장음표시 사용
441쪽
Digestorum lib. V. Tit. Ι.REcto defendi hoc est : iudiciu accipere vel per se,
vel per alium Dd cum satisdatione: nec ille vide- 'ur defendi,qui quod iudicatum est,non soluit. Interese coima dolosum aestimatur secundum iuramentum in li
Non a iudice doli aestimatio exeo,quod interest,sit:
sed ex eo,quod in litem iuratur. denique & pr doni depositi & commodati ob eam caussam competere actionem, non dubitatur. Si quis alio iudicio acturus, iudicatum solui satis acceperit, deinde alio iudicio agat: non committetur stipulatio , quia de alia re cautum videtur. Iu eoniram. dotis hoc es VPriale quod non inspicimus uiaeouiramo: sed locum rubi vir habet domicilium. 1 totus. LXV. I D E M lib. x x x. ad edictum. Exigere dotem mulier debet illic,ubi maritus domicilium habuit,non ubi instrumetum dotale conscriptum est. nec coim id genus contractus est,ut & eum locum spectari oporteat,in quo instrumentu dotis factum est : quam eum, in cuius domicilium &ipsa mulier per conditionem matrimonij erat reditura. Ambigua petitiosue exceptio time pretatur secundum intensionem prosere litisiarioli M. I. x V I. I D A M lib. it. Disputationum.
SI quis intentione ambigua, vel oratione usus sit: id quod utilius ei est,accipiendum est. Gi dicit se liberandum stiber a dissententi xel a die interpositi decretisi dece=natur contra contumacem. Bariolus. LXVII. IDEM tib. VII. Distulationum.
QVise dicit suis numis redemptum esse: si hoc probauerit, exinde liber erit, ex quo redemptus est: quia constitutio non liberum proniiciari praecipit,sed restitui ei libertatem iubet. Proinde copellendus erit manumittere eu, qui se suis numis redemit. Sed si latitet: exempla senatusconsultorum ad fideicommissam libertatem pertinentium induci oportet. AL X V ri i , i D E M lib. I x. Dissutationum. D peremptorium edictum hoc ordine venitur : ut
442쪽
prinid quis petat post absentiam aduersarij edictum prirnum,mox alterum, i x. I D E M lib. II II. de omnibus tribunalibus.
PEr interuallum non minus decem dierum,
ET tertium, Quibus propostis, tunc peremptori uimpetret: quod inde hoc nome sumpsit, quod perim
rei disceptationem,hoc est ultra non pateretur aduersarium tergiversari. xxx I. in E M lib. I I I I. de omnibus tribunalibus. IN peremptorio autem comminatur is,qui edit: etiam absente diuerra parte, cogniturum se &pronuncia
a Lxxi I. IDEM lib. i X. Disputationum. Tonnunquam autem hoc edictum post tot numero 1 ledicta,quae praecesserunt, datur: nonnunquam post unum,uel alterum: nonnunquain statim , quod appellatur unum pro omnibus. Hoc autem aestimare oportet eu, qui ius dixit,pro coditione caussae,vel personae,vel temporis : & ita ordinem edictorum & compendium moderari. RG absente in termino peremptoris iso um ex benignitate eitatur: e sententiasteuudum iu*ιiam profosur: actore verὸ Asente in termino pei emptorio cassatur ilia citatio, illius edim instantia perimetur,non autem definitive pronunciabis..Bartolim. C Lxxi II. IDEM. lib. II I I. de omnibus tribunatibus.
ET post edictum peremptorium impetratu, cdm dies
eius superuenerit,tuc absens citari debet.& sue responderit,sive non responderit, agetur causa,& pronunciabitur: non utique secudum praesentem, sed interdum . vel absens si bonam caussam habuit) vincet. Q dsi is,qui edictum peremptorium impetrauit,absit die cognitionis: is vero,aduersus quem impetratum est, adsit: tum circumducendum exit edictum peremptorium, ne que de caussa cognoscetur,neque secundum praesentem pronunciabitur. Circu ducto edicto videamus, an amplius reus conueniri possit: an verd salua quidem lis sit, verum instantia talum edicti perierit.& magis est,ut instantia tantam perierit, cta integro autem litigari possit.. Sciendum
443쪽
sciendum ex peremptorio absentem condemnatum s appellet,non esse audiendu:si modo per contumaciam Udebuerit.si minus: audietur. Lx XIIII. IULIANV s lib. V. Digestori . DE qua re cognouerit iudex, pronunciare quoque cogendus erit. Iudex qui usque ad certam summam iudicare iussus est: etiam de maiori re iudicare potest,si inter litigatores conueniat. Iudicium utatum nomine mortui qui vivereputabatur qua rum ad eum es numn sed miseriin solutum poterit ab Merede cui profici repeti. 1 totus. Cona absentem defendere vellem, iudicium mortuo eo iam accepi,& condenatus solui. quorsitu est,an haeres liberareturi item quae actio aduersus eu copetereti R Espondi. iudicium, quod iam mortuo debitore per defensorem eius accipitur,nullum esse: & ideo haeredem non liberari. Defensorem autem, si ex caussa iudicati solus rit,repetere quidem non posse: negociorum tamen gestorum ei actionem competere aduersus haeredem, quia exception e doli mali tueri se possit, si ab actore com
Iudex exeavens sciuentiam non debet de iniquitate Anientia casus res ossicit Ommeiatum esse.Bartolsin.
LXX v. IDEM lib. X xxv. Digestorum.
SI praetor iusiurit eum a quo debitum petebatur,adesse:& ordine edictorum peracto pronuncia uerit, ata Ffentem debere: utique iudex,qui de iudicato cognoscit, non debet deprςtoris sententia cognoscere:alioquin lusoria erunt huiusmodi edicta & decreta praetorv. M ARCELLvs NOTAT .s per dolum scies fals3 aliquid allegarit,& hoc secutum in sententia praetorem,liquido osuerit adprobatum: existimq debere iudicem querelam
rei admittere. γε vLvs NOTAT. si aut morbo impeditus, aut reipublicae caussa auocatus, adesse non potuit reus: puto vel actione iudicati eo casii in eum den sandam,vel exsequi pretorem ita iudicatum n5 debere.
4utatione iudicis non mutatur iudicium.Bariolus. Lxxv r. ΛLFENVs lib. V i. Digrastorum.
Roponebatur ex his iudicibus,qui in eadem re dati essent,
444쪽
essent, nonnullos caussa audita excusatos esse,inque eo rum locum alios esse sumptos : & quaerebatur, singulorum iudicum mutatio eandem rem , an aliud iudiciuna fecisset Respondimo modo si unus aut alter,sed & s omnes iudices mutati essent: tamen & rem eandem & iudicium idem, quod antea fuisset, permanere. Neque in hoc solum euenire, Ut partibus commutatis,ead tres 1 Iulmeis esse existimaretur: sed & in multis ceteris rebus. Nam & cu Aristia legione eande haberi ,ex qua multi clecessissent,quorum alo . et in locum alij subiecti essent:& populit eundem hoc tem Cis lib. a. I ore putari, qui abhinc centum annis fuisset, com ex il- Λω. quaesis nemo nunc viveret. Ilcmque si nauis adeo sepe resecta esset, ut nulla tabula eadem permaneret,quae non noua fuisset: nihilominus eandem nauem esse existimari. Quod si quis putaret, partibus commutatis aliam rem seri: fore, ut ex eius ratione nosipsi non iidem essemus, qui abhinc anno fuissemus. Propterea quod ut philoso .phi dicerent ex quibus particulis minimis consisteremus, eae quotidie ex nostro corpore decederent, aliae . - , que extrinsecus in earum locum accederent. Quapropter cuius rei species eadem cosisteret, rem quoq; eat dem esse eΣistimari.
LXXVII. AFRRI CANV s lib. III. Qi sionum.
IN priuatis negociis pater filium, vel filius patre iudicem habere potest. L π π v r 1 r. P Λ V L V s V I. ad Vippe iudicare munus publicum est. LXXIX. VLPIANV s li.v. de ossicis icosi sis. Um, quum temere aduersarium in iudicium vocanse constiterit: viatica, litisque sumptus aduersaris suo reddere oportebit. Iudicibus de iure dubitantibus,praesides respondere solent: sed de facto consulentibus, non debent praesides consilium impertire: verdini iubere cos,prout religio suggesserit,sententiam proscr-re.haec enim res nonnunqua in infamat,di materiam gratiae vel ambitionis tribuit.
SI in iudicis nomine vel praenomine erratum est: se uiua respondit, si ex conuentione litigatorum is tu
445쪽
dex aditus csset,eum esse iudicε, de quo litigatores se
sissent. Pouato Uensus non facit iudi rem eum D nussi prae I tu . , sdictioni. rotas. LX xxi. VLPIANV s lib. V. Opinionum.
i neque iurisdictioni pretest: neque a principe po
testate aliqua praeditus , neque ab eo, qui ius dan- --dorum iudicum habet, datus est: nec ex comprom isso sumptus,vel ex aliqua lege confirmatus est: iudex esse non potuit. LXXX tr. tDEM lib. I. de ossicio remotis. Nonnu quian solet magistratus populi Romani vi torem nominatim ice arbitri dare, quod raro, dc non nisi re urgente faciendum est. E
DE IN OFFICIOSO TESTAMENTO. Titulus II.
pi ANYs lib. XI ii r. ad edictum. Ciendum est,frequetes esse inofficios que,elas. omnibus enim tam parentibus, quem
l liberis de inofficioso licet disputare. C 'gnati enim proprij, qui sunt ultra Dalrehi: melius faceret, si se sumptibus inanib' non
vexarent,ciam obtinere spem non habeant. Querelaproponitur captato colore dementia: in qua proponens Fdebet probare se indole esse ab haeredesubmοι. Baiolus. II. MARTIANV s lib. It I . Institutionum. Hoc colore INOFFICI Oso TESTAMEN-Υ o agitur,quasi non sanae mentis fuerint,vi testamentum ordinarent.&hoc dicitur, no quasi vero furio- , sus vel demens testatus sit: sed recte quidem fecerit testimentum, sed non ex officio pietatis. nam si vero suriosus esset,vel demens: nulluna esset testamentum. III. MARCELLVs lib. i. Digestor .
INofficio suin testamentu dicere hoc est: allegare,quare exhaeredari, vel praeteriri non debuerit: quod plerumque accidit, c. m falsd parentes instimulati, liberos sitos testamento vel eΣhaeredant, vel praetereunt.
446쪽
De inofficiose testamento. aci
Ton est enim consentiendumi parentibus, qui iniu-- l triam aduersus liberos suos testamento inducunt. quod plerunque faciut, maligne circa sanguinem suum inserentes iudicium,nouercalibus delinimentis,instigationibusve corrupti.
V. MARCELLVs lib. III. Digesto ni
NAm & his, qui non ex masculis descendunt, iacultas est agedi:cu di de matris testameto agant,& obtinere assidue soleant. Huius autem verbi D E i Mops i c r o s o vis illa ut dixi)est: docere immeretem se, re ideo indigne praeteritum, vel etiam ex haeredatione submotum: res'; illo colore defenditur apud iudicem. a vi videatur ille non quasi sanae mentis suiue, cita testamentum iniquὰ ordinaret. P Mummi vel minaria. ι potest agere querela eo O quo posset iam natussuccedere visum vellegitimus. Baiolus. v I. v L P I A N V s lib. XI arti adedistiam.
Posthumus inofficiosum testamentum potest dicere eorum,quibus suus hqres vel legitimus potuisset ser si in utero fuerit mortis eoru tempore. Sed & cognatorum: quia & borum ab intestato potuit bonorum pota sessionem accipere. Qvid ergo eis imputatur, cur intestati non decesserant sed hoc nemo apud iudicem potest impetrare. non enim interdicitur testamenti factione. C Hoc plane eis imputari potest, cur eum haeredem non scripserint . potuit enim scriptus haeres in possessionem
mitti ex clausula DE VENTRE IN Poss s s Io NEM MITTENDO. itam natus sECUN DYM TAn v L A s haberet. simili modo &hu,qui post testamen. tum matris factum exsecto ventre extractus est, posse queri dico. Si quis ex his personis, quq ad successio ala intestato non admittuntur, de inofficioso egerit n mo enim eum repellit dc casu obtinuerit: non ei proficit victoria, sed his,qui habebant ab intestato successionem. nam intestatum patrem similias secit. si quis instituta accusatione inofficiosi decesserit,an ad haeredem situm querelam transferati Papinianus respondit, quod de quibusdam rescriptis significatur:si post agnitam bo-
447쪽
norum possessionem decesserit, esse successionein accusationis. Sed & si non sit petita bonoru possessio,iam to linen coepta controuersia,vel praeparata: vel si,cum venit ad mouendam inofficiosi querelam, decesserit: puto adhaeredem transire. vi I. PAVLVs lib. sugulari de centumuiralibus iudieiis. QVeniadmodum praeparasse litem quis videatur, ut possit trasmittere actionem,uideamus ponamus in potestate eum fuisse,ut neque bonorum possessio ei necessaria, & aditio hara editatis superuacua sit. is si cominatus latum accusationem suerit,uel usque ad denunciationem,uel libelli datione processerit: ad hae- . redem suum accusationem trasmittet, idque diuus Pius de libelli datione & denunciatione rescripsit. id e go,sii in potestate non fuerit an ad hetredem suum actionem transmittati & recte videtur litem praeparasse, si ea secerit,quorum supra mentionem habuimus.
PApinianus libro quinto quaestionum recto scribit:
inofficiosi querelam patrem filii sui nomine testituere non posse,inuito eo. ipsius enim iniuria est. sequentiloeo scribit: si filiusfamilias post agnitam bonoruin post semionem litis ordinandae gratia decesserit: finitam e se inofficiosi querelam, quae non patri, sed nomine filii' dabatur. Si quis postrem inofficiosi ordinatam, litem dereliquerit : postea non audietur. Diguitas instituti Manc querelam non impedit.Bariolus. Si imperator sit haeres institutus:i posse inofficiossim diei testamentum, saepissime rescriptum est. Papinianus libro secundo responsorum ait, contra veterani patrisfamilias testamentum esse inofficiosi querelam: &si ea sola bona habuit,quae in castris quaesierat. Si quis in militia fecerit testametum,& intra annunt post militiam decesserit: dubito, an quia ad hoc usque tempus iure militari testamentum eius valet querela inofficiosi cecset. & potest dici. Tabula pupillares non subiacent querela persessed inpio test mento paterno in totum, ipsa tabolas vi i/s rumpuntui sic si ρ tu .3anol V.
448쪽
De inossicioso testamento. Isa
Sed neque impuberis filij mater inofficiosum testamentu dicit: quia pater hoc ei fecit,& ita Papinianus re---ι spondit. Nec patris frater: quia si iij testamentum est. - adularibaro nec frater impuberis,si patris non dixit. Sed si in pa- ali V tris obtentum: nec hoc valebit, nisi pro parte patris rQ- lata esset, scissum est.tunc enim pupillare valet. Si quana eaussa mortu donetur q-erela excluditura; da d bo ρ9-2kiis die coaxigituri quia debet habere qψarta iure institutioni Q ut in a, ni irbeii ,Vt ei; de appellaino . .Aliud quos capitulum.Barioli --α si quis mortis caussa filio donauerit quartam partem cessumsidi, ἡ eius,quod ad eum esset peruenturum,si intestatu, pater' uarent--.familias. decessisset: puto secure cum testari. Si quis Addidis impuberi filio substituit, secundas tabulas ei faciendo: S. C. Menon ob hoc admittimus ipsum impuberem ad inofficio- ,erba saris querelam. Quoniam autem quarta debitae portionis mi , βρsu'cit ad edici Anda querelam: videndu erit, n exhe' C. imperi redatus parte faciat, qui no queritur: Viputa sum uo dua p. h.bbflii exhaeredati. & utique faciet. ut Papinianus respon' iis ista dit:& si dieam inofficiossim, no totam hἀreditatςm dc' diis His c
o,sed dimidiam petere. Proinde & si sint ex duobus si eismis riliis nepotes ex uno tres puta, pluresVe,ex Vno Vnus: Uni di ista cum sescuncia, unu ex illis semiuncia querela excludit.
Quarta aut accipietur, scilicet deducto aere-li 0,α Lilis. Tfuneris impensa. Sed an & libertates quartam minuant, Videdum.nanque si citin quis ex asse haeres institutus est, I ideo no potest dicere in officiosum, quia habet Falcidia
quarta minui per libertates: eueniet, Vt qui
habet in patrimonio suo,dando cis libertates,in officiosi querelam excludat. Nisi forte hic filius,si non fuit in potestate patris,a patre haeres institui',merito omittet hqreditatem:&ad substitutum tran mittens, querelam i officiosi instituet: vel ab intestato citra ed: Ai poenam habebit haereditatem. Datum causa conditionis impletiacu legitimum imputatur O . U
Si conditioni parere testator haerede iussit:in persona filii vel alterius, qui eande querelam mouero potest.
449쪽
editi sciens id accepit,videndu est,ne ab inofficiosi querela excludatur. agnouit enim iudicium. idem est & si te ogatarius ei, vel statvliber dedit. Et potest dici excludi eum,maxime si haeredem ci iusserat dare. Cetterum si legatarium: nunquid semel nata inofficiosi querelam non perimat legatarij oblatio ' Cur ergo in haerede absolutildiximus Quoniam ante aditam haereditatem nec nasciatur querela. Ego euentum puto sequendum in hac re:visi forte ante,quam iudiciu moueatur,oblatio ei fiat eius, quod relictum est: quasi ex volutate testatoris,oblati ne satis ei factum videatur. Gauram de restituendo post certum tempus Misu medii tempori sibi in legitimam computet.Bariolus.
Vnde si quis fuit institutus,sorte ex semisse: cu ei Ax- Εtans ex subitantia testatoris deberetur,quod rogatus esset post certum tepus restituere haereaitate: merito dicendum est, nullu iudicium mouere, cum debitam portionem& eius fructus habere possit.fructus enim solere in Falcidia imputari,non est incognitum. Ergo & si ab initio ex semine haeres institutus,rogetur post desenniurestituere haereditate: nihil habet, quod queratur. quoniam facilὰ potest debita portionem,uel ex fructibus
ius medio tempore cogere. Si quis irritum dicat esse . . linamentum,vel ruptum, vel inofficiosum : conditio ei deserri debet,virum prius mouere Velit. Ius rescindens potest in modum cotradictionis proponi. Banolim
si filius exhqredatus in possessioe sit haereditatis,scriptus quidem haeres petet haereditatem,silius vero in modum c5tradictionis querelam inducet: quemadmodum ageret si non possideret,sed peteret. Meminisse autem oportebit,eum qui testamentu inofficiosum improbo di. xit: si non obtinuit, id quod in testamento accepit,pe dere:& id fisco vindicari,quasi indigno ablatum. Sed ei demum aufertur,quod testamento datu est,qui usque ad sententiam in iudicium lite improba perseuerauit. Ca iterum si ante sententiam destitit vel decessit: non ei aufertur,quod datu estgroinde etiam si absente eo secundum prς sentem pronuncietur: potest dici conseruandii et,quod accepit. Eo autem selo carere quis debet,
450쪽
ius emolumentu elim pertineret. C teri in si id roga- tus fuit restituere: non debet iniuria fieri. Vnde non maPapinianus libro secundo Responsorum refert: si h res fuerit institutus , & rogatus restituere haereditatem, deinde in querela inofficiosi non obtinuit: id quod iure Falci diae potuit habere solum perdere. Quana ex ebystitutione diu, Pii excludit quo ela. De qui in Q. inela suciabit perdit quod ei aliude qua ex testamito debetur. B. Si quis impubes adrogatus sit ex his personis, quae dc citra adoptione & emancipationem queri de inofficioso possunt: hunc puto remouendli a querela,ci in habeat quartam ex constitutione diui Pij. Quid si egit,nec obtinuit an quartam perdat & puto,aut non admittedum ada inofficiosum,aut si admittatur & si no obtinuerit qua tam ei quasi aes alienum concedendam . Rescisso testameto no debetur legata vel libertates: Osoluta repetum ed libertates debetur spost quinquennium tur, vel etiam vive sunt dire u relictae: sed erit pro eu praestabitur artolus. Si ex caussa de inofficioso cognouerit iudex, & pronuciauerit cotra testametu,nec fuerit prouocatu: ipso iure rescissum est,& suus haeres erit, secundu que iudicatum est,& si bonorii possessor hoc se cotedit.&libertates ipso iure non valet: nec legata debetur,sed soluta repetuntur aut ab eo,qui soluit,aut ab eo,qui obtinuit.&haecvtili actione repetu tur. Fere aute si ante controuersia moc tam soluta sunt: qui obtinuit,repetet:&ita diuus Hadrialius,& diuus Pius rescripserui. Planesi post quinquen- niu inofficiosu dici coeptu est, ex magna & iusta caussa: libertates no esse reuocadas,quae copetierunt vel praestitae sunt,sed viginti aureos a singulis pr standos victori I x. MODEsT Iesus lib. Plari de inofficiose testameio, SI autem intra quinquenniu egerit,libertates non co- petunt. Sed Paulus ait,praestaturum victore fidei comissarias libertates, solum viginti aureis & in hoc casu a
singulis praestandis. t vid. in
ubi sunt dissona seu diuerse sentetis,praeualet ea, qua ejiprote- Lemmyamento.B. X. MARCELLVs lib. I II. Digestorum. problemas I pars iudicantium t de inofficioso cotra testamentia, Arilis. s pars secudum id sentetiani dederit quod interdum fit e 1 .