem peta: efficere exceptionem mihi opponedam, ut tantum reliqua decem exigere debeam . Sed si stipulatus decem aut Stichum, decem pactus sim,& petam Stichum aut decem: exceptionem pacti conuenti in totum obstaturam. Nam ut solutione,petitione,& acceptilatione unius rei tota obligatio solueretur: ita quoque pacto conuento de una re non petεda interposito,totam obligationem submoueri. Sed si id actum inter nos st,ne decem mihi, sed Stichus pristetur: posse efficaciter de sticho agi, nulla exceptione opponenda . ide est, & si de Sticho non petendo eonuenerit. sed beneraliter mihi hominem debeas paciscar, ne Stichu petam: stichu quidem peteti pacti exceptio op-ptinetur:alium autem nominem si petam,recte agam.
Quipromist non petere totum, remouetur a petitione euiuslibet potu eis . Barisius.
Item si pactus, ne haereditatem peterem; singulas res ut haeres pesam: ex eo,quὀd pactum erit, pacti comenti exceptio aptanda erit. emadmodum si conuenerit, 'ne fundum peterem,& vsumfructum petam : aut ne na- uini